Transcript COPPER(CU)

‫مس‬
‫مس یکی از مفیدترین و پر مصرف ترین عناصر فلزی است و‬
‫گفته می شود که اولین فلز کشف شده توسط بشر بوده است ‪،‬‬
‫چون جزء محدود فلزاتی است که به شکل خالص در طبیعت‬
‫یافت می شود (مثل طال و‪ ،‬نقره و ‪ ) ...‬رنگ این فلز‬
‫پرتقالی مایل به سرخ است که جاذبه خاصی به آن می دهد و‬
‫از دیر باز مورد تقاضای بشر بوده است ‪.‬‬
‫تاریخچه پیدایش مس‬
‫‪‬‬
‫در حدود ‪ 6000‬سال قبل از میالد ‪ ،‬بشر دریافت که می‬
‫تواند مس را در کوره ذوب نموده آن را به شکل مورد نظر‬
‫قالب گیری نماید ‪ .‬به این ترتیب رابطه مابین سنگ معدن‬
‫محتوی مس و مس فلزی کشف گردید و مشخص شد که می‬
‫توان با کمک آتش و زغال چوب ‪ ،‬سنگ معدن مس را احیا‬
‫نمود و مس آنرا بدست آورد ‪ .‬این اکتشاف سر آغاز عصر‬
‫فلزات و پیدایش و شکل گیری دانش متالورژی بود ‪.‬‬
‫تاریخچه پیدایش مس‬
‫‪‬‬
‫در طول قرون وسطی و در اوایل عصر جدید ‪ ،‬استخراج ‪،‬‬
‫متالورژی و تولید فرآورده های نهایی مس در اروپا متمرکز‬
‫گردید و به خصوص آلمان تکنولوژی جدیدی برای صنعت‬
‫مس ابداع نمود و بکارگیری مس در تولید توپ برنجی و‬
‫سایر تجهیزات و ادوات نظامی موجب افزایش مصرف مس‬
‫گردید ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در قرن هجدهم مرکز صنعت جهانی مس به بریتانیا منتقل‬
‫گشت و این کشور تا پایان این قرن بزرگترین تولید کننده‬
‫مس گردید ‪ .‬به طوری که ‪ 4/3‬کل مس تولید شده در جهان‬
‫را عرضه می داشت ‪.‬‬
‫تاریخچه پیدایش مس‬
‫‪‬‬
‫از زمانی که بشر آموخت سالحها و ابزار های خود را از‬
‫آهن و فوالد تهیه نماید ‪ ،‬مس نقش های دیگری در زندگی‬
‫او پیدا کرد ‪ .‬مس به عنوان یک فلز با دوام و زیبا به گونه‬
‫ای همه جانبه در تولید وسایل خانگی ‪ ،‬لوله های آب ‪،‬‬
‫دریانوردی و سایر مواردی که احتیاج به فلزی مقاوم در‬
‫برابر خوردگی بود ‪ ،‬مورد استفاده قرارگرفت ‪ .‬خاصیت‬
‫فوق العاده آن در هدایت جریان برق ( بعد از نقره ) سبب‬
‫گردید که در قرن بیستم بیشترین کاربرد را در این زمینه‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫خواص فیزیکی مس‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وزن اتمی ‪63.57‬‬
‫عدد اتمی ‪29‬‬
‫شعاع اتمی ‪1.277 A‬‬
‫چگالی در ‪20‬درجه ‪g/cm^3 8.93‬‬
‫نقطه ذوب ‪1083 C‬ونقطه جوش ‪2580 C‬‬
‫گرمای ویژه ‪0.3845 J/gK‬‬
‫هدایت حرارتی ‪0.94 Cal/Cm.S.C‬‬
‫خواص مکانیکی مس‬






Crystal structure: FCC
• E= 130 GPa
• Mechanical Properties:
– UTS Annealed: 173 MPa
– Cold worked: 413 MPa
HB =45
‫سنگهای معدنی مس‬
‫‪‬‬
‫سنگهای اکسیده‬
‫‪‬‬
‫سنگهای سولفوره‬
‫‪‬‬
‫مس طبیعی ‪%99.92‬‬
‫سنگهای اکسیده‬
