Transcript mesleki etik (sunu)

MESLEKİ ETİK
Etik; ahlâk üzerinde düşünebilme
etkinliğidir.
• Etik,
insanların kurduğu bireysel ve toplumsal
ilişkilerin temelini oluşturan değerleri,
normları, kuralları, iyi – kötü, doğru –
yanlış gibi durumları ahlaksal açıdan
araştıran bir felsefe dalıdır ve çoğu zaman
AHLÂK FELSEFESİ olarak
adlandırılmaktadır.
Mesleki etik ilkeler;
Kurumun anayasası,
Amentüsü,
Manifestosu,
Yol haritası
ya da
Pusulası
olarak değerlendirilebilir.
BEŞ TEMEL MESLEKİ ETİK
İLKE
• DOĞRULUK
• YASALLIK
• YETERLİK
• GÜVENİRLİK
• MESLEĞE BAĞLILIK
ETİK SİSTEMLER
•
•
•
•
Amaçlanan Sonuç Etiği
Kural Etiği
Toplumsal Sözleşme Etiği
Kişisel Etik
ETİK SORGULAMA
1. İkilemi tanımla ve açıklığa
5. Kararını ver, ancak hala emin
kavuştur.
değilsen şunları yap;
• Eğer yanlış olduğunu biliyorsan
2. Tüm olası gerçekleri
yapma.
öğrenmeye çalış.
• Emin değilsen, sor.
3. Bütün tercihleri - seçenekleri • Bir yanıt alıncaya kadar sormaya
devam et.
sırala.
6. İki soru daha sorarak kararını
4. Her tercihi şunları sorarak
yeniden gözden geçir.
test et:
•
•
•
Doğru mu?
Yasal mı?
Yararlı mı?
• Vereceğim karar basında
yayınlanmış olsaydı, kendimi nasıl
hissederdim?
• Ailem bunu öğrenseydi kendimi
nasıl hissederdim?
7. Eyleme geç.
KAMU GÖREVLİLERİNİN
ETİK PROFİLLERİ
• Etik ilkeleri yok sayan davranış ya da
yoldan çıkarıcı.
• Değerlere karşı yansız davranış ya da
göreliliği temel alan görevci.
• Kamu yararını ve çıkarını yücelten ve
etiği temel alan davranış.
TOPLUMSAL YOZLAŞMA
•
•
•
•
•
•
Kamuda yapıdan kaynaklanan nedenler
Siyasal yapıdan kaynaklanan nedenler
Ekonomik yapıdan kaynaklanan nedenler
Bürokratik yapıdan kaynaklanan nedenler
Tarihsel nedenler
Toplumsal yapıdan kaynaklanan nedenler
YOZLAŞMA
Ahlaki Yozlaşma
Toplumsal Yozlaşma
Mesleki Yozlaşma
Kültürel Yozlaşma
Politik Yozlaşma
POLİTİK YOZLAŞMA
TÜRLERİ
RÜŞVET
ZİMMET
SİYASAL
ADAM KAYIRMACILIK
KAYIRMACILIK
HİZMET
LOBİCİLİK
KAYIRMACILIĞI VE OY
SATIN OLMA
RANT KOLLAMA
KAMU SIRLARINI
SIZDIRMA VE
VURGUNCULUK
GÖNÜL YAPMA
POLİTİK DALAVERE
İŞ YAŞAMINDA TEMEL ETİK
DIŞI KONULAR
• İş kalitesini önemsememe
• Rüşvet isteme ya da verme
• Kurum varlıklarının kötü
biçimde kullanımı
• İşyerinde ayrımcılık yapma
• Özel yaşama müdahale
etme
• Çevre kirliliğine duyarsız
kalma
• İşyerinde hırsızlık yapma
• Kurumun olanaklarını
kişisel amaçlar için
kullanma
• Kayıt ve raporlar üzerinde
tahrifat yapma
• Hediye alma ve ağırlama
• Yanlış bilgilendirme ya da
bilgi saklama
• Yerel yetkililerle etik dışı
ilişkiler kurma
• Çıkar çatışmalarına girme
• Ticari ya da mesleki sırları
sızdırma
• Rakiplerle ilgili bilgilerini
toplanmasında etik dışı
yöntemler kullanma
• Ürün sorumluluğunu ve
güvenliğini önemsememe
• Çalışanlara eşit
davranmama
• Ast – üst ya da çalışma
arkadaşlarını sömürme
• İşyerinde arkadaşlarını
yıldırma – korkutma
• Görevini ihmal etme
• İşyerinde bencil davranma
• Çalışanlara işkence – eziyet
etme
• İş ilişkilerine politik
düşünceler katma
• İşyerinde yaranma ve
dalkavukluk yapma
• Cinsel tacizde bulunma
• Hakaret ya da küfür etme, argo bir dil
kullanma
• Yetkisini kötüye kullanma
• Alkol ve uyuşturucu kullanma
• Çalışma arkadaşları ile ilgili söylentiler
çıkarma ve dedikodu yapma
• Farklılıklara hoşgörülü davranma
• Zimmet ve görevin suistimali
ETİK BİR KURUMSAL
İKLİM YARATMA
Etik değerlerin geçerli
olduğu bir çalışma ortamı
neden gereklidir?
İşyerinde standartlar neden
konulur?
Etik sorunların çözümü
sırasında neden rahatsızlık
duyulur?
Genelde bireyler etik bir sorun
karşısında, etik ilke ve değerlere
uygun olarak verdikleri karardan
ötürü iki zıt duygu yaşarlar.
