ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018) BİLGİ NOTU

AB Mevzuatı Uyum Şubesi – Ağustos 2013 AB.İMMİB.ORG.TR

ONUNCU KALKINMA PLANI (2014-2018)

2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı 2 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır.

Onuncu Kalkınma Planı’nda «Türkiye’nin uluslararası değer zinciri

hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış ve yüksek gelir grubu ülkeler

arasına girmiş bir ülke haline gelmesi» amaçlanmaktadır.

AB.İMMİB.ORG.TR

Plan döneminde; • Ekonominin potansiyel büyüme hızının artırılarak yıllık ortalama yüzde 5,5 büyüme sağlanması, • 2018 yılında GSYİH’nın 1,3 trilyon dolara ulaşması, •

Kişi başına gelirin 16 bin dolara

yükselmesi, • Enflasyonun yüzde 4,5’e düşürülmesi, • İhracatın 277 milyar dolara çıkarılması, • Cari işlemler açığının GSYH’ya oranının yüzde 5,2’ye düşürülmesi hedeflenmiştir. • İlave 4 milyon istihdam oluşturulması • İşsizlik oranının dönem sonunda yüzde 7,2’ye düşürülmesi öngörülmüştür.

AB.İMMİB.ORG.TR

• • • • •

KÜRESEL EĞİLİMLER ve TÜRKİYE ETKİLEŞİMİ

Batı’dan Doğu’ya Kayan Büyüme/Üretim Ekseni Küresel Enerji Sisteminde Dönüşüm Gıda, Su ve Doğal Kaynakların Etkin Kullanımı Demografik Değişim, Eğitim ve Nitelikli İşgücü Şehirleşme Sürecinin Hızlanması

AB.İMMİB.ORG.TR

Küresel Değer Zincirleri: Değişen Üretim Yapısı ve Hizmet Sunum Biçimleri

Küresel rekabet artarken, rekabet anlayışı değişmektedir. Önceden tek bir işletmede gerçekleştirilen üretim süreçleri artık birden fazla yerde yürütülebilmekte, değer zincirinin farklı aşamalarının farklı bölge ve ülkelerde konumlandırılabilmektedir. Bu nedenle uluslararası ticaret gittikçe daha fazla oranda nihai ürünler yerine ara ürünlerden ve endüstri içi ticaretten oluşmaktadır.

Bireylerin bilgiye ve çeşitli ürünlere doğrudan erişim imkânlarının artması ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla elektronik, otomotiv, ilaç, tıbbi cihaz, tekstil gibi alanlardaki tüketici tercihlerinde

kişiye veya talebe özel ürünlere yönelim

artmaktadır.

Bilgi-iletişim altyapı ve hizmetlerinin gelişmesiyle, sanal ortam giderek daha fazla üretim, tüketim ve ticaret alanı haline gelmektedir.

Bunlara ek olarak geleneksel olarak dış ticarete konu olmayan hizmetler sektöründe özellikle eğitim ve sağlık alanında hizmet ihracatının hacim ve önemi artmaktadır.

AB.İMMİB.ORG.TR

Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler

Bilginin önemi ve değeri giderek artmakta, yenilikçilik ve farklılık yaratma en önemli rekabet unsurlarından biri haline gelmektedir.

Önümüzdeki dönemde teknolojik gelişmelerin belirli alanlarda yoğunlaşarak ekonomik, sosyal ve askeri gelişmeleri şekillendirmesi beklenmektedir. Bu kapsamda özellikle dijital iletişim, nanoteknoloji,

yüzey teknolojileri, malzeme bilimleri, ölçümleme cihazları,

biyoteknoloji ve çevre teknolojileri hızlı gelişen alanlar olarak öne çıkmaktadır.

Çok Kutuplu Dünya Düzeni, Değişen Roller, Değişen Kurallar

Dünyada ve bölgemizde ekonomik ve siyasi güç dengesi değişmekte, yeni denge merkezleri oluşmaktadır. Küresel ve bölgesel çok taraflı işbirliklerinin ön plana çıkacağı öngörülmektedir.

