Transcript www.wz.uw.edu.pl

Biznes elektroniczny
Prof. zw. dr hab. Witold Chmielarz
Wydział Zarządzania UW
...Człowiek rozsądny dostosowuje się do otoczenia, nierozsądny próbuje je zmieniać.
Więc postęp zawdzięczamy nierozsądnym... George Bernard Shaw
Cel wykładu
1. Ugruntowanie podstawowej wiedzy na temat podstaw informatyki w
zakresie informacji i jej reprezentacji w komputerze, sprzętu,
oprogramowania, sieci i systemów informatycznych.
2. Zdobycie umiejętności rozróżniania podstawowych kategorii
teoretycznych z zakresu informatyki
3. Nabycie umiejętności dobrej komunikacji z głównymi użytkownikami na
rynku informatycznym
W szczególności:
•
charakterystyka warunków powstania, rozwoju i funkcjonowania systemów
elektronicznego biznesu,
• główny nurt rozważań – koncentracja na ekonomicznej stronie zagadnienia
konstruowania społeczeństwa informacji i wiedzy poprzez:
 sytuowanie zjawiska EB w określonym otoczeniu społeczno-organizacyjnym,
 rozpatrywanie głównie sfery związanej z EB pomiędzy firmą a szeroko pojętym
klientem oraz między firmami,
 prezentowanie drogi rozwojowej biznesu elektronicznego oraz korzyści i
przeciwwskazań do jego stosowania.
Efekty przedmiotu
• Wiedza – student ma wystarczająco pogłębioną wiedzę z zakresu
wybranej specjalności na kierunku finanse i rachunkowość
umożliwiającą napisanie pracy dyplomowej (licencjackiej) i
podjęcia działalności zawodowej,
• Umiejętności - potrafi efektywnie studiować na kierunku „finanse
i rachunkowość” – wykorzystać nabytą wiedzę, umiejętności i
kompetencje z zakresu przedmiotów podstawowych, do wyboru,
konwersatoriów specjalistycznych do napisania pracy
dyplomowej, podjęcia pracy zawodowej czy uruchomienia
własnej działalności biznesowej
• Kompetencje społeczne - posiada zdolność doskonalenia i
poszerzania nabytej wiedzy w trakcie studiów i osiągniętych
umiejętności
Skrócony opis przedmiotu:
Wykład zawiera analizę powstania i etapy rozwoju
biznesu elektronicznego, jego typologię oraz wady i
zalety.
Następnie charakteryzowane są transakcje i narzędzia
dwóch podstawowych form biznesu elektronicznego B2B
oraz B2C.
Wszelkie rozważania teoretyczne uzupełniono
statystycznymi analizami rozwoju biznesu
elektronicznego w Polsce i na świecie.
Plan szczegółowy (z sylabusa):
•
•
•
•
•
•
Charakterystyka pojęć i typologii związanych z handlem elektronicznym,
genealogii i rozwoju handlu elektronicznego, infrastruktury technicznej handlu
elektronicznego; 3 godz.
Zalety i wady stosowania handlu elektronicznego - ukazanie korzyści i wad
związanych ze stosowaniem handlu elektronicznego z punktu widzenia klienta,
firmy i społeczeństwa; 3 godz.
Transakcje pomiędzy przedsiębiorstwem a konsumentem w handlu
elektronicznym (B2C) - charakterystyka i funkcjonowanie sklepów internetowych,
klientów sklepów elektronicznych, marketingu w sieci, aspektów prawnych
handlu elektronicznego; 3 godz.
Transakcje pomiędzy przedsiębiorstwami w handlu elektronicznym (B2B) przedstawienie podstawowych pojęć tradycyjnego handlu elektronicznego,
standardów wymiany dokumentów, wykorzystania Internetu w tradycyjnym
handlu elektronicznym oraz przykładów zastosowań tradycyjnego handlu
elektronicznego w gospodarce; 3 godz.
Bezpieczeństwo transakcji elektronicznych - charakterystyka zagrożeń
występujących w sieci oraz metod zabezpieczeń przed zagrożeniami; 1 godz.
Handel elektroniczny w Polsce i na świecie - analiza miejsca Polski w handlu
elektronicznym na świecie, handlu elektronicznego w Polsce w ujęciu
statystycznym oraz analiza rozwoju przedsiębiorstw w handlu elektronicznym w
Polsce i na świecie. 2 godz.
Bibliografia
Literatura podstawowa:
1. W. Chmielarz: Systemy biznesu elektronicznego, Difin,
Warszawa, 2007,
2. Wielki J.: Modele wpływu przestrzeni elektronicznej na
organizacje gospodarczej, Wydawnictwa Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
Literatura uzupełniająca
1. A. Małachowski: Środowisko wirtualnego klienta, Wydawnictwa Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2006
2. U. Świerczyńska-Kaczor:, e-marketing przedsiębiorstwa w społeczności
wirtualnej, Difin, Warszawa, 2012
Wprowadzenie
Społeczeństwo informacyjne środowiskiem
działania biznesu elektronicznego
• Społeczeństwo informacyjne – terminem określa się społeczeństwo,
w którym towarem staje się informacja traktowana jako szczególne
dobro niematerialne, równoważne lub cenniejsze nawet od dóbr
materialnych, przewiduje się rozwój usług związanych z 3P
(Przechowywanie, Przesyłanie, Przetwarzanie informacji)
• Społeczeństwo, w którym większość działalności gospodarczej
społecznej odbywa się przy pomocy systemów informatycznych
tradycyjnych i sieciowych
• Teorie rozwoju społecznego tłumaczą społeczeństwo informacyjne
jako kolejny etap rozwoju społecznego, po społeczeństwie
przemysłowym
• Nazywane jest również mianem społeczeństwa post-nowoczesnego,
ponowoczesnego lub poprzemysłowego
• Z punktu widzenia społecznego podziału pracy, społeczeństwem
informacyjnym będzie nazywana zbiorowość w której 50% plus
jedna osoba lub więcej, spośród zawodowo czynnych,
zatrudnionych jest przy przetwarzaniu informacji.
• Termin został wprowadzony w 1963 roku przez Japończyka
T.Umesao (wersja oryginalna "jōhōka shakai") w artykule o teorii
ewolucji społeczeństwa opartego na technologiach informatycznych,
a spopularyzowany przez K. Koyama w 1968 roku w rozprawie pt.
"Wprowadzenie do Teorii Informacji" (Introduction to Information
Theory).
W Japonii powstał "Plan utworzenia społeczeństwa
informacyjnego, jako cel narodowy na rok 2000” - w 1972 roku
Yoneji Masuda opracował plan przeobrażania wszystkich
obszarów życia społecznego w kontekście rozwoju sfery
informacji
Była to realna strategia zakładająca informatyzację kraju,
prowadzącą do rozwoju intelektualnego kraju oraz tworzenia
wiedzy, a nie tylko dalsze uprzemysławianie kraju i wzrost
dóbr materialnych
Plan Masuda
Okres I 1945 -1950 Okres II 1950 -1970
komputeryzacja
komputeryzacja
wielkiej nauki
zarządzania
Okres III 1970 1980
komputeryzacja
informacji
społecznej
Okres IV 1980 2000
komputeryzacja
działań
jednostkowych
Cel
Wspomaganie badań
naukowych
Dobrobyt, opieka
społeczna
Zadowolenie
Skala
wartościowania
Prestiż narodowy
Podmiot
Kraj
Przedsiębiorstwo
Ludność
Osoba prywatna
Przedmiot
Nauka
Organizacja i
instytucje
Społeczeństwo
Jednostka ludzka
Nauki społeczne
Nauki o zachowaniu
jednostki
Rozwiązywanie
problemów
społecznych
Twórczość
intelektualna
Nauka
podstawowa
Wzorzec
informacyjny
Produkt narodowy
brutto
Wzrost gospodarczy Dobrobyt społeczny Rozwój osobowości
Fizyka, chemia,
Nauki o zarządzaniu
biologia, astronomia
Osiąganie celów
naukowych
Wydajność
Cechy charakterystyczne społeczeństwa
informacyjnego to m.in.:
• wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim sektor
usług nowoczesnych (bankowość, finanse, telekomunikacja,
informatyka, badania i rozwój oraz zarządzanie), w
niektórych krajach w tym sektorze pracuje przeszło 80%
zawodowo czynnej ludności, przy czym sektor usług
tradycyjnych przekracza nieznacznie 10%,
• gospodarka oparta na wiedzy,
• wysoki poziom skolaryzacji społeczeństwa ,
• postępujący proces decentralizacji społeczeństwa ,
• renesans społeczności lokalnej,
• urozmaicanie życia społecznego.
Właściwości społeczeństwa
informacyjnego:
• wytwarzanie informacji – masowy charakter generowanych
informacji, masowe zapotrzebowanie na informację i
masowy sposób wykorzystywana informacji
• przechowywanie informacji – techniczne możliwości
gromadzenia i nieograniczonego magazynowania informacji
• przetwarzanie informacji – opracowywanie technologii i
standardów umożliwiających m.in. ujednolicony opis i
wymianę informacji
• przekazywanie informacji – przekazywanie informacji bez
względu na czas i przestrzeń
• pobieranie informacji – możliwość odbierania informacji
przez wszystkich zainteresowanych
• wykorzystywanie informacji – powszechne, otwarte i
nielimitowane korzystanie z Internetu jako źródła informacji
Funkcje społeczeństwa informacyjnego:
• edukacyjna – upowszechnienie wiedzy naukowej oraz
uświadamianie znaczenia podnoszenia kwalifikacji
• komunikacyjna – Społeczeństwo informacyjne ma za
zadanie stworzenie możliwości komunikowania się wielu
różnorodnych grup w obrębie całości społeczeństwa
globalnego
• socjalizacyjna i aktywizująca – mobilizacja osób czasowo lub
stale
wyłączonych
z
możliwości
swobodnego
funkcjonowania
społeczeństwa.
Cechuje
się
także
wykonywaniem zawodu bez konieczności wychodzenia z
domu i aktywizacją niepełnosprawnych.
• partycypacyjna – możliwość prowadzenia debat i głosowania
w Internecie
• organizatorska – tworzenie warunków konkurencyjności na
rynku
• ochronna i kontrolna – stworzenie mechanizmów obrony
obywateli i instytucji przed wirtualną przestępczością
Rozwój społeczeństwa informacyjnego
obejmuje:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
pełną liberalizację rynku
rozległą infrastrukturę telekomunikacyjną
spójne i przejrzyste prawodawstwo
nakłady finansowe na badania i rozwój
nieskrępowany dostęp do sieci wszystkich operatorów
szeroki i tani dostęp do Internetu
publiczny dostęp do informacji
umiejętność wymiany danych bez względu na odległość
wysoki odsetek zatrudnienia w usługach
Rozwój społeczeństwa informacyjnego w Europie
Za początek tworzenia społeczeństwa informacyjnego w Europie
uznaje się rok 1994 – publikacja Raportu Martina Bangemena
(Europa i Społeczeństwo Globalnej Informacji. Zalecenia dla Rady
Europy).
Raport stał się przyczyną publicznej debaty na temat
społeczeństwa informacyjnego. Zaproponowano w nim 10
inicjatyw
w
celu
rozwoju
nowoczesnych
technik
teleinformacyjnych. Obejmuje on obszary:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
telepraca ,
szkolenia na odległość ,
sieci łączące uczelnie i jednostki badawcze,
usługi teleinformatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw,
zarządzanie ruchem drogowym
kontrolę ruchu powietrznego
sieci na użytek sektora zdrowia
komputeryzację sektora zamówień publicznych
transeuropejską sieć administracji publicznej
infostradę dla obszarów miejskich .
Filarem ekonomicznym, na którym opiera się
rozwój społeczeństwa ekonomicznego jest
BIZNES ELEKTRONICZNY
IDEA I ROZWÓJ ZJAWISKA BIZNESU
ELEKTRONICZNEGO - Pojęcia i typologie
elektronicznego biznesu
– to bezpieczne, elastyczne i
zintegrowane podejście do dostarczania
zróżnicowanych
dodatkowych
wartości
biznesowych drogą połączenia tradycyjnych
systemów opisujących podstawowe procesy
biznesowe organizacji z możliwościami
uproszczenia dostępu do nich jakie daje
technologia sieci… (IBM 1997 r.)
…e-Business
Pojęcia i typologie elektronicznego biznesu
• E-business
–
…to
wynik
kombinacji
zasobów
informacyjnych systemów tradycyjnych z szerokimi
możliwościami sieci poprzez rozszerzenie ich krytycznych,
wąskich gardeł – kontaktów klientów, dostawców i
zatrudnionych – za pomocą sieci intranetów, ekstranetów i
Internetu… (J.Wielki)
• E-biznes – „...każda działalność (przedsięwzięcie)
prowadzone za pomocą i/lub w przestrzeni mediów
elektronicznych
(telekomunikacyjnych
i
teleinformatycznych) na własny rachunek, generujące
określone przychody, mająca na celu osiągnięcie zysku...
(...) ...forma działalności stricte gospodarczej opartej na
wykorzystaniu technologii internetowo-komputerowych
oraz zasobów informacji i wiedzy... (A.Małachowski)
Pojęcia i typologie elektronicznego biznesu
Biznes elektroniczny to:
• wszelkie formy transakcji związanych z komercyjnym
wykorzystaniem indywidualnych i instytucjonalnych
podmiotów gospodarczych bazujących na cyfrowym
przetwarzaniu i transmisji danych[1];
• biznes prowadzony w sieciach komputerowych, takich
jak Internet, z uwzględnieniem towarzyszącej mu
infrastruktury pokrewnej[2];
• produkcja, dystrybucja, marketing i sprzedaż dóbr i
usług z wykorzystaniem sieci teleinformatycznych[3]
[1] OECD: Measuring Electronic Commerce, Organisation for
Economic Cooperation and Development, OECD, Brussel, 1997.
[2] OECD: 1998,http://www.oecd.org/dsti/index.htm
[3] Światowa Organizacja Handlu (WTO), materiały Committe on
Trade and Development, November, 1998.
Pojęcia i typologie elektronicznego biznesu
Handel elektroniczny (e-commerce) – ..zawiera w sobie
wymianę dóbr i usług pomiędzy klientami, partnerami
biznesowymi i dostawcami za pośrednictwem drogi
elektronicznej...
Są to wszystkie transakcje pomiędzy organizacją, a jakąkolwiek
trzecią stroną, która w tym uczestniczy.
Transakcje odbywają się na zasadzie wymiany informacji
rozpowszechnianej przez sieci elektroniczne na jakimkolwiek
szczeblu łańcucha dostaw, czy wewnątrz organizacji, pomiędzy
przedsiębiorstwami, przedsiębiorstwami a klientami lub
pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym, w sposób płatny
lub
bezpłatnie
H. Deitel, P. Deitel, K. Steinbuhler: e-Business&e-Commerce for Managers,
Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, 2001 r.
HANDEL ELEKTRONICZNY
• wprowadzona do praktyki koncepcja opisującą proces kupna,
sprzedaży i dostawy produktów, usług, informacji przez
partnerów handlowych (indywidualnych i/lub grupowych
oraz przedsiębiorstwa elektroniczne) [1],
• prowadzony jest lokalnie (na terenie kraju, gminy, miasta,
osiedla) lub pomiędzy rezydentami dwóch lub więcej krajów
(handel międzynarodowy lub globalny),
• zabezpieczany jest
za pomocą środków płatności
(tradycyjnych i elektronicznych),
• dokonywany jest przy pomocy infrastruktury technicznoorganizacyjnej, w tym głównie sieci komputerowych z
Internetem włącznie,
• prowadzony dla osiągnięcia określonych zysków[2].
[1] E. Turban, J. Lee J., D. King, H. Chung: Electronic Commerce. A Managerial
Perspective, Pearson Education, 2000.
[2] W. Chmielarz: Handel elektroniczny nie tylko w gospodarce wirtualnej,
Wydawnictwa WZ UW, Warszawa, 2001 r.
HANDEL ELEKTRONICZNY
Handel elektroniczny to „...bazująca na technologii sieciowej
koordynacja przepływu materiałów, procesów i ludzi ułatwiająca
wymianę handlową ...”
W jej skład wchodzą takie rozwiązania jak:
• elektroniczna wymiana dokumentacji,
• elektroniczny transfer środków pieniężnych,
• interaktywne systemy informacji wizualnej i głosowej,
• elektroniczne zakupy,
• elektroniczna bankowość i inne dziedziny gospodarki, w coraz
większym stopniu zależnej od środków teleinformatycznych[1]
[1] M. Goliński: Od rynków elektronicznych do gospodarki elektronicznej. Podstawowe aspekty
teoretyczne. Implikacje gospodarcze, raport badawczy, Katedra Informatyki Gospodarczej,
Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 1999.
e-Biznes a e-Handel
1.
2.
Biznes
elektroniczny

Handel
elektroniczny
Biznes elektroniczny
Handel elektroniczny
3.
Biznes elektroniczny
Handel
elektroniczny
TYPOLOGIA HANDLU ELEKTRONICZNEGO
•
•
•
według kryterium sposobu relacji do łańcucha dostaw w sieci:
bezpośredni (direct e-commerce) – czyli taki, w którym cała
transakcja handlowa od wyszukania w sieci i wypełnienia oraz
potwierdzenia zamówienia do realizacji płatności wraz z dostawą
zamówienia odbywa się tylko i wyłącznie w sposób elektroniczny za
pośrednictwem sieci (transport w formie elektronicznej),
pośredni (indirect e-commerce) – handel elektroniczny, w którym
wyszukiwanie towarów, usług, nowych kontrahentów, przesłanie
dokumentów i płatności odbywa się przez sieć, część pozostała – czyli
produkcja i dostawa zamówionego towaru, czy usługi odbywa się w
tradycyjny sposób (kurierem, przez firmy spedycyjne, własną
wysyłką, przez kontakt bezpośredni ze sprzedawcą w magazynie lub
firmie/biurze dostawcy itp.).
hybrydowy (hybrid e-commerce) – gdzie następuje czasowe
zastępowanie form elektronicznych przez tradycyjne, np. oprócz
płatności wszystkie pozostałe czynności odbywają się za
pośrednictwem sieci.
PRZEDSIĘBIORSTWO ELEKTRONICZNE
Przedsiębiorstwo elektroniczne (electronic enterprise, virtual company)
...przedsiębiorstwo zdolne do wymiany wartości – środków
pieniężnych, dóbr, usług czy informacji – na drodze elektronicznej...
Poglądy na przedsiębiorstwo elektroniczne wahają się od jednolitej,
stałej w czasie struktury organizacyjno-prawnej, zarządzanej
jednoosobowo, posługującej się w kontaktach z klientami i
dostawcami kanałami elektronicznymi – do sieci niezależnych
partnerów, ad hoc zamierzających współpracować ze sobą w celu
wykonania wspólnego przedsięwzięcia do momentu, aż będzie to
opłacalne (organizacja wirtualna).
Wirtualna organizacja
„...Wirtualna organizacja jest to organizacja tworzona na
zasadzie dobrowolności. Jej uczestnicy wchodzą ze sobą w
różnego typu związki dla realizacji wspólnego celu. Uczestnictwo
w organizacji nie wymaga formalnego zawarcia umów cywilnoprawnych. Czas trwania związku ustalany jest przez każdego z
uczestników tworzącego organizację (...) okres trwania tego
związku może być bardzo krótki, podobnie jak i czas realizacji
zadań...” [1]
„...Czasowa sieć niezależnych przedsiębiorstw - dostawców,
klientów, nawet wcześniejszych konkurentów, połączonych
technologią informacyjną w celu dzielenia umiejętności i kosztów
dostępu do nowych rynków...”[2]
[1] J. Kisielnicki; H. Sroka: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla
zarządzania, Placet, Warszawa, 2005 r., Wydanie III uzupełnione i zmienione, str. 227.
[2] J. A. Byrne, R. Brandt: The Virtual Corporation, Business Week, 08.02. 1993 r., str. 8.
Organizacja wirtualna nazywana jest również
organizacją sieciowa
„...Jest to taki model organizacji, w której nastąpiło połączenie
zasobów współpracujących ze sobą firm, realizujących
wspólne przedsięwzięcia w celu, który ma przynieść im
korzyści, większe niż wtedy gdyby działały w sposób
tradycyjny...”.
Wirtualna organizacja to jednostka, która wchodzi do
rzeczywistości bardzo szybko, realizując cele członków.
Wirtualna organizacja nie tylko rewolucjonizuje drogę
projektowania produktów i produkcji, dostarczanych
serwisów, ale może gruntownie zmienić drogę elementów
składowych organizacji i ich strukturę [1]…
[1] W. Szymanowski, R. Perkowski: Przedsiębiorstwo wirtualne, jego cechy
szczególne, w red. Z. Cygan: Wirtualizacja działań małych i średnich przedsiębiorstw
(MŚP), rozdz. 1.2., Wydawnictwo WSEI, Warszawa, 2003 r. str. 17-24
Cztery cechy charakteryzujące organizację wirtualną
• jej części nie muszą i często nie znajdują się w bliskiej
odległości,
• w określonym czasie realizacją wyspecyfikowanych celów
zajmuje się wyspecjalizowana grupa pracowników
posiadająca wysokie kwalifikacje i ściśle określone
umiejętności,
• jest właściwie zaprojektowaną infrastrukturą służącą
podejmowaniu decyzji, produkcyjnych, dystrybucyjnych i
obsługi serwisowej,
• zwraca się uwagę na wysokie morale postępowanie
wzbudzające zaufanie, zarówno partnerów, jak i klienta [1]
[1] Ch. Handy: Trust and the Virtual Organization, Harward Business Review, V-VI,
1995 r.
Gospodarka elektroniczna
„...system gospodarczy, w którym decydującą rolę odgrywają
podmioty i struktury wykorzystujące techniki informacyjne
dla
realizacji
procesów
gospodarczych...”[1]
„... konsekwencja rozwoju technologicznego i konwergencji,
czyli połączenia się i przenikania: technik przetwarzania
danych,
telekomunikacji
i
wiedzy...[2]”
[1] M. Goliński: Od rynków elektronicznych do gospodarki elektronicznej. Podstawowe
aspekty teoretyczne. Implikacje gospodarcze, raport badawczy, Katedra Informatyki
Gospodarczej, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa, 1999, str. 10. [1]
[2] J. Kisielnicki; H. Sroka: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania,
Placet, Warszawa, 2005 r., Wydanie III uzupełnione i zmienione, str. 219.
Komunikacja społeczna
• konsument - konsument (C2C) – polegające na wymianie
informacji i usług pomiędzy poszczególnymi członkami
społeczeństwa informacyjnego (narzędziem jest tu np. portale
społecznościowe, forum, e-mail itp..),
• media infrastruktury publicznej – media infrastruktury
publicznej (P2P) – zapewniająca sprawniejsze i szybsze
przekazywanie i przetwarzanie informacji pomiędzy organami
rządowymi, samorządowymi i innymi organami użyteczności
publicznej.