cuprite
cu2o
88.8%
Tenorit
cuo
79.9%
azurite
Cu3(oH)2
55.3%
MALACHITE
CUCO.3CU(OH)2
57.5%
BROCANTITE
CUCO.CUC(OH)2
56.2%
CHALKANTITE
CuSO4.5H2O
25.5%
CHRYSOCOLLA
CUSO4.2H2O
30-36%
‫سنگهای سولفوره‬
chalcosite
Cu2S
79.9%
covellite
CuS
66.5%
chalcoprite
CuFeS2
34.6%
bornite
Cu5FeS4
55.5-69.7%
enargite
Cu3AsS4
48.4%
‫روشهای استخراج مس‬
‫‪‬‬
‫روش احیا‬
‫‪‬‬
‫روش تهیه مات‬
‫‪‬‬
‫روش هیدرو متالورژی‬
‫روش احیا‬
‫روش تهیه مات‬
‫روش هیدرو متالورژی‬
‫انواع مس موجود در صنعت‬
‫‪‬‬
‫مس کاتدیک تصفیه الکتریکی(‪)KE-Cu‬‬
‫‪‬‬
‫مس حاوی اکسیژن‬
‫‪‬‬
‫مس عاری از اکسیژن‬
‫‪Cu_CATH‬و‪ISO/DR2311‬‬
‫مس حاوی اکسیژن‬
‫‪ ‬مس کاتدیک تصفیه الکتریکی(‪Cu-ETp, )E1-Cu58‬‬
‫‪ISO/R431‬‬
‫مصارف الکتریکی بدون خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫‪ ‬مس تصفیه شده حرارتی (‪Cu-FRHC,ISO/R428)E2-Cu58‬‬
‫مصارف الکتریکی بدون خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫‪ ‬مس تصفیه شده حرارتی (‪)E-Cu57‬‬
‫مصارف الکتریکی محدود بدون خواص مناسب جوشکاری ولحیم‬
‫کاری‬
‫‪ ‬مس تصفیه شده حرارتی (‪Cu-FRTp, ISO/R1429 )F-Cu‬‬
‫مصارف صنعتی بدون خواص چندان مناسب الکتریکی‬
‫مس عاری از اکسیژن‬
‫‪ ‬اکسیژن زدائی در خال(‪)OF-Cu‬‬
‫مصارف الکتریکی با خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫‪ ‬اکسیژن زدائی توسط فسفر(‪)SE-Cu‬‬
‫مصارف الکتریکی با خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫‪ ‬اکسیژن زدائی توسط فسفر(‪Cu-DLp,ISO/R1430)SW-Cu‬‬
‫مصارف الکتریکی محدود با خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫‪ ‬اکسیژن زدائی توسط فسفر(‪Cu-DHp,ISO/R1430)SF-Cu‬‬
‫مصارف الکتریکی محدود با خواص مناسب جوشکاری ولحیم کاری‬
‫آلیاژهای مس‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برنجها‬
‫برنزها‬
‫مس والومینیوم‬
‫مس ونیکل‬
‫مس و سیلیسیم(‪).4%‬‬
‫مس و برلیم(‪)2-2.5%‬‬
‫مس و نقره‬
‫برنج ‪Brass‬‬
‫‪‬‬
‫برنج یکی از آلیاژهای مس محسوب می شود که حداکثر‬
‫دارای ‪ 40% Zn‬می باشد و معموال با ‪ C2xx‬نمایش داده‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بعضیییی مواعیییر عناصیییری ماننییید علیییرل آلومینییییومل سیلیسییییمل‬
‫منگنزل نیکل و سیرب نییز بیرای بهبیود خیواص بیرنج بیه آن‬
‫افییزوده مییی شییود کییه مقییدار آنهییا بییه نییدرت از ‪ 4%‬بیشییتر‬
‫می شود و به این نوع برنجل برنج آلیاژی گفته می شودل که‬
‫مثال برنج های سرب دار با ‪ C3xx‬و برنج های دارای علر بیا‬
‫‪ C4xx‬نمایش داده می شود‪.‬‬
Brass — An Alloy of Copper and Zinc
The copper-zinc phase diagram.
