Transcript www.vfo.ugent.be

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Effectiviteit van het GOK-beleid
Eerste resultaten van het SiBO-onderzoek
Jean Pierre Verhaeghe
Eva Van de gaer
Overzicht
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 1. Het SiBO-onderzoek
 2. Ongelijkheid tussen leerlingen
 3. Factoren in de ongelijkheid
 4. Groepscompositie-effecten
o Hoe nadelig is de concentratie van GOK-leerlingen?
 5. Effecten van het GOK-beleid
Het SiBO-onderzoek
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Longitudinaal onderzoek
 begin L1
K3 
 einde
einde L2
L6 
…
…
 Gecalibreerde toetsen  leerwinstbepaling
 Wiskunde, technisch lezen, spelling, begrijpend lezen,
 Welbevinden
 Achtergrondkenmerken
 “toegevoegde waarde” (TW)
 analyse ongelijkheid
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Achtergrondkenmerken  GOK-categorieën
 GOK  niet-GOK
 NL  niet-NL
» Turks
» Arab/Berber
» Overige
Begin L1
1,5%
2,0%
11%
9%
5%
57%
NL-niet-GOK
NL-GOK
15%
Turks-GOK
Arab-GOK
Einde L2
Ov.AT-GOK
18%
 onbekend
8%
1,0%
2,0%
4%
55%
AT-niet-GOK
GOK onbek.
12%
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Gecorrigeerde score wiskunde
Wiskunde (SiBO)
 NL niet-GOK
▲ AT niet-GOK
 NL-GOK
▼ Turks-GOK
◆ Arab/Berber GOK
□ Overige AT-GOK
Begin L1
Einde L1
Einde L2
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Gecorrigeerde score wiskunde
Wiskunde (SiBO)
 NL niet-GOK
▲ AT niet-GOK
 NL-GOK
▼ Turks-GOK
◆ Arab/Berber GOK
□ Overige AT-GOK
Begin L1
Einde L1
Einde L2
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Gecorrigeerde score wiskunde
Wiskunde (SiBO)
 NL niet-GOK
▲ AT niet-GOK
 NL-GOK
▼ Turks-GOK
◆ Arab/Berber GOK
□ Overige AT-GOK
Begin L1
Einde L1
Einde L2
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Gecorrigeerde score wiskunde
Wiskunde (SiBO)
 NL niet-GOK
▲ AT niet-GOK
 NL-GOK
▼ Turks-GOK
◆ Arab/Berber GOK
□ Overige AT-GOK
Begin L1
Einde L1
Einde L2
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Initiële achterstand van GOK-lln. voor wiskunde
 “Groot” in termen van % jaarlijkse leerwinst
 Sterk verschillend tussen subcategorieën
Achterstand constant voor NL-GOK
Sociaal bepaalde achterstand is hardnekkig
Inhaalbeweging voor anderstaligen
Etnisch-cultureel bepaalde achterstand is minder hardnekkig
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Gecorrigeerde score DMT
Technisch lezen (SiBO)
 NL niet-GOK
▲ AT niet-GOK
 NL-GOK
▼ Turks-GOK
◆ Arab/Berber GOK
□ Overige AT-GOK
Begin L1
Einde L1
Einde L2
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Begrijpend lezen L4 (PIRLS)
240
235
230
225
220
215
210
205
200
195
190
185
180
175
Invloed voorschoolse thuistaal
P75
P50
P25
Nederlands
Turks
Arabisch/Berber
Andere taal
Ongelijkheid tussen leerlingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Begrijpend lezen L4 (PIRLS)
280
Gecumuleerde invloed diverse factoren
260
240
220
200
180
160
140
120
kansarm
Turks
kansarm
Marokk.
kansarm
NL-talig
modaal
NL-talig
kansrijk
NL-talig
Factoren in de ongelijkheid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Rol van initiële taalvaardigheid
Wiskunde (SiBO)
Achterstand begin L1 Extra groei
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
1
2
NL
Tu
3
4
5
6
7
8
9
10
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
-12.0
Ar/B O-Eu OvAT Tu
GOK
Ar/B O-Eu OvAT ?