Społeczeństwo
informacyjne
Gospodarka
elektroniczna
Elektroniczny
biznes
Handel
elektroniczny
Przedsiębiorstwo
elektroniczne
Rynek elektroniczny
Rynek elektroniczny (electronic market, e-market, virtual
market, cyber market) - powinien być rozumiany jako sieć
interakcji i powiązań - miejsce - gdzie spotykają się
oferenci i klienci w celu dokonania transakcji sprzedaży i
zakupu w dowolnej sieci teletransmisyjnej, często rozległej
– globalnej - gdzie dokonywane są transakcje biznesu
elektronicznego[1]
[1] E. Turban, E. McLean, J. Wetherbe: Information Technology for Management; John
Wiley & Sons. Inc., NY, 1999 r.,
Transformacja rynków elektronicznych
Struktury:
• hierarchiczna – gdzie z oferty i usług pojedynczego dostawcy
korzystało poprzez infrastrukturę telekomunikacyjną wielu
klientów, przeważnie z jego branży,
• sieciowa („rynkową”) – łączącą wielu dostawców z wieloma
klientami poprzez mechanizmy telekomunikacyjne, gdzie
powstaje rynek dostawców konkurujących pomiędzy sobą
nie tylko możliwością dostępu do sieci, ale także
asortymentem, powiązaniami, cenami i innymi atrybutami
ekonomicznymi oraz multimedialnymi,
• spersonalizowana – gdzie mechanizmy telekomunikacyjne
systemu sieciowego zawierają dodatkowe filtry (np. w postaci
semantycznej) pozwalające na zaspokojenie szczególnych
potrzeb indywidualnego klienta zarejestrowanego w
określonym serwisie.
Elementy rynku elektronicznego
• szeroko rozumiany towar (w tym: informacja, usługa),
• kontrahenci (oferenci, konsumenci i ich relacje wzajemne, znani
sobie lub anonimowi),
• elektroniczny pieniądz (póki co wspomagany gotówkowym
pieniądzem tradycyjnym i kartami, występuje w postaci
elektronicznych płatności (cyberpłatności)),
• elektroniczny dokument (we wszystkich możliwych
standardach),
• elektroniczna transakcja (procedura rozliczeniowa w sieci
pomiędzy kontrahentami realizowana za pomocą płatności
tradycyjnych lub cyberpłatności.
Ze względu na kontrahentów uczestniczących w procesie
komunikacji gospodarczej w gospodarce elektronicznej
wyróżnia się następujące sfery:
• transakcji zachodzących między przedsiębiorstwami (business-tobusiness, B2B) – w zakresie zamówień, sprzedaży, dystrybucji itp.,
• transakcji zachodzących między przedsiębiorstwem a konsumentem
(business-to-customer, B2C) – handel elektroniczny – głównie
sprzedaż - w postaci detalicznej,
• operacji zachodzących pomiędzy przedsiębiorstwem a sferą
użyteczności publicznej (business-to-public, B2P) – wzajemna
wymiana informacji niezbędnych dla funkcjonowania
przedsiębiorstw, instytucji publicznych i ich potencjalnych klientów,
• operacji zachodzących pomiędzy konsumentem a mediami
infrastruktury publicznej (consumer-to-public, C2P) – przesunięcie
wymiany informacji ze sfera publiczną z klienta
zinstytucjonalizowanego na indywidualnego i rozszerzenie sfery
zastosowań na inne dziedziny życia publicznego,
• operacji pomiędzy konsumentem a firmą (C2B) - niezwiązany
bezpośrednio z przebiegiem transakcji handlowych, zespół
przedsięwzięć służących budowaniu zaufania klienta do firmy:
wizerunku, logo, nazwy lub samej promocji towarów lub usług.
B2B
• Sektor operacji między przedsiębiorstwami dotyczący kontaktów
handlowych, polegających nie tylko na zawieraniu transakcji, ale
także na poszukiwaniu partnerów do rozwijania przedsięwzięć
inwestycyjnych i innowacyjnych, budowania sieci dostawców i
odbiorców, poszukiwania informacji handlowych, budowania sieci
kooperacyjnych i podwykonawczych, zdobywania wiedzy knowhow i innych czynności.
• Prowadzenie działalności w tej sferze jest zabezpieczane
przeważnie za pomocą systemu elektronicznego przesyłania
dokumentacji (EDI), bezpieczniejszego z natury ze względów
dostępności niż aplikacje internetowe.
• W warunkach niedorozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej,
łączność
z
niektórymi
partnerami
czy
kontrahentami
instytucjonalnymi uzupełniana jest przez tradycyjne media i
oddziaływania typu: osobiste wizyty, telefon, faks. itp.
• Zamiast dokumentacji papierowej takiej jak zamówienia, faktury,
dokumenty odprawy celnej wymieniane są komunikaty
elektroniczne w standaryzowanej postaci.
• Aby transakcje mogły zachodzić niezbędne jest uprzednie
zawarcie pomiędzy stronami odpowiednich umów o współpracy i
zakresie odpowiedzialności.
B2C
• Sektor transakcji przedsiębiorstwo-konsument (nazywany
wąskim lub klasycznym handlem elektronicznym) zawiera
w sobie wszelkie formy sprzedaży towarów, usług i
informacji nabywcom indywidualnym.
• Jest to sprzedaż detaliczna z użyciem sieci.
• Nie musi być poprzedzona wcześniejszymi porozumieniami
pomiędzy stronami transakcji, jednak w niektórych
systemach
płatności
elektronicznych,
występuje
porozumienie
dotyczące
regulowania
wzajemnych
zobowiązań za pośrednictwem specjalnych instytucji
zabezpieczających proces dokonania operacji płatności i
dostarczenia towaru odbiorcy.
Handel elektroniczny, ze względu na sposób pozyskania
zysków przez elektroniczne przedsiębiorstwa można też
podzielić na takie, które:
• pozyskują go dzięki temu, że same tworzą elektroniczny
rynek (np. dostawcy usług internetowych (Internet service
providers), całkowicie wirtualne banki czy sklepy itp.),
• stanowią narzędzia rynku elektronicznego wspomagające
tylko proces tworzenia zysku firmy (poszukiwanie informacji
w Internecie, kontakt ze współpracownikami itp.).
Według kryterium wykorzystania sieci handel elektroniczny
jest dzielony na:
• tradycyjny handel elektroniczny (traditional e-commerce) –
gdzie sieć teletransmisyjna służy tylko przesyłaniu danych
pomiędzy elementami rynku - w dominującej części oparty o
sieci komercyjne,
• internetowy handel elektroniczny (Internet e-commerce) –
gdzie sieć teletransmisyjna stanowi jednocześnie medium
przesyłania danych i globalny rynek.
Kryteria
porównania
Tradycyjny e-commerce (systemy interorganizacyjne)
Internetowy e-commerce
Stosunki między
kontrahentami
Relacje pomiędzy kontrahentami, są z góry określone jeszcze
przed realizacją transakcji, włącznie z powiązaniami
wielorakimi.
Relacje pomiędzy kontrahentami mogą być ustanowione w czasie
transakcji, również tylko i wyłącznie dla tej jednej transakcji
Zakres
transakcji
Tylko kontakty między firmami
Wszystkie sfery gospodarki elektronicznej
Infrastruktura
sieci
Systemy budowane w oparciu o prywatne, zamknięte,
zastrzeżone sieci komercyjne oraz sieci publicznie dostępne
Sieci publicznie dostępne
Uczestnicy
transakcji
Zamknięte, branżowe
wybranych firm
Rynek otwarty o globalnym zasięgu
Rola
firm
zewnętrznych
w e-biznesie
Jeżeli w budowę sieci telekomunikacyjnej zaangażowane są
firmy zewnętrzne, to realizują one usługi przesyłania
informacji między firmami do swoich typowych usług
Jeżeli w budowę sieci telekomunikacyjnej zaangażowane są firmy
zewnętrzne, to występują oni na ogół jako dostawcy (providers)
usług on-line
Formalizacja
transakcji
Rodzaj transakcji, formaty dokumentów i rodzaje płatności
są wynikiem umów zawartych między kontrahentami.
Sprzedawcy wraz z dostawcami usług internetowych określają,
jaki rodzaj transakcji będą prowadzić.
Ilość partnerów
Liczba partnerów ograniczona umowami lub ilością firm
działających w branży
Nieograniczona liczba partnerów
Rodzaj sieci
Umowy między kontrahentami z góry określają rodzaj sieci
używanych w trakcie komunikacji
Konsumenci i sprzedawcy niezależnie określają, które
komunikacyjne sieci będą używali w trakcie uczestnictwa w rynku
elektronicznym. Mogą one zmieniać się w kolejnych transakcjach.
Znani i zaufani partnerzy
Znani i nieznani partnerzy
Wspólne porozumienia są tak skonstruowane, że każda strona
wie, w jaki sposób system będzie użyty i czego się po nim
spodziewać
Żadne wstępne ustalenia nie są z góry podejmowane
Sieć częściowo zabezpieczona przed dostępem z zewnątrz
Konieczność autoryzacji i zabezpieczenia transmisji danych
Rynek o ograniczonym dostępie. Sieć jest jedynie medium dla
przesyłania danych.
Cała sieć jest jednocześnie rynkiem
Stopień
zaufania
pomiędzy
kontrahentami
Ustalenia przed
transakcją
Bezpieczeństwo
Dostępność
rynku
lub
specyficzne
stowarzyszenie
Powstanie i ewolucja systemów elektronicznego biznesu
Okres systemów transferu funduszy finansowych (1972-82)
• Zastosowania biznesu elektronicznego rozpoczęły się na początku lat
siedemdziesiątych wraz z intensywnym rozwojem aplikacji
finansowych, głownie w sferze bankowości.
• Przeznaczenie olbrzymich środków na badania naukowe w
wiodących wówczas krajach europejskich (Francja, Belgia) oraz
Stanach Zjednoczonych zaowocowało – oprócz utworzenia systemów
dla banków centralnych i komercyjnych wprowadzeniem do
powszechnego użytku sieci elektronicznych obsługujące transfer
środków płatniczych pomiędzy bankami, a przedsiębiorstwami.
• Zasięg projektowanych przedsięwzięć był bardzo różny – od
obejmującego całe miasto, region, kraj do projektów globalnych.
• Były to pierwsze zrealizowane na taką skalę zamierzenia, transfer
funduszy w parę lat później miał zrewolucjonizować cały rynek
finansowy, a niektóre z tych projektów w nieco zmienionej formie
trwają do dziś.
Powstanie i ewolucja systemów elektronicznego biznesu
Okres systemów transferu funduszy finansowych (1972-82) cd…
• Innowacje te były jednak ograniczone głównie do wielkich banków,
korporacji i najwybitniejszych, szybko rozwijających się średnich
firm (głównie z sektora elektronicznego) z powodu relatywnie
wysokich kosztów wdrożenia i eksploatacji.
• Nie były pozbawione też początkowo licznych wad i błędów
transmisji spowodowanych słabościami infrastrukturalnymi.
• Jednak z powodu prostoty rozwiązań (okupionej co prawda mała
wygodą użytkowania) – małe pojemnościowo, jednoznaczne ściśle
dopasowane komunikaty, obejmujące z góry określoną sytuację
koncepcja ta jest wykorzystywana do dziś.
• Postęp technologiczny sprawił zaś, że szybkość, niezawodność i
bezpieczeństwo dokonywanych transferów są coraz większe.
• Wykorzystywane są obecnie również w systemach obsługi kart
kredytowych.
