Transcript SU KAYNAKLARI TUZLU SULAR %97 TATLI SULARBUZULLAR %68,3 YER ALTI SULARI %31,4 YÜZEY SULARI %0,3 GÖLLER %87 BATAKLIKLAR %11 AKARSULAR %2 SU SİSTEMLERİ Yeraltı Suları Sıcak yer altı Suları ve Kaynaklar Yerüstü Suları Soğuk yer altı Suları ve Kaynaklar Okyanus ve Denizler Göller Akarsular OKYANUS VE DENİZLER Okyanus: [

SU KAYNAKLARI
TUZLU SULAR
%97
TATLI SULAR
3
BUZULLAR
%68,3
YER ALTI SULARI
%31,4
YÜZEY SULARI
%0,3
GÖLLER
%87
BATAKLIKLAR
%11
AKARSULAR
%2
SU SİSTEMLERİ
Yeraltı Suları
Sıcak yer altı
Suları ve
Kaynaklar
Yerüstü Suları
Soğuk yer altı
Suları ve
Kaynaklar
Okyanus ve
Denizler
Göller
Akarsular
OKYANUS VE DENİZLER
Okyanus: [ Dünya Denizi): Yer kabuğunun
jeosenklinal denen çukur alanlarını dolduran
tuzlu su kütlelerine okyanus adı verilir.
(Alanlarına Göre Okyanuslar:/Milyon km² )
-Pasific Okyanusu--------180
-Atlas Okyanusu---------106
-Hint Okyanusu-----------75
Atlas
Oky.
Büyük Okyanus
Hint
Oky.

Deniz: Okyanustan küçük olan, okyanusla
bağlantısı olan, karalar içerisinde veya
karalar arasında yer alan tuzlu su kütleleridir.
 Kenar Deniz: Anakaranın kenarında yer alan
denizlerdir.örn: Karayip, Japon, Çin Denizi
 Aradeniz: Anakaralarla çevrili, okyanusa
boğazlarla bağlanan denizlerdir.Örn: Akdeniz,
Kızıldeniz
 İç Deniz: Kara içerisine iyice sokulmuş,
boğazlarla ara denizlere bağlanan denizlerdir.
Örn: Karadeniz, Azak denizi
OKYANUS-DENİZ ARASINDAKİ FARKLAR:
•Okyanuslar denizlere göre daha derindir. Okyanuslar
ortalama -9000m Denizler ortalama -4500m dir.
•Denizlerin kıta sahanlığı daha geniştir.
•Denizler daha küçük ve sığ olduğundan çevre faktöründen
daha kolay etkilenirler.
•Denizlerde dalga, gel-git, akıntılar okyanuslara göre daha
azdır.
Deniz sularının sıcaklığı ve tuzluluğu
üzerinde etkili olan faktörler:





Dökülen akarsuların miktarı: Çok miktarda akarsu
denize dökülüyor ve bol su getiriyor ise deniz
sularının tuzluluğu azalır.
Buharlaşma ve yıllık yağış miktarı: Buharlaşma ile
su azalır ancak tuz kalır. Bu yüzden buharlaşmanın
fazla olduğu denizlerde tuzluluk miktarı artar.Yağışın
bol olduğu denizlerde tuzluluk düşer.
Enlem etkisi: Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık
azalır. Buna bağlı olarak buharlaşmada azalacağından
tuzluluk oranıda azalır.
Denizlerin kapladığı alan: Yüzey genişledikçe
buharlaşma artacağından büyük denizlerde
buharlaşma miktarı ve tuzluluk oranı fazladır.
&Yılda 2,5 milyar ton tuz denizlere taşınıyor.
Bazı oky. Ve denizlerin tuzluluk
oranları ( Binde) - Sıcaklık
Okyanus: Tuzluluk %○35
Ekvator’da 25°C
Akdeniz: Tuzluluk %○ 38
Kızıldeniz-Umman……30°C-35°C
Kızıldeniz: Tuzluluk %○ 40
Kutup Denizi………..0,1°C
Kuzey denizi: Tuzluluk %○ 3,5
Baltık Denizi Tuzluluk %○ 8
AKARSULAR
AKARSU: Akarsu, belirli bir yatak içinde sürekli veya en
az bir mevsim boyunca akan sudur.
AKARSU KAYNAĞI: Akarsuyun doğduğu yerdir.
AKARSU AĞZI: Akarsuyun herhangi bir denize veya göle
döküldüğü yerdir.
SU BÖLÜMÜ ÇİZGİSİ: İki akarsu havzasını birbirinden ayıran
sınırdır. Genellikle dağların doruk noktalarından geçerler.
Su Bölümü
Çizgisi
AKARSU HAVZASI: Bir akarsuyun bütün kollarıyla birlikte
sularını topladığı ve faaliyet gösterdiği alanlardır.
Eğer akarsular, topladıkları suyu denize ulaştırabiliyorsa,
böyle akarsuların havzası açık havzadır.
Örnek; Fırat Dile,Kızılırmak,Yeşilırmak,Sakarya,Gediz,Çoruh
gibi.
Ancak, akarsular topladıkları suyu denize ulaştıramıyorsa, kara
içinde bir göle dökülüyorsa veya yer altına sızıyorsa, bu tür
akarsuların havzası kapalı havzadır.
BAŞLICA KAPALI HAVZALARIMIZ
KONYA KAPALI HAVZASI
TUZ GÖLÜ KAPALI HAVZASI
AKŞEHİR KAPALI HAVZASI
GÖLLER YÖRESİ KAPALI HAVZALARI
VAN GÖLÜ KAPALI HAVZASI
HAZAR GÖLÜ KAPALI HAVZASI
AKARSU DEBİSİ (AKIMI): Akarsu yatağının, herhangi bir
kesitinden geçen su miktarının m3/sn cinsinden değeridir. Su
seviyesini ölçmek için Limnimetre ve Limnoğraf kullanılır.
Akımda Etkili olan Faktörler
1) Havzaya düşen yağış miktarı,
2)Yağış rejimi
3)Yağışın Şekli
4) Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği
5)Sıcaklık
6) Akarsu yatağı çevresindeki bitki örtüsü
7) Havzanın genişliği,
8) Yer altı suları ve kaynakları
9) Beşeri faktörler: Akarsulardan sulama amacıyla
yararlanılması.
AKARSU REJİMİ: Akarsuyun yıl içerisindeki seviye değişikliğidir.
Akım düzeni olarak da adlandırılır.
Düzenli Rejim:Yıl içinde akımı fazla değişmeyen akarsulardır.
Düzensiz Rejim: Yıl içinde akımında belirgin değişmeler
görülen akarsulardır.
AKARSU REJİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
1-Yağış rejimi (en fazla etkili olan faktördür)Yağış dört
mevsime düzenli dağılmışsa rejim düzenli, düzensiz
dağılmışsa rejim düzensizdir.
2-Sıcaklık şartları ve buharlaşma ;Özellikle yaz aylarında
sıcaklık ve buharlaşma akarsuyun debisini azaltır bu da
rejimi etkiler.
3-Havzanın genişliği: Aynı iklim bölgesinde geniş olması
sadece akımı etkiler. Farklı iklim bölgelerinde geniş ise rejim
daha düzenli olur.Örnek Nil nehri,Amazon,Kongo
4-Akarsu yatak eğimi: Eğimin fazla olması rejimin
düzensizliğine yol açar.
5-Akarsu kaynağı:Kaynak yıl boyunca gür su akıtıyorsa rejim
düzenli olur.
SORU: Türkiye akarsularının genel özellikleri nelerdir?
CEVAP:
•Üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan ve dağlar kıyıya
paralel uzandığından akarsuların boyları kısadır.
•Genelde açık havzadır.
•Yağış rejimine bağlı olarak genelde rejimleri
düzensizdir.
•Rejimleri düzensiz olduğundan üzerinde ulaşım
yapılamaz.
•Hızlı aktıkları için Hidroelektirik potansiyelleri fazladır.
•Genelde sınırlarımız içinde doğup sınırlarımız içinde
denize dökülürler.
GÖLLER
GÖL NEDİR?



GÖLLER; karalar içerisinde yer alan çanakların sularla
dolması sonucu oluşan durgun su birikintileridir. Herhangi bir
su kütlesinin göl sayılabilmesi için;
Yıl boyu su bulundurmalı
Denizlerle doğrudan bağlantısı bulunmamalı
Tabanı bitkilerle kaplı olmamalı
Gölayağı: Bir gölün fazla sularını boşaltan akarsulara
gölayağı denir. Gölayağı bulunan göllerin suları tatlıdır.
GÖLLER
DOĞAL GÖLLER
YAPAY GÖLLER
(BARAJ GÖLLERİ)
Oluşumuna Göre Göller
Tektonik
Göller
Karstik
Göller
Volkanik
göller
Tuz g
Manyas, Ulubat g.
Salda, Kestel g.
Nemrut,Meke
Buzul
Gölleri
Set Gölleri
Heyelan Set g.
Tortum, Sera
Alüvyon Set g
Eymir, Mogan.
Kıyı Set g.
K. B. Çekmece
Volkanik Set g.
Van G.
Oluşumuna göre göller:
a)
Tektonik göller : Yer hareketleri sırasındaki kırılmalar, kıvrılmalar ve
epirojenik hareketler sonucu oluşur. (Tuz gölü, Ulubat, İznik, Kuş gölü,
Burdur, Akşehir, Eber gölleri)
İznik g.
Kuş g.
Ulubat g.
Tuz g.
Akşehir g.
Eber g.
Acıgöl
Burdur g.
Tuz g.
Tuz gölü
b)
Volkanik göller : Volkanik alanlarda, kraterlerin veya patlama
çukurlarında biriken suların oluşturduğu göllerdir. (Nemrut gölü, Acıgöl,
Meke Tuzlası)
Nemrut g.
Acıgöl
Meke g.
MEKE TUZLASI
c)
Karstik göller
: Çözünebilir taşlardan oluşmuş çanaklarda
biriken suların oluşturduğu göllerdir. Bu göller kireç taşı ve alçı
taşının olduğu yerlerde görülür .(Salda, Suğla, Kestel, Elmalı gölü)
Salda g. Kestel g.
Elmalı g.
Suğla g.
d)
Buzul (sirk) gölleri : Buzullarının aşındırarak oluşturduğu
çanaklarda yer alan göllerdir.
Set Gölleri
Çukurların veya vadilerin önünün setlerle kapanması sonucu
oluşan göllerdir. Set gölleri, çukurlukların önünü kesen setlerin
oluşumuna göre şu gruplara ayrılır:
VOLKANİK SET GÖLLERİ: Volkanlardan çıkan lavların, bir
çukurluğu veya akarsu vadisinin önünü kapatması sonucunda
oluşan göllerdir.Ülkemizin en büyük gölü olan Van gölü, tektonik
bir çukurluğun önünün Nemrut dağından çıkan lavlarla
kapanması sonucu oluşmuştur. Örn: Doğu Anadolu’da yer alan
Erçek, Nazik, Balık, Çıldır ve Haçlı gölleri volkanik set gölleridir.
ALÜVYAL SET GÖLLERİ: Alüvyal ovalarda, akarsu vadilerinde ve
alüvyonların birikmesi sonucu oluşan göllerdir. Manisa’daki
Marmara, Sakarya’daki Akgöl ile Ankara yakınlarındaki Mogan ve
Eymir gölleri bu şekilde meydana gelmiştir.
KIYI SET GÖLLERİ (LAGÜN): Kıyılarda bir koy önünün
dalgalarla taşınan kumlar tarafından kapatılması sonucunda
oluşan göllerdir.Çatalca Yarımadası kıyılarındaki Büyük
Çekmece ve Küçük Çekmece gölleri ile Durusu Gölü lagünün
ülkemizdeki başlıca örneklerdir.
HEYELAN SET GÖLLERİ: Bir akarsu vadisinin heyelan
sonucunda kapanması ile oluşan göllerdir. Bu göller Karadeniz
Bölgesinde yaygındır. Tortum(Erzurum), Borabay(Amasya),
Abant ve Yedigöller, Sera gölleri yurdumuzdaki başlıca heyelan
set gölleridir.
B. Çekmece g.
. K.
Çekmece g
Abant g.
Mogan g.
Eymir g.
Tortum g.
Uzungöl
Haçlı g.
Nazik g.
Köyceğiz g.
Türkiye’de Yer Alan Set Gölleri
Van g.
VAN GÖLÜ
VAN GÖLÜ
BARAJ GÖLLERİ

Akarsular üzerinde çeşitli amaçlarla kurulan setlerin gerisinde
oluşan gölleridir. Bunlara YAPAY SET GÖLLERİ adı da verilir.

Zengin bir akarsu ağına sahip olan ülkemizin doğal şartları,
baraj yapımına uygundur. Yurdumuzda arazi yapısının engebeli
oluşu, eğim fazlalığı ve akarsularımızın genellikle derin vadiler
içinde akması bu elverişli şartların başlıcalarıdır.

