WSPÓLNA POLITYKA ROLNA UNII EUROPEJSKIEJ

Rolnictwo w Unii Europejskiej

• Europa jest głównym eksporterem i największym światowym importerem żywności, głównie z krajów rozwijających się.

• Europejski sektor rolnictwa, w którym stosuje się bezpieczne, czyste i przyjazne dla środowiska metody produkcji, dostarcza produkty najwyższej konsumentów.

jakości spełniające wymagania • Europejska polityka rolna wspiera społeczności wiejskie.

UE wspiera nie tylko produkcję żywności, ale także przyczynia się do promowania obszarów wiejskich jako miejsca zamieszkania, pracy i wypoczynku.

• Europejska polityka rolna jest tworzona na szczeblu unijnym przez przedstawicieli państw członkowskich i wcielana w życie na szczeblu lokalnym przez poszczególne państwa.

• Obszary wiejskie zajmują 90% terytorium UE, z czego ponad połowa przypada na gospodarstwa rolne.

Rola UE w zakresie rolnictwa

• Zapewnienie obywatelom stałego zaopatrzenia w bezpieczną żywność po przystępnych cenach; • Zapewnianie godziwego standardu życia europejskim rolnikom, przy jednoczesnym wsparciu modernizacji i rozwoju przemysłu rolnego; • Wspieranie stabilizacji rynku produktów rolnych we wszystkich regionach UE.

• Poprawa jakości europejskich artykułów żywnościowych; • Gwarantowanie bezpieczeństwa żywności; • Dbałość o dobrobyt społeczności wiejskich; • Ochrona środowiska naturalnego z myślą o przyszłych pokoleniach; • Troska o zdrowie i godziwe warunki hodowli zwierząt.

6%

Główne produkty rolne UE – 2005 r.

22% 16% 17% 16% 5% 2% 2% 4% 8% 2% zboże rzepak oliwa z oliwek świeże owoce świeże warzywa ziemniaki wino produkty mleczne bydło, świnie i owce, kozy jaja i drób inne

Wspólna Polityka Rolna - początki

• Wspólna polityka rolna powstała w latach 50-tych w Europie Zachodniej, której społeczeństwa bardzo ucierpiały na skutek wojny i borykały się z problemem braku żywności z powodu szkód, jakie wyrządziła ona w rolnictwie.

• Priorytetem wczesnej WPR było więc

produkcji żywności

, tak aby

promowanie zwiększonej

zapewnić konsumentom stałe zaopatrzenie po przystępnych cenach, a jednocześnie zagwarantować rentowność sektora rolniczego w UE.

• WPR zachęcała rolników do zwiększania produkcji,

dotacje i gwarantując im wysokie ceny zbytu.

proponując

• WPR z powodzeniem zrealizowała swój cel doprowadzając UE do

samowystarczalności począwszy od lat 80-tych

.

Okazało się jednak, że w UE utrzymują się nadwyżki głównych produktów rolnych.

Część z nich była eksportowana, pozostałe zaś musiały być magazynowane bądź zagospodarowywane wewnątrz UE.

WPR musiała się zmienić.

Reforma MacSharry’ego

• Zasadniczym etapem zmian WPR była tzw. reforma MacSharry’ego, przyjęta w 1992 r. Reforma dotyczyła rynków zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych, mleka, wołowiny oraz wprowadzała szereg działań strukturalnych, realizowanych przez kraje członkowskie w ramach programów wieloletnich.

• W wyniku przeprowadzonych zmian WPR

bardziej zrównoważone

, a

rynki rolne stały się

wielkość zapasów publicznych uległa znacznej redukcji, rolnych szczególnie w przypadku zbóż. Ceny produktów zbliżyły się do cen światowych. Ograniczenie wsparcia cen rynkowych oraz wprowadzenie

lepszą kontrolę wydatków na WPR

.

płatności bezpośrednich spowodowało większą przejrzystość pomocy dla rolników, a przez to Istotną wadą przeprowadzonej reformy był brak spójności programów realizowanych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, co prowadziło do ich niskiej efektywności.

Agenda 2000

• Dalsze przesłanki Strukturalnych.

reformowania polityki rolnej wynikały z

niekorzystnych prognoz rozwoju sytuacji na rynkach rolnych UE

w nadchodzących latach. Unia ponownie stała przed

problemem nadprodukcji towarów rolnych

. Planowane rozszerzenie UE wymagało ponadto reformy budżetu unijnego i zasad finansowania kluczowych instrumentów unijnych, tzn.

