Transcript Slide 1
Rola samorządu we wspieraniu uczniów zdolnych w USA na przykładzie doświadczeń stanu Illinois dr Krzysztof Głuc WSB-NLU w Nowym Sączu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego WSTĘP Dlaczego zajmujemy się przykładem USA? Struktura szkolnictwa w USA Finansowanie szkolnictwa Samorząd terytorialny stanu Illinois a opieka nad uczniem zdolnym Wnioski dla Projektu DiAMEnT Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przykład USA – dlaczego? Dlaczego warto sięgać po przykład USA? • Stany Zjednoczone są ciągle światowym liderem w zakresie kształcenia na poziomie wyższym – stale w rankingach najlepszych uniwersytetów na świecie amerykańskie uniwersytety dominują w pierwszej dziesiątce. • Osiągnięcia naukowe amerykańskich ośrodków badawczych są stale punktem odniesienia dla innych krajów. Unia Europejska wykorzystuje wskaźniki osiągnięć naukowych i edukacyjnych USA jako odniesienie dla celów zakreślonych w Strategii Lizbońskiej. • Ciągła przewaga gospodarcza USA rodzi konieczność analizowania źródeł tej dominacji także w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, w tym kształcenia na wszystkich poziomach szkolnych. • Stany Zjednoczone posiadają bardzo bogate i długie doświadczenia w kształceniu uzdolnionych uczniów – pierwsze rozwiązania o charakterze systemowym pojawiły się w USA już w końcu XIX wieku. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Struktura szkolnictwa w USA Wysoka decentralizacja Nie istnieje w gruncie rzeczy jeden dominujący i uniwersalny system szkolny głos decydujący w sprawach edukacji posiadają poszczególne stany oraz okręgi szkolne, a szczególnie mieszkający w nich obywatele (zasada ceniona i pojmowana jako jedna z podstawowych wartości i prerogatyw obywateli). Rząd federalny nie określa treści programowych dla całego kraju, ani systemu nadzoru pedagogicznego, czy też sposobu, ani zakresu kształcenia nauczycieli. Zgodnie z Konstytucją USA (10 poprawka z 1791 r.) są to uprawnienia zarezerwowane dla niższych niż szczebli, niż poziom federalny Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Struktura szkolnictwa w USA W procesie historycznym ukształtowały się pewne cechy uniwersalne systemu szkolnego w USA. Dzieci rozpoczynają naukę w szkole w wieku 6 lat, bardzo często poprzedzoną przygotowaniem przedszkolnym od piątego roku życia. Większość przedszkoli dla pięciolatków jest bezpłatna. Kształcenie dalsze jest również bezpłatne i przebiega w formie szkolnej przez kolejne 12 lat w różnorodnych modelach strukturalnych: – 8 lat szkoły podstawowej + 4 lata szkoły średniej – 4 lata szkoły podstawowej + 4 lata middle school (odpowiednik gimnazjum) + 4 lata szkoły średniej – 5 lat szkoły podstawowej + 3 lata junior high school (odpowiednik gimnazjum) + 4 lata szkoły średniej – 6 lat szkoły podstawowej + 6 lat szkoły średniej Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Struktura szkolnictwa w USA Kształcenie na wyższych poziomach ma charakter w zdecydowanej większości odpłatny, przy czym istnieje dobrze rozbudowany system stypendiów federalnych, stanowych, lokalnych oraz fundacyjnych, jak również system kredytów niskooprocentowanych. Istniejące formy kształcenia na poziomie powyżej szkoły średniej obejmują: – Kształcenie zawodowe (1-2 lata) – Community/Junior Colleges (2 lata) – do pewnego stopnia odpowiednik 2 lat kształcenia w polskich wyższych szkołach zawodowych, ewentualnie szkół policealnych – Szkoły wyższe kształcące na poziomie undergraduate (licencjackim) – Szkoły wyższe kształcące na poziomie master’s (magisterskim) – Programy doktorskie i uczelnie kształcące w niektórych specjalnych zawodach (prawo, medycyna). Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Finansowanie szkolnictwa w USA Finansowanie systemu szkolnego polega na kombinacji źródeł finansowych z różnych poziomów: lokalnego, stanowego i federalnego. Zasadnicza część środków finansowych pochodzi ze źródeł lokalnych finansowanie oparte jest o podatek od nieruchomości płacony przez mieszkańców danego rejonu szkolnego. Jest to bardzo istotny element budżetów szkół dający zarazem obywatelom poczucie „własności” szkół. Na tym oparty jest też silnie zakorzeniony postulat obywateli dotyczący bieżącej lokalnej kontroli nad systemem szkolnym. Finansowanie stanowe i federalne dopełnia finansowanie z budżetów lokalnych (ma to szczególnie znaczenie w dużych miastach i rejonach o niskich dochodach ludności) oraz pozwala na finansowanie specjalnych programów inicjowanych przez władze stanowe, czy też federalne. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Inicjatywy stanu Illinois Poziom stanowy • Poziom lokalny • • • • • Illinois Math and Science Academy (IMSA) Stanowa uczelnia publiczna dla uzdolnionej młodzieży (jedna z najlepszych w USA) 26 stycznia 2010 – Gubernator Stanu Illinois Pat Quinn w wystąpieniu przed Parlamentem Stanu Illinois podkreślił szczególną rolę IMSA w budowaniu pozycji ekonomicznej stanu Miejskie szkoły dla uczniów zdolnych Koordynatorzy kształcenia dzieci zdolnych w większości szkół Powszechny program identyfikacji dzieci zdolnych Pull-out programs – programy zajęć dla uczniów zdolnych w szkołach After school programs – programy dodatkowe Ważna rola inicjatyw indywidualnych i organizacji pozarządowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioski dla Projektu DiAMEnT Rzecz nie w kopiowaniu, a w inspiracji dla szukania rozwiązań systemowych Edukacja jest doskonałą platformą dla budowy społeczeństwa obywatelskiego Samorząd lokalny rozumiany jako wspólnota obywateli jest odpowiedzialny za maksymalny rozwój potencjału swoich członków Środki finansowe są ważne – to oczywiste, ale kluczowe jest podejście systemowe i strategiczne traktowanie szkolnictwa O przyszłości naszej i naszych dzieci w coraz większym stopniu decydować będzie rozwój kapitału intelektualnego – to jest paradygmat przyszłości Dla sukcesu wszystkich dzieci niezbędne jest budowanie koalicji lokalnej wokół szkół Projekt DiAMEnT daje szansę na powodzenie, ale warunkiem jest zaangażowanie społeczności lokalnych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego