Transcript Document

វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្Iែី NSTITUTE OF NEW KHMER
មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច
MICRO-ECONOMICS
Professor: NOUV Brosh
H/P: 093/092 640 486, 0975 640 486
E-mail: [email protected]
Website: www.nouvbroshlesson.jimdo.com
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
ឆ្នំទ្យ២ី ឆមាេទ្យី២
1
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្ែីINSTITUTE OF NEW KHMER
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
2
មាតិការ Contents
១. លំនាំសដ្ើមននសេដ្ឋរិច្ច (Introduction of Economics)
១.១. សេដ្ឋរិច្ចជាអ្វ?ី What is Economics?)
១.២. មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច និងមា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro –Economic s & Macro- Economic)
១.៣. សេតុអ្វីបានជាេិរាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច? (Why Study Micro-Economic?)
១.៤. វិធីស្ថស្តេរេិរាសេដ្ឋរិច្ច (Economic Study Method)
២. បញ្ហាសេដ្ឋរិច្ចននភាពរក្ម (The Economics Problems of Scarcity)
២.១. ក្ពំខ្ដ្នធនធាន និងទ្យំនិញ (Limited Resources & Goods)
២.២. ធនធានរក្ម និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
រ. ធនធានរក្ម (Scarce Resources)
ម. ធនធានសេរី (Free Resources)
គ. រត្តរផលិតរមែ (Production Factors)
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
3
មាតិការ Contents
៣. ក្បព័នធសេដ្ឋរិច្ចច្ក្មរុះ (The Mixed Economics Systems)
៣.១. វិធីស្ថស្តេររនរងការខ្បងខ្ច្រធនធាន ( The Method of Resources Allocation)
រ. ទ្យីផារ (Markets)
ម. រដ្ឋឋភិបាល (Government)
៣.២. រក្មិតននការខ្បសឆ្ពុះសៅររទ្យីផាររបេ់រដ្ឋឋភិបាល (The Range of Government Market
Orientation)
៣.៣. សោលសៅរនរងការឈានសោររសេដ្ឋរិច្ចទ្យីផារ (Goals of Market Oriented Economy)
រ. មា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Macro-Economics)
ម. មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro-Economics)
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
4
 េញ្ហាណទ្យូសៅននសេដ្ឋរច្ិ ច
១. លំនាំសដ្ើមននសេដ្ឋរិច្ច (Introduction of Economics)
១.១. សេដ្ឋរិច្ចជាអ្វ?ី What is Economics?
សេដ្ឋរិច្ចគឺជាវិទ្យាស្ថក្េតេងគម ខ្ដ្លេិរាពីការខ្បងខ្ច្រនូវរាល់ធនធានោំងអ្េ់សដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែេក្មាប់បំសពញសេច្រដីក្តូវការោែ នក្ពំខ្ដ្នរបេ់អ្នរ
សក្បើក្បាេ់។
ការខ្បងខ្ច្រ (Allocation) គឺជាដ្ំសណើរការននការខ្បងខ្ច្រធនធានេក្មាប់ផលិតរមែទ្យំនិញ ឬសេវារមែសេើយខ្ច្រចាយឲ្យដ្ល់អ្តិថ្ិជនអ្នរសក្បើ
ក្បាេ់ច្ុងសក្កាយ។
១.២. មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច និងមា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro–Economics &Macro- Economic)
 មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺជាខ្ផនរមួយននសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លេិរារាល់ខ្ផនរោំងឡាយននសមឿនសេដ្ឋរិច្ច ដ្ូច្ជាេិរាអ្ំពីនថ្ៃទ្យំនិញ ច្ំនួនផលតផលសលើេ និងច្ំណូល-ច្ំណាយរបេ់ក្គួស្ថរសលើ
ផលិតផលសក្បើក្បាេ់មួយសៅសលើទ្យីផារ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
5
១. លំនាំសដ្ើមននសេដ្ឋរិច្ច (Introduction of Economics)
មា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺជាខ្ផនរមួយននសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លេិរារាល់ខ្ផនរោំងឡាយននសមឿនសេដ្ឋរិច្ច ។ ការេិរាសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ចោំងមូល រួមមានការេិរាអ្ំពី
ផលិតផលរនរងក្េររេរុប (GDP) ឬផលិតផលជាតិេរុប (GNP) អ្តិផរណា (Inflation) និរមែភាព (Unemployment)
ច្ំណូលរបេ់រដ្ឋឋភិបាល
(Government
Revenue)
និងច្ំណាយរបេ់រដ្ឋឋភិបាល(Government
Expenditure)
១.៣. សេតុអ្វីបានជាេិរាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច? (Why Study Micro-Economic?)