WPR i Funduszy • Zmiana priorytetów WPR kładła nacisk na wzrost konkurencyjności europejskiego rolnictwa ale objęła również nowy, istotny element –

politykę rozwoju wsi

wiejskich.

promującą rozmaite inicjatywy na obszarach Jednocześnie pomagano rolnikom w restrukturyzacji gospodarstw, różnicowaniu produkcji, a także poprawie marketingu produktów. Ustanowiony został też próg budżetowy gwarantujący podatnikom, że koszty WPR nie wymkną się spod kontroli. W roku 2003 postanowiono przeprowadzić kolejną, gruntowną reformę.

ODDZIELNY FUNDUSZ NA RZECZ ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH

W lutym 2006 roku przyjęto europejskie wytyczne strategiczne dotyczące polityki rozwoju obszarów wiejskich. Polityka rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007–2013 została oparta na trzech tematach i wpisana w trzy w nowym odpowiadające im osie określone rozporządzeniu dotyczącym rozwoju obszarów wiejskich, tj.: • • •

poprawa konkurencyjności sektora rolnego; poprawa stanu środowiska naturalnego; wspieranie gospodarowania gruntami oraz poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej

.

Czwarta inicjatywy oś, zwana „

Osią Leader

”, opiera się na doświadczeniach wspólnotowej Leader i ma na celu wdrażanie lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich w ramach partnerstw publiczno prywatnych.

Wspólna Polityka Rolna dzisiaj

• Obecnie dotacje dla rolników nie są związane z wielkością produkcji.

Dzisiejszą WPR rządzi prawo popytu. Według zasad nowego systemu, rolnicy nadal otrzymują dopłaty bezpośrednie, które gwarantują stabilność ich przychodów, lecz nie są powiązane z produkcją.

• Ponadto rolnicy są zobowiązani do przestrzegania norm w zakresie ochrony środowiska, bezpieczeństwa produkcji żywności, stosowania środków ochrony roślin i właściwego traktowania zwierząt. Przeprowadzone reformy umożliwiły wytyczenie bardziej stabilnej wspólnej polityki rolnej, a także jej nakierowanie na kwestie istotne dla całego społeczeństwa.

• W następstwie a nawet przeprowadzonych wykorzystanie dotacji do eksportu, a reform UE zmniejszyła jednocześnie utrzymała, zwiększyła eksport produktów rolnych. UE jest jednak nadal z ważnym importerem netto produktów rolnych, szczególnie krajów znajdujących się na niższym poziomie rozwoju.

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa

Polityka strukturalna UE wyznacza • rybołówstwa, którymi są: uzyskanie trwałej równowagi główne cele dla sektora między stanem zasobów a poziomem ich eksploatacji, • wzmocnienie konkurencyjności i rozwoju ekonomicznie opłacalnych przedsięwzięć, • wspieranie ekonomicznego rozwoju regionów zależnych od rybołówstwa; • świadczenie pomocy socjalnej rybakom.

Do kogo adresowana jest pomoc?

Do właścicieli statków rybackich, właścicieli i administratorów portów, rybaków morskich i śródlądowych, właścicieli, dzierżawców jezior i rybackich gospodarstw hodowlanych, przetwórstwa rybnego, hurtowników, właścicieli zakładów placówek naukowo badawczych, uczelni i szkół technicznych związanych z rybactwem.

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa

Obszary pomocy mające na celu skuteczne wzmocnienie sektora rybołówstwa oraz jego rentowności, które razem tworzą trwały fundament realizacji polityki strukturalnej: 1. dostosowanie nakładu połowowego do stanu zasobów, 2. modernizacja i odnowa floty rybackiej, 3. rozwój rybactwa śródlądowego, 4. ochrona zasobów wodnych w strefie przybrzeżnej, 5. poprawa infrastruktury portów rybackich, 6. rozwój przetwórstwa rybnego oraz wzrost wartości dodanej i sprzedaży ryb, 7. promocja produktów rybnych, 8. pomoc socjalna dla rybaków, którzy utracą, wskutek zmniejszenia liczby statków rybackich, miejsca pracy, 9. szkolenia zawodowe, badania i działania pokrewne.

