Transcript Bouwstenen van het zenuwstelsel

Bouw en functie van het
zenuwstelsel
Bouwstenen van het zenuwstelsel
Waarom is het zenuwstelsel een conductor?
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
Conductor = informatiegeleider tussen receptor en
effector: het zenuwstelsel
• coördinerende functie;
• doorgeven van informatie in het lichaam.
• Voorbeelden:
– hand terugtrekken bij waarnemen van een
warme kachel;
– atleet start met lopen bij het horen van het
startsignaal.
Mens kent heel wat beperkingen vergeleken met
andere zoogdieren  toch kan hij zich handhaven:
 minder gevoelige receptoren;
 minder gevoelige effectoren;
 sterk ontwikkelde conductor.
Indeling van het zenuwstelsel
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
INDELING OP BASIS VAN BOUW EN LIGGING
Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel:
• netwerk van zenuwen dat centraal zenuwstelsel met
rest van het lichaam verbindt;
• grensstrengen.
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
INDELING OP BASIS VAN FUNCTIE
Animaal zenuwstelsel: interactie tussen individu en
zijn omgeving;
autonoom zenuwstelsel: alle onbewuste
levensprocessen.
Wat zijn de bouwstenen van het zenuwstelsel?
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van
het zenuwstelsel
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
Neuronen = zenuwcellen: bouwstenen van het
zenuwstelsel
• Vanaf de geboorte: volledig aantal neuronen;
• iedere dag sterven er 50.000 tot 100.000 af;
• oorzaak:
– veroudering;
– ernstige verwondingen;
– vergiftiging verslavende middelen (alcohol,
roken, …);
• er worden geen neuronen bijgemaakt.
Steuncellen: regelen werking en instandhouding
neuronen
Hoe is een neuron opgebouwd?
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Bouw neuron
Soorten neuronen
• Groot cellichaam;
• dendriet: uitloper die signalen ontvangt;
• axon: uitloper die signaal geleidt naar de volgende
cel
 Omhuld door myelineschede (= Schwanncellen): elektrisch isolerende functie;
• eindknopje: uiterste verbreed puntje van de
vertakking.
Verband neuron en
zenuw
Dendriet
Witte en grijze stof
Neuron
Soorten steuncellen
Axon
Eenrichtingsverkeer bij een neuron
Eindknopje
Welke soorten neuronen bestaan er?
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
Afferente neuronen (= sensorische neuronen):
ontvangen signalen van receptor en geleiden naar
de hersenen of ruggenmerg.
 Korte dendrieten en lange axonen.
Efferente neuronen (= motorische neuronen):
geleiden signalen van hersenen of ruggenmerg naar
effector.
 Korte dendrieten en lange axonen.
Schakelneuronen: ontvangen signalen van afferente
neuronen, geven signalen aan elkaar door, geven
signalen door aan efferente neuronen.
 Liggen in de hersenen en ruggenmerg.
 Korte dendrieten en axonen.
Verband tussen neuron en zenuw?
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
• Axonen: zenuwvezels;
• zenuwbundel: meerdere zenuwvezels
samen omgeven door bindweefselschede;
• zenuw: meerdere zenuwbundels samen
+ bloedvaten.
Zenuwbundel
Soorten zenuwen:
• sensorische zenuwen: zenuwen bevatten alleen
zenuwvezels van afferente neuronen;
• effectorzenuwen: zenuwen bevatten alleen
zenuwvezels van efferente neuronen;
• gemengde zenuwen: bevatten zenuwvezels van
afferente en efferente neuronen.
Verband tussen neuron en witte en grijze stof
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Witte stof = gemyeliseerde uitlopers (axonen) in
hersenen en het ruggenmerg
Grijze stof = niet-gemyeliseerde uitlopers +
cellichamen in hersenen en het ruggenmerg
Witte stof
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
Grijze stof
Het ruggenmerg
Soorten steuncellen
Zenuwstelsel is een
conductor
Indeling zenuwstelsel
Bouwstenen van het
zenuwstelsel
Cellen van Schwann: steuncellen in het perifeer
zenuwstelsel → vorming van myelineschede rond
zenuwvezels.
 impulsgeleiding verbeteren
 zenuwvezels isoleren
 bij beschadiging, geen herstel
Bouw neuron
Soorten neuronen
Verband neuron en
zenuw
Witte en grijze stof
Soorten steuncellen
Gliacellen: steuncellen in het centraal zenuwstelsel →
vorming van myelineschede rond zenuwvezels.
 neuronen op hun plaats en bij elkaar houden
 neuronen beschermen en isoleren
 beschadigde/dode neuronen opruimen
 neuronen voedingsstoffen + O2-gas geven en
afvalstoffen verwijderen
Neuronen in de hersenen
Dendriet
Neuron
Eindknopje
Insnoering van Ranvier
Axon
Myelineschede 
Schwann-cellen
Bouw neuron (schematisch)
Prikkel
Afferente
neuron
Receptoren in de
huid
Schakelneuron
Axon
Efferente
neuron
Spiervezel
(effector)
Verschillende soorten neuronen (schematisch weergegeven)
Bindweefselschede
Myelineschede
Zenuwvezel
Microfoto dwarsdoorsnede zenuwbundel
Zenuw
Haarvat
Zenuwbundel
Bindweefselschede
Axon
Neuron
Verband tussen neuron en zenuw
Schakelneuron
Efferente neuron
Zenuwknoop
Witte stof
Huid
Grijze stof
Spier
Ruggenmerg
Gemengde zenuw
Gemengde zenuw
Hersenen (1), ruggenmerg (2),
hersenzenuwen (3),
ruggenmergzenuwen (4),
grensstrengen (5)
Schwann-cel
Normale
myelineschede
Schwann-cel
Beschadigde
myelineschede
Zicht op myelineschedes: normaal en beschadigd
Gliacel
Haarvat
Neuron
Knoop van
Ranvier
Myelineschede
Gliacel voedt neuronen en verwijdert afvalstoffen + myeliniseert axonen