Transcript Akademik Etik İhlalleri Abdullah Atalar ÜAK Başkanı 2009 Nisan dönemi Doçentlik  100’den fazla etik ihlal dosyası.

Akademik Etik İhlalleri
Abdullah Atalar
ÜAK Başkanı
2009 Nisan dönemi Doçentlik

100’den fazla etik ihlal dosyası
İlk ve orta öğretimde etik ihlali

Türkiye’de öğrenciler birçok okulda ilk ve orta
öğretimi etik ihlalleri yaparak geçiriyorlar:
–
–
–
–
–
Öğretmenin tavsiyesi ile internet’ten bul, kes ve
yapıştır
Veya bir ansiklopediden aynen geçir
Bilgisayarda formatla
Yazıcıdan çıkar, öğretmene proje/ödev olarak sun
Kaynakça göstermeye hiç gerek yok
İlk ve Orta öğretilmesi gereken




Kütüphanedeki veya internetteki birden fazla
kaynağa ulaşmak
Bunları okuyup öğrendikten sonra kendi
cümleleriyle proje veya ödev haline getirmek
Kullandığı kaynakları kaynakça listesinde
sıralamak
Bunları yaparken arkadaşlarından kopya
çekmemek
Üniversitelerde Etik ihlalleri




Birçok Üniversite öğrencisi neyin etik ihlali olduğunu
bilmiyor.
Bazı Üniversite Öğretim Elemanları da neyin etik
ihlali olduğunu bilmiyor.
Öğrenciler yüksek lisans ve doktora yaptıklarında
benzer ihlalleri yapmaya devam ediyorlar.
Doçentlik başvurusu için hazırlanan makalelerde de
çok sayıda etik ihlali olabiliyor.
Üniversite yöneticilerine görev



Üniversite yöneticileri olarak bizlere görev
düşüyor
Üniversitelerde bu konudaki bilinç düzeyini
artırmalıyız
Öğrenciler üniversiteye ilk geldiklerinde
oryantasyon programlarında bu konu
işlenmeli
Üniversite yöneticilerine görev


Disiplin yönetmeliklerinin ilgili maddeleri katı
bir şekilde uygulanmalı
Gerekirse disiplin yönetmeliklerine yeni
maddeler eklenip etik ihlalleri daha iyi
tanımlanarak cezalar artırılmalı
Çok ağır etik ihlali


Başkalarına veya kendine ait makalelerden
“kes yapıştır” yöntemi ile masa başı yeni bir
makale üretip bunu yayınlamak
Bunu yapanlara en ağır disiplin cezaları
uygulanmalıdır. Üniversite ile ilişiğinin
kesilmesi düşünülmelidir.
Çok ağır etik ihlali

Hakem veya panelist olarak görev yaptığı bir
konumda eline geçen makaleyi veya proje
önerisini gizli tutmamak, daha kötüsü
makaleyi/projeyi reddederek daha sonra aynı
konuyu kendi adına makale veya proje haline
getirmek
Çok ağır etik ihlali


Deney yapmadan masa başı fabrikasyon
yaparak sonuç üretmek ve bu sonuçlarla
makale yazmak
Bunu yapanlara en ağır disiplin cezaları
uygulanmalıdır. Üniversite ile ilişiğinin
kesilmesi düşünülmelidir.
Etik ihlali


Teorisine uymayan deneysel sonuçları
değiştirerek yayınlamak
Sonuçlardan uygun olanını alıp, uygun
olmayanlarını kullanmamak
Bazı çok yapılan etik ihlalleri




Özellikle bir makalenin veya tezin giriş kısmında
başkasına ait bir metinden veya internetten aynen
veya tercüme edilip alınan cümleler.
Etik yöntem: Bu şekildeki alıntılar tırnak içine
alınmalı ve hemen arkasından kaynakça
gösterilmeli.
“.... ... ... ...”[2].
Bu şekildeki tırnaklı metinlerin sayısı fazla olmamalı
Alıntılardaki fikir korunup cümle yapısı değiştirilirse
tırnağa gerek yok, ama kaynakça gösterilmeli
Bazı çok yapılan etik ihlalleri