‫دسته بندی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برنج تجارتی را می توان به دو گروه مهم تقسیم کرد‪:‬‬
‫‪ )1‬برنج ‪ α‬با ساختار ‪ α‬که حداکثر دارای ‪35% Zn‬‬
‫می باشد‪.‬‬
‫‪ )2‬برنج ‪ α +β‬با ساختار دو فازی که اساسا دارای‬
‫‪ 40% Zn‬می باشد‪.‬‬
‫برنج ‪:α‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خواص و کاربرد‬
‫تشکیل محلول جامد ‪ α‬که ساختاری ‪ FCC‬دارد تا‬
‫‪ 39% Zn‬در ‪ 456°C‬است که در دماهای پایین تر‬
‫حداکثر همان ‪ 35%Zn‬را دارا می باشد‪.‬‬
‫کاربردهای برنج ‪ α‬اساسا به شکل پذیری مطلوب همراه با‬
‫استحکام کافیل مقاومت خوب به خوردگیل رنگ های‬
‫جذاب و عابلیت لحیمکاری بستگی دارد‪ .‬هم چنین می توان‬
‫با پوشش دادن آن با نیکل و کرمل هدایت گرمایی آن را‬
‫بهبود بخشید و در محیط های انتقال گرما به کار برد‪.‬‬
‫این نوع برنج دارای عابلیت کار سرد عالی است و عابلیت‬
‫کار گرم آن نیز مناسب می باشدل به همین دلیل کاربردهای‬
‫زیادی دارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال برنج طالییل‪210‬ل (‪ )95%Cu-5%Zn‬در ساخت‬
‫لوله هال مدال هال لباس ضد گلولهل فیوز و ‪...‬استفاده‬
‫می شود‪.‬‬
‫برنج تجاریل‪220‬ل (‪ )90%Cu-10%Zn‬در پرده سینمال‬
‫پرده های محافظل پوسته لوازم آرایشی(ماتیک)و‪...‬مورد‬
‫استفاده عرار می گیرد‪.‬‬
‫بیییییییرنج جواهرسیییییییازیل‪226‬ل (‪)87.5%Cu-12.5%Zn‬‬
‫درساخت زینت آالت‬
‫برنج عرمزل‪230‬ل(‪ )85%Cu-15%Zn‬در ساخت محافظ‬
‫بارانل هادی هال بدنه رادیاتورل میله های پلمب و‪...‬‬
‫بییییرنج کییییم عیییییارل‪240‬ل(‪ )80%Cu-20%Zn‬در سییییاخت‬
‫ظروف باتریل آالت موسیقیل عقربه ساعت و‪...‬‬
‫‪‬‬
‫بهترین ترتیب شکل پذیری و استحکام در آلیاژ‪70%Cu-‬‬
‫‪ 30%Zn‬رخ می دهد و بنابراین این آلیاژ را می توان‬
‫برای عابلیت عالی کشش عمیق آن به کار برد‪.‬این آلیاژ‬
‫”برنج فشنگ“ نامیده می شود و در کاربردهای دیگری‬
‫مانند بدنه رادیاتورل مخازن چراغ عوهل ته المپل چفت و‬
‫بستل گیره هال لوله و مفصلل مهماتل وسایل پلمب کردن‬
‫و‪...‬کاربرد دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برنج زردل‪ 270‬یا ‪268‬ل(‪)65%Cu-35%Zn‬‬
‫نیزکاربردی مانند برنج فشنگ داردل ولی در مهمات استفاده‬
‫نمی شود‪.‬‬
‫در کل در برنج ‪ α‬با افزایش درصد ‪Zn‬لاستحکام کششیل‬
‫سختی و شکل پذیری افزایش می یابد‪ .‬رنگ آنها نیز از‬
‫عرمزل طالیی تا سبز زرد تغییر می کند‪.‬‬
‫برنج ‪ :α +β‬خواص و کاربرد‬
‫‪‬‬
‫وعتی مقدار ‪ Zn‬بیش از حد حاللیت در در فاز ‪ α‬شودل فاز‬
‫‪ β‬که دارای ساختار ‪ BCC‬استل تشکیل می شود‪ .‬به دلیل‬
‫وجود فاز ‪β‬ل کار سرد این آلیاژ مشکل است و در کل یک‬
‫آلیاژ گرمکار است‪ .‬وجود فاز ‪ β‬باعث شده که این آلیاژ‬
‫عملیات گرمایی پذیر باشدل ولی شکل پذیری آن را کاهش‬
‫داده است‪ .‬ساختار دانه ای برنج ‪ α +β‬به آسانی می تواند با‬