Bunlar;
OLUMSUZ
DUYGULAR
•
•
•
•
Korku
Tedirginlik
Yorgunluk ve bitkinlik
Kendini baskı altında
hissetme
• Gergin ve endişeli
• Sıkıntılı ve kaygılı
OLUMLU
DUYGULAR
• Verdiği karardan ötürü
kendini iyi hissetme
• Huzurlu ve iyi bir iş
yapmanın verdiği mutluluk
• Vicdanen rahat ve huzurlu
hissetme
• Adalet, eşitlik ve dürüstlük
ilkeleri doğrultusunda
verdiği karardan dolayı
duyduğu iç huzur.
Etik değerler bir tehdit mi,
yoksa bir fırsat mı?
İnsanlar etik ilke ve değerlere
neden aykırı davranırlar?
•
•
•
•
•
•
•
İyi niyetler
Benlik güç gösterisi
Açgözlülük
Arkadaşlık
İdeolojik inanç ve adanma
Kişisel ya da ailevi kazanç
Ekonomik sorunlar ve
baskılar
• Sömürgecileri sömürmek
• Acil gereksinmeler
• Yasaların, kuralların ve
yöntemlerin bilinmemesi
• “Birlikte Gitmek”
• “Yalnızca emirleri yerine
getiriyordum”
• Bulunduğu konumu korumak
endişesi
• “Kısa yoldan köşeyi dönme”
• Servet açlığı
• Hırs
Etik Değerlere Aykırı Davranışların Bedeli:
BİREYSEL
KURUMSAL
TOPLUMSAL
İşini kaybetme
Saygınlığını yitirme
Yozlaşmanın
kurumsallaştırılması
Saygınlığını kaybetme
Müşterisini kaybetme
Etik değerlerin önemini
yitirmesi
Toplumdan soyutlanma
İmajının zedelenmesi
Anomik davranışların
yaygınlaşması
Güvenirliğini yitirme
İşbirliğinin zayıflaması
Kişisel benliğin zarar
görmesi
Grup çalışmalarının
etkililiğini yitirmesi
Mesleksel ve örgütsel
bağlılığın zayıflaması
Kurum içi iletişimin zarar
görmesi
Özsaygının yitirilmesi
Örgütsel bağlılığın
zayıflaması
Çalışma arkadaşlarıyla
ilişkilerin bozulması
Kişisel imajın bozulması
Etik Değerlere Uygun Bir Çalışma
Ortamını Nasıl Gerçekleştirebiliriz?
• Etik değerlere bağlı kalmaya karar verin.
• Davranışlarınızla örnek olun.
• Etiğe uygun davranışları yerleştirme
sorumluluğunu üzerinize alın.
• Size göre etik ilkelerini belirleyin.
• Etik değerlerinizi açıkça belirtin.
• Çalışanlarınızı eğitin.
• Açık iletişimi destekleyin.
• Tutarlı olun.
Yönetimin Etik İlkelere Uygun
Uygulamaları İçin Dört Koşul
ÖRGÜTSEL
VE
YÖNETSEL KÜLTÜR
YÖNETİM
HESAPLARININ
DENETİMİ
EĞİTİM
ARAŞTIRMA
Meslek Sorumluluğu ile Örgütlerin
Toplumsal Sorumluluğu Arasındaki
İlişki Şöyle Belirtilebilir:
•İnsancıl Sorumluluklar
•Etik Sorumluluklar
•Yasal Sorumluluklar
•Ekonomik Sorumluluklar
ETİK LİDERLİK
Başarılı lider ve yöneticiler, doğruluk ve
hakkaniyet ilkelerini yaşama geçirir.
Bir yönetici astlarının sorunlarına duyarlı olur,
farklı görüşlerin ifade edilmesine olanak tanır.
Kurumsal başarı için; kimlik, katılım,
hakkaniyet ve yetkinlik ilkelerini temel alır.
Başarılı yöneticiler,
çalışanlarını motive eder, çalışkanlığa ve
çalışanların kimliğine değer veren bir
çalışma kültürü oluşturarak sorunlara
yaklaşırlar.
Yönetici;
Etik ve kurumsal bağlılığı birleştirerek
şaşırtıcı sonuçlar meydana getirebilir.
Başarılı bir yönetici bu sonuçlara
ulaşmak için ne yapar?
•Çalışkanlığa, dürüstlüğe ve yüksek
performansa değer verir.
•Bu değerleri ödüllendirecek şekilde
kuruluşu düzenler.
•Etik ilke sınırları içinde, kurumun tüm
potansiyelini harekete geçirir.
Kurumsal Etik İklimi İçin;
• Etik ilkeleri herkesin bir numaralı sorunu
haline getirin.
• Herkesi bu konuda sıkı çalışmaya özendirin.
• Bu ilkelere aktif bir ilgi duymayı özendirin.
• Etik davranış sergileme ile performans
arasındaki ilişkiye dikkat edin.
• Davranış ve eylemlerinizle örnek olun.
• Açık bir iletişim tarzı sergileyin.
Doğru Olanı Savunmak Cesaret
İster...
Yönetici,
bu cesareti gösterebilme davranışını
kurumsal kültürün bir parçası haline
getirmelidir.
ANCAK...
Cesaret,
İnandığımız Şeyleri Yapmak
Değildir!
Doğru olanı, etik olanı yapabilmek
cesarettir.
BAŞARILI YÖNETİCİLER;
•
•
•
•
•
•
Söyledikleri gibi davranırlar,
Tutarlıdırlar,
Yol göstericidirler,
Yaşamsal bir rol oynarlar,
Motive edicidirler,
Güven verirler.
Yöneticinin etik davranış
göstermesi, çalışanlara hem yol
gösterir hem de onları rahatlatır.
Gelecekte yönetici davranışını,
nasıl tepki vereceğini de bilinir
kılar.
İnegöl Vehbi Koç İlköğretim
Okulu
Hazırlayan
Bilgisayar Öğretmeni
Nevin Oktay