Minitel - wideotekstowy – prekursor Internetu (1982-2012)
• Możliwości masowego wykorzystania informacyjnych systemów
wideotekstowych (videotex), które w kilka lat później stanowiły
niewątpliwy wzorzec koncepcyjny dla wielu usług oferowanych
przez systemy internetowej bankowości.
• Wideotekst generalnie oznacza tu usługę dwustronnego (two-way)
przesyłania stron do użytkownika w postaci cyfrowej, które
przeważnie są wyświetlane na ekranie telewizyjnym, terminalu
użytkownika itp.
• Historycznie koncepcja powstała w 1969 r. w Wielkiej Brytanii
(eksperymenty w 1972 r.)
• W późnych latach siedemdziesiątych usługę bazującą jednocześnie o
TV i telefon udostępniono w Kanadzie (pod nazwą Telidon).
• W USA rozprzestrzeniły się w latach 1982-84 między innymi do
obsługi zleceń finansowych, szybko zaniechane z powodu wolnej
transmisji i wysokich kosztów
• Jedyną przedinternetową usługą wideotekstową on-line, która
zakończyła się pełnym sukcesem. był francuski Minitel.
Minitel - wideotekstowy – prekursor Internetu (1982-2012)
• Minitel system wideoteksowy działający w trybie on-line i dostępny
za pośrednictwem linii telefonicznych, wprowadzony we Francji w
1982 roku przez France Télécom oraz La Poste.
• Minitel działał dzięki sieci telefonicznej, a połączenie z siecią
polegało na zadzwonieniu pod odpowiedni numer.
• Nie była to usługa tania, jednak w latach 90. pod względem opłat
i możliwości Minitel pozostawał konkurencyjny w stosunku do
Internetu.
• Do korzystania z tego systemu potrzebny był specjalny terminal,
składający się z klawiatury połączonej z niewielkim monitorem i
modemem.
• Terminale te były dystrybuowane za darmo przez France Telecom, a
dopiero korzystanie z nich wiązało się z opłatami.
• Z ich pomocą użytkownicy mogli wyszukiwać dowolne informacje,
przeglądać elektroniczne wydania gazet, rezerwować bilety
kolejowe oraz korzystać z książki telefonicznej.
Minitel - wideotekstowy – prekursor Internetu (1982-2012)
• gdy zdalny dostęp do rachunków poprzez Minitel udostępniło siedem
największych banków francuskich, system ten zaczął odgrywać znaczącą
rolę także w bankowości elektronicznej.
• początkowy zakres: książka telefoniczna, bankowość on line, dostęp do
gazet online, czaty, serwisy ogłoszeniowe, możliwość sprawdzania danych
encyklopedycznych, pogody, wyników sportowych. czaty erotyczne
i anonse towarzyskie – to właśnie usługi dla dorosłych odpowiadały
w 1990 roku za połowę połączeń,
• później system oferował usługi podobne, jak Internet: bezpośrednie
(bezpłatne) usługi telefoniczne, zamówienia detaliczne (późniejszy ecommerce), zakup biletów kolejowych i lotniczych, usługi informacyjne,
dostęp do baz danych oraz wysyłanie komunikatów,
• wykorzystywany jeszcze w 2005 roku — użytkownicy spędzili na nim 18
milionów godzin — mimo że Internet już się we Francji zadomowił.
• Trudno uwierzyć, że w roku wybuchu Web 2.0 ktoś wciąż z tego systemu
korzystał…
Co Minitel oferował użytkownikom?
film na: https://www.youtube.com/watch?v=9fmsF6PDXwc&noredirect=1
Minitel - wideotekstowy – prekursor Internetu (1982-2012)
• Przez całe lata Minitel skutecznie konkurował z Internetem, w końcu
lat dziewięćdziesiątych France Telecom oceniało system na 9 mln
terminali (25 mln użytkowników na 60 mln mieszkańców) i 250 mln
połączeń miesięcznie.
• Minitel miał wiele zalet: wprowadził Francję bezproblemowo w
zasady postępowania w Internecie, nie zmuszał do zakupu własnego
komputera osobistego, w sieci występowały mniejsze problemy z
bezpieczeństwem
podczas
płatności
kartą
kredytową
i
przekazywaniem prywatnych informacji.
• Minitel uznawany jest za najbardziej udaną usługę sieciową, jaka
istniała na świecie przed rozpowszechnieniem się Internetu. Jednak
jego specyficzne ograniczenia (brak graficznego interfejsu oraz zasięg
wyłącznie na obszarze Francji) spowodowały, że ostatecznie został on
wyparty przez bardziej wszechstronną i ogólnoświatowa sieć, jaką
jest Internet.
• W 2012 roku we Francji wciąż używanych było 810 000 terminali.
Obsługa systemu zakończona została 30 czerwca 2012 roku
Okres dominacji systemów elektronicznej wymiany
dokumentacji (Electronic Data Interchange - EDI) i poczty
elektronicznej (electronic mail, e-mail) (1983-90)
Najszybszy postęp miał miejsce we wczesnych latach
osiemdziesiątych. Związane to było głównie z przyczynami:
• technologicznymi - ekspansją systemów elektronicznej wymiany
dokumentów (EDI) rozszerzających zastosowania ze sfery transakcji
finansowych na inne rodzaje transakcji przetwarzania: w przemyśle,
handlu detalicznym itp., rosnącą jakością usług, malejącą
błędogennością,
• ekonomicznymi – dalszym względnym potanieniem usług
sieciowych i aplikacji ich obsługujących, spowodowanych rosnącą
masowości ich usług i znaczącym zmniejszeniem kosztów
korespondencji,
• politycznych – zaostrzenie sytuacji politycznej w Europie Centralnej
i Wschodniej i związanym z tym zwiększeniem środków
przeznaczonych na realizację szybkiej komunikacji sieciowej.
Okres dominacji systemów elektronicznej wymiany
dokumentacji (Electronic Data Interchange - EDI) i poczty
elektronicznej (electronic mail, e-mail) (1983-90)
•
•
•
•
•
Zastosowanie technologii EDI i poczty elektronicznej pozwalało na
znaczące zmniejszenie krążących w obiegu dokumentów w formie
papierowej oraz zwiększenie szybkości, wydajności i skuteczności
wymiany komunikatów, zwłaszcza handlowych.
Transfer typowych, standardowych dokumentów firmowych, takich jak:
zamówienia, rachunki, faktury w formie elektronicznej, zamiast papierowej
stał się w tym czasie szybsze, dokładniejsze, łatwiejsze i – przede
wszystkim - tańsze.
Rosnący postęp technologiczny zwiększający niezawodność urządzeń
technicznych oraz ich łatwość obsługi nawet dla użytkownika
niewykwalifikowanego pozwoliła na skrócenie czasu dokonywania
modyfikacji, poprawek i niezbędnych korekt w przesyłanych między
kontrahentami dokumentach handlowych.
To powodowało z kolei zmniejszenie kosztów ostatecznych transakcji.
Z perspektywy czasu najistotniejszą wówczas innowacją było
wprowadzenie poczty elektronicznej jako elementu systemów sieciowych
Okres rozwoju Internetu w komunikacji elektronicznej (19911996)
• Prawdziwą rewolucją stało się jednak rozpowszechnienie
komunikacji
elektronicznej
spowodowane
wprowadzeniem
infrastruktury internetowej od początku lat dziewięćdziesiątych.
• Oraz oczywiście rozwojem jego usług cywilnych, oprócz poczty
elektronicznej, takich jak: grupy dyskusyjne, protokoły przesyłania
plików (file transfer protocol - FTP), telekonferencje itp.
• Łatwość – w porównaniu z sieciami handlowymi – dostępu do sieci,
rosnąca popularność, a więc i powszechność użytkowania,
realizowana ideologia bezpłatnego dostępu do usług informacyjnych
– wszystko to powodowało dalsze obniżenie kosztów
eksploatacyjnych.
• Pozwalało to na korzystanie z usług komunikacji internetowej nie
tylko mniejszych i całkiem małych firm, ale i klientów
indywidualnych.
Okres rozwoju Internetu w komunikacji elektronicznej (19911996) cd…
• To zjawisko kolejny raz popularyzowało rynek i zwiększając ilość
użytkowników wpływało na zmniejszenie kosztów.
• Dodatkowym czynnikiem przyspieszającym przemiany było
oczywiście stworzenie i rozpowszechnienie prostych narzędzi
obsługi aplikacji sieciowych, takich np. jak HTMP i
współpracującego z nim w ramach komputerów personalnych
oprogramowania.
• W sposób policzalny zaczęły się również zwiększać korzyści z
zastosowania biznesu elektronicznego – zwłaszcza marketingu
internetowego (produkcja i dystrybucja tańsza niż dokumentów
papierowych), zmiana image firmy na nowoczesną i nadążającą za
postępem.
• Firmy starające wyprzedzić konkurencję (czy nawet pozostać na
rynku) zaczęły stosować komunikacje przy pomocy Internetu jako
istotny element strategii rozwoju.
•
•
•
•
•
•
W porównaniu z komunikacją typu EDI największym jednak problemem
komunikacji internetowej i związanego z nią biznesu elektronicznego okazały się
sprawy dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa przepływu informacji.
Dlatego w tym okresie takie duże znaczenie przywiązywano do metod i technik
kodowania danych oraz poświadczania ich autentyczności. Następstwem
szybkiego rozwoju technik informacyjnych w tej dziedzinie stało się
przekształcanie lub dostosowywanie do zaistniałych możliwości struktur
administracyjnych i ustawodawstwa (liberalizacja prawa handlowego i
podatkowego, przepisów dotyczących importu i eksportu oraz transportu).
Za tym pojawiły się liczne teoretycznymi rozwiązania w sferze finansowej.
Instytucje finansowe zaczęły dostrzegać korzyści płynące z zastosowania biznesu
elektronicznego wprowadzając coraz doskonalsze i bezpieczniejsze systemy
realizowania elektronicznych płatności, zintegrowane z sieciami już istniejącymi,
co z kolei zwiększyło możliwości rozwoju sektora sprzedaży detalicznej (B2C).
Równolegle, poprzez sieci lokalne, następowała integracja systemów
wewnętrznych w firmach i coraz częściej – integracja tych systemów i związanych
z nimi baz danych z siecią Internet, co umożliwiło udostępnienie niezbędnych
informacji klientom i partnerom firm.
Powoli, tam gdzie było to możliwe, następowała też wymiana tradycyjnych
systemów przesyłania danych na tańsze i efektywniejsze sieci internetowe, które
dzięki niższym kosztom stały się dostępne dla mniejszych przedsiębiorstw.
Polska była jednym z tych krajów, które na skutek niedostatku – w latach
osiemdziesiątych – sieci prywatnych i komercyjnych rozpoczęły rozwój
rozwiązań w sektorze B2B w oparciu o sieć Internet.
Okres globalizacji biznesu elektronicznego (1997-2000)
• W końcówce lat dziewięćdziesiątych nastąpił burzliwy i
niekontrolowany rozwój biznesu elektronicznego oparty głównie o
sieć Internet.
• Spowodowany był względami niejako ideologicznymi: pełnym
otwarciem Internetu na usługi biznesowe, agresywną kampanią
prasową propagującą, interesy w sieci, głoszenie rozpoczęcia Nowej
Informacyjnej Ery Gospodarki (Nowej Ekonomii), wreszcie
postępującym
za
tym,
znaczącym
wzrostem
nakładów
inwestycyjnych w tej sferze na rozwój infrastruktury.
• Przejawiło się to w tworzeniu rozległych sieci dystrybucji i
gwałtownym wzroście liczby, zakresu i wartości transakcji
lokalnych, krajowych oraz międzynarodowych.