‫کار گرم ریزتر شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫پرکاربردترین برنج ‪α +β‬ل آلیاژ ‪60%Cu-40%Zn‬‬
‫است که به ”برنج زرد“ معروف است‪ .‬در معماریل پیچ و‬
‫مهره های بزرگل میله لحیمکاریل صفحات مبردل لوله‬
‫های مبدل حرارت و‪ ...‬کاربرد دارد‪.‬‬
‫البته بعد از ‪β‬ل یعنی با روی بیش از ‪50%‬ل محلول جامد‬
‫‪ γ‬تشکیل می شود که ساختاری پیچیده و شدیدا شکننده دارد‬
‫که در مهندسی کمتر به کار می روند‪.‬‬
‫برنج های آلیاژی و پیشرفت های اخیر‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سرب دار‪ :‬برای بهبود عابلیت ماشینکاریل ‪0.5-3% Pb‬‬
‫به برنج اضافه می شود که به برنج ”خوش تراش“ معروف‬
‫است‪.‬‬
‫آلومینییییییوم علیییییر دار‪ :‬افیییییزودن ‪ 1%Sn‬بیییییه بیییییرنج فشییییینگ‬
‫(‪)70%Cu-30%Zn‬ل مقاومت آن را به خیوردگی در آب‬
‫دریا افزایش می دهد(برنج دریایی)‪.‬‬
‫افزودن ‪ 0.04%‬آرسنیک باعث جلوگیری از پدیده‬
‫خوردگی روی زدگی می شود که در دیگ های بخار‬
‫دریایی به کار می رود‪.‬‬
‫روی زدگی‪ :‬ترجیحا روی خورده می شود و پسمانده‬
‫متخلخل مس و محصوالت خوردگی باعی می ماند‪ .‬در‬
‫مورد مکانیزم آن اعتقاد بر این است که روی به سطح‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫جایگزینی علر با آلومینیومل برنجی را ایجاد می کند که یک‬
‫الیه اکسیدی ”خودجوش“ محافظ در سطح آن به وجود‬
‫می آید‪.‬الیه نازک اکسید سخت آلومینیوم دار آلیاژ را نسبت‬
‫به برنج دریایی در برابر حمالت آب با سرعت زیاد مقاوم‬
‫تر می کند‪ .‬امروزه آلیاژ”‪77.5%Cu-20.5%Zn-‬‬
‫‪( “2%Al‬برنج آلومینیوم دار) با افزایش آرسنیک برای‬
‫جلوگیری از روی زدگی در دیگ بخار دریایی استفاده می‬
‫شود‪.‬‬
‫افزودن ‪ 1%Sn‬به برنج زرد(‪)60%Cu-40%Zn‬‬
‫باعث بهبود مقاومت به خوردگی می شود که ”برنج کشتی“‬
‫نام دارد‪.‬‬
‫خواص فیزیکی و مکانیکی برنجهاطبق استاندارد ‪DIN,VDM‬‬
‫خواص فیزیکی و مکانیکی برنجهاطبق استاندارد ‪DIN,VDM‬‬
‫برنز چيست؟‬
‫اولین باربرای آلیاژهای مس و علر به کار رفت ولی اکنون برای تمام آلیاژهای مس ل بجز‬
‫مس و روی‬
‫به کار رفت که حاوی حداکثر ‪ 12%‬عنصر آلياژی باشد به کار می‬
‫رود‪.‬‬
‫برنزهای تجاری‪:‬آلیاژهای مس و علر ل آلومینیوم ل‬
‫سیلسیم یا بریلیم‬
‫دسته بندی برنزها‬
‫‪‬‬
‫برنزهای قلع‬
‫‪‬‬
‫برنزهای سيلسيم‬
‫‪‬‬
‫برنزهای آلومينيوم‬
‫‪‬‬
‫برنزهای بريليم‬
‫‪‬‬
‫منگنز برنزها(‪)ASM‬‬
‫برنزهای علر ‪:‬‬
‫‪ ‬اين دسته از برنزها عموما” به فسفر برنزها‬
‫شهرت دارند‪.‬‬
‫چرا؟‬
‫زيرا در ريخته گری آنها عموما” فسفر به‬
‫عنوان اکسيد زدا افزوده می شود‪.‬‬
‫ترکيب آلياژ‪:‬فسفر‪0.01-0.5 %‬‬
‫قلع‪1-11 %‬‬
‫برنزهای علر‬
‫بعد از ذوب مس در دمای فوق ذوب (‪ 1150 ºC‬تا ‪)1170‬‬
‫عمل اکسیژن زدایی با فسفر به میزان ‪ %0.04‬انجام می‬
‫گیرد و سپس علر ل سرب و روی مستقیما” به مذاب اضافه‬
‫می شوند‪.‬‬
‫در مورد ذوب برنزهای ثانویه وبرگشتیها ابتدا عسمتی از آلیاژ‬
‫ذوب می شود و سپس با ذغال چوب آنرا پوشش می دهند و‬
‫آنگاه مابقی شارژ را که تا ‪ 200 ºC‬حرارت داده شده‬
‫است را در چند عسمت ویا یکجا به مذاب اضافه می کنند‪.‬‬
‫ویژگیها‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪.i‬‬
‫‪.ii‬‬
‫‪.iii‬‬
‫استحکام زیاد‬
‫چقرمگی‬
‫مقاومت در برابر خوردگی‬
‫ضریب اصطکاک کم‬
‫عدم تمایل به ترک خوردن ناگهانی‬
‫مثالهای کاربردی‪:‬‬
‫ساخت دیافراگمها ل واشر عفلی ل میخ پرچل بوش ل دیسک کالچ و فنرها‬
‫گاهی به جای مقداری از علر ل روی افزوده می شود که نتیجه این کار‬
‫افزایش خواص ریختگی و چقرمگی و اثر کمی بر مقاومت در برابر‬
‫سایش است‪.‬‬
‫اغلب سرب را برای افزایش عابلیت ماشینکاری و مقاومت در برابر‬
‫سایش ل به برنز علر اضافه می کنند ‪ .‬برنز علر پر سرب حاوی حداکثر‪%‬‬
‫‪ 25‬سرب است ‪ ( .‬آلیاژهای سرب دارر در بوش و یاتاعانهای تحت بار‬
‫کم یا متوسط مصرف می شوند‪).‬‬
‫ساختار عطعه ریختگی آلیاژ فسفر برنز ‪10‬‬
‫الف‪ :‬سریر سرد شده ل ذرات دلتا در زمینه شاخه ای آلفا‬
‫ب‪ :‬جزییات فاز دلتا‬
‫برنزهای سیلیسیم ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫این آلیاژ مستحکمترين آلياژ کار سختی پذير مس‬
‫است‪ .‬به طوریکه خواص مکانيکی آن با فوالد ساده و‬
‫مقاومت در برابر خوردگی آن با مس عابل مقایسه است‪.‬‬
‫کاربرد‬
‫در ساخت مخازن تحت فشار ل مخازن ل سازه های دریایی و‬
‫خطوط هیدرولیک تحت فشار‬
‫برنزهای آلومینیوم ‪:‬‬
‫‪ ‬برنز آلومينيوم تک فاز ‪:‬‬
‫دارای عابلیت سرد کاری ل استحکام خوب و مقاومت در برابر خوردگی در جو‬
‫و آب است ‪.‬‬
‫• برنز آلومینیوم ( ‪:) α +β‬‬
‫این دسته از برنزها به دلیل عابلیت عملیات حرارتی و داشتن ساختاری شبیه‬
‫فوالدها مورد توجه اند‪.‬‬
‫از برنز آلومینیوم عملیات حرارتی شده برای ساخت چرخدنده ها ل توپی پره‬
‫هال تیغه ها ل اجزای پمپ ل یاتاعان ل بوش ل ابزارهای جرعه نزن ل عالبهای‬
‫کشش و شکل دهی استفاده می شود‪.‬‬
‫برنزهای بريليم ‪:‬‬
‫‪ ‬این برنزها در عطعاتی که به ترکیبی از خواص ‪:‬‬
‫شکل پذیری عالی در حالت نرم با استحکام تسلیم زیاد ل استحکام‬
‫خستگی متوسط و مقاومت در برابر خزش در حالت سخت شده‬
‫نیاز دارند ( همانند بعضی از فنرها )‬
‫و نیز در عطعاتی که به مقاومت در برابر خوردگی ل استحکام زیاد‬
‫و رسانایی الکتریکی نسبتا” زیاد احتیاج دارند به کار می روند‪(.‬‬
‫دیافراگمهال ابزارآالت جراحی و پیچها)‬
‫و همچنین در عطعاتی که در تماس با فوالدها هستند‪ (.‬عالبها)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫الف ‪ :‬آهسته سرد و پیر شده‪ -‬فاز‪ γ‬در زمینه ‪α‬‬
‫ب‪ :‬حل نمودن رسوبها و پیر سازی – ذرات ریز ‪ γ‬در زمینه ‪α‬‬
‫ج‪ :‬ساختار فرا پیر شده‬
‫د‪ :‬فاز ‪ β‬به صورت نوارهای متراکم ‪ α‬تیره‬
‫دیاگرام مس_علر‬
‫خواص فیزیکی و مکانیکی برنزهاطبق استاندارد ‪DIN,VDM‬‬
‫دیاگرام مس_الومینیوم‬