45%

Budżet UE na 2008 r. = 129 mld euro

6% 31% 6% 1% 11%

Rolnictwo zorientowane rynkowo oraz wysokiej jakości produkty żywnościowe Rozwój obszarów wiejskich, rybołówstwo i środowisko

Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość UE jako partner na arenie międzynarodowej Zrównoważony wzrost Inne wydatki, w tym wydatki administracyjne

Nowa perspektywa finansowa 2007-2013

• Negocjacje finansowe w Radzie UE zakończyły się redukcją środków unijnych na II filar WPR. Propozycja Komisji w tym zakresie 88,8 mld została zredukowana o ponad 21 proc. (z poziomu € do 69 mld €).

• Spośród pozostałych postanowień dotyczących rolnictwa należy także odnotować rozszerzenie możliwości korzystania z modulacji.

Pozostawiając w mocy rozwiązania przyjęte podczas reformy WPR w 2003 r., wprowadzono dobrowolnego podwyższenia stopy modulacji możliwość do 20% wydatków na I filar WPR.

• Ustalono, że Komisja Europejska przeprowadzi w 2008/2009r.

całościowy przegląd, obejmujący wszystkie aspekty wydatków UE, w tym WPR.

Przyszłość Wspólnej Polityki Rolnej

W ciągu nadchodzących lat WPR ulegnie dalszym zmianom, tak aby: • Pozostać żywo reagującą polityką, która wychodzi naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom społeczeństwa UE; • Wspierać zrównoważone rolnictwo oferujące bezpieczne produkty wysokiej jakości, chroniąc jednocześnie środowisko naturalne i dbając o właściwe traktowanie zwierząt; • Wspierać wielofunkcyjną rolę, jaką odgrywają rolnicy dostarczając społeczeństwu dobra publiczne; • Promować wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich; • Wzmocnić konkurencyjność i innowację w sektorze rolnym tak, by było ono w stanie stawić czoła wyzwaniom rynku globalnego; • Opierać się na prostych i przejrzystych regułach.

Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej

• Rolnictwo ze względu na swój specyficzny charakter powinno być nadal wspierane w UE i nie powinno być w pełni poddane zasadom rynkowym; • Rolnictwo musi zachować swój wspólnotowy charakter (wspólne zasady funkcjonowania oraz finansowanie z budżetu UE). • Powinno się zapewniać równe warunki konkurencji w poszerzonej UE oraz wspierać budowanie konkurencyjności rolnictwa europejskiego na rynkach światowych; • Należy dążyć do uproszczenia istniejących instrumentów; • Nie można ograniczyć wydatków na WPR. • II filar odgrywa istotną rolę modernizacyjną i pro-rozwojową, należy więc dążyć do wzrostu znaczenia II filara, ale nie poprzez redukcję środków na I filar.

Uwagi szczegółowe Polski

• W ramach systemu płatności bezpośrednich powinna obowiązywać jednolita stawka płatności na hektar we wszystkich krajach UE-27. • Polska ma duży potencjał wzrostu produkcji mleka, dlatego będzie się domagać uzyskania w najbliższych latach zwiększenia krajowej ilości referencyjnej (kwoty mlecznej).

• W celu stabilizacji europejskiego rynku rolno-spożywczego Polska powinna zabiegać o jak najdłuższe utrzymanie refundacji eksportowych, zwłaszcza w sektorach, które są szczególnie narażone na ryzyko wynikające ze zmniejszenia ceł (zboża, mięso, mleko). • Polska będzie się domagać modyfikacji zasad wparcia eksportu zbóż z wolnego rynku.

• W przypadku sektora skrobi ziemniaczanej, Polska powinna postulować o utrzymanie kwotowania w tym sektorze, jednocześnie zabiegając o zwiększenie przysługującej jej kwoty skrobi z ok. 145 tys. t do 180 tys. t. Powinno zachować się możliwość częściowego powiązania wsparcia bezpośredniego (tj. płatności bezpośrednich) z produkcją skrobi.

Uwagi szczegółowe Polski

• Polska powinna postulować o zachowanie wszystkich dotychczasowych instrumentów interwencji w dotychczasowym kształcie.

• W sektorze biopaliw należy zwiększyć tzw. wspólnotową powierzchnię gwarantowaną objętą płatnościami do powierzchni roślin energetycznych.

• Polityka rozwoju obszarów wiejskich jest kluczowym elementem, obok polityki spójności, dla procesu rozwoju i doganiania (catching-up) państw EU-15. Polska opowiada się za sposobem przyznawania środków na II filar WPR, który uwzględni te potrzeby.

• Polska opowiada się za utworzeniem nowoczesnego i skutecznego systemu ubezpieczeń w pełni odpowiadającego skali problemów, przed jakimi stoi europejskie rolnictwo i gospodarka żywnościowa.

• Jeśli instrumenty interwencji rynkowej ulegną silnej redukcji, powinny powstać lub poszerzyć się instrumenty zarządzania kryzysami: mechanizm prywatnego przechowalnictwa, instrument nadzwyczajnych środków wsparcia, wsparcie grup producentów itp.

Źródła informacji o Wspólnej Polityce Rolnej Materiały w języku polskim

1. Portal EUROPA

• • Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego

Przygotowania do oceny funkcjonowania reformy WPR

, COM(2007) 722

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2007:0722:FIN:PL:PDF

Objaśnienie wspólnej polityki rolnej

, Bruksela 2007

http://ec.europa.eu/agriculture/publi/capexplained/cap_pl.pdf

•

Przygotowanie do oceny funkcjonowania reformy WPR

, 20.11.2007

http://ec.europa.eu/agriculture/healthcheck/pres_pl.pdf

• Komunikat Komisji

Reformowanie budżetu, zmienianie Europy: dokument dotyczący publicznych konsultacji w sprawie przeglądu budżetu w okresie 2008-2009

, SEC(2007) 1188

http://ec.europa.eu/budget/reform/library/issue_paper/consultation_paper_pl.pdf 2. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej

•

Reformy Wspólnej Polityki Rolnej

http://www.ukie.gov.pl/www/serce.nsf/0/F1EBF407F4AB1A54C1257188004CC84D?Open

Źródła informacji o Wspólnej Polityce Rolnej Materiały w języku polskim

3. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

•

Polska wizja Wspólnej Polityki Rolnej wobec wyzwań oceny funkcjonowania WPR

http://bip.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx?item_id=26466

•

Stanowisko Rządu RP w odniesieniu do Komunikatu Komisji - Przygotowania do oceny funkcjonowania reformy WPR

, przyjęte przez KERM w dniu 5 lutego 2008

http://bip.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx?item_id=29566

• Strona internetowa

Ocena funkcjonowania WPR

http://bip.minrol.gov.pl/DesktopDefault.aspx?TabOrgId=1680&LangId=0 4. FAPA – Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa

• •

Kierunki Reformy Wspólnej Polityki Rolnej w ramach przeglądu zaplanowanego na lata 2008/09 r. – z perspektywy Polski

, dokument konsultacyjny, raport FAPA – Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa

http://www.fapa.com.pl/gfx/saepr/dokument_konsult_na_www.pdf

Modulacja w Polsce – wyliczenia szacunkowe

, sierpień 2007

http://www.fapa.com.pl/gfx/saepr/Wyliczenie_modulacji.pdf

Źródła informacji o Wspólnej Polityce Rolnej Materiały w języku angielskim

1. Portal EUROPA

•

Prospects for agricultural markets and income 2007-2014 Strona z linkami do poszczególnych części raportu

http://ec.europa.eu/agriculture/publi/caprep/prospects2007b/index_en.htm

•

Executive summary

http://ec.europa.eu/agriculture/publi/caprep/prospects2007b/summary.pdf 2. Parlament Europejski

•

Núñez Ferrer J., Kaditi E. A.: The EU added value of agricultural expenditure – from market to multifunctionality – gathering criticism and success stories of the CAP, Brussels 2007 (raport przygotowany na zlecenie Parlamentu Europejskiego)

http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/dv/200/200802/2008022 7_cap_study_en.pdf 3. Institute for European Environmental Policy

•

Towards the CAP Health Check and the European budget review. The proposals, options for reform, and issues arising. A paper commissioned by the German Marshall Fund, September 2007

http://www.ieep.eu/publications/pdfs/2007/health_check_12_10_07.pdf

Dziękuję za uwagę

Zdzisław Czucha