Uluslararası Ticari ve Ekonomik Bütünleşme

Küresel ve bölgesel düzeyde ticari bütünleşmeler artmaktadır. Dünya

genelinde bölgeselleşme ve çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları

(STA) eğilimi yaygınlaşmaktadır.

AB.İMMİB.ORG.TR

Avrupa Birliği

Krizle birlikte ortaya çıkan kurumsal yönetim krizi, AB’deki reform ihtiyacını tekrar gündeme getirmiş ve birliğin bütünleşme süreciyle ilgili tartışmaların artmasına neden olmuştur. Söz konusu tartışmaların muhtemel sonuçlarına göre AB ile ilişkileri konusunda Türkiye’nin alternatif stratejiler geliştirmesi önem arz etmektedir.

Türkiye ile AB arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişmesinde kilit bir aşamayı oluşturan Gümrük Birliği, Türkiye için üyeliğe giden sürecin bir parçası olmakla birlikte ülkemizin üçüncü ülkelerle ticari ilişkilerini belirleme serbestisi imkânını kısıtladığı bildirilmektedir.

Nitelikli Eğitim ve İşgücüne Artan Talep

Tüm ülkelerde nitelikli işgücüne olan talebin artacağı öngörülmektedir. Beşeri sermayenin geliştirilmesi genç nüfusa sahip ülkemiz açısından önümüzdeki dönem için bir fırsattır. Bu fırsatı değerlendirerek niteliğinin artırılması, büyümeyi ve kalkınmayı olumlu yönde etkileyecektir.

eğitim kalitesinin ve

AB.İMMİB.ORG.TR

işgücü

İklim Değişikliği ve Çevre

Sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için küresel ölçekte kazanmıştır.

çevreye Bu duyarlı başlayan kavram sektörlerde olabileceği vurgulanmaktadır.

yeni büyüme çerçevesinde, ekolojik modeli arayışlarıyla birlikte “yeşil büyüme” kavramı önem üretim sektörlerinde temiz üretim ve eko-verimlilik ile hem çevrenin korunması hem de rekabetçiliğin artırılması mümkün görülmekte, tarım ve turizm gibi potansiyel değerlendirilmekte, yeni düzenleme ve yatırımlarla şehirlerin daha çevre dostu ve ekonomik olarak etkin Artan nüfusun ihtiyaçları ve çeşitlenen tercihleri kalkınma sürecini etkilerken, çevre üzerinde yaratılan baskının azaltılması önem kazanmaktadır. Bu çerçevede, kirliliğin önlenmesi çalışmalarına,

biyolojik çeşitlilik ve doğal kaynakların

korunması ile sürdürülebilir kullanımına öncelik verilmektedir. AB.İMMİB.ORG.TR

Küresel Enerji Sisteminde Dönüşüm

Enerji üretimi ve tüketiminde küresel ekonomik ve jeostratejik dengelerin yeniden tanımlanmasına sebep olabilecek yaşanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde

kömür enerji

önemli kullanımının artmaya devam edeceği, dünya genelinde değişiklikler tüketiminin ve

nükleer hem hidrolik santrallerin hem de diğer yenilenebilir enerji santrallerinin üretim düzeylerinde ciddi artışlar

olacağı; elektrik için yapılacak yatırımların tutarının fosil yakıtların aranması, çıkarılması ve dağıtılması için harcanan tutarlar ile aynı seviyede olacağı tahmin edilmektedir.