Barajlar; içme ve kullanma suyu temin etmek, elektrik enerjisi
üretmek, tarım alanlarını sulamak, su taşkınlarını önlemek gibi
çeşitli amaçlarla yapılır. Yurdumuzdaki akarsular üzerinde
yaklaşık 200 baraj bulunmaktadır. Son yıllarda baraj yapımına
hız verilmiştir. Güneydoğu Anadolu Projesi(GAP) ile
barajlarımızın sayısı daha da artmıştır.
KEBAN BARAJ GÖLÜ
ATATÜRK BARAJ GÖLÜ
YER ALTI SULARI
YER ALTI SULARI VE KAYNAKLAR
Yağışlarla yer yüzüne inen suların geçirimli tabakadan yer
altına sızarak , geçirimsiz tabakalar üzerinde birikmesiyle
oluşturdukları sulara yer altı suları denir.
Yer Altı Sularının Beslenmesinde Etkili Olan Faktörler:
1) Yağış miktarı,
2) Buharlaşma,
3) Zeminin geçirimliliği: Alüvyal ve karstik alanlarda geçirimlilik
fazladır.
4) Arazinin eğimi :Eğimin az olduğu alanlarda beslenme daha
fazladır.
5) Bitki örtüsü,
Yer altı Sularının Özellikleri:
 Yer altı suları hareket eder. Ancak
akarsular kadar hızlı akmazlar.
 Sıcaklığı 20 ºC’nin üstünde olanlar
sıcak yer altı sularıdır.
 Saf su değildir. İçinde bol miktarda
mineral bulunur.
 Aşınırma ve biriktirme şekilleri meydana
getirirler.
Taban Suları
Yer altı Suları
Soğuk Yer altı Suları
ve Kaynaklar
Artezyen Suları
Sıcak Yer altı Suları
ve Kaynaklar
Karstik Sular
Fay Kaynakları
Gayser
Taban Suyu: Alüvyal ovaların tabanında bulunurlar.
Altta geçirimsiz tabaka ile sınırlandırılmış geçirimli
tabaka üzerinde biriken sulardır. Beslenme
durumuna göre taban suları bazen yüzeye kadar
çıkabilir. Yer altı su seviyesinin düşük olduğu
alanlarda ise kuyu açmak suretiyle bu sulardan
faydalanılır.
Türkiye taban suları bakımından zengindir. Ör: Ege
Bölgesinin çöküntü ovaları, Konya,Kayseri, Erzurum,
Erzincan, Elazığ, Bursa, Adapazarı gibi.
Artezyen Suları : Kıvrımlı yapılardaki senklinallerde iki
geçirimsiz tabaka içinde biriken sulardır.
Geçirimsiz Tabaka
Geçirimli Tabaka
Karstik Yer altı suları: Kalker, jips gibi eriyebilen taşların
bulunduğu alanlardasuların boşluklarda birikmesi ile oluşur.
Bu kaynakların en önemli özelliği sularının bol miktarda kireç
içermesidir.Aynı zamanda suları soğuktur.
Sularını yağışlarla yeryüzünden alırlar.
Sularının sıcaklığı ve akımları yıl boyunca değişir.
Yamaç Kaynağı : Geçirimli tabakaların uç kısmından suların yüzeye çıktığı
yerdir.
Geçirimli tabaka
Kaynak
Geçirimsiz Tabaka
SICAK SU KAYNAKLARI
•Sularını mağmaya yakın alanlardan alırlar.
•Suları geldiği derinliğe göre sıcak veya ılıktır.
•Sularının sıcaklığı yıl boyunca aynıdır.
•Akım değişikliği olmaz.
•Bol miktarda eriyik madde içerir.
Fay Kaynağı: Fay hattı boyunca yeryüzüne çıkan kaynaklardır. Halk arasında
bu kaynaklara ılıca, kaplıca,çermik, içme ve maden suları denilmektedir.
Fay
Ör: Manisa (Kurşunlu, Urganlı, Alaşehir, Demirci),
Denizli (Pamukkale, Karahayıt,
Sarayköy, Buldan), Kütahya (Simav),Balıkesir
(Edremit, Gönen), Sivas (Balıklı Çermik)
gibi merkezlerde vardır. Bu yerlerin ortak özelliği
yer yapılarının özelliğidir.