សោលបំណងេំខាន់រនរងការេិរាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺច្ង់បង្ហាញអ្ំពីការសក្បើក្បាេ់សោលការណ៍មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច សដ្ើមបីបង្ហាញអ្ំពីការេសក្មច្ច្ិតរក្បរបសដ្ឋយក្បេិទ្យធិភាពមពេ់ ច្ំស ុះបញ្ហានន
ការក្បរបអាជីវរមែ។ វាក្តូវបានយរមរសក្បើរនរងការជក្មរញសលើរទ្យឹរច្ិតរបខ្នាមដ្ល់អ្នររំពុងក្បរបអាជីវរមែ ឲ្យេសក្មច្នូវសោលសៅអាជីវរមែរបេ់ពួរសគ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
6
១. លំនាំសដ្ើមននសេដ្ឋរិច្ច (Introduction of Economics)
១.៤. វិធីស្ថស្តេរេិរាសេដ្ឋរិច្ច (Economic Study Method)
 ក្ទ្យឹេដី (Theory) គឺជាការដ្ឋរ់សច្ញនូវសោលការណ៍ទ្យូសៅខ្ដ្លសក្បើក្បាេ់េក្មាប់ពនយល់េរមែភាពោំងឡាយរនរងពិភពសករ។
 េមែតិរមែ (Hypothesis) គឺជាការពាររណ៍មួយខ្ដ្លោញបានសដ្ឋយផ្ទាល់ពីក្ទ្យឹេដីខ្ដ្លបានពីការសក្បៀបសធៀបរនរងពិភពពិត។ ឬ
អាច្និយាយបានថា េមែតិរមែគឺជាការោញសច្ញពីសោលការណ៍សេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លបសងកើតជាក្ទ្យឹេដីសេដ្ឋរិច្។ច ជាធមែត្តសេដ្ឋរិច្មានទ្យក្
ច មង់ជា “ សបើ
រត្តរមួយខ្ក្បក្បួល អាច្ឲ្យរត្តរមួយសផេងសទ្យៀតមានការខ្ក្បក្បួលខ្ដ្រ ប៉ាុខ្នក្រ ោន់ខ្តការខ្ក្បក្បួលសនាុះអាច្មានទ្យក្មង់មុេៗោន គឺអាច្សរើន ឬអាច្
ថ្យ”។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
7
១. លំនាំសដ្ើមននសេដ្ឋរិច្ច (Introduction of Economics)
 សេដ្ឋរិច្ចជាវិជជមាន (Positive Economics) គឺជាខ្ផនរមួយននសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លពាយាមពនយល់នូវវិធីខ្ដ្លសមឿនសេដ្ឋរិច្ច
ក្បតិបតរិការជារ់ខ្េដង។ ប៉ាុខ្នរវិធីសនុះក្តូវច្ំណាយសពលសវកចាំយូររនរងការស្ថរលបង សក្ ុះជាវិធីមួយពាររណ៍អ្ំពីបញ្ហាខ្ដ្លធាៃប់សរើតសៅអ្តីត
កាល យរសៅពយរាររណ៍សៅសពលអ្នាគត។
 បទ្យបញ្ាតរិសេដ្ឋរិច្ច (Normative Economics) ជាវិធីននសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លបញ្ហជរ់ពីអ្វីខ្ដ្លសមឿនសេដ្ឋរិច្ចក្តូវក្បតិបត្
តិ។ មានន័យថាច្ំណុច្េំខាន់របេ់វា េាិតសៅសលើមូលដ្ឋឋនននតនមៃជារ់ករ់ ឬការសជឿរបេ់មនុេេខ្ដ្លពាយាមសធវើឲ្យពិភពសកររីរច្ំសរីន។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
8
២. បញ្ហាសេដ្ឋរិច្ចននភាពរក្ម (The Economics Problems of Scarcity)
ភាពរក្ម (Scarcity) គឺជាលរខមណឌ អាទ្យធិភាពសៅសពលខ្ដ្លបរិមាណធនធានេក្មាប់ផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែោំងអ្េ់
មិនក្គប់ក្ោន់សដ្ើមបីបំសពញត្តមតក្មូវការរបេ់មនុេេ។ រយថាភាពរក្មសនុះ ពុំមានន័យថាោែ ននរណាមានរ់ពុំមានអ្វីក្គប់ក្ោន់េក្មាប់សគសនាុះសទ្យ។ សនុះ
សរើតស ើងសដ្ឋយស្ថរ ការផេំោនរវាងធនធានមនរំណត់ (Limited Resources) និងច្ំណង់ក្បាថានោែ នក្ពំខ្ដ្នរបេ់មនុេេ
(Unlimited You Wants) ។ ខ្ដ្លសយើងអាច្េរសេរបានដ្ូច្ខាងសក្កាម៖
Scarcity= Limited Resources + Unlimited You Wants
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
9
២. បញ្ហាសេដ្ឋរិច្ចននភាពរក្ម (The Economics Problems of Scarcity)
២.១. ក្ពំខ្ដ្នធនធាន និងទ្យំនិញ (Limited Resources & Goods)
 ធនធាន (Resources) គឺជាេមាារខ្ដ្លមានសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លសក្បើេក្មាប់ផលិតរមែទ្យំនិញ និងសេវារមែ។
 ក្ពំខ្ដ្នធនធាន (Limited Resources) គឺជាធនធាន ឬក្ទ្យពយខ្ដ្លមានបរិមាណរំណត់មួយ។ សយើងអាច្និយាយបានថា រាល់េមាារោំងអ្េ់ខ្ដ្ល
មានសៅសលើខ្ផនដ្ីសយើងសនុះេុទ្យធេឹងខ្តជាក្ពំខ្ដ្នធនធាន ដ្ូច្ជា ទ្យឹរ ខ្ដ្រ អាលុយមីញ៉ាូម អ្ុរេុីខ្េន និងនក្ពស ើ....។ល។
 ទ្យំនារ់ទ្យំនងរវាងធនធាន និងទ្យំនិញឬសេវារមែ (Relationship Between Goods &Service) គឺជាអ្វីខ្ដ្លមនុេេសក្បើ
ក្បាេ់េក្មាប់បំសពញតក្មូវការផ្ទាល់របេ់ពួរសគ។ ធនធានគឺជាអ្វីៗខ្ដ្លសគសក្បើេក្មាប់ផលិតសច្ញជាទ្យំនិញ ឬសេវារមែោំងអ្េ់។ ទ្យំនិញឬសេវារមែខ្ដ្លបានបសងកើតស ើងសដ្ឋយ
ខ្ផែរសលើមូលដ្ឋឋនននធនធានខ្ដ្លមាន។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
10
២. បញ្ហាសេដ្ឋរិច្ចននភាពរក្ម (The Economics Problems of Scarcity)
២.២. ធនធានរក្ម និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
រ. ធនធានរក្ម (Scarce Resources)
ធនធានរក្មគឺជាធនធានខ្ដ្លបរិមាណរបេ់វាមានច្ំនួនតិច្ជាងការក្បាថានច្ង់បានសក្បើក្បាេ់របេ់មនុេេ។ ឧោេរណ៍៖ “ ឧបមាថាច្ំនួេិេេខ្ដ្ល
ច្ង់ច្ូលសរៀនថានរ់រុំពយូរទ្យ័រមួយសលើេពីលទ្យធភាពថានរ់ខ្ដ្លឲ្យច្ូលសរៀនបានរនរងររណីសនុះ ច្ំនួនសៅអ្ីអ្ងគរយរនរងថានរ់សរៀន គឺជាធនធានរក្ម សក្ ុះច្ំនួនសៅអ្ីសនាុះវាមិន