Enerjide dışa bağımlılığımızı azaltmaya yönelik alternatif politikalar oluşturulması kapsamında, arz tarafında

linyit

başta olmak üzere

yerli kaynakların daha fazla değerlendirilmesi

, üretimi amacıyla kullanılması ve

nükleer enerjinin

elektrik

yenilenebilir enerji kaynaklarının

enerji üretimindeki payının yükseltilmesi önem taşımaktadır. Talep tarafında ise, elektrikte pik yükün yataylaştırılması için

enerji verimliliği

tedbirlerinin artırılması ve komşu ülkelerle elektrik ticaretinin geliştirilmesi öncelikli konulardır. Ayrıca, Ortadoğu ve Hazar bölgesindeki petrol ve doğal gaz kaynaklarının Avrupa’ya taşınmasına yönelik çeşitli

projeler

, Türkiye’nin hem arz güvenliğini artırmaya hem de jeopolitik imkânlarını avantaja dönüştürmeye katkı sağlayabilecektir.

AB.İMMİB.ORG.TR

Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)

Nitelikli İnsan, Güçlü Toplum Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği Öncelikli Dönüşüm Programları Uygulama, İzleme, Değerlendirme

AB.İMMİB.ORG.TR

Ayrıca, temel yapısal sorunlara çözüm olarak dönüşüm sürecine katkıda bulunacak kritik reform alanları için aşağıda isimleri yer alan 25 adet “Öncelikli Dönüşüm Programı”na Planda yer verilmiştir.

Öncelikli Dönüşüm Programları 1. Üretimde Verimliliğin Artırılması 2. İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması 3. Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi 4. İstanbul Uluslararası Finans Merkezi 5. Kamu Harcamalarının Rasyonelleştirilmesi 6. Kamu Gelirlerinin Kalitesinin Artırılması 7. İş ve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi 14. Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi 15. Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi 16. Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm 17. Sağlık Turizminin Geliştirilmesi 18. Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm 19. Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme 20. Nitelikli İnsan Gücü İçin Çekim Merkezi 8. İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi 9. Kayıt-dışı Ekonominin Azaltılması 10. İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme 11. Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme 21. Sağlıklı Yaşam ve Hareketlilik 22. Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması 23. Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi 24. Rekabetçiliği ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm 12. Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim 13. Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretim 25. Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi

AB.İMMİB.ORG.TR

1. Nitelikli İnsan, Güçlü Toplum

Sürdürülebilir ve kapsayıcı kalkınma anlayışıyla; • Bireysel ve toplumsal nitelik ve yetkinliğin yükseltilmesi • Gelir dağılımını daha da iyileştirerek toplumsal refahın yaygınlaştırılması • Özgür, sağlıklı, güvenli ve yüksek standartta yaşam sürebilecekleri sosyal bir ortamın oluşturulması AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

• • • •

TEMEL AMAÇ ve HEDEFLER

Gelişmiş ülkelere yakınsamayı sürdürerek ülkemizi orta-üst gelir grubundan yüksek gelir grubu ülkeler arasına yükseltmek Cari açığı artırmadan, ülkemizin büyüme performansını daha yüksek, istikrarlı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmak Üretim yapısının teknoloji ve katma değer seviyesini yükseltmek Ekonominin rekabet gücünü artırmak AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

• • • • • • • • • Hedef : Cari açığın tedrici olarak % 5,2’ye indirilmesi İhracatçıların yeni pazarlara erişmesine yönelik mevcut imkânların iyileştirilmesi İthalat bağımlılığını azaltmayı esas alan büyük ölçekli yatırımları ve stratejik sektör boyutlarını içeren yeni teşvik sisteminin etkili olarak hayata geçirilmesi İhracat desteklerinde etkililiğin esas alınması, gelişme potansiyeli olan sektörlere öncelik verilmesi İhraç ürünlerinde özgün tasarımın özendirilmesi, nitelikli tasarımcı yetiştirilmesi, patent tescili ve uluslararası marka oluşturulması, tanıtım ve pazarlamanın geliştirilmesi Kredi artış hızının kredi türlerinde farklılaşma yapılarak kontrol altında tutulması e-Ticaretin, ihracatın artırılmasında etkili bir araç olarak kullanılması Yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları, nükleer enerji ve enerji verimliliğine yönelik politikalara öncelik verilmesi Yerli girdi kullanımının ve yerlileşmenin artırılması AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