‫خواص فیزیکی ومکانیکی الیاژهای مس و الومینیوم‬
‫موارد مصرف مس‬
‫‪20‬‬
‫‪13.8‬‬
‫‪13.9‬‬
‫‪12.2‬‬
‫‪10.4‬‬
‫درصد مصرف‬
‫‪7.5‬‬
‫‪6.4‬‬
‫‪5.1‬‬
‫‪4.1‬‬
‫‪0‬‬
‫مصارف قدرت‬
‫شير آالت‬
‫تهويه هوا‬
‫وسايل صنعت‬
‫مصارف‬
‫تجهيزات‬
‫حمل و نقل‬
‫مخابرات‬
‫صنایع الکتریکی‬
‫‪‬‬
‫مس باالترین هدایت الکتریکی را در میان فلزات معمولی و‬
‫قابل دسترس دارد و به اشکال و اندازه های مختلفی در تولید‬
‫کابل و هادی مسی به کار می رود ‪ .‬از آلیاژ های مس برای‬
‫تولید کلید ها ‪ ،‬قفل ها و اتصاالت و از سیم و کابل مسی در‬
‫انتقال برق و سیگنالهای مخابراتی و همچنین در موتورهای‬
‫تولید کننده هوا ‪ ،‬الکترومغناطیسها و تجهیزات دیگر استفاده‬
‫می شود که در نهایت منجر به استفاده از آن در تأسیسات و‬
‫صنایع تولید برق ‪ ،‬ماشینهای الکتریکی ‪ ،‬تجاری و خانگی‬
‫از تولید کننده ها تا مصرف کننده ها شده است ‪.‬‬
‫تجهیزات مهندسی‬
‫‪‬‬
‫این طبقه محدوده گسترده ای از کاربردهای صنعتی دارد که‬
‫شامل برنجها ) مس‪+‬روي)( قفل ها ‪ ،‬اثاثیه و ‪ )..‬برنز ها‬
‫(مس‪+‬قلع ) برای تولید یاتاقان و چرخ دنده ها ‪ ،‬برنز‬
‫آلومینیم و آلیاژهای مس و نیکل برای پمپ ها و پره های‬
‫توربین (دریایی ) می باشد و همچنین مس با هدایت زیاد در‬
‫دستگاه های جوشکاری ‪ ،‬قالب ها ‪ ،‬مبدلهای حرارتی و‬
‫کندانسور ها و آلیاژ های آن در تولید مخزن ‪ ،‬لوله ها ‪،‬‬
‫ظروف و چفت و قفل ها بکار می رود ‪.‬‬
‫صنایع ساختمانی‬
‫‪‬‬
‫بیشترین میزان مصرف مس در صنایع ساختمانی مربوط به‬
‫لوله کشی ‪ ،‬شیر آالت آب ‪ ،‬مخازن ‪ ،‬قفل و چفت و‬
‫اتصاالت مشابه می باشد ‪ .‬سیستم های لوله کشی مس برای‬
‫مصارف خانگی آب ‪ ،‬اعم از سرد و گرم و سیستم های‬
‫حرارتی مرکزی و لوله های مسی در ساختمانها جهت انتقال‬
‫گاز سوختنی از لوله های اصلی به مصرف کننده ها بکار‬
‫رفته و همچنین در سیستم های تهویه ‪ ،‬لوله مسی مورد‬
‫استفاده قرار می گیرد‪.‬‬
‫صنعت حمل و نقل‬
‫در اتومبیل از مس برای اجزاء و اتصاالت الکتریکی و‬
‫رادیاتور استفاده می شود ‪ .‬بعضی از سازندگان اتومبیل از‬
‫لوله های مس و نیکل در سیستم های هیدرولیکی و ترمز و‬
‫از کرم – نیکل جهت ساخت دیسک ترمز استفاده می کنند ‪.‬‬
‫آلیاژ های جدید مس – آلومینیم که مقاومت سایشی دارند در‬
‫آینده در ساختمان هواپیما ‪ ،‬بکار خواهند رفت ‪ .‬در کابلهای‬
‫خطوط هوایی راه آهن و نیز در صنعت حمل و نقل برای‬
‫مصارف الکتریکی به مقدار زیادی از مس استفاده می‬
‫شود ‪.‬‬
‫مصارف نظامی‬
‫با توجه به اینکه کشور ها اطالعات دقیقی نمی دهند معذالک مصارف‬
‫نظامی مس در جهان در حدود یک چهارم تا نیم ملیون تن در سال‬
‫بر آورد می شود ‪ .‬در ایاالت متحده آمریکا مصارف نظامی مس در‬
‫حدود ‪ 20‬هزارتن در سال است که ‪ 1‬درصد از کل مصرف مس در‬
‫آمریکا را شامل می شود ‪ .‬سهم مصرف مس در ادوات زرهی به‬
‫منظور سیم کشی ‪ ،‬اتصاالت و سیستم های کنترل و هدایت و‬
‫مخابرات افزایش بیشتری از مصرف مس در کاربرد های معمول‬
‫مانند پوسته موشک دارد ‪.‬‬
‫کاالی مصرفی‬
‫این مصارف مشابه کاربرد های عمومی دامنه گسترده ای دارد‬
‫که شامل ابزار آالت ‪ ،‬وسایل پخت و پز ‪ ،‬ساعت ‪ ،‬اجزاء‬
‫دکوراسیون ‪ ،‬پوشاک و مصارف الکترونیکی متنوع می‬
‫شود ‪.‬‬
‫نکات اضافی‬
‫‪--September2006‬تحقیقات جدید‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آلیاژهایي با درصد مس باال(‪) High copper Alloys‬‬
‫مس با استحكام باال )‪)High strength Alloys‬در كاربردهاي‬
‫الكتریكي‬
‫تحقیقات اخیر بر پایه افزایش خواص مكانیكي مس در حین داشتن خاصیت الكتریكي خوب و‬
‫دماي كاري باال بوده است‬
‫محصول این تحقیقات ‪ High copper Alloys‬است ‪.‬‬
‫این خانواده عبارتند از ‪:‬‬
‫‪) C16200-C16500(Cadmium Copper ‬‬
‫‪) C17000-C17500(Beryllium Copper ‬‬
‫‪) C18100-C18400( Chromium Copper ‬‬
‫‪) C15000( Zirconium Copper ‬‬
‫‪)C14500( Chromium Zirconium Copper ‬‬
‫‪ ‬تركیبي از موارد فوق‬
‫كاربردهاي ‪High copper Alloys‬‬
‫‪ ‬در ترمینال ها و اتصال دهنده ها براي كاربرد هاي‬
‫الكتریكي ‪:‬‬
‫ماده اولیه اینها از برنج یا فسفر برنز است ‪.‬‬
‫‪ High copper Alloys‬مثل مس –بریلیم و مس –نیكل‬
‫براي جاهایي كه نیاز به مقاومت در برابر تنش زیادي است‬
‫استفاده مي شود ‪.‬‬
‫كاربردهاي ‪High copper Alloys‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فنرها‬
‫آرمیچر‬
‫روتورها‬
‫الكترودها‬
‫قالب هاي ریخته گري‬
‫‪March 2006‬‬
‫كاربرد مس در‬
‫صنعت دریایي‬
‫مس با عدد اتمي‪ 29‬در جدول تناوبي رابطه نزدیكي با نیكل كه‬
‫داراي عدد اتمي ‪ 28‬مي باشد داراست ‪.‬‬
‫آلیاژ این دو ‪ CuNi90/10‬و ‪( CuNi70/30‬درصد بر اساس‬
‫وزن) براي كارهاي دریایي به خاطر دو خاصیت مقاومت‬
‫به خوردگي و مقاومت به رسوب بسیارمناسب مي باشد ‪.‬‬
‫در سالهاي اخیر تحقیقات‬
‫موفقي در زمینه ساخت بدنه‬
‫كشتي از مس‪-‬نیكل یا‬
‫پوشانیدن بدنه با ورقهاي‬
‫مس –نیكل انجام شده كه‬
‫باعث افزایش عمر كشتي ها‬
‫شده است ‪.‬‬
‫ایجاد پوسته حفاظتي‬
‫‪ ‬در اثر عملیات بیو‪-‬متالوژیكي آلیاژ مس‪-‬نیكل با آب‬
‫دریا تولید یك الیه حفاظتي اكسیدي مي كند كه‬
‫ضخامت آن‬
‫‪ 4×103‬آنگستروم است‪(.‬ضخامت موي انسان ‪200‬‬
‫برابر این مقدار است)‬
‫براي كامل شدن عملیات ‪ 2‬ماه یا بیشتر زمان نیاز است‬
‫‪.‬‬
‫پس از تشكیل الیه اكسیدي میزان نرخ برداشته شدن فلز‬
‫(‪ )Removal Rate‬به حدود ‪ 2‬میكرون در سال مي‬
‫رسد ‪.‬‬
‫‪ ‬زیر دریایي انگلیسي ‪ Astute‬اولین زیردریایي است كه این پروژه‬
‫روي آن انجام مي گیرد ‪.‬‬
‫‪ ‬ظرفیت این زیر دریایي ‪ 98‬نفر مي باشد كه به طور كامل در یك محیط سه بعدي‬
‫كامپیوتري طراحي شده است ‪.‬‬
‫‪ ‬قسمت تولید انرژي این زیر دریایي از یك نیروگاه اتمي پیچیده تر است ‪.‬‬
‫‪ ‬فشار وارده به بدنه این زیر دریایي در حدود وزن ‪ 400‬اتومبیل خانوادگي است ‪.‬‬
