Transcript XX rocznica przemian ustrojowych w Europie Środkowo

Republiki Radzieckie czy państwa nadbałtyckie?
źródło: Zbiór źródeł XX wieku, PWN, Warszawa 2001
W tym samym czasie radziecki „gliniany kolos na słomianych nogach” coraz bardziej
słaniał się przeżywając coraz większe trudności. Uwydatniały się konflikty na tle
etnicznym. Coraz głośniej poszczególne narodowości domagały się urzeczywistnienia
własnych aspiracji niepodległościowych. W grudniu zadłużenie ZSRR wynosiło 49,5 mld $.
Ponadto w dalszym ciągu następował spadek produkcji i wzrost deficytu budżetowego. W
50-tą rocznicę podpisania układu Ribbentrop-Mołotow ludność włączonych niegdyś do
ZSRR państw: Estonii, Łotwy i Litwy utworzyły ponad 600 kilometrowy „żywy łańcuch”
lub „bałtycki łańcuch” od Tallina do Wilna. W ramach protestu przeciw niechcianej
przynależności do ZSRR. Po wygranych wyborach przez Sajudis Litwa 11 marca 1990 roku
ogłosiła niepodległość. Tego samego aktu dokonała Estonia 30 marca. Natomiast 4 maja z
deklaracją niepodległości dołączyła do nich Łotwa. 14 marca Gorbaczow został pierwszym
prezydentem ZSRR.
1989 - Skutki wydarzeń. Koniec NRD i co dalej?
•
Proces zmian zachodzący w Europie ŚrodkowoWschodniej, który miał miejsce od września 1989
roku został nazwany Jesienią Ludów. Jedną z
wielu konsekwencji politycznych Jesieni Ludów
był proces jednoczenia Niemiec w XX wieku.
•
W tym celu zorganizowano konferencję z udziałem
dwóch państw niemieckich to jest NRD i RFN oraz
czterech państw, które po II wojnie światowej
okupowały tereny Niemiec to jest ZSRR, USA,
Wielkiej Brytanii oraz Francji. Ze względu na
liczbę państw biorących udział w konferencji
nazwaną ją „2+4”.
•
Podczas konferencji omawiano polityczne aspekty
zjednoczenia, kształt granic, przynależność do
struktur międzynarodowych czy wielkość armii.
W wyniku prowadzonych rozmów strony ustaliły w
zamian przekazania subwencji nastąpi wycofanie
wojsk ZSRR z terytorium NRD do 1994 roku.
Ponadto podjęto decyzję o wycofaniu Niemiec z
rozmieszczenia broni jądrowej oraz stacjonowania
obcych wojsk na wschód od Łaby. Gwarancji
trwałości granicy wschodniej tzn. Niemcy zrzekają
się roszczeń wobec innych krajów (granica na
Odrze i Nysie zostaje potwierdzona). I rezygnacji z
posiadania
broni
atomowej,
biologicznej
i
chemicznej. Zjednoczone Niemcy obejmą obszar
RFN i NRD oraz obu części Berlina, uzyskując tym
samym pełną suwerenność. 3 października 1990
roku
nastąpiło
formalne
przyłączenie
poszczególnych landów byłego NRD do RFN.
źródło: www.wikipedia.pl
źródło: www.csa-triples.com/
Kocioł Bałkański lat 90-tych
•
Dramatyczny kierunek przybrały zmiany na terenie Jugosławii.
Poszczególne składowe tego państwa w postaci republik pragnąc
utrzymać swoją pozycję doprowadziły do konfliktu na tle
etnicznym. Dodatkowo tragiczna sytuacja gospodarcza republik
(inflacja wynosiła 25 tysięcy %) potęgowała
agresję wobec
sąsiadów.
•
Próby uzyskania niepodległości przez Chorwację i Słowenię były
tłumione poprzez rozpoczęcie wojny przez Serbów z państwami
dążącymi do secesji. Ostatecznie konflikt wskutek nacisków
państw Europy zachodniej został zatamowany. Chorwacja i
Słowenia 8 października 1991 roku ogłosiły niepodległość. Co
zostało uznane przez Państwa Europy.
•
W następstwie uzyskiwanych niepodległości przez poszczególne
części Jugosławii dochodziło do czystek etnicznych.
15
października dokonała tego Bośnia a 22 listopada Macedonia.
Serbia protestowała przeciwko uzyskaniu takiego statutu przez
Bośnię i Hercegowinę. Przerodziło się to w krwawe działania
zbrojne. Coraz częściej donoszono o serbskich czystkach
etnicznych i masowych egzekucjach.
Od PRL do III Rzeczpospolitej
źródło: www.ofertaforum.onyx.pl
źródło: www.tomaszterlecki.com
Jednym z przykładów transformacji gospodarczej może być plan Leszka Balcerowicza,
ministra finansów i vice premiera w rządzie Mazowieckiego. Ogłoszony w październiku
1989 roku pakiet reform gospodarczo-ustrojowych zawierał następujące kierunki działań:
Kierunki działania
Reforma finansów i odzyskanie
równowagi budżetowej
v Redukcja dotacji.
v Zniesienie większości ulg
podatkowych
v Podniesienie cen o 400% = węgiel,
energia, gaz, paliwo, bilety PKS i PKP.
v Wprowadzenie podatków:
dochodowego, VAT
v Popiwek= podatek od
ponadnormatywnych wynagrodzeń.
Wprowadzenie mechanizmów
rynkowych
v Uwolnienie większości cen.
v Wymienialność złotówki=
zewnętrzna, wewnętrzna. Wysokość
kursu 9500zł=1$.
v Demonopolizacja.
v Dekoncentracja gospodarki.
v Zorganizowanie rynku papierów
wartościowych.
v Reforma systemu ubezpieczeń
społecznych
Zmiany struktury własnościowej
gospodarki
v Prywatyzacja
v Zniesienie ograniczeń w obrocie
ziemią, budynkami i mieszkaniami.
Pokłosie rozpadu ZSRR
•
7 na 8 grudnia 1991 roku ZSRR, Ukraina i Białoruś powołali do życia
Wspólnotę Niepodległych Państw na spotkaniu we wsi Wiskuli w Puszczy
Białowieskiej oraz w pobliskim Brześciu nad Bugiem. Do tej organizacji
politycznej w zastępstwie dogorywającego ZSRR weszło ostatecznie 11
republik. Poza WNP znalazły się Litwa, Łotwa, Estonia i Gruzja.
•
25 grudnia 1991 roku oficjalnie doszło do rozwiązania ZSRR a tym samym
ustąpienia Gorbaczowa ze stanowiska prezydenta tego kraju. Podpisanie
układu białowieskiego i przekształcenie ZSRR w WNP uznawane jest za
ostateczny upadek imperium radzieckiego na drodze "cywilizowanego
rozwodu", choć nie wiązało się z likwidacją ani nawet redukcją potencjału
gospodarczego i militarnego byłego ZSRR.
Bilans przemian w Europie Środkowo-Wschodniej 1989-2003
•
Uzyskanie niepodległości przez państwa satelickie ZSRR
•
Proces
demokratyzacji
Wschodniej
•
Otwarcie na Zachód byłych państw demokracji ludowej
•
Zapoczątkowanie procesu integracji z Europą zachodnią
•
Otwarcie na Zachód byłych państw demokracji ludowej
•
Wprowadzanie prywatyzacji i zasad wolnego rynku w
państwach byłego bloku wschodniego
•
Konflikty między narodowościami państw satelickich
•
Usuwanie dokonanych zniszczeń środowiska naturalnego,
wynikającego z pobytu wojsk armii radzieckiej na terenach
państw podporządkowanych po II wojnie światowej
państw
Europy
Środkowo-
Przemiany społeczno-polityczne w XXI wieku na terenie byłego ZSRR
źródło: www.wikipedia.org.pl
źródło: www.swiat.netbird.p
źródło:
www.irekw.internetdsl.pl
•
Przykładem dążenia do zmian społeczno-politycznych na terenie państw niegdyś należących
do byłego ZSRR jest Ukraina oraz Gruzja.
•
Od zakończenia wyborów prezydenckich na Ukrainie tj. od 21 listopada 2004 roku,
w których zmierzyli się kandydat obozu władzy, ówcześnie urzędujący premier Wiktor
Janukowycz oraz kandydat opozycyjnej Naszej Ukrainy, były premier Wiktor Juszczenko,
do czasu złożenia przysięgi prezydenckiej przez Wiktora Juszczenkę tj. do 23 stycznia 2005
roku miały miejsce wydarzenia, które przeszły do historii pod nazwą pomarańczowej
rewolucji. Nazwa została nadana od pomarańczowego koloru, który był symbolem sztabu
wyborczego Juszczenki. Przyczyną fali niezadowolenia i rozpoczęcia manifestacji stały się
wyniki, które odbiegały od prawdziwych. Ludność Ukrainy domagała się powtórzenia
wyborów prezydenckich. Ustępujący prezydent Leonid Kuczma wprowadził na Ukrainie stan
wyjątkowy i zagroził użyciem siły. Natomiast wojsko i milicja stanęły po stronie
demonstrantów nie dopuszczając do rozlewu krwi. W wyniku braku możliwości użycia siły
wobec demonstrantów, a także wskutek poparcia ukraińskiej opozycji przez państwa
europejskie w tym Polskę i Litwę, sąd konstytucyjny wyznaczył wybory na 26 grudnia 2004
roku. W powtórzonych wyborach zwyciężył lider opozycji Wiktor Juszczenko. W miesiąc
później 23 stycznia 2005 roku złożył przysięgę i rozpoczął kadencję prezydencką. Natomiast
Julia Tymoszenko zajęła stanowisko premiera.
•
Z kolei w Gruzji wydarzenia, które miały miejsce od 2 listopada 2003 roku do 28 marca
2004 roku nazwano rewolucją róż. Nazwa pochodzi od uzbrojonych w róże
demonstrantów, którzy wtargnęli do parlamentu w celu uniemożliwienia przeprowadzenia
inauguracyjnej sesji nowego parlamentu. Przyczyną poprzedzających wtargnięcie
demonstracji było ogłoszenie wyników wyborów parlamentarnych, uznanych za
sfałszowane. Prezydent Gruzji Eduarda Szewardnadze w wyniku zajść podjął decyzję o
ogłoszeniu stanu wyjątkowego. I zaczął gromadzić wojsko.
•
W wyniku przeprowadzonych rozmów z udziałem strony amerykańskiej oraz rosyjskiej
ostatecznie podjął decyzję o dobrowolnym ustąpieniu. W ten sposób unikając
ewentualnego rozlewu krwi. W wyborach prezydenckich, które odbyły się 4 stycznia 2004
został wybrany przywódca opozycji Michaił Saakaszwili. Poprzedni wynik wyborów
parlamentarnych został anulowany przez sąd najwyższy 26 listopada 2003 roku. A nowe
wybory 28 marca 2004 zakończyły się zwycięstwem partii Saakaszwilego.
źródło: wikipedia.pl
źródło:
www.wiadomości24.pl
źródło: wikipedia.pl
Europa Środkowo-Wschodnia w drodze do Unii Europejskiej:
działania polityczne i dyplomatyczne na rzecz członkostwa w UE
Rozpad imperium sowieckiego spowodował, że integracja kontynentu
europejskiego zaczęła obejmować również kraje Europy ŚrodkowoWschodniej. Poszczególne landy Niemieckiej Republiki Demokratycznej
stały się częścią przyszłej Unii w dniu przyłączenia ich do RFN 3
października 1990 roku. W czerwcu 1993 roku Rada Europejska uznała
rozszerzenie o państwa Europy Środkowo-Wschodniej za cel Unii
Europejskiej powołanej 7 lutego 1992 roku. Formalnie dając szansę na
przystąpienie do Unii każdemu państwu europejskiemu, które będzie
ubiegać się o status członka w Unii. W 1993 roku na szczycie w
Kopenhadze wyznaczono tzw. kryteria kopenhaskie. Określały one
warunki, jakie musieli spełnić kandydaci na członków UE w postaci
krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Do zbioru wymogów należały:
osiągnięcie stabilności, która gwarantowałaby istnienie demokracji,
praworządności, przestrzeganie podstawowych praw ludzkich i praw
mniejszości narodowych; funkcjonowanie gospodarki opartej na zasadach
rynkowych.
Grupa Luksemburska
8 kwietnia 1994 roku Polska złożyła oficjalny wniosek w sprawie
przystąpienia do Unii Europejskiej. Od tej chwili rozpoczęły się
tzw. negocjacje przedczłonkowskie, zakończone ostatecznie
stanowiskiem UE w sprawie jej rozszerzenia sformułowanym na
szczycie szefów państw i rządów UE 12-13 grudnia 1997 w
Luksemburgu. Postanowiono wówczas, że od 31 marca 1998 roku
odbywać się będą dwustronne konferencje międzyrządowe z
państwami, z którymi w pierwszej kolejności podjęto negocjacje.
Do Grupy Luksemburskiej weszły Czechy, Estonia, Słowenia,
Polska i Węgry, oraz Cypr. Grupa ta określana była jako „Grupa
5+1”.
Przy
czym
liczba
5
odnosiła
się
do
krajów
postkomunistycznych,
charakteryzujących
się
podobnymi
problemami gospodarczymi. Natomiast cyfra 1 odnosiła się do
Cypru. Państwa cechującego się problemami politycznymi
związanymi z podziałem wyspy na część grecką i turecką.
Grupa Helsińska
W grudniu 1999 roku Rada Europejska podczas swego
szczytu w Helsinkach ustaliła skład państw do negocjacji
akcesyjnych. 15 lutego 2000 roku rozpoczęła negocjacje
Grupa Helsińska, w skład której wchodziło 6 państw
negocjujących przystąpienie do Unii Europejskiej w tzw.
„drugiej kolejności”. Podział ten był umowny i nie miał
wpływu na wynik rozmów o akcesji. Do grupy tej
włączono Bułgarię, Litwę, Łotwę, Maltę, Rumunię i
Słowację.
Jeżeli chodzi o takie kraje postkomunistyczne jak
Bułgaria i Rumunia, to ze względu na problemy
gospodarcze i niedokończoną transformację polityczną,
nie zostały one zaproszone do członkostwa w UE w tzw.
pierwszym terminie.
Wstępnym terminem przystąpienia do UE dla tych
krajów był rok 2007.
Nowi obywatele Unii
•
12-13 grudnia 2002 roku nastąpiło zakończenie negocjacji
akcesyjnych z Unią Europejską na szczycie w Kopenhadze.
Zgodnie z postanowieniami tego szczytu
10 nowych krajów
1 maja 2004 roku stało się członkami UE.
•
Były to między innymi: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa,
Malta, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz Polska.
źródło: www..wikipedia.pl
źródło: www.miller.pl
•
Traktat
akcesyjny
został
podpisany
przez
rządy
państw
kandydujących oraz państw członkowskich UE 15 kwietnia 2003 roku
w Atenach.
•
Do formalnego usankcjonowania tej decyzji potrzebna była ratyfikacja
układu akcesyjnego przez wszystkie 10 krajów kandydackich, a
następnie przez kraje członkowskie UE. Polska jak i pozostałe państwa
byłego bloku wschodniego przyjęły referendum jako drogę ratyfikacji
traktatu. Różnicą w przeprowadzanych referendach było to, że Polska
jako jeden z nielicznych kandydatów zdecydowała się na oddanie
głosu opinii publicznej, przy bardzo trudnych do spełnienia warunkach
ważności i poważnym ryzyku, że w referendum nie weźmie udziału co
najmniej połowa uprawnionych do głosowania. Referendum w sprawie
przystąpienia Polski do Unii Europejskiej odbyło się w dniach 7-8
czerwca 2003 roku. Zwycięstwo odniosła opcja integracji europejskiej.
Unia Europejska – rozszerzenie na wschód
źródło: www.wikipedia.pl
•
Warunki wymienione w Traktacie o przystąpieniu podpisanym 25 kwietnia 2005 roku
zakładały, iż Rumunia i Bułgaria mogła wejść do UE w styczniu 2007 roku, o ile dokończy
dostosowanie prawa i zdecydowanie przyspieszy walkę z korupcją i zorganizowaną
przestępczością. W związku z tym, że warunki negocjacyjne zostały spełnione przez oba
państwa 1 stycznia 2007 roku nastąpiło powiększenie Unii Europejskiej do 27 członków.
•
Jednym z etapów postępującej integracji państw członkowskich Unii Europejskiej jest
trwający proces przystępowania poszczególnych państw do tzw. strefy euro. I tak 1 stycznia
2007 roku do strefy euro przystąpiła Słowenia.
•
Również zgodę do wstąpienia do strefy euro dostała Słowacja. Z dniem 1 stycznia 2009 roku
stała się ona szesnastym państwem, który zamienił walutę krajową na euro.
Zakończenie
Przedstawiony okres 20 lat (1989-2009) był dla Polski i całej
Europy znaczącym okresem w dziejach narodów oraz historii
państw.
Przyczynił się nie tylko do zmian ustrojowych, politycznych, ale
dał obywatelom państw europejskich wolność oraz szerszy
wachlarz możliwości, które nie są skrępowane przez istnienie
barier w postaci granic poszczególnych państw. Umożliwił
procesy komunikacji interpersonalnych. Zmienił się obraz
gospodarki w Europie. Dokonał zmian wyglądu, a także
infrastruktury
miast.
Dziś Europa staje przed poważnym problemem związanym z
dalszym etapem integracji. Kolejne rozszerzenie i wzmocnienie
pozycji członków UE, a tym samym Unii staje się niewątpliwie
najważniejszym celem.
Regionalne Centrum
Informacji Europejskiej
ul. Mostowa 27, 87-100 Toruń
Tel. 56/652 11 21
www.kursy.rcie.torun.pl
Projekt jest współfinansowany ze środków Komisji Europejskiej