Transcript KUR DEĞİŞİMİN ETKİLERİ TMS-21

KUR DEĞİŞİMİN ETKİLERİ
TMS-21
1
Standardın Amacı
Bu standardın amacı kur farkları
yabancı para işlemleri ve yurt
dışındaki faaliyetlerle ilgili muhasebe
uygulamalarının
belirlenmesidir.Bunlar yurt içindeki
yabancı paraya dayalı işlemler ve
yurt dışındaki faaliyetleri içerir.
2
Standardın İçeriği
Yabancı para birimine dayalı
işlemlerin muhasebeleştirilmesi ile
konsolidasyon, oranlı konsolidasyon
veya öz kaynak yönetimi ile işletme
finansal tablolarına dahil edilecek
yabancı ülkelerdeki faaliyetlerle ilgili
finansal tabloların raporlama para
birimine dönüştürülmesi faaliyetlerini
içerir.
3
Tanımlar-1





Kapanış Kuru: Bilanço tarihinde geçerli olan
kurdur.
Kur Farkı: Bir para birimindeki belirli bir tutarın
diğer para birimine farklı kurlardan
çevrilmesinden kaynaklanan farktır.
Döviz Kuru: İki para biriminin değişim oranıdır.
Yabancı Para: İşletmenin geçerli para biriminden
farklı olan para birimidir.
Yurtdışındaki İşletme(yabancı ülkedeki faaliyet):
İşletmenin kendisininkinden farklı bir ülkede ya
da para biriminde faaliyette bulunan bağlı
ortaklığı,iştiraki,iş ortaklığı ya da şubesidir.
4
Tanımlar-2





Yurtdışındaki İşletmede Bulunan Net Yatırım:
Yabancı ülkedeki işletmenin net aktiflerinde
raporlayan işletmenin payıdır.
Finansal Tablolarda Kullanılan Para Birimi:
Finansal tabloların sunulduğu para birimidir.
Geçerli Para Birimi: İşletmenin faaliyet gösterdiği
ekonomik çevrenin para birimidir.
Grup: Bir ana ortaklık ve onun tüm bağlı
ortaklarıdır.
Geçerli (Spot) Kur: Hemen teslim halindeki
geçerli olan döviz kurudur.
5
Yabancı Para İşlemleri
ve
Muhasebeleştirilmesi
Yabancı paraya dayalı işlemler yabancı para birimi
bazında yapılan veya ödenmesi yabancı para birimi ile
yapılacak olan işlemlerdir. Bunun haricinde işletmenin başka
işlemlerini de gerçekleştirir.Bunlar;
- Fiyatı yabancı para birimi ile saptanan mal ve hizmet alım
satımı,
- Fiyatı yabancı para birimi bazında borç alımı ve borç
verilmesi,
- Yabancı para birimine dayalı yapılan ve koşulları henüz
yerine getirilmemiş bir anlaşmaya taraf olmaktır.
- Değeri yabancı para birimi ile ifade edilmiş bir varlığın elde
edilmesi veya elden çıkarılmasında yabancı kaynaklardaki
artış ve azalışlardır.
6
Örnek-1: A işletmesi ihraç ettiği malların
karşılığında 1000 $ almıştır.KDV tutarı 225
YTL’dir.(O günkü döviz kuru 1$=1,50 YTL’dir.)
100 KASA HES.
100.02 Dolar Kasası 1000$
601 YURTDIŞI SAT.HES.
391 HESAPLANAN KDV
1500
1275
225
7
Örnek-2:İşletme daha önce 1,50
YTL’den kaydettiği 1000$’ı 1,60 YTL’den
satmıştır.
100 KASA HES.
100.01 YTL Kasası
100 KASA HES.
100.02 Dolar Kasası 1000$
646 KAMBİYO KÂRLARI HES.
1600
1500
100
8
Yabancı para birimine dayalı olan ve işlemin
yapıldığı tarihteki geçerli kur kullanılarak
raporlama para birimine dönüştürülen bu
kalemlerin tablolarda raporlanması parasal kalem
ve parasal olmayan kalem diye ikiye
ayrılır.Bunların özellikleri;
-Yabancı paraya dayalı kalemler dönem sonu kuru
ile,
-Tarih değeri ile tutulan parasal olmayan yabancı
paraya dayalı kalemler işlem tarihinde geçerli
olan kur ile,
-Gerçeğe uygun değeri ile gösterilen parasal
olmayan kalemler gerçeğe uygun değerinin
belirlendiği tarihteki kur ile raporlanır.
Parasal kalemlere örnek olarak bankalardaki
yabancı para bazında tutulan mevduat hesabı,bir
bankadan yabancı para bazında alınmış banka
kredisi örnek gösterilebilir.