• • • • • İmalat sanayiinde dönüşümün odakları şunlardır: Yenilikçilik ve firma becerileri, Bölgelerimizin üretime etkili katılımı, Sektörler arası entegrasyon, Yeşil teknoloji ve yeşil üretim Dış pazar çeşitliliği AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

Girişimcilik ve KOBİ’ler konusunda dönüşümün odakları şunlardır: • • • • KOBİ’lerin büyümesi, yenilik kapasitelerinin geliştirilmesi, verimliliklerinin artırılması, daha rekabetçi ve ihracatçı yapıya kavuşmaları Girişimciliğin, esnaf ve sanatkârlar ile kooperatifçiliğin geliştirilmesi Yeni girişim ve KOBİ’lerin finansmana erişimlerinin kolaylaştırılması KOBİ’lerin Ar-Ge, yenilik ve ihracat kapasitelerinin geliştirilmesi AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

Bilgi ve İletişim teknolojileri konusunda dönüşümün odakları şunlardır: • • • Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması, Bu alanda yerli katma değerin yükseltilmesi Bilgi tabanlı ekonomiye dönüşümün sağlanması amaçlanmaktadır. AB.İMMİB.ORG.TR

2. Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme

Makroekonomik İstikrar Beşeri Sermaye ve İşgücü Piyasası Teknoloji ve Yenilik Fiziki Altyapı Kurumsal Kalite Verimlilik artışı ve sanayileşmenin hızlandırılması yoluyla

ihracata dayalı, özel sektör öncülüğünde, rekabetçi üretim yapısının geliştirilmesi

İSTİKRARLI ve YÜKSEK BÜYÜME

AB.İMMİB.ORG.TR

3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre

Bölgesel Gelişme ve Bölgesel Rekabet Edebilirlik

• • • •

Hedefler:

Yeni bölgesel gelişme yaklaşımı • • Bölgesel farkların azaltılması Tüm bölgelerin potansiyellerinin değerlendirilmesi, rekabet gücünün desteklenmesi ve kalkınmaya katkısının güçlendirilmesi Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi çerçevesinde tüm bölgelerde kalkınma stratejileri geliştirilip uygulanmasına devam edilecektir.

Bölgesel niteliklere oluşturulacaktır.

göre farklılaşan, çeşitlenen politikalar Metropollerimizin Ar-Ge kapasiteleri ile yeniliğe dayalı yüksek teknolojili ürün ve nitelikli hizmet üretme, kaliteli yaşam ve çalışma imkânları sunma kabiliyetleri artırılacaktır.

AB.İMMİB.ORG.TR

3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre

Çevre ve Afet Yönetimi

• Toplumun çevre bilincinin artırılması ile çevrenin korunması ve kalitesinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır.

• Onuncu • Kalkınma Planı döneminde Çevre yönetimi güçlendirilecek, • Çevre dostu uygulamalar desteklenecek, • •

Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı İklim değişikliği ile mücadele ve uyum

sağlanacak, çalışmaları sürdürülecektir.

• Bilinç düzeyi ve yerleşimlerin afetlere karşı dayanıklılığı artırılacaktır.

• İmar planlaması süreçlerinde afet riskleri dikkate alınacaktır.

• Kritik önemdeki altyapıların güçlendirilmesine öncelik verilecektir.

• Afet bilgi yönetim sistemi kurulacaktır.

AB.İMMİB.ORG.TR

4. Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği • Ülkemizin ikili, bölgesel ve çok taraflı zeminlerde etkinliği artırılmıştır.

• Dış ekonomik ilişkilerimiz çeşitlendirilmiştir.

• Yakın coğrafyamız ile birlikte kalkınma perspektifi dış politikanın merkezine alınmıştır.

• Son on yılda komşu ülkeler ve bölge ülkeleriyle ticarette önemli ölçüde artış sağlanmıştır.

• Onuncu Plan döneminde dönüşüm sürecindeki bölge ülkeleri başta olmak üzere yakın işbirliği içinde olduğumuz ülkelerin kalkınma çabalarına destek verilecektir.

AB.İMMİB.ORG.TR