Transcript Leerkrachtverwachtingen in de derde kleuterklas

Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Leerkrachtverwachtingen in de derde
kleuterklas, met aandacht voor SES en
etniciteit
Sara Speybroeck
Jan Van Damme
Sofie Kuppens
1. Inleiding
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Leerkrachten hebben verwachtingen ten opzichte van
hun leerlingen
 Predictoren van leerkrachtverwachtingen
o Leerlingkenmerken zoals geslacht, sociale klasse, etniciteit, gedrag,
voorafgaande prestaties,….
 Gevolgen van leerkrachtverwachtingen
o Leerlingen kunnen zich gaan gedragen conform de verwachtingen
o Gevaar voor ‘self-fulfilling prophecy’ effecten van foutieve
verwachtingen (= verwachtingen gebaseerd op foutieve of
irrelevante informatie)
1. Inleiding
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Reeds onderzocht
 Invloed van leerkrachtverwachtingen op prestaties
wiskunde en taal
 Kleine effecten  focus eerder op de omstandigheden
waarin het effect het grootst is
o Socio-economische status (SES)
o Etniciteit
1. Inleiding
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Huidige studie: onderzoeksvragen
 Vraag 1: baseren leerkrachten hun verwachtingen op de SES en
etniciteit van kleuters?
o Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties taal en wiskunde
 Vraag 2: Verloopt het effect van SES en etniciteit op de prestaties taal
en wiskunde via leerkrachtverwachtingen?
o Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties taal en wiskunde
 Vraag 3: Zijn er verschillen tussen allochtone en autochtone kleuters
v.w.b.
- Het effect van SES op leerkrachtverwachtingen (3a)
- Het effect van leerkrachtverwachtingen op latere prestaties taal en wiskunde
(3b)
o Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties taal en wiskunde
2. Methode
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 SIBO – K3
 N = 3949
 Prestaties wiskunde (rekenbegrip) en taal
 Begin en einde schooljaar 2002-2003
 SES
 Oudervragenlijst
 Constructie op basis van…
o Opleiding moeder en vader
o Beroep moeder en vader
o Gezinsinkomen
2. Methode
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Etniciteit


Oudervragenlijst
Nationaliteit van ouders bij geboorte
o Beide ouders hebben Belgische nationaliteit (80%)
 Autochtonen (gecodeerd als 0)
o Eén van de twee ouders of beide ouders niet-Belgische nationaliteit (20%)
 Allochtonen (gecodeerd als 1)
 Leerkrachtverwachtingen = latent construct


Leerlingvragenlijst (beoordeling van de leerling door de leerkracht)
Indicatoren
o
o
o
o
Hoogbegaafdheid
Relatieve prestatie in de klas
Toekomstige zorg
Kans hoger onderwijs
 Leerkrachtpercepties
 Structurele vergelijkingsmodellen (SEM) om de onderzoeksvragen te beantwoorden
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Meetmodel
 De gemeten variabelen laden goed op hetzelfde
construct (leerkrachtverwachtingen)
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vraag 1: baseren leerkrachten hun verwachtingen
op de SES en etniciteit van kleuters?
 Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties
taal en wiskunde
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vraag 2: Verloopt het effect van SES en etniciteit op
de
prestaties
taal
en
wiskunde
via
leerkrachtverwachtingen?
 Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties
taal en wiskunde
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vergelijken van 2 modellen
 Model zonder leerkrachtverwachtingen (Model 1)
o Enkel directe effecten van SES en etniciteit op prestaties
o Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties
o Er moeten eerst directe effecten aanwezig zijn vooraleer een
indirect effect kan aangetoond worden
 Volledig model met leerkrachtverwachtingen (Model 2)
o Leerkrachtverwachtingen als tussenliggende factor
o Na controle voor geslacht en voorafgaande prestaties
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Model 1
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Model 2
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Effecten van SES (gecontroleerd voor etniciteit,
geslacht en prestaties)
 op de prestaties taal
o Verlopen volledig via leerkrachtverwachtingen
 op de prestaties wiskunde
o Verlopen gedeeltelijk via leerkrachtverwachtingen
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Effecten van etniciteit (gecontroleerd voor SES,
geslacht en prestaties)
 op de prestaties taal
o Er was geen direct effect van etniciteit aanwezig  onnodig
om indirect effect na te gaan
 op de prestaties wiskunde
o Verlopen niet via leerkrachtverwachtingen
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vraag 3: Zijn er verschillen tussen allochtone en
autochtone kleuters (model m.b.t. SES) voor
 Het effect van SES op leerkrachtverwachtingen (3a)? JA
o SES heeft meer invloed op de verwachtingen voor autochtone
kleuters dan voor allochtone kleuters OF
o Voor kleuters met een hoge SES is er een groter verschil
tussen autochtonen en allochtonen dan voor kleuters met een
lage SES
3. Resultaten
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vraag 3: Zijn er verschillen tussen allochtone en
autochtone kleuters (model m.b.t. SES) voor
 Het effect van leerkrachtverwachtingen op latere
prestaties taal en wiskunde (3b)?
o Voor taal : Nee
– Het effect van verwachtingen verschilt niet tussen allochtone en
autochtone kleuters
o Voor wiskunde: JA
– Het effect van verwachtingen is groter voor autochtone dan voor
allochtone kleuters
4. Discussie
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Leerkrachten baseren zich zowel op de SES als op de
etniciteit van kleuters om hun verwachtingen te vormen
 Hogere verwachtingen voor
o kinderen met hogere SES
o kinderen van autochtone afkomst
 Lagere verwachtingen voor
o kinderen met lagere SES
o kinderen van allochtone afkomst
4. Discussie
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Het effect van SES verloopt volledig via
leerkrachtverwachtingen voor taal en gedeeltelijk
via leerkrachtverwachtingen voor wiskunde
Het effect van etniciteit op taal en wiskunde verloopt
niet via leerkrachtverwachtingen
4. Discussie
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
 Er zijn verschillen tussen allochtone en autochtone
kleuters v.w.b.
 Het effect van SES op leerkrachtverwachtingen
o Voor allochtone kleuters weegt de SES minder door dan voor
autochtone kleuters
– Etniciteit op zich is belangrijker
– Impliceert dit een aanwezigheid van vooroordelen??
 Het effect van leerkrachtverwachtingen op de prestaties voor
wiskunde, maar niet voor taal
o Allochtone kleuters zijn minder gevoelig voor de verwachtingen dan
allochtone kleuters
– Positief = lagere verwachtingen leiden niet tot lagere prestaties
– Negatief = minder profiteren van de positieve verwachtingen
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Bedankt voor uw aandacht!
Voor meer informatie:
[email protected]