ក្គប់ក្ោន់េក្មាប់សគមានរ់ៗខ្ដ្លច្ង់ច្ូលសរៀនរុំពយូទ្យ័រ។
ម. ធនធានសេរី (Free Resources)
ធនធានសេរី គឺជាធនធានខ្ដ្លបរិមាណរបេ់រវាមានច្ំនួនសលើេពីសេច្រដីក្បាថានច្ង់បានរបេ់មនុេេ។ ឧោេរណ៍៖ មយល់ដ្រដ្សងាើម។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
11
២.២. ធនធានរក្ម និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
គ. រត្តរផលិតរមែ (Production Factors)
រត្តរផលតិរមែផេំស ើងសដ្ឋយធនធាន ៤ក្បសភទ្យ េំខាន់ៗេក្មាប់ផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្រួច មមាន ដ្ី (Land) ពលរមែ (Labor)
មូលធន (Capital) និងេេក្គិនភាព (Entrepreneurship) ។
 ដ្ី (Land)៖ គឺជាធនធានធមែជាតិខ្ដ្លមានសៅសលើដ្ីរដី សក្កាមដ្ីរដី អាច្សក្បើក្បាេ់េក្មាប់ផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ ខ្ដ្លធនធានោំងសនាុះរួមមាន ខ្រ៉ែ ទ្យឹរ នក្ពស ើ រុរខ
ជាតិ....។ល។
 ពលរមែ (Labor) ៖ គឺជាធនធានមនុេេខ្ដ្លសក្បើេក្មាប់ទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ សៅរនរងផលិតរមែមួយ ពលរមែមិនខ្មនរំណត់ក្តឹមរមែររ ឬអ្នរបសច្ចរសទ្យេសទ្យ ខ្តវា
រំណត់សៅសលើធនធានមនុេេោំងអ្េ់ខ្ដ្លមានសៅរនរងអ្ងគភាព ដ្ូច្ជាអ្នរក្គប់ក្គង គណសនយយររ សលខាធិការ ទ្យីក្បឹរា និងរមែររេនរិេុមក្គប់លំដ្ឋរ់ថ្នរ់ខ្ដ្លមាន។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
12
២.២. ធនធានរក្ម និងធនធានសេរី (Scarce Resources &Free Resources)
 មូលធន (Capital) ៖ គឺជាធនធានេំសយាគ (Synthetic Resources) ខ្ដ្លសក្បើសដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ មូលធនជាទ្យូសៅ
ខ្ច្រសច្ញជាបីក្បសភទ្យគឺ មូលធនរូប (Physical Capital) មូលធនេិរញ្ាវតារ (Financial Capital) និងមូលធនមនុេេ
(Human Capital)។
 មូលធនរូប (Physical Capital)៖ ជាមូលធនេំសយាគខ្ដ្លសក្បើរនរងផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
 មូលធនេិរញ្ាវតារ (Financial Capital)៖ េំសៅសៅសលើក្ទ្យពយេរមែជាស្ថច្់ក្បារ់ ឬជាក្ទ្យពយេរមែខ្ដ្លអាច្ង្ហយបំខ្លងជាស្ថច្់ដ្ូច្
ជា Bond (បុង) និង Stock។
 មូលធនមនុេេ (Human Capital)៖ គឺេំសៅសៅសលើច្ំសណុះដ្ឹង ជំនាញ និងបទ្យពិសស្ថធន៍ការង្ហររបេ់មនុេេ។
 ភាពជាេេក្គិនភាព (Entrepreneurship) គឺជាមនុេេខ្ដ្លេែ័ក្គច្ិតរហ៊ា នទ្យទ្យួលយរនូវការក្បថ្ុយក្បថានសក្ោុះថានរ់ននហនិភ័យ