9
Kur Farkının Tahakkuku
Kur farkının tahakkukunda iki yöntem
kullanılır.Birinci ve temel yöntem:Ciddi bir
devalüasyon veya değer kaybı sonunda
ortaya çıkan kur farkın da herhangi bir
finansal koruma imkanı olmadığı ve
yabancı para cinsinden faturalanmış
varlıkların alımından doğan borçlar nedeni
ile oluşan kur farklarının
muhasebeleştirilmesinde temel yöntem
kullanılır.Temel yöntemde ortaya çıkan kur
farklılıkları gelir ve gidere yansıtılır.
10
İkinci yöntem ise: Önemli ölçüde bir
devalüasyon veya paranın değer kaybı
sonunda ortaya çıkan olumsuz kur
farklarından finansal korunmanın mümkün
olmadığı ve yabancı para cinsinden tutarı
belirlenmiş varlıkların alımından doğan
borçların etkilendiği durumda oluşan kur
farkları ek maliyet olarak ilgili varlıkların
elde edilme maliyetlerine eklenir.Ancak
düzeltilmiş defter değerinin piyasa
değerini ve varlığın satış ve kullanımı ile
elde edilen değerlerinden daha düşük
olanını aşmamasına dikkat edilir.
11
Finansal Tablolarda Geçerli Para
Biriminden Farklı Para Birimi
Kullanılması
İşletme finansal tablolarının her hangi bir
para biriminde sunabilir.Eğer finansal tablolarda
kullanılan para birimi işletmenin geçerli para
biriminden farklı ise sonuçlarını ve finansal
durumunu finansal tablolarda kullanılan para
birimine çevrilir. Örneğin bir grup farklı geçerli
para birimleri olan işletmelerden oluşuyorsa her
bir işletmenin sonuçları ve finansal durumu
konsolide finansal tabloların sunulabilmesi
açısından ortak bir para birimi ile ifade
edilmektedir.
12
Yabancı Ülkelerdeki İşletmeler
1.
2.
3.
Yabancı ülkelerdeki işletmelerin finansal tabloların Türk
Lirasına dönüştürülmesinde şu stratejiler yer alır.Bunlar
şöyledir;
Parasal ve parasal olmayan varlıklar veya borçlar dönem
sonu kapanış kuru üzerinden hesaplanır.
Gelir ve gider kalemleri işlem tarihindeki kurlar esas
alınarak Türk Lirasına çevrilir.Ancak yabancı ülkelerdeki
işletmeler yüksek enflasyon döneminde bulunan ülkelerin
para birimi ile finansal tablolar hazırlanıyorsa bu durumda
gelir ve gider kalemleri dönem sonu kapanış kuru ile Türk
Lirasına çevrilir.
Türk Lirasına dönüştürme işlemi sırasında ortaya çıkan
tüm kur farkları net yatırım elden çıkarılıncaya kadar kâr
veya zarara yansıtılmaz,öz sermaye içinde yeralır.
13
Örneğin ABD’de dolar bazında
hazırlanmış bir mali
tabloyu,Türkiye’deki ana kuruluşların
mali tablolarına yansıtılırken tüm
gelir ve gider hesaplarının bilanço
hesaplarıyla birlikte dönem sonu
kuru kullanılarak Türk Lirasına
çevirmek gerekecektir.
14
Madde 27’de yabancı ülkelerdeki
işletmelere ilişkin gelir ve gider
kalemlerinin Türk Lirasına
dönüşmesinde genellikle işlem
tarihindeki geçerli kura yaklaşık bir
kur kullanılır.
28.Maddede yabancı ülkelerdeki
işletmelere ilişkin finansal tabloların
Türk Lirasına dönüştürülmesinde
oluşan kur farkları şöyledir;
15
1.
2.
3.
Varlık ve borçların dönem sonu
kapanış kuru ile gelir ve gider
kalemlerinin işlem tarihinden geçerli
olan kurdan Türk Lirasına
Dönüştürülmesi,
Yabancı ülkelerdeki ülkelerin net
yatırımı dönem başı tutarını bir
önceki dönem sonu kapanış
kurundan farklı bir kur ile Türk
Lirasına dönüştürülmesi,
Yabancı ülkelerdeki işletmelerin öz
kaynaklardaki diğer değişiklikler.
16
1.
2.
Madde 29’a göre yabancı ülkelerdeki
işletmelerin elde edilmesinden
kaynaklanan şerefiye ve bu işletmelerin
elde edilmesi sırasında varlık ve borçların
gerçeğe uygun değere getirilmesi için
yapılan düzenlemeler şunlardır;
Yabancı ülkelerdeki işletmelerin varlık
veya borcu gibi kabul edilir.Dönem sonu
kapanış kuru ile Türk Lirasına
dönüştürülür.