Kendine ait ingilizce yayınlanmış bir
makalenin aynısını Türkçe olarak
yayınlamak.
Veya tersi: Türkçe yayınlanmış bir makalenin
aynısını İngilizce olarak yayınlamak.
Etik yöntem: İlk makaleyi yayınlayan
dergiden izin alınırsa, ikinci makalede bu
belirtilerek ve birinci kaynak gösterilerek
tercüme yayınlanabilir.
Bazı çok yapılan etik ihlalleri



Bir başkasına ait bir metinden veya internetten
aynen alınan resimler, şekiller, grafikler (makale
kendisine ait olsa bile).
Bu şekilde aynen alınan resim veya şekili kullanmak
için kaynak göstermek yetmez. Sahibinden
(copyright sahibi kurum) izin almak gerekli. Şeklin
altına kaynak yanında izin alındığı da yazılmalı.
Şekil/grafik tekrar çizilirse kaynak göstermek yeterli
olur, izin almak gerekmez.
Bazı çok yapılan etik ihlalleri



Aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye
yollamak. İlk yolladığım kabul edilmezse,
zaman kaybetmiş olmayayım diye...
Makale iki dergi tarafından da kabul edilirse
çok ciddi bir etik ihlali oluşuyor.
Etik yöntem: İlk dergi tarafından reddedilirse,
ikinciye daha sonra yollamak (Daha da iyisi:
İlkinin red sebeplerine göre değişiklik
yaparak)
Bazı çok yapılan etik ihlalleri


Tek makale olabilecek bir konuyu
“dilimleyerek” birden fazla makale haline
getirip özgeçmişindeki makale sayısını
artırmak.
Etik yöntem: Araştırma sonuçlarını
dilimlemeden tek bir makale olarak yazmak.
Bazı çok yapılan etik ihlalleri


Aynı araştırma sonuçlarını ufak değişikliklerle
farklı dergilerde yayınlamak. Kendi
makalelerinden alıntı yaparken tırnaklı alıntı
ve kaynakça kullanmamak. Diğer
makalelerini kaynakçada göstermemek.
Etik yöntem: Yeni makalelerde eskilerini
kaynakçada vererek dergi editöründen bilgi
saklamamak.
Etik ihlali




Makalenin yazarları arasına araştırmaya katkı (fikir,
deney) yapanların hepsini koymamak.
Araştırmanın sonuçlanmasında küçük de olsa
akademik bir katkısı olanları koymak daha emin bir
yol.
Etik yöntem: Eğer ismini koyalım mı, koymayalım mı
diye tereddüt ediyorsanız, ismi koyma tarafında olun.
Makalede ismi olan her yazarın makale
gönderilmeden önce onayının alınması gerekir.
(Makalede ismi olan her yazar makaleden eşit
derecede sorumludur.)
Etik ihlali



Makalenin yazarları arasına araştırmaya hiç
katkı yapmayanların ismini koymak.
Araştırmaya manevi destek vermek isim
listesinde olmayı gerektirmez
İngilizcesini düzeltmek de isim listesinde
olmayı gerektirmez. İsim teşekkür kısmında
yer alabilir.
Etik ihlaline karşı yazılımlar


Başka makalelerle karşılaştırma yapıp ortak
kısımlarını bulan yazılımlar var.
Bazı Üniversitelerimiz bu yazılımları
kullanıyor.
Kaynakça


http://www.tuba.gov.tr/index.php?id=307
C. Ertekin, N. Berker, A. Tolun, D. Ülkü,
“Bilimsel araştırmada etik ve sorunlar”, TUBA
Yayınları (2002)
Teşekkür
Bu sunuma katkıda bulunan çok sayıda hocaya
ve özellikle Prof. Cahit Tanyel’e teşekkür
ederim.