Niet-GOK
Factoren in de ongelijkheid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Rol van ondersteuning thuis
Wiskunde (SiBO)
Achterstand begin L1 Extra groei
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
1
2
NL
Tu
3
4
5
6
7
8
9
10
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
-12.0
Ar/B O-Eu OvAT Tu
GOK
Ar/B O-Eu OvAT ?
Niet-GOK
Factoren in de ongelijkheid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Rol culturele kloof thuis - school
Wiskunde (SiBO)
Achterstand begin L1 Extra groei
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
1
2
NL
Tu
3
4
5
6
7
8
9
10
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
-12.0
Ar/B O-Eu OvAT Tu
GOK
Ar/B O-Eu OvAT ?
Niet-GOK
Factoren in de ongelijkheid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Cumulatieve effecten 3 factoren
Achterstand begin L1 Extra groei
8.0
6.0
4.0
2.0
0.0
-2.0
1
2
NL
Tu
3
4
5
6
7
8
9
10
-4.0
-6.0
-8.0
-10.0
-12.0
Ar/B O-Eu OvAT Tu
GOK
Ar/B O-Eu OvAT ?
Niet-GOK
Factoren in de ongelijkheid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Vaststellingen eerste leerjaar
Samenhang met
init.kloof Xtra groei
 Sociale achtergrond
+
---
 Initiële taalvaardigheid
+
-
 Weinig ondersteuning thuis
-
---
 Etnisch-culturele kloof
+
+
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
= mate waarin groepskenmerk een rol speelt
bovenop individuele kenmerken
o Individueel beginniveau -- gemiddeld beginniveau
o GOK-ll. of niet
-- % GOK-lln. in de klas
Twee vragen:
o “In hoeverre speelt mijn achtergrond een rol?”
o “In hoeverre speelt de achtergrond van mijn klasgenoten een
rol?”
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Invloed % Turkse GOK-leerlingen
95.0
90.0
85.0
80.0
75.0
70.0
65.0
60.0
55.0
50.0
45.0
40.0
5%
modale Vlaamse ll.
Turkse GOK-ll.
70%
5%
70%
Reflectie van
• indiv. groei?
• proceskm.?
35.0
begin L1
einde L1
einde L2
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
95.0
Invloed % Arab/Berber GOK-leerlingen
90.0
85.0
80.0
75.0
70.0
65.0
60.0
modale Vlaamse ll.
Arab/Berber GOK-ll.
55.0
50.0
45.0
40.0
35.0
begin L1
einde L1
einde L2
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Gecumuleerde invloed alle GCE
95.0
90.0
85.0
80.0
75.0
70.0
65.0
60.0
55.0
50.0
45.0
40.0
35.0
modale Vlaamse ll.
Turkse GOK-ll.
Nasleep KO.?
begin L1
einde L1
einde L2
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
… en de kracht van de school
95.0
90.0
85.0
80.0
75.0
70.0
65.0
60.0
55.0
50.0
45.0
40.0
35.0
begin L1
einde L1
einde L2
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Kansrijk (14 sch) =
50% AT-niet-GOK
Modaal (98 sch) =
70% NL-niet-GOK
Kansarm (39 sch) =
25% NL-GOK
35% NL-niet-GOK
15% AT-GOK
Zeer kansarm (24) =
45% AT-GOK
Begin L1
Verschillen tussen scholen
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Toegevoegde waarde
= bijdrage van school
tot de leerwinst
= maat voor schooleffectiviteit
Leerwinst L1 + L2
Verschillen tussen scholen
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde (SiBO)
Leerwinst L1 + L2
Verschillen tussen scholen
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Wiskunde
 Vooral bij begin L1 (nasleep KO?)
 Wisselende richting (reflectie indiv. groei / proceskmn.?)
 Gecounterd door grote verschillen tussen scholen in TW
 Er zijn ook effectieve concentratiescholen!
 Investeren in kwaliteitsverhoging effectiever dan
investeren in deseggregatie…
Groepscompositie-effecten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Technisch lezen
 In verwachte richting voor L1, omgekeerd voor L2
 Gecounterd door grote verschillen tussen scholen in TW
 Interactie-effecten met individuele achtergrond
 Samenhang met GOK-proceskenmerken
Groepscompositie: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Proportie NL niet GOK in de klas
NL NIET-GOK
NL GOK
AT NIET-GOK
AT GOK
GOK beleid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Evaluatie van de effectiviteit van het GOK beleid aan
de hand van het SiBO-onderzoek
Beperkingen:
 Geen voormeting: start SIBO-onderzoek 2002-2003 komt
overeen met de start van de 1ste GOK-cyclus
 Geen controlegroep
o alle scholen hebben GOK leerlingen
o meeste scholen hebben GOK lestijden gekregen
GOK beleid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
% GOK Doelgroepleerlingen op school
50
N = 149
40,27
Min = 2.38
30
Max = 96.23
%
40
Mean = 29.26
20
16,11
10,07
SD = 23.84
10,07
10
6,71
3,36
2,68
2,68
4,03
4,03
0,00
0,00
0
0
1-10
10-20
20-30
30-40
40-50
50-60
60-70
70-80
80-90
90-99
100
GOK beleid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Aantal GOK lestijden op school
N = 149
50,00
40,00
Min = 0
37,58
Max = 156
30,00
%
Mean = 26.70
SD = 29.19
20,00
13,42
10,07
10,07
10,00
6,71
6,04
5,37
3,36
2,01
1,34
1,34
0,67
1,34
0,67
15
016
0
13
014
0
12
013
0
10
011
0
90
-1
00
80
-9
0
60
-7
0
50
-6
0
40
-5
0
30
-4
0
20
-3
0
10
-2
0
110
0
0,00
GOK beleid
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Evaluatie van de effectiviteit van het GOK beleid aan
de hand van het SiBO-onderzoek
Mogelijkheden:
 Zijn bepaalde manieren waarop scholen de GOK lestijden
aanwenden en bepaalde keuzes van GOK thema’s
effectiever dan andere?
 Zijn bepaalde manieren waarop scholen de GOK lestijden
aanwenden en bepaalde keuzes van GOK thema’s
effectiever in het verkleinen van de leerachterstand van
GOK leerlingen dan andere?
Data
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Data: SiBO onderzoek
 Schooljaar 2003-2004: 1ste leerjaar
 Technisch lezen en wiskunde eind 1ste lj
 Referentiesteekproef aangevuld met een oversampling aan
GOK leerlingen en Gent-steekproef
 Vergelijking tussen 4 groepen van leerlingen:




NL niet-GOK (modale Vlaming)
NL GOK
AT niet-GOK
AT GOK
Aanwending van de GOK lestijden
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Directie: “Op welke manier worden de GOK lestijden in Uw
school aangewend?”
1) klassen splitsen voor de hele schoolweek
2) klassen splitsen voor bepaalde dagdelen of leergebieden
3) differentiatie,
4) taalvaardigheidsactiviteiten,
5) remediërende activiteiten,
6) materialen ontwikkelen,
7) vernieuwen van hun klaspraktijk,
8) leerlingvolgsysteem,
9) Niet van toepassing: geen GOK-lestijden
Aanwending van de GOK lestijden
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
93,50
80,49
66,67
66,67
63,41
49,59
N = 123
16,26
13,82
N ontbrekend = 33
W
ee
k
las
Da
g
Sp
lits
K
las
Sp
lits
K
M
ate
ria
al
Kl
as
Ve
r
nie
uw
LV
S
Ta
al
Re
m
ed
N NVT = 6
Di
ff
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Keuze van de GOK thema’s
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Directie: Welke thema’s werden gekozen bij de aanwending
van de GOK lestijden:
1) preventie en remediëring van ontwikkelings- en
leerachterstanden,
2) taalvaardigheidsonderwijs,
3) intercultureel onderwijs,
4) doorstroming en oriëntering,
5) sociaal-emotionele ontwikkeling,
6) leerlingen- en ouderparticipatie,
7) Niet van toepassing: geen GOK-lestijden
Keuze van de GOK thema’s
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
80
69,35
70
56,45
60
N = 124
%
50
42,74
N ontbrekend = 32
40
30
N NVT = 6
16,13
20
11,29
8,06
10
oo
rs
tr
o
he
m
G
ok
T
he
m
G
ok
T
aD
aI
c
p
G
ok
T
he
m
aP
ar
ti
ci
m
ot
aS
oc
E
he
m
he
m
G
ok
T
G
ok
T
G
ok
T
he
m
aP
re
vR
em
aT
aa
l
ed
0
Resultaten: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Resultaten
 Zijn bepaalde manieren waarop scholen de GOK lestijden
aanwenden en bepaalde keuze van de GOK thema’s effectiever
dan andere?
Neen, maar…
 in de praktijk kiezen de meeste scholen meerdere
manieren om GOK lestijden aan te wenden en meerdere GOK
thema’s
 verschillende GOK thema’s evenwaardig tav het bereiken van
de doelstellingen
 na correctie voor leerling-, klas- en schoolkenmerken
 vraag: controleren of niet voor groepscompositiekenmerken?
Resultaten: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Zijn bepaalde manieren waarop scholen de GOK
lestijden aanwenden effectiever in het verkleinen van de
leerachterstand van GOK leerlingen dan andere?
o doorstroming en oriëntering
o leerlingen- en ouderparticipatie
o leerlingvolgsysteem
Resultaten: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
DMT EL1
Doorstroming en oriëntering
9,4
9,2
9
8,8
8,6
NL niet-GOK
8,4
8,2
8
7,8
7,6
AT GOK
geen doorstroming en
oriëntering
wel doorstroming en
oriëntering
103 scholen
(26% GOK leerlingen)
10 scholen
(25% GOK leerlingen)
AT GOK (325), NL niet-GOK
(1521)
zeer kleine aantallen: AT GOK (20),
NL niet-GOK (156)
Resultaten: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
DMT EL1
Leerlingen- en ouderparticipatie
8,8
8,7
8,6
8,5
8,4
8,3
8,2
8,1
8
7,9
7,8
NL niet-GOK
AT GOK
geen leerling- en
ouderparticipatie
95 scholen
wel leerling- en
ouderparticipatie
18 scholen
(25% GOK leerlingen)
(29% GOK leerlingen)
AT GOK (298), NL niet GOK
(1399)
AT GOK (47), NL niet GOK
(278)
Resultaten: Technisch lezen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
DMT EL1
Leerlingvolgsysteem
8,7
8,5
8,3
8,1
7,9
7,7
7,5
7,3
7,1
6,9
6,7
6,5
NL niet-GOK
NL GOK
geen leerlingvolgsysteem
38 scholen
wel leerlingvolgsysteem
75 scholen
(28% GOK leerlingen)
(25% GOK leerlingen)
NL GOK (119), NL niet GOK
(449)
NL GOK (347), NL niet GOK
(1198)
Besluit
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Verschillende GOK thema’s en aanwendingen zijn
evenwaardig
De keuze van de GOK thema’s en aanwendingen
blijkt wel belangrijk te zijn voor specifieke
doelgroepen (differentiële effectiviteit)
Maar: het effect is zeer klein
Groepscompositie is belangrijker om verschillen
tussen scholen te verklaren
Voor wiskunde: geen effecten van de aanwending
van het GOK beleid