Türkiye’deki ana kuruluşun varlık ya da
borcu kabul edilmesi durumunda ya
raporlama birimi üzerinden ya da parasal
olmayan yabancı paralı kalem olarak
kabul edilir.
17
Yabancı Ülkelerdeki İşletmelerin
Elden Çıkarılması
Yabancı bir ülkedeki bir işletmenin elden
çıkarılmasında öz kaynakların ayrı bir unsuru
olarak ertelenen bu işletmeye ait bir birikmiş kur
farkları elden çıkarılması kazancı veya kaybı
muhasebeleştirilir. Kazancı veya kaybı
muhasebeleştiğinde kâr veya zarar tablosuna
yansır.
Bir işletme yurtdışındaki işletmesini
satış,tasfiye,sermaye payının geri ödenmesi ya da
işletmenin bir kısmından veya tamamından
vazgeçme şeklinde elden çıkarılabilir.
18
Temettü ödemesi,yatırımın geri
dönüşüne karşılık geldiği takdirde kısmen
elden çıkarma sayılır.Kısmen elden
çıkarma durumunda sadece elden çıkaran
durumu ilgilendiren orandaki birikmiş kur
farkları gelir tablosuna yansıtır.
Buna karşın kısmen elden çıkarma
sayılmayan durumlarda yabancı şirketteki
yatırımın tutarında yapılan bir değer
azalması kısmen elden çıkarma olarak
kabul edilmeyeceğinden ertelenmiş kur
farkının kısmen gelir tablosuna
yansıtılması söz konusu değildir.
19
Yabancı Ülkelerdeki Faaliyetlerin
Sınıflandırılmasındaki Değişiklik
Yabancı ülkelerdeki faaliyetlerin
sınıflandırılmasında bir değişiklik olduğu
taktirde,değişikliğin olduğu tarihten itibaren yeni
sınıflandırmaya göre Türk Lirasına dönüştürme
yöntemi uygulanır.
Yabancı ülkelerdeki faaliyetlerin yeniden
sınıflandırılmasında,parasal olmayan varlıkların
yeniden sınıflandırılması sırasında Türk Lirasına
dönüştürülmesinde oluşan kur farkları mad.35’e
göre;Türkiye’deki ana kuruluş ile ilişkileri
bakımından yabancı ülkelerdeki faaliyetlerin
finansman ve yönetim yöntemlerinde meydana
gelen değişiklikler yabancı faaliyetlerin
sınıflandırılmasında değişikliğe neden olabilir.
20
Türkiye’deki ana kuruluşun
ayrılmaz bir parçası olarak
sınıflandırılmış yabancı ülkelerdeki
faaliyetlerin yeniden yabancı işletme
olarak sınıflandırıldığı durumda
parasal olmayan varlıkları yeniden
sınıflandırma tarihindeki Türk
Lirasına dönüştürülmesinden
kaynaklanan kur farkları öz kaynak
olarak kabul edilir.
21
Kur Farklarında Vergi Etkileri
Yabancı işletmelerden doğan
kazanç ve kayıplar ile işletmenin
faaliyet sonuçlarının ve finansal
durumunun farklı bir para birimine
çevrilmesinden doğan kur
farklarından kaynaklanabilecek vergi
etkilerinin muhasebeleştirilmesinde
12 no’lu standardın maddeleri
uygulanır.bunlar;
22
1.
2.
3.
39 no lu standarda göre finansal
araçların gerçeğe uygun değerine göre
ölçülmesinden kaynaklanan ve kar veya
zarar da muhasebeleştirilen kur farkları
haricinde ki kar veya zararda
muhasebeleştirilen kur farklarının tutarı,
Öz kaynakların bir unsuru olarak ayrıca
sınıflandırılan net kur farkları ve dönem
başlarındaki ve dönem sonundaki bu tür
kur farkları tutarlarının mutabakatı,
Finansal raporlarda kullanılan para
biriminden farklı olduğunda geçerli para
biriminin ne oluğu ve neden farlı bir para
birimi kullanıldığını açıklar.
23
4. Raporlayan işletmelerin ya da
yabancı ülkelerdeki önemli bir
faaliyet geçerli para birimi
değiştiğinde bu durum ve değişim
nedeni açıklanmalıdır.
5. İşletme finansal tablolarını geçerli
para biriminden farklı bir para
biriminde sunuyorsa finansal
tabloların oluşturulmasında uluslar
arası muhasebe standartlarına
uyulmalıdır.