• Konsekwencją licznych opracowań i raportów na temat kierunków
rozwoju zastosowań globalnych informatyki na świecie było
przyśpieszenie prac nad aspektem prawnym elektronicznego handlu
w krajach Unii Europejskiej.
Okres globalizacji biznesu elektronicznego (1997-2000)
• Te firmy, które będą chciały się utrzymać na rynku w najbliższych
latach i rozwijać, będą tym wymaganiom musiały sprostać.
• Wraz z początkiem roku 2000 rozwój handlu elektronicznego
zaczął dodatkowo przyspieszać w związku z przesunięciem do tej
dziedziny części zasobów finansowych i ludzkich, dotąd
zaangażowanych w rozwiązywanie informatycznych problemów
związanych z rokiem dwutysięcznym.
• Przyspieszają też czynniki integracyjne tej sfery z punktowymi,
tradycyjnymi systemami informatycznymi firm i sieciami
lokalnymi.
• Cały czas maleją względne koszty działalności, co zachęca nowe
podmioty do inwestowania w tej sferze. jednocześnie po raz
pierwszy od dekady zaczynają się pojawiać symptomy
nadchodzącego kryzysu.
Okres kryzysu biznesu elektronicznego (2001-2004)
• Okres ten był swoistą reakcją na hurraoptymistyczny wydźwięk lat
poprzednich.
• Przełom wieków spowodował „znormalnienie” podejścia do handlu
elektronicznego, okazało się, że zjawisko Nowej Ekonomii polega
głównie na wykorzystaniu nowej infrastruktury internetowej w
komunikacji z kontrahentem, nie zaś na wprowadzeniu nowych
imperatywów gospodarczych.
• Sfera biznesu elektronicznego podlega zaś normalnym i
sprawdzonym zasadom ekonomii. Liczne upadki firm internetowych
zarówno w Stanach Zjednoczonych jak i krajach europejskich
spowodowane:
 złymi relacjami inwestycji i kosztów realizacji zamówień w stosunku
do zysków,
 nielogicznej (często ciągniętej poniżej poziomu kosztów
wytworzenia) konkurencji cenowej w ramach danej branży,
 złej logistyki dostaw (powodowanej przeświadczeniem, że firma w
Internecie powinna być tylko pośrednikiem, o dostawy niech się
martwią inni),
 niskim poziomem organizacyjnym pracy (często firmy tworzone ad
hoc, na bazie powiązań rodzinnych, bez posiadania podstawowych
umiejętności z dziedziny zarządzania firmą rachunkowości itp.,
Okres kryzysu biznesu elektronicznego (2001-2004)
 złego rozeznania rynków (inni zarobili na księgarniach
internetowych – zaróbmy i my) niechęć do działań związanych z
rozpoznaniem rynku,
 wciąż słabej infrastruktury technicznej (szeroki front inwestycji z
lat 1997-2000 dopiero zaczynał przynosić powoli efekty)
 czynnikami społeczno-kulturowymi – brak tradycji sprzedaży
zdalnej, opór przed zmianami i tradycje.
• Od drugiej połowy 2001 r. do połowy 2002 r. nastąpiło szybkie
wyjście z kryzysu – upadły firmy najsłabsze, pozostałe zmieniały
asortyment na inny lub różnorodny, łączyły się z przedsięwzięciami
tradycyjnymi, łączyły się ze sobą, zaczęto dbać o własną logistykę,
powstawały alternatywne systemy dystrybucji, rozwinęły się
systemy elektronicznych płatności.
• Pomimo kryzysu nastąpił relatywny, a później i rzeczywisty
wartościowy, a potem i ilościowy wzrost zjawiska biznesu
elektronicznego, powodowany rosnącymi zakupami w sieci i
zacieśniającymi się relacjami między przedsiębiorstwami.
Okres „totalny” biznesu elektronicznego (od 2004)
• O rozwoju biznesu elektronicznego zaczyna decydować kilka
dominujących tendencji.
• Pierwszą z nich jest niewątpliwie rozwój aplikacji mobilnych,
począwszy od biznesu realizowanego za pomocą laptopów lub
palmtopów łączących się z Internetem poprzez łącza radiowe (WiFi),
po realizację e-biznesu przy pomocy telefonów komórkowych.
• Druga szybko postępująca tendencja to sterowanie urządzeń
komunikacyjnych głosem.
• Trzecia – łączenie wszystkiego ze wszystkim.
• W szczególności od firm będzie się wymagać dostarczania
informacji bezpośrednio do aplikacji klienckich, do dowolnego
narzędzia, którym klienci będą się posługiwać od notebooków, do
telefonów komórkowych, z serwera na serwer, z sieci lokalnej do
globalnej, z aplikacji stacjonarnych do mobilnych.
Okres „totalny” biznesu elektronicznego (od 2004)
• Nastąpi pełna personalizacja kontaktów handlowych uczestników
indywidualnych i zbiorowych handlu elektronicznego oraz pełna
integracja z pozostałymi systemami firmy, przy pomocy dowolnych
narzędzi multimedialnych oraz – czynione w razie zaistnienia takiej
potrzeby - rozpoznanie lokalizacyjne za pomocą systemów
przestrzennych.
• Nastąpi pełne rozpowszechnienie usług i rynków elektronicznych,
ich całkowite połączenie z rynkami tradycyjnymi we wszelkich
przejawach ich działalności, transfer objawów komunikacji
elektronicznej do wszelkich przejawów życia społecznego.
• Doczeka się realizacji idea społeczeństwa informacyjnego oraz
społeczeństwa opartego na wiedzy.
Organizacyjno-ekonomiczne przesłanki zastosowania e-biznesu
• w dziedzinie dostępu do informacji – szeroka dostępność do sieci
Internetu potencjalnie umożliwia znalezienie dowolnej informacji
niezbędnej do prowadzenia biznesu, np. tańszego dostawcy,
masowego odbiorcy, teoretycznie bez względu na lokalizację, po
niskich kosztach.
• Tendencją już przeciwdziałającą tej przesłance jest rosnąca
komercjalizacja sieci wyrażająca się wprowadzaniem szeregu opłat
za informacje naprawdę istotne (wciąż jednak jest to relatywnie
tanie) oraz zaśmiecanie Internetu informacją nikomu niepotrzebną,
Organizacyjno-ekonomiczne przesłanki zastosowania e-biznesu
• w obszarze logistyki i dystrybucji – koordynacja z zaawansowanymi
systemami zarządzania logistyką i zapasami (systemy klasy e-ERP Enterprise Resource Planning oraz e-CRM – Customer Relationship
Management) sprawiają, że pojawia się możliwość przechowywania
minimalnych (o ile jest to oczywiście w interesie przedsiębiorstwa)
stanów zapasów, co obniża znacznie koszty magazynowania i
transportu.
• Łańcuch logistyczny rozpoczyna się wtedy od złożenia zamówienia
przez Internet, następnie zamówienie jest realizowane w linii
produkcyjnej. Jeżeli występują problemy z realizacją zamówienia
(np. kształt, kolor, wzór, rozmiar) lub opóźnienia produkcyjne
możliwości zmian są uzgadniane przez sieć z klientem.
• Dzięki sieci firmy mogą też połączyć swoje systemy logistyki, co
pozwala na automatyzacje nie tylko zakupów, ale też skraca i łączy
łańcuchy dostaw, umożliwiając w praktyce realizacje koncepcji justin-time.
Organizacyjno-ekonomiczne przesłanki zastosowania e-biznesu
• w zakresie badań rynku i promocji – informacje o kliencie
gromadzone w trakcie sprzedaży dóbr i usług oraz łączone z
informacjami zawartymi w systemach stacjonarnych CRM
spowodują obniżkę kosztów promocji i marketingu.
• Daje to też możliwość dotarcia do klientów indywidualnych wg ich
indywidualnych preferencji i sprzyja pogłębieniu lojalności wobec
firm.
• Jednak nadmierne i nachalne wykorzystywanie tych możliwości
powoduje frustrację potencjalnych klientów, zmęczenie tą formą
marketingu i pogarszającą się opinię o jego skuteczności,
• w zarządzaniu personelem – wirtualizacja firm, ruchomy i dowolny
lokalizacyjnie czas pracy, potencjalne zatrudnianie dowolnych osób
pracujących o dowolnych porach – w rezultacie w ciągu całej doby
(przekrój przez sfery czasowe), do specjalnie wybranych zadań, mit
merytokracji – ludzie zaczynają być oceniani nie według tego kim są,
a tego co potrafią, okupione problemami nadzoru i kontroli realizacji
oraz pogłębiającą się alienacją z grup zawodowych,
Organizacyjno-ekonomiczne przesłanki zastosowania e-biznesu
• w dziedzinie finansów – wirtualizacja określonych funkcji
przedsiębiorstwa pociąga za sobą zmniejszenie kosztów: kosztów
stałych (bezpośrednio przez redukcję powierzchni biurowej,
parkingowej magazynowej, handlowej itp., pośrednio przez
zmniejszenie mobilności, a za tym popyt na paliwo), kosztów obsługi
transakcji (obniżka kosztów realizacji zleceń, przyspiesza czas
realizacji zamówień, zmniejsza koszty osobowe obsługi), kosztów
transakcji bankowych (przez powszechne zastosowanie bankowości
elektronicznej – otwieranie, zamykanie rachunków, monitorowanie
rachunków, wykonywanie operacji na nich, realizacja przelewów
itp.).
• Z drugiej strony należy zdawać sobie sprawę z coraz wyższych
kosztów wkroczenia na ten rynek i czasami wieloletniemu
oczekiwaniu na opłacalność realizowanego przedsięwzięcia,
• w zakresie wydajności pracy – następuje zwiększenie efektywności i
wydajności pracy każdego z pracowników, dzięki dostarczenia im
wieloplatformowego, nowoczesnego środowiska informacyjnego
służącego podejmowaniu decyzji zarządczych, minimalizując koszty
ryzyka nietrafnych działań. Nieumiejętne zastosowanie tego
narzędzia daje jednak efekty wręcz przeciwne, a pamiętać trzeba, że
w okresie początkowym (przyzwyczajenia się użytkownika do
aplikacji) daje się nawet zauważyć przejściowy spadek wydajności
pracy.
Konsekwencją przesłanek są zjawiska
• powszechna już niemal zmiana tożsamości firmy wyrażająca się
dążeniem do postrzegania jej jako działającej w przestrzeni
elektronicznej, nawet jeżeli zakres jej działalności jest niewielki,
• dążenie do powszechnej (w pewnym sensie globalnej) integracji,
poprzez zespolenie funkcji globalnej sieci i systemów tradycyjnych
oraz upowszechnienie takich zjawisk organizacyjnych jak: telepraca,
fuzje i przejęcia, przesunięcia zatrudnienia, outsourcing itp.,
• pogłębiająca się (o ile to jeszcze możliwe) specjalizacja, powodująca
generalnie obniżkę kosztów i postępujące zadowolenie klientów,
chociaż kryzys na rynkach elektronicznych nie potwierdził do końca
tej tezy,
• decentralizacja struktur zarządzania i podejmowania decyzji –
opierająca się na sieciach szerokopasmowych transmisja szeroko
pojętej informacji (z telekonferencjami włącznie) oraz mobilnego
dostępu do aplikacji stacjonarnych firmy, przyspieszy możliwości
lokalizacji działów wykonawczych (produkcyjnych) firmy, tam gdzie
jest najtańsza siła robocza, umożliwiając zarządzanie nią z innego
kontynentu i w miarę zmiany warunków przenoszenie jej do innych
krajów w skali globu.
Konsekwencją przesłanek są zjawiska
• kompletna automatyzacja handlu (koncepcja tzw. silent commerce –
handel
bezkontaktowy),
polegająca
na
wykorzystaniu
oprogramowania agentów inteligentnych do negocjacji warunków
sprzedaży i dostawy na rynkach lokalnych.
• Oprogramowanie to instalowane na komputerach kontrahentów
będzie negocjowało warunki i terminy dostaw, posługując się
wprowadzonymi przez dostawców, odbiorców oraz klientów danymi
(typu ceny minimalne, ceny przeciętne, relacje cen do ilości towaru,
warunki dostawy itp.),
• wprowadzenie nowych modeli zarządzania – pogłębiający się
rozdźwięk pomiędzy przyspieszającym wciąż rozwojem technologii
informacyjnych, a jego możliwościami aplikacyjnymi (w tym
prawem) jest już tak wielki, że osiągnięta masa krytyczna (olbrzymia
szybkość przepływu informacji, zmienność i płynność rynków
wymusza uelastycznienie struktur i procedury postępowania) zaczyna
owocować stosowaniem nowych, wynikających z praktyki
paradygmatów zarządzania.
• Z drugie strony istniejące technologie informacyjne, wspierające z
jednej strony aplikacje internetowe, a drugiej strony aplikacje
użytkowe tradycyjnych systemów zintegrowanych powodują nowy
podział obowiązków, odpowiedzialności i delegowania uprawnień.
BE narusza uprzednie paradygmaty rozwoju organizacji:
•
•
dezintegracji pionowej (wydzieleniem firmy z otoczenia) – wiązane było
dotąd z dużą samodzielnością działania firm i swoistym jej
autarkizmem działania. Biznes elektroniczny podważając tą zasadę,
powoduje otwarcie firmy na zewnątrz, czyniąc ją wielokrotnie tańszą
od wykorzystania własnych zasobów. Dzięki czemu można
konstruować sieć optymalnych kooperantów, niestety kosztem
trudniejszego zarządzania całością,
prymat posiadania środków materialnych (im większe aktywa
materialne tym ważniejsza firma). Dla rozwoju przedsiębiorstwa
oprócz środków materialnych zawsze potrzebne były nowoczesne i
sprawdzające się projekty produktów, innowacji technologicznych,
know-how, rozpoznania rynków i silne związki z klientami, ale wiedza
nie stanowiła źródła dochodów. Dzięki biznesowi elektronicznemu
czerpane są dochody bezpośrednio z posiadanych wartości
niematerialnych, a gospodarka taka zaczyna być nazywana
gospodarką opartą na wiedzy. Rywalizacja przesuwa się w kierunku
wartości wirtualnych,
BE narusza uprzednie paradygmaty rozwoju organizacji:
•
•
•
efektu skali (zyski rosną, do momentu gdy wzrost przychodów przestaje
przekładać się na wzrost zysków). W gospodarce elektronicznej prawo to
przestaje działać z powodu błyskawicznego przemieszczania się informacji.
W przypadku inwestycji w sektor badania i rozwoju, czy technologii
informacyjnych cena każdej następnej wytworzonej jednostki jest taka sama
(w przypadku usług opartych o czystą informację nieznacznie wyższa od
zera), a wartość jednostkowa wzrasta wraz z rozpowszechnieniem węzłów i
klientów sieci (efekt sieci).
efektu posiadania informacji (kto ma informację ten rządzi). W Internecie
kontrahenci mogą szybciej, lepiej i taniej znaleźć wzajemną informację o
sobie i swoich walorach (z porównaniem cen dostępnych w sieci i poza siecią
włącznie). W ten sposób klienci – dzięki posiadaniu pełnej informacji zyskali
zrównanie w możliwościach operowania na rynku ze sprzedającymi, a coraz
bardziej wyrafinowane narzędzia wyszukiwania inteligentni agenci (np.
porównywarki) zapobiegają nadmiernemu podwyższaniu cen w Internecie,
stabilności organizacyjnej (względna stałość strukturalna oraz decyzyjna jest
podstawą nienaruszalności pozycji firmy, wejście na rynek zabierało dużo
czasu i pieniędzy). W gospodarce elektronicznej następuje zdynamizowanie
działania, a nawet struktur organizacji (wirtualizacja organizacji). W sieci
koordynację można osiągnąć po stosunkowo niskim koszcie, a łańcuchy
dostaw mogą być realizowane bardzo szybko. Z tego punktu widzenia
dystans przestaje być dla klienta czynnikiem istotnym, ponieważ są
spełniane jego oczekiwania w zakresie jakości, ceny i obsługi, niezależnie od
odległości.
Korzyści z B2C dla organizacji
• internetowy handel elektroniczny zmniejsza koszty tworzenia,
przetwarzania, dystrybucji, przechowywania i uaktualniania w
stosunku do informacji na nośnikach papierowych. To samo
mówiono o tradycyjnych systemach informatycznych. I jedno i
drugie okazało się nieprawdą, na początku koszty rosną, zwłaszcza
związane z budową infrastruktury e-biznesu, ale ponieważ
wygodniej było nie brać ich pod uwagę, przedstawiano na ogół
przesadzone korzyści z niego wynikające, żeby nakręcić
koniunkturę. Już po wdrożeniu rozwiązań sieciowych i kilku latach
eksploatacji, rzeczywiście koszty te są porównywalnie mniejsze,
szczególnie w sferze B2B,
• pozwala na redukcję zapasów magazynowych, ponieważ opiera się
na łańcuchu dostaw rozpoczynających się od zamówienia klienta.
Minimalizacja zapasów nie zawsze jest korzystna w niektórych
sektorach gospodarki, również elektronicznej. Są takie rynki np.
ziarna kakaowego, gdzie bardziej opłaca się kupić w danym czasie i
przechowywać w magazynach przez pewien okres niż dokonywać
zakupu dopiero po uzyskaniu zamówienia. Opłaca się też mieć
własne
magazyny
i
dystrybucję
przed
spodziewanymi
spiętrzeniami zamówień (np. Świętami Bożego Narodzenia). Tym
niemniej potencjalne zyski w tym zakresie są nadal możliwe.
Korzyści z B2C dla organizacji
•
•
•
zmniejsza czas pomiędzy poniesieniem nakładów kapitałowych a otrzymaniem
produktów i usług. Jest to stwierdzenie prawdziwe w momencie, gdy działa już
infrastruktura techniczna chociażby dlatego, że następuje przyspieszenie
obrotu. Jednak nadmierna wiara w to, że i ona podlega tym samym prawom
była jednym z zasadniczych powodów kryzysu biznesu elektronicznego
początku wieku, ponieważ gdy z końcem lat dziewięćdziesiątych poniesiono
znaczne nakłady na budowę linii światłowodowych, to zwrot tych inwestycji z
powodu niższej dynamiki handlu elektronicznego niż przewidywano, nastąpił
dopiero w pięć lat później (czyli około 2003 r.). I oczywiście walnie przyczynił
się do likwidacji samego kryzysu.
wspiera przemiany całościowe organizacji typu daleko posuniętej modernizacji
lub reengineeringu (w lżejszej postaci Business Process Reengineering – BPR).
Jest to oczywiste ponieważ przyczynia się do tego sam rozwój technologii
informacyjnej,
umożliwiając
przełamywanie
tradycyjnych
przemian
organizacyjnych i paradygmatów zarządzania. Technologie internetowe,
zwłaszcza w połączeniu z zintegrowanymi systemami punktowymi rozszerzają
możliwości działania przedsiębiorstwa na zewnątrz zawierania przez nie
aliansów strategicznych oraz działania w sposób dotąd nieosiągalny
zmniejsza koszty telekomunikacji. Rzeczywiście i w porównaniu z
tradycyjnymi środkami komunikacji i nawet w porównaniu z sieciami
prywatnymi i komercyjnymi Internet jest dalece tańszy. Niestety wszystko ma
swoją cenę – różnica ta się zdecydowanie zmniejsza jeżeli weźmiemy pod
uwagę cenę jaką należy ponieść za zapewnienia bezpieczeństwa działania w
Internecie (nie zawsze wyrażalną w pieniądzu – np. bardziej skomplikowane
operacje niż w sferze realnej powodują odejście potencjalnych klientów od tej
technologii),
Korzyści z B2C dla organizacji
•
•
•
•
•
wspomaga konkurencyjność małego biznesu w stosunku do wielkich przedsiębiorstw,
pozwala na pozyskanie klienta na zewnątrz organizacji przy minimum kosztów
własnych. Gdyby nie możliwości, które daje wizualizacja informacyjna Internetu, wiele
małych firm nie miałoby nawet szansy na zaistnienie na szerszych rynkach niż ściśle
lokalne. Względna taniość marketingu internetowego szanse te jedynie potęguje. Jednak
najlepsze skutki marketing internetowy daje w połączeniu ze środkami tradycyjnymi. A
to kosztuje, trudno więc mówić o minimalizacji kosztów, są to jednak niewątpliwie
koszty niższe niż standardowe środki marketingowe.
umożliwia organizacji zwiększyć zasięg dostawców, zmniejszając przez to koszty dostaw
i usług. Jest to możliwe głównie dzięki nowym środkom komunikacji, trzeba brać jednak
pod uwagę pewne okoliczności dodatkowe. Otóż przy operowaniu środkami
materialnymi, szczególnie o znacznym ciężarze własnym nie jest obojętna lokalizacja
dostawcy, a za transport się płaci. Do tego mogą dojść koszty związane z dostarczeniem
przesyłki przez granicę.
pozwala na tworzenie efektywnych rynków w sferze przemysłowej, na których zarówno
oferenci, jak i klienci mogą dzielić zyski. Szeroki dostęp do informacji pozwala na
rozeznanie rynku i jego potrzeb. Wybór wśród dostawców i odbiorców nawet na rynku
regionalnym może przynieść korzyści, chociaż czasami będą one chwilowe (do momentu
wyrównania cen),
umożliwia firmom na szybką sprzedaż nadwyżek czy przestarzałych produktów. Jest to
również dostępne za sprawą szybkiej komunikacji, co najmniej na trzy różne sposoby:
rozesłanie e-mailowego zawiadomienia, zorganizowanie aukcji internetowej,
umieszczenie ogłoszenia w Internecie.
ułatwia powstanie globalnego handlu i penetrację rynków zagranicznych. Oczywiście
póki co, jest to pieśń przyszłości: ani stan prawny, ani stopień rozwoju tej sfery, ani
wreszcie chęci i możliwości większości uczestników biznesu elektronicznego nie
predestynują do szybkiego rozwoju tego zakresu usług.
Korzyści z B2C dla konsumentów
•
•
dostarcza konsumentom większej możliwości wyboru spośród wielu
dostawców i większej ilości produktów. Jest to prawdziwe tylko na
niektórych rynkach produktów i usług i co ważniejsze dopiero od
pewnego określenie
wysokiego poziomu rozwoju biznesu
elektronicznego. Drugim czynnikiem ograniczającym jest panujący w
Internecie bałagan informacyjny oraz słabe możliwości dostępnych
obecnie wyszukiwarek internetowych. Trzecim – celowe ograniczanie
przez niektóre witryny zakresu oferowanych towarów i usług do
rozprowadzanych przez dostawców, którzy zapłacili za umieszczenie
ich w serwisie,
klient może uzyskać istotną i szczegółową informację raczej w
sekundach niż dniach czy tygodniach, a sieć Internet zapewnia często
produkty i usługi po mniejszej cenie, poprzez umożliwienie
dokonywania zakupów w wielu miejscach naraz i przeprowadzenie
szybkich porównań. Rozwój technologii inteligentnych agentów
internetowych, co najmniej w postaci automatycznych porównywarek,
rzeczywiście pozwala na uzyskanie tego rodzaju korzyści o ile biorą
pod uwagę ceny z dostawą i dodatkowymi warunkami sprzedaży
(upusty, obciążenia). Pod warunkiem też, że oferowane w Internecie
ceny są prawdziwe (nie zaś np. ograniczone do określonej jedynie,
małej próbki produktów),
Korzyści z B2C dla konsumentów
•
•
w niektórych przypadkach pozwala na szybszą dostawę produktów i
usług. Dlatego jedynie w niektórych, bo przy obecnym rozwoju handlu
tradycyjnego – duża gęstość sieci sklepowych, wielu sklepów czynnych
całą dobę, coraz powszechniejszych dostaw do domu zamawianych
telefonicznie – znacznie szybciej w przypadku np. artykułów
powszechnego użytku można się w nie zaopatrzyć w sposób
konwencjonalny,
umożliwia klientom dokonywanie zakupów 24 godziny na dobę, przez
cały rok, z niemal każdej lokalizacji. To stwierdzenie nigdy dotąd nie
było prawdziwe. W większości przypadków w biznesie elektronicznym w
sposób ciągły można dokonywać jedynie zamówień, nie zaś je realizować.
Realizacja jest ograniczona często do godzin otwarcia sklepów i
magazynów. Ta sama zależność odnosi się do płatności drogą
elektroniczną, których realizacja jest zależna od godzin działania
systemu clearingowego (np. w Polsce Krajowej Izby Rozliczeniowej),
Korzyści z B2C dla konsumentów
•
•
•
umożliwia klientom dostęp do zróżnicowanych produktów, od komputerów po
samochody, po konkurencyjnych cenach. To stwierdzenie prawdziwe jest również
od pewnego określonego poziomu rozwoju rynku elektronicznego. Sieci super i
hipermarketów stosują skuteczną konkurencję cenową nawet z handlem
elektronicznym rozwijając np. produkcję na własny użytek. Masowość sprzedaży
pozwala na serwowanie bardzo niskich cen. Niższych czasem niż w Internecie,
przede wszystkim tam gdzie rozwój sprzedaży elektronicznej nie jest zbyt wysoki.
Dochodzi do tego sprawa następująca – w niektórych asortymentach sprzedaż
tradycyjna ma przewagę nad elektroniczną – tam gdzie towary można
przymierzyć, spróbować, powąchać itp.,
stwarza możliwość partycypacji w wirtualnych aukcjach. Aukcji internetowych –
będących odzwierciedleniem rzeczywistych - jest coraz więcej i cieszą się one
niesłabnącym zainteresowaniem (np. w Polsce większość dochodów z e-biznesu
pochodzi z aukcji). Stanowią źródło atrakcyjnych zakupów i informacji o ich
możliwości. Ograniczane są przez pewne niebezpieczeństwo braku gwarancji
zawieranych tam transakcji,
pozwala na interakcję pomiędzy klientami, polegającą na wymianie zarówno
elektronicznych komunikatów, jak i porównania idei czy doświadczeń.
Realizowane jest to np. przez fora internetowe, gdzie można dzięki współdziałaniu
z innymi klientami zebrać informacje na temat dowolnej interesującej nas
dziedziny, rzeczy, usługi itp.
Korzyści z B2C dla społeczeństwa
•
•
•
•
umożliwia większej ilości osób pracę w domu i dzięki temu pozwala mniej się
przemieszczać, zwiększa więc stabilizację, zmniejsza ruch uliczny i poziom
zanieczyszczenia powietrza. Takie były przynajmniej szczytne zamierzenia
związane z telepracą. Rzeczywistość pokazała jednak, że telepraca ma również
pewne wady: po początkowym wzroście wydajności pracy, zaczyna ona gwałtownie
spadać, rozluźniają się więzi społeczne pomiędzy pracownikami, spada tożsamość
grupowa i identyfikacja z firmą, postępuje konflikt ról społecznych związanych z
pracą w domu i prowadzeniem domu, zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa
socjalnego itp. Zaś korzyści związane z ochroną środowiska okazały się słabo
policzalne i mało wymierne.
pozwala by niektóre towary mogły być sprzedawane po niższych cenach, co
zwiększa ilość ludzi mogących kupić więcej i podwyższyć standard ich życia
codziennego. Jest to znowu prawdziwe na niektórych rynkach, tam gdzie ceny
towarów w Internecie są mniejsze niż na rynkach rzeczywistych. Limitowane przez
politykę sieci handlowych, co opisano już wcześniej,
dostarcza ludziom z tzw. trzeciego świata lub terenów rolniczych usługi lub dobra
w inny sposób dla nich niedostępne. Jest to prawdziwe głównie dla możliwości
nauki niedostępnego dotąd zawodu czy zdobywania niedostępnych dotąd
kwalifikacji zawodowych, jednak mocno ograniczone jest dostępnością do
Internetu, inną skalą preferencji zamieszkującej tam ludności itp.,
ułatwia dostarczanie usług publicznych, redukując koszty dystrybucji i zwiększając
jakość działania tego systemu. Niestety też wszędzie tylko tam, gdzie rozwinięte są
usługi związane z e-government i występuje szeroki dostęp do sieci.
Korzyści z B2B
•
•
•
•
•
•
•
•
zwiększa on w sposób znaczący ilość i jakość wysyłanych i otrzymywanych
informacji dotyczących rutynowych transakcji, potencjalnie w dowolnym miejscu
na świecie i w dowolnym czasie,
następuje obniżenie kosztów połączeń telekomunikacyjnych, ponieważ nawet
używanie sieci interorganizacyjnych jest bardziej korzystne od korzystania z
telefonów stacjonarnych, czy mobilnych,
zmniejszają się względne koszty marketingu (w stosunku do przyrostu sprzedaży),
nawet jeżeli nie tak bardzo jak obiecywano na początku rozwoju e-biznesu, to
jednak w sposób znaczący,
redukcja wystąpień błędów i zwiększenie dokładności przekazywanych informacji,
jako że raz wprowadzana do sieci informacja funkcjonuje już dalej w postaci
elektronicznej, jest łatwiej modyfikowalna i łatwiej panować nad jej obiegiem,
informacje mogą przepływać pomiędzy różnymi partnerami w sposób spójny, co
zapewniają wspólne wzorce dokumentów i swobodny (w ramach powziętych
ustaleń),
przedsiębiorstwa mają dostęp do wspólnych baz danych (oszczędności na
archiwizacji, dalsze zmniejszenie ilości błędów), dzięki czemu mogą na bieżąco
uaktualniać i gromadzić standardowe transakcje,
przyspieszony jest dostęp do informacji handlowych (swobodny dostęp do
zewnętrznych informacji gospodarczych i możliwość ich wymiany pomiędzy
partnerami, zwłaszcza w powiązaniach branżowych),
redukcja kosztów biurowych i operacyjnych na poszczególnych stanowiskach
roboczych,
Korzyści z B2B
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
zmniejszenie zależności od rynku lokalnego (regionalny i ponadregionalny zasięg
sieci branżowych) i sezonowych zmian zbytu niektórych towarów,
prawne powiązania pomiędzy partnerami w ramach systemów
interorganizacyjnych, skłaniają do długoterminowego inwestowania i
udoskonalania systemu w czasie,
zdobycie informacji o konkurencji i śledzenie jej poczynań (wydaje się, że jedynie o
tyle o ile jest to możliwe dzięki łączności z siecią Internet),
wzmocnienie pozycji na rynku lokalnym wobec konkurencji (często chwilowe, a na
dokładkę zmniejszające się wraz z masową dostępnością do Internetu) ,
możliwość wprowadzenia – przynajmniej częściowo - telepracy (teleworking),
efektywniejsze wykorzystanie zatrudnionego personelu, zwiększenie wydajności
poszczególnych stanowisk pracy,
usprawnienie obiegu dokumentacyjnego w trakcie budowy systemu elektronicznej
wymiany dokumentacji,
oszczędności wynikające ze zmniejszenia obiegu dokumentacji papierowej (lokalne
przepisy mogą powodować jedynie ograniczenie ilości przepływającej
dokumentacji),
ze względu na elektroniczną postać dokumentu, dane w nim zawarte po
ewentualnej konwersji, mogą być natychmiast używane do dalszego przetworzenia,
wszelkie informacje dotyczące zapotrzebowania, zamówień, sprzedaży, reklamacji
itp. są dostarczane do przedsiębiorców, spedytorów i hurtowni niemal natychmiast.
Techniczne ograniczenia, wady i bariery prowadzenia biznesu
elektronicznego
•
•
•
•
•
•
brak niezawodnego systemu bezpieczeństwa transakcji, pełnej
niezawodności działania, ogólnych standardów i jednolitych protokołów
prewencji komunikacji,
na wielu obszarach niedostateczna lub o niskiej jakości sieć
telekomunikacyjna, braki nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej,
gwałtowne
ewolucje
i
wielokierunkowe
zmiany
narzędzi
programowania, służących do tworzenia witryn internetowych,
trudności w zintegrowaniu oprogramowania systemów elektronicznego
biznesu z wieloma istniejącymi stacjonarnymi aplikacjami tradycyjnymi
i obsługującymi je bazami danych, brak dostatecznie uniwersalnych
platform integracyjnych,
potencjalne możliwości niedostosowania oprogramowania systemów
biznesu elektronicznego do niektórych rodzajów sprzętu, czy systemów
operacyjnych,
dostęp do Internetu jest jeszcze w wielu krajach relatywnie drogi ze
względu na koszty sprzętu i oprogramowania lub niewygodny dla
użytkownika, jeżeli bierze pod uwagę możliwości korzystania z
pozadomowych źródeł dostępu.
Ograniczenia pozatechniczne - prawne, psychologiczne,
socjologiczne, organizacyjne:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
w ustawodawstwie wielu krajów nie są dotąd rozwiązane liczne problemy prawne
związane z biznesem elektronicznym
istniejące rozwiązania organizacyjno-prawne nie są wystarczająco dopasowane do wielu
przypadków działalności zachodzących w gospodarce elektronicznej,
zyski spowodowane możliwości reklamy w Internecie są kategorią trudno mierzalną, a
dodatkowo zachodzi podejrzenie, że są znacznie mniejsze niż się ogólnie przypuszcza,
wszelkie metodologie uzasadniające korzyści płynące z zastosowań biznesu elektronicznego
są nadal w stadium rozwoju,
zjawisko biznesu elektronicznego nadal jest w fazie szybkich zmian. Wiele firm nie nadąża
za szybko postępującymi zmianami, czeka na stabilizację sytuacji na określonym etapie
rozwoju, który niestety nie nadchodzi,
nadal istniejący i wcale specjalnie w obecnym pokoleniu nie malejący opór klienta
przeciwko zmianom jakie niesie biznes elektroniczny,
bardzo często pomoc przy wprowadzaniu biznesu elektronicznego ze strony organizacji go
wprowadzających jest – z powodów oszczędnościowych - dalece niewystarczająca,
istnieje nieuzasadniona do końca, a podsycana relacjami medialnymi, społeczna
świadomość wśród wielu ludzi, że biznes elektroniczny jest usługą drogą i niebezpieczną,
co wystarcza by z niego nie chcieli korzystać,
rynek elektroniczny wciąż nie jest na tyle obszerny (w sensie dostatecznej masy krytycznej)
by operacje biznesu elektronicznego były relatywnie bardzo zyskowne,
rozszerzenie biznesu elektronicznego może potencjalnie naruszyć istniejące, tradycyjne
nawiązujące się w trakcie transakcji więzi międzyludzkie,
brak, jak dotąd, organizacyjnej i kulturowej akceptacji tej formy sprzedaży, ponieważ
klienci bardziej obie cenią kontakt z rzeczywistym sprzedawcą oraz z rzeczywiście
istniejącym towarem.
Biznes elektroniczny w Polsce na tle tendencji światowych
• Internet – na całym świecie liczy już prawie dwa miliardy
użytkowników.
• Określa się, że ponad 1648,1 mln osób używa go regularnie,
• W 2007 r. USA miały jeszcze największą populację internautów
195, 8 mln, drugie miejsce zajmowały dopiero są Chiny z 141,5
mln użytkowników. W rok później sytuacja się zmieniła.
• Ponad 4,248 bln euro (1,900 bln euro w 2005 r.) był wart w 2010
r. globalny rynek usług i sprzętu teleinformatycznego.
• W Europie odpowiednio wielkość ta wyniosła w 2010 r. 980 mld
euro.
W 2007 r. sytuacja wyglądała następująco:
W dziedzinie wiodących usług telekomunikacyjnych przoduje nadal
USA z 37% (wobec 35, 4% jakie przypisane jest do Europy .
Zwraca też uwagę rosnący udział innych krajów, wśród których coraz
częściej oprócz Japonii mówi się o Chinach, Indiach i Korei 90% z
13,4%
Internet 2008
• Z danych firmy badawczej BDA China wynika, że w 2008 r. Chiny
miały więcej internautów niż USA.
• Liczba korzystających z Sieci obywateli Państwa Środka wynosiła
a koniec 2008 r. około 237 milionów.
• Liu Bin, analityk BDA China mówi, że do końca 2009 roku ich
liczba wzrośnie do 280 milionów.
• Po raz pierwszy od powstania Internetu Stany Zjednoczone
utraciły 1. miejsce na liścia państw z największa liczbą
internautów.
• Chińczycy coraz chętniej zaglądają do Sieci.
• Pod koniec 2007 roku korzystało z nich 210 milionów obywateli
Chin, czyli o 53% więcej niż pod koniec 2006 roku.
Internauci na świecie 2010 r.
Comscore World Metrix
Użytkownicy Internetu w podziale na regiony w
roku 2010.
Penetracja Internetu w regionach świata. Dane z 31
grudnia 2011r. (%% do liczby ludności)
Użytkownicy Internetu na świecie grudzień 2012
Dostęp gospodarstw domowych do Internetu w Europie (w
procentach) w wybranych krajach (2010-2011)
Dostęp gospodarstw domowych do szerokopasmowego Internetu
w Europie wybranych (w procentach) w 2010-2011
Liczba łączy szerokopasmowych na świecie w 2009
roku
Internet Users in the World by Region, 2012
89
www.internetworldstats.com/stats.htm
Internet Penetration Rates (users per
capita citizens) by Region, 2012
90
Students using internet for posting messages to social media sites or instant messaging
(%)
91
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/graph.do?tab=graph&plugin=1&pcode=tin00084&language=e
n&toolbox=data
Dynamika wzrostu rynku technologii informacyjnych na świecie w
%%
9,0%
8,4%
8,0%
6,8%
7,0%
6,3%
6,0%
5,0%
%%
4,0%
3,7%
4,0%
4,0%
3,9%
2005 r.
4,6%
3,9%
3,2%
3,0%
3,0%
2,1%
2,0%
1,1%
1,0%
1,0%
0,0%
Europa
USA
2006 r.
3,8%
Japonia
Regiony świata
Reszta świata
Średnio
2007 r.
Wydatki per capita w euro na technologie informacyjne w Europie w
2008 r. wg poszczególnych krajów
2455
2422
Szwecja
Dania
2000
1998
Wielka Brytania
Holandia
1880
Finlandia
1752
1740
Belgia/Luksemburg
Austria
1597
1595
1563
Niemcy
Irlandia
Francja
Średnio UE
1376
Włochy
1196
1044
Hiszpania
896
Portugalia
758
740
Grecja
Słowenia
Węgry
639
575
563
Estonia
Czechy
Łotwa
432
422
403
374
Słowacja
Litwa
Polska
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
Podział na cztery grupy krajów:
• kraje ustabilizowane – głównie kraje skandynawskie (Szwecja, Dania,
Finlandia) ale również Wielka Brytania i Holandia - gdzie występuje
niska dynamika wzrostu, na osiągniętym wysokim poziomie, który
dorównuje amerykańskiemu w liczbach względnych, a rynek
technologii teleinformacyjnej zajmuje wysoką pozycję w obrotach
krajowych (około 2-2,5 tys. euro na głowę mieszkańca),
• kraje dążące do dominacji lub przewodnictwa technologicznego w
Europie – (Niemcy, Francja, Szwajcaria, Belgia/Luksemburg, Austria,
Irlandia) – gdzie dynamika wzrostu jest nadal wysoka i jednocześnie
istnieje wysoki bezwzględny poziom technologii informacyjnej i
telekomunikacyjnej, w przypadku Niemiec i Francji szybki rozwój
infrastrukturalny jest związany z walka o dominującą pozycję w
jednoczącej się Europie (około 1,5 do 2 tys. euro na głowę mieszkańca),
• kraje rozwijające się – znajdujące się poniżej średniej europejskiej
kraje, gdzie występuje wysoka stopa wzrostu skojarzona z niskim
poziomem bezwzględnym usług informacyjno-telekomunikacyjnych
(Hiszpania, Włochy,) lub kraje o niskim potencjale rynku (Portugalia,
Grecja) – od 759 do 1200 euro per capita,
• kraje nowoprzyjęte (post socjalistyczne) – o nadal wysokiej dynamice
wzrostu i niskim poziomie wydatków na technologie informacyjne
(350-750 euro na głowę mieszkańca).
Dane statystyczne o rozwoju e-biznesu w zjednoczonej Europie
• średnio 83% populacji posługuje się telefonami komórkowymi,
• średnio 43% gospodarstw domowych posiada dostęp do
Internetu,
• 89% wszystkich przedsiębiorstw Unii Europejskiej (UE) ma
dostęp do Internetu,
• 87% dużych przedsiębiorstw w UE (ponad 250 zatrudnionych),
71 % średnich (50-249 zatrudnionych) i 52% małych firm ma
szerokopasmowy dostęp do Internetu,
• 8,6 % populacji ma szerokopasmowy dostęp do Internetu,
• 40% wszystkich usług publicznych w krajach UE jest
dostępnych w trybie interaktywnym.
Odsetek internautów kupujących w sieci w wybranych
krajach Europy w 2008 r.
90%
81%
80%
71%
70%
64%
59%
60%
54%
50%
45%
40%
33%
30%
25%
19%
20%
10%
10%
6%
7%
Rumunia
Turcja
0%
Bułgaria Hiszpania
Włochy
Polska
Holandia
Francja
Niemcy
Szwecja
Wielka
Brytania
Islandia
Internauci w sieci
•Największy dostęp do Internetu występuje na Islandii, gdzie w 86% gospodarstw
znajduje się komputer, a 81% obywateli korzysta w domu z Internetu.
•Mieszkańcy Wielkiej Brytanii kupują w sieci najwięcej – średnie roczne wydatki
przekroczą w tym roku 1,7 tys. euro, a za pięć lat mają dojść do 2,4 tys. euro i prawie
równie chętnie - 71% internautów robi zakupy w sieci.
•Na drugim miejscu w udziale internautów w zakupach internetowych są Szwedzi (64%),
na trzecim są Niemcy (59%), przewyższający Szwedów wartością zakupów.
•Polska z 33% internautów robiących zakupy (czyli dwa razy mniej niż wiodąca trójka),
ma większy udział aktywnych handlowo użytkowników Internetu niż występuje w
Hiszpanii (19%) i we Włoszech (25%).
•Na drugim biegunie znajdują się takie kraje jak Turcja, gdzie jedynie 10% gospodarstw
domowych ma komputer, z czego jedynie 7% dostęp do Internetu.
•Niewiele lepiej sprawa przedstawia się w Rumunii, gdzie komputer znajdziemy w 12%
gospodarstw domowych, a Internet w 6%.
•W Bułgarii wygląda to odpowiednio 15% i 10%
•W ciągu ostatnich dwóch lat liczba kupujących w Internecie w Europie wzrosła o 37 %,
w tej chwili jest szacowana na około 100 mln (z przeciętnymi wydatkami rocznymi na
głowę użytkownika Internetu robiącego w nim zakupy rzędu 1000 euro), a do 2011 r. ma
wzrosnąć do 174 mln (z przeciętnymi rocznymi wydatkami na e-zakupy ponad 1500 euro)
Ilość sklepów internetowych w Polsce 1996-2010
Wg danych GUS – 3500
Wg danych InternetStandard.pl – 5600
Obroty polskiego elektronicznego biznesu B2C w latach 2001-2012 w sklepach z
witrynami internetowymi i na internetowych platformach aukcyjnych w mln zł
25
21.5
20
15
9.5
10
8.1
6.5
4.5
3
4.6
3.5
2006
2007
2008
5
0
0.92 1.3 1.8 2
0.18
0.41
0.98
0.06
0.15 0.33
0.05
2001
2002
2003
2004
2005
Sklepy internetowe
10
7.5
8.2
6
3.5
2009
2010
platformy aukcyjne
2011
2012
Determinanty rozwoju e-biznesu w Polsce
•
Przyrosty roczne były bardziej niż proporcjonalne, prognozy wskazują, że
trend ten prawdopodobnie utrzyma się w ciągu następnych trzech lat
• Znacząca wielkością okazały się tu obroty w serwisach aukcyjnych,
przewyższające w kolejnych latach coraz bardziej obroty uzyskane ze
sprzedaży na witrynach internetowych
• W 2005 r. wyniosły one 1,8 mld zł, głównie dzięki działalności serwisu
Allegro – 1,5 mld zł (820 mln zł w 2004 r.)
• Po raz pierwszy obroty te przekroczyły jeden procent całości obrotów
detalicznych, a około 3% pieniędzy wydawanych w Polsce na towary i
usługi
• Jeżeli trend ten się utrzyma w 2008 r. osiągniemy ponadwukrotny wzrost i
zakończy ten rok wysokością 7,9 mld zł obrotu w Internecie
• Do głównych czynników, które jednak spowalniają rozwój w tym kierunku
należy zaliczyć:
 ciągłą dominację rynkową TP S.A.,
 relatywnie niewielką (np. w porównaniu z USA) liczbę profesjonalnych
dostawców Internetu,
 brak zaufania i tradycji uczestniczenia w zakupach internetowych.
Użytkownicy Internetu w 2009r (marzec) – odsetek populacji
Norwegia
86
Finlandia
83
Szwecja
80,7
Dania
80,4
70,9
UK
68,3
Aus tria
67
Niem cy
Słowacja
55,3
Pols ka
52
Włochy
48,8
Grecja
46
Czechy
41
Bułgaria
32,6
27
Ros ja
14,6
Ukraina
0
20
40
60
80
100
Odsetek gospodarstw domowych w Polsce
wyposażonych w komputer i mających dostęp do
Internetu
80%
60%
40%
36%
26%
40%
30%
2004
2005
45%
36%
54%
41%
2006
2007
komputer
Internet
59%
48%
67%
59%
20%
0%
2008
2009
Dostęp do Internetu w przedsiębiorstwach według rodzaju
działalności w 2010r, opracowanie własne na podstawie GUS 2010
Udział e-booków w amerykańskim runku sprzedaży
książek w latach 2006-2012
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
Witold Chmielarz - Wydział Zarządzania UW
[email protected]