រត្តរផលិតរមែោំងបីខាងសលើសដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
(Risk)មពេ់រនរងការផេំ
13
៣. ក្បព័នធសេដ្ឋរិច្ចច្ក្មរុះ (The Mixed Economics Systems)
៣.១. វិធីស្ថស្តេររនរងការខ្បងខ្ច្រធនធាន (The Method of Resources Allocation)
រ. ទ្យីផារ (Markets)
ទ្យីផារគឺជាអ្ងគភាពសដ្ឋុះដ្ូរទ្យំនិញ ឬសេវារមែ រវាងអ្នរលរ់ និងអ្នរទ្យិញ។ ឬសយើងអាច្និយាយបានថា គឺជារខ្នៃងជួបោន រវាងអ្នរលរ់
និងអ្នរទ្យិញសដ្ើមបីសដ្ឋុះដ្ូរទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ ការខ្បងខ្ច្រធនធានត្តមរយៈទ្យីផារក្តូវ រសលើមូលដ្ឋឋនននការេសក្មច្ច្ិតបុរ គគល អ្នរទ្យិញ និងអ្នរលរ់។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
14
៣.១. វិធីស្ថស្តេររនរងការខ្បងខ្ច្រធនធាន (The Method of Resources Allocation)
ម. រដ្ឋឋភិបាល (Government)
រដ្ឋឋភិបាលមានការ រ់ព័នសៅនឹ
ធ ងការខ្បងខ្ច្រសៅត្តមទ្យិេសៅបីយា៉ាងគឺ៖
 រដ្ឋឋភិបាលអាច្ជាមាចេ់ និងក្តួតពិនិតយសលើធនធានោំងឡាយសៅរនរងក្បសទ្យេដ្ូច្ជា រខ្នៃងច្តរថ្យនរទ្យីស្ថធារណៈជាសដ្ើម។
 រដ្ឋឋភិបាលអាច្មានឥទ្យធិពលសៅសលើទ្យីផារឯរជនត្តមរយៈ ការដ្ឋរ់ច្ាប់ និងបទ្យបញ្ាតសផេងៗ
ិ
ដ្ូច្ជាការហមឃាត់ការផលិត ការសដ្ឋុះដ្ូរច្ំស ុះផលិតផលថានំពុល
ថានំសញៀន និងអាវុធឆៃងកាត់ទ្យីផារ។
 រដ្ឋឋភិបាលអាច្ជៈឥទ្យធិពលសៅសលើការខ្បងខ្ច្រធនធានត្តមរយៈឥទ្យធិពលពនធ
និងការច្ំណាយរបេ់មៃួន។
សៅសពលខ្ដ្ រដ្ឋឋភិបាលរំណត់សៅសលើពនធច្ំណូល
(Tax Revenue) វាអាច្មានឥទ្យធីពលសៅសលើការខ្បងខ្ច្រធនធាន សដ្ឋយសធវឲ្យមាន
ើ ការថ្យច្ុុះនូវការទ្យិញរបេ់បុគគលមានរ់ៗ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
15
៣.២. រក្មិតននការខ្បសឆ្ពុះសៅររទ្យីផាររបេ់រដ្ឋឋភិបាល
(The Range of Government Market Orientation)
 សេដ្ឋរិច្ចទ្យីផារេុទ្យធ ឬសេដ្ឋរិច្ចទ្យីផារសេរី (Pure Market Economy) ជាសមឿនសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លខ្ផែរោំងក្េរង សៅសលើទ្យផី ារ
សដ្ើមបីសធវើការខ្បងខ្ច្រធនធាន។ ទ្យីសនាុះោែ នរដ្ឋឋភិបាលសធវការ
ើ បងខិតបងខំរវាងអ្នរលរ់ និងអ្នរទ្យិញសទ្យ។
 សេដ្ឋរិច្ចបញ្ហជរេុទ្យធស្ថធ ឬសេដ្ឋរិច្ចខ្បបខ្ផនការ (Planning Economy) ជាសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