24
UYGULAMA 1
Amerika da faaliyet gösteren
Z işletmesi (geçerli para birimi
dolar olan) İngiltere de endüstri
malzemesi satın almıştır. İşlem
İngiltere de faaliyet gösteren bir
bankadan alınan kredi aracılığıyla
finanse edilmiştir.
400 bin Sterlin tutarında ki
malzeme 2 Ocak 2007 tarihinde
satın alınmış ve tutar tedarikçi
banka tarafından aynı gün
ödenmiştir. Borç 31 Aralık 2008
tarihinde geri ödenecekti ve yıllık
faizi %10 oranında yılda 2 kez
olmak üzere tahakkuk
ettirilecektir. Bilanço tarihi 31
Aralıktır.
Ocak
2,
1,67
2007
Hazira
n
Aralık
30,
1,71
2007
31,
1,75
2007
Hazira
n
Aralık
30,
1,73
2008
31,
1,70
2008
NOT: £1 =DOLAR
25
ÇÖZÜM:
Faiz ödemeleri ödeme günlerindeki uygulama spot
kurlarla aşağıdaki gibi kaydedilecektir.
30 Haziran 2007 (£20.000*1.71) = 34 200 $
31 Aralık 2007 (£20.000*1.75) = 35 000 $
________
2007 için toplam faiz
69 200 $
________
30 Haziran 2008 (£20.000*1.73) = 34 600 $
31 Aralık 2008 (£20.000*1.70) = 34 000 $
________
2008 için toplam faiz
68 600 $
________
26
Borç ilk defa 2 Ocak 2007 de kaydedilmiş ve hem 31 Aralık 2007 deki
hem de 31 Aralık 2008 deki kur ile yeniden düzenlenmiştir.
Borç
bakiyede meydana gelen hareketlerin etkileri aşağıda yansıtılmıştır.
2.01.07 de kaydedilmiş (£400 000*1.67) =
668 000 $
Borcun yeniden düzenlenmesinde yabancı para kayıpları
32 000 $
__________
31.12.07 de borcun yeniden düzen. (£400 000*1.75) =
700 000 $
Borcun yeniden düzenlenmesinde yabancı para kazancı
20 000 $
__________
31.12.08 de borcun yeniden düz. Ve öd.(£400 000*1.70) = 680 000$
__________
Borç 31.12.07 tarihli bilanço da 700 000 $ tutarın da gözükecektir.
Endüstriyel malzeme tarihi spot kur ile 668 000$ olarak kalmaktadır.
27
Gelir tablosunda tutarlar aşağıdaki gibi gösterilecektir.
_________________________2008$_______2007$____
Faiz
68 600
69 200
Yabancı par kaybı(kazancı)
(20 000)
32 000
______________________________________________
Yabancı para kaybı ve kazancına ilişkin muhasebe
kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.
--------------------2007--------------------656 KAMBİYO ZARARLARI
32 000
300 BANKA KREDİLERİ
32 000
--------------------2008--------------------300 BANKA KREDİLERİ
20 000
646 KAMBİYO KARLARI
20 000
------------------------------------------------
28
UYGULAMA 2
Türkiye’de faaliyet gösteren A firması 10
Kasım 2005 tarihinde 2000 dolarlık mal ithal
etmiştir. Satıcının fatura kestiği tarihte 1$=1.50
YTL’dir.
Satıcıya firma ödemeyi 20 Ocak 2006
tarihinde yapacaktır. Döviz kurları aşağıdaki
gibidir.
30 Kasım 2005 1$=1,40
31 Aralık 2005 1$=1,35
20 Ocak 2006 1$=1,20
Gerekli muhasebe kayıtlarını yapınız?
29
ÇÖZÜM:
1-10 Kasım 2005 teki ithalat malın kaydı:
-------------/--------------------153 TİCARİ MALLAR
3 000
320 SATICILAR
3 000
(2000*1,50)
-------------/---------------------2-30 Kasım 2005 de borcun yeniden değerlemesi:
2000*1,40=2800
KUR FARKI=3000-2800=200
--------------/---------------------120 SATICILAR
200
646 KAMBİYO KAR.
200
-------------/--------------------3-31 Aralık 2005 de borcun yeniden değerlemesi:
2000*1,35=2700
KUR FARKI=2800-2700=100
-------------/----------------------------320 SATICILAR
100
646 KAMBİYO KAR.
100
--------------/-----------------------------
30
4-20 Ocak 2006 da borcun yeniden değerlemesi ve
ödemesi:
2000*1,20=2400
KUR FARKI=2700-2400=300
-----------------/----------------------320 SATICILAR
300
646 K.KARLARI
300
----------------/-----------------------320 SATICILAR
2400
İLGİLİ VARLIK HS. 2400
(Borcun ödenmesi)
--------------/-------------------------
31