‫‪ ‬طوري طراحي شده است كه در طول ‪ 25‬سال عمر مفید نیاز به‬
‫سوختگیري مجدد ندارد ‪.‬‬
‫‪January 2006‬‬
‫كاربرد مس در‬
‫نانوتكنولوژي‬
‫كاربرد امروزي‬
‫‪ ‬ذرات مس در اندازه نانو براي‬
‫پلیمر و پالستیك‪٬‬روغنكاري‬
‫جوهر ‪٬‬پوشش دهي فلزي استفاده‬
‫مي شود ‪.‬‬
‫‪ ‬از مهمترین كاربردهاي مس‬
‫نانو در ساخت كامپیوترهاي‬
‫‪ Pc‬است و این تكنولوژي است‬
‫كه باعث افزایش سرعت‬
‫كامپیوترها در حد گیگاهرتز‬
‫شده است ‪.‬‬
‫كاربرد هاي آینده‬
‫‪ ‬میكروالكترونیك ‪:‬اتصال دهنده هاي مسي در اندازه نانو در‬
‫‪ IC‬هاي حافظه و ‪ CPU‬كامپیوتر استفاده مي شود ‪.‬‬
‫كامپوزیت هاي مسي در اندازه نانو نیز در حال بررسي هستند‬
‫تا به عنوان ماده دي الكتریك در میكروالكترونیك استفاده‬
‫شوند‪.‬‬
‫‪ ‬سیستم هاي انتقال حرارت ‪:‬‬
‫محققین دهه ها به دنبال ایجاد سیالي بودند كه خاصیت انتقال‬
‫حرارت خوبي داشته باشد ‪.‬‬
‫این چنین سیالي كاربردهایي در افزایش بازدهي اتومبیل ها ‪٬‬‬
‫سیستم هاي تهویه مطبوع ‪٬‬و تجهیزات صنعتي خواهد داشت‪.‬‬
‫‪) Argonne National lab.( ANL ‬اخیرا‬
‫سیال فلزي ایجاد كرده است كه داراي ذرات‬
‫نانو مسي است ‪.‬‬
‫اضافه كردن تنها ‪ 3/0‬درصد حجمي از ذرات‬
‫نانو مس به اتیلن گلیكول هدایت حرارتي آن‬
‫را به اندازه ‪ %40‬افزایش داد ‪ .‬تحقیقات‬
‫‪ ANL‬نشان داده است كه این سیاالت یكي‬
‫از پیشرفته ترین وسیله هاي اتقال حرارت‬
‫هستند كه داراي هدایت حرارتي فوق العاده‬
‫زیاد و پایداري بلند مدت هستند ‪.‬‬
‫‪ ‬هدایت حرارتي این سیال از سیاالت رقیب و مقدار پیش بیني‬
‫شده ‪ 10‬برابر بیشتر است ‪.‬‬
‫‪ ‬این تكنولوژي عالوه بر آنكه در صنعت ‪HVAC‬‬
‫(‪)Heating,Ventilation,air conditioning‬‬
‫مورد استفاده واقع خواهد شد مي توان با تحقیقات بیشتر در‬
‫زمینه افزایش بازدهي سوپر كامپیوترها و همچنین درمان‬
‫بیماري سرطان استفاده كرد ‪.‬‬
‫‪ ‬مواد ضد میكروبي ‪:‬‬
‫در دانشگاه ‪ MIT‬تحقیقاتي در ضمینه مواد ضدمیكروبي كه‬
‫كاربردي در بیمارستان ها و سیستم تهویه دارد انجام مي‬
‫شود‪.‬‬
‫ماده فوق العاده قوي‬
‫(‪)Super strong material‬‬
‫تحقیقات در دانشگاه ‪ John Hopkins‬بر روي مس سختي انجام مي‬
‫شود كه داكتیلیته خود را حفظ مي كند ‪.‬‬
‫بر اساس این تحقیقات با انجام یك سري عملیات حرارتي كه شامل فوق‬
‫تبرید(مایع نیتروژن) و دستكاري مكانیكي است مي توان ورق هاي‬
‫مسي ایجاد كرد كه داراي كریستال هایي در اندازه نانو باشد ‪ .‬این‬
‫ماده داراي خواص تنش‪-‬كرنش غیر معمول است ‪.‬‬
‫تحقیقات نشان مي دهد كه وقتي دانه هاي فلز كوچكتر هستند مرزهاي‬
‫دانه بیشتري وجود دارند تا جلوي حركت نابجایي ها را بگیرند و به‬
‫همین خاطر استحكام ماده افزایش مي یابد ‪.‬‬
‫البته تحقیقات دیگري نیز نشان داده است كه اگر اندازه دانه هاي مس‬
‫بیش از اندازه به حد نانو برسد استحكام فلز كاهش مي یابد ‪.‬‬