Mitoza i mejoza

mgr Ilona Marciniak

Mitoza

• Zachodzi w komórkach somatycznych, • Obejmuje jeden podział, • Powstają 2 komórki potomne, • Liczba chromosomów po podziale jest taka sama jak wyjściowa.

Cykl komórkowy

Interfaza G1 S Kariokineza G2 Cytokineza

Cykl komórkowy

• to okres trwający od momentu powstania komórki do końca podziału tej komórki na komórki potomne

• • • • Faza G1- wzmożona s y nteza białek budulcowych i enzymatycznych, synteza RNA (faza wzrostu komórki).

Faza G0- komórka zostaje wyłączona z cyklu komórkowego, różnicuje się na komórki specjalistyczne.

Faza S- replikacja DNA (w jądrze komórkowym) i synteza histonów (w cytoplazmie)- podwojenie chromosomów (które pozostają niewidoczne).

Faza G2- synteza białek potrzebnych do budowy wrzeciona kariokinetycznego, przygotowanie do podziału.

Przebieg mitozy

• Profaza • Metafaza • Anafaza • Telofaza

• Profaza- spiralizacja i kondensacja nici chromatynowych prowadzi do wyodrębnienia się chromosomów, z których każdy składa się z dwóch chromatyd połączonych centromerem. Pod koniec profazy znikają: jąderko i otoczka jądrowa. Zaczynają się organizować mikrotubule wrzeciona podziałowego.

• Metafaza- chromosomy układają się centromerami w płaszczyźnie równikowej komórki wrzeciona kariokinetycznego

• Anafaza- następuje podział centromerów, nici wrzeciona skręcają się i chromosomy potomne wędrują do przeciwległych biegunów komórki (jako chromosomy potomne).

• Telofaza- Oba zespoły chromosomów potomnych zostają otoczone otoczką jądrową, chromosomy ulegają dekondensacji, tworząc nici chromatynowe, pojawia się jąderko. Następuje cytokineza.

Mejoza

• Podział zachodzi w komórkach macierzystych gamet (u zwierząt) i zarodników (u roślin), • Obejmuje dwa cykle podziałowe, • Z jednej komórki macierzystej powstają cztery komórki potomne, • Komórki potomne mają zredukowaną liczbę chromosomów o połowę (z 2n do n).

• Profaza I (leptoten, zygoten, pachyten, diploten, diakineza) • Metafaza I • Anafaza I • Telofaza I • Profaza II • Metafaza II • Anafaza II • Telofaza II

• • • • •

Profaza I

Leptoten - chromosomy wyodrębniają się jako długie cienkie nici, Zygoten - łączenie chromosomów homologicznych (tworzą się biwalenty, albo tetrady chromatyd), Pachyten Zachodzi zjawisko crossing-over, Diploten - następuje skracanie i częściowe rozdzielanie się chromosomów, widoczne są chiazmy.

Diakineza - skrócenie i zgrubienie chromosomów w biwalentach, zanika otoczka jądrowa i jąderko. Tworzy się wrzeciono podziałowe.

Metafaza I

• Ostateczne formuje się wrzeciono podziałowe, biwalenty układają się w płaszczyźnie równikowej komórki.

• Włókienka wrzeciona kariokinetycznego łączą się z centromerami.

Anafaza I

• Skracanie się wrzeciona podziałowego powodje rozejście się chromosomów homologicznych do naprzeciwległych biegunów komórki.

Telofaza I

• Zanika wrzeciono podziałowe, • Chromosomy na przeciwległych biegunach zostają otoczone otoczką jądrową, • Chromosomy ulegają częściowej despiralizacji • Następuje cytokineza.

Profaza II

• • Chromosomy ulegają kondensacji Zanika otoczka jądrowa

Metafaza II

• Organizuje się wrzeciono podzialowe (zwykle prostopadle do pierwszego podziału), • Chromosomy z wyodrębnionymi chromatydami układają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona podziałowego.

Anafaza II

• Podział centromerów.

• Nici wrzeciona skracają się i chromatydy jako chromosomy potomne wędrują do przciwległych biegunów komórki.

Telofaza II

• Wokół czterech grup chromosomów odtwarzają się otoczki jądrowe, • Powstają jąderka, • Chromosomy ulegają despiralizacji.

Zadanie domowe

• • Podaj znaczenie procesu crossing-over Skonstruuj tabelę, w której porównasz mitozę i mejozę.

K

O N I E C