Transcript The Basics of Options

Hisse Senedi opsiyonlarına ilişkin
temel bilgiler
Finansal İktisat
Prof. Dr. Hasan Şahin
Opsiyon nedir?


call opsiyon sahibine hisse senedini önceden belirlenen
bir fiyatta ve önceden belirlenen tarihte veya bu tarihten
daha önce satın alma hakkını veren finansal bir üründür.
Call opsiyon sahibine zorunluluk vermez.
put opsiyon sahibine hisse senedini önceden belirlenen
fiyattan ve tarihte satma hakkı veren bir finansal üründür.
Opsiyonlar birer sözleşmedir.

opsiyon sözleşmesi :
Üzerine opsiyon yazılan finansal ürünü

Ürünün miktarının

Ürünün işlem zamanındaki fiyatını

Sözleşmenin sona erdiği tarihi
içerir.


Her bir sözleşme için üç taraf sözkonusudur.



Alıcı
Opsiyonu yazan (seller)
The Clearinghouse
Opsiyon Alıcısı

Opsiyon sözleşmesini satın alan opsiyonu egzersiz etmek
hakkının satıcıya karşı kullanır. Opsiyonun
kullanılabilme zamanı opsiyonun tipine bağlıdır. :




American-style opsiyonlar vadeden önce herhangi bir zamanda
egzersiz edilebilir.
European-style opsiyonlar vadenin bitiminden önce tanınana
kısa bir süre içinde egzersiz edilebilir.
Opsiyon alılcısı isterse opsiyonu kullanmayabilir.
Hakkı satın almak için ödenenen para opsiyon primidir.
Opsiyon yazıcı (option Writer)


Opsiyon yazıcı opsiyon egzersiz edildiğinde opsiyonda ifade
edilenleri yerine getirmekle zorunludur. Buna karşılık prim elde
eder.
opsiyon yazıcının potensiyel kaybı teorik olarak sonsuzdur.
Opsiyonlara Örnekler

Hisse senetleri,bonolar, döviz kurları üzerine yazılan
opsiyonlar
Opsiyon Terminolojisi




Egzersiz Fiyatı (Strike (Exercise) Price) - Üzerine opsiyon yazılan finansal
varlığın alınıp satılacak fiyatı
Prim (Premium) – Opsiyon için ödenen fiyat
Vade (Expiration Date) – opsiyonun egzersiz edilmesi gereken tarih
Moneyness – opsiyonun değerininin sıfırdan büyük olup olmama durumunu
tanımlayan bir ifadedir :

In-the-Money –



Out-of-the-Money –




Call için hisse senedinin fiyatının egzersiz fiyatından fazla olması durumudur,
Put için hisse senedinin egzersiz fiyatının altında olmasıdır.
Call için hisse senedinin egzersiz fiyatının altında olmasıdır,
Put için hisse senedinin egzersiz fiyatını aşması durumudur.
American-style – vadeden önce egzersiz edilebilen opsiyonlardır.
European-style – vadeden önce egzersiz edilemeyen opsiyonlardır.
Opsiyonun değeri

Opsiyonun karı opsiyonun değeridir :


call opsiyonlar için :
put opsiyonlar için :
IV = max(0, S - X)
IV = max(0, X - S)
Kar
Call opsiyon satın almadan
kaynaklanan kar
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
-500
-1000
S = 50
X = 50
r = %5
t = 90 gün
s = %30
Call Fiyatı = 3.27
0
20
40
60
vadede fiyat
80
100
Kar
Call opsiyonun satılması
1000
500
0
-500
-1000
-1500
-2000
-2500
-3000
-3500
-4000
S = 50
X = 50
r = %5
t = 90 gün
s = % 30
Call Fiyatı = 3.27
0
20
40
60
vadede fiyat
80
100
Put satın almanın karı
Kar
4000
3500
3000
S = 50
X = 50
r = %5
t = 90 gün
s = % 30
Put Fiyatı = 2.65
2500
2000
1500
1000
500
0
-500
0
20
40
60
Vadede fiyat
80
100
Put opsiyon satmak
500
Kar
0
-500
-1000
-1500
S = 50
X = 50
r = %5
t = 90 gün
s = % 30
Put Fiyatı = 2.65
-2000
-2500
-3000
-3500
-4000
0
20
40
60
Vadede fiyat
80
100
Put-Call Paritesi

Put-Call paritesi muhtemel arbitraj karlarını
ortadan kaldırıcak put ve call fiyatları arasındaki
ilişkiyi tanımlar :
P  C  S  Xe  rt
Put-Call Paritesi Örnek

Aşağıdaki duruma sahip olduğumuz varsayalım :



S = 100
r = 10%
C = 16.73
X = 100
t = 1 year
P=?
Nakit Akımı
Call satın al
-16.73
Hisse senedi sat
100.00
Bono satın al
-90.48
Toplam
-7.21
değişik fiyatlarda vadede nakit
akımları
110
100
90
10.00
0.00
0.00
-110.00 -100.00
-90.00
100.00
100.00
100.00
0.00
0.00
10.00
Opsiyon Değerlemesi



Vadedeki değerin bugunkü değeri opsiyonun
fiyatını verir fakat bunu önceden bilmenin yolu
yoktur.
En ünlü opsiyon fiyatlama modeli Black-Scholes
OPM, opsiyon fiyatlama modelidir.
Black-Scholes sadece European-style opsiyonlar
için kullanılabilir.
Opsiyon fiyatını etkileyen değişkenler
Değişkenler
–
–
–
–
–
Hisse senedinin fiyatı
Egzersiz (İşlem) fiyatı
Volatilite
Faiz oranı
Vadeye kalan süre
Option Valuation Variables: Underlying Price



Üzerine opsiyon yazılmış varlığın cari fiyatı en
önemli değişkendir.
Call opsiyon için üzerine opsiyon yazılmış
varlığın fiyatı ne kadar yüksekse call opsiyonun
değeri o kadar yüksektir.
Put opsiyon için, üzerine opsiyon yazılmış
varlığın fiyatı ne kadar düşükse put opsiyonun
değeri o kadar yüksektir.
The Black-Scholes Call değerleme Modeli

S hisse senedi fiyatı, X
egzersiz fiyatı, s is the
standard sapma, t vadeye
kadar süre, ve r risksiz
faiz oranıdır.
C  S N d 1   Xe rt N d 2 
 S
ln   rt  0.5s 2 t
 X
d1 
s t

d 2  d1  s
t

B-S Örnek

Aşağıdaki değerlere bir call sahip olduğun varsayalım.:



S = 100
X = 100
r = 0.05
s = 0.10
t = 90 days = 0.25 years
C  100 * N0.275  100 * e
d1 
 100 
ln
  0.05 * 0.25  0.5 * 0.01 * 0.25
 100 
01
. * 0.25
d 2  0.275  01
. * 0.25  0.225
 0.05*0.25
 0.275
N0.225  2.66
Black-Scholes Put değerleme Modeli


Değişkenler Call opsiyon P  Xe  rt N  d   S N  d 
2
1
modelinde tanımlandığı
 S
gibidir.
ln   rt  0.5s 2 t
 X
Not: N(-d1) = 1 - N(d1)
d1 
s t

d 2  d1  s t

B-S Put Örnek

Put opsiyon aşağıdaki değerlere sahiptir :



S = 100
X = 100
r = 0.05
s = 0.10
t = 90 days = 0.25 years
P  100 * e
d1 
 0.05*0.25
N 0.225  100 * N 0.275  142
.
 100 
ln
  0.05 * 0.25  0.5 * 0.01 * 0.25
 100 
01
. * 0.25
d 2  0.275  01
. * 0.25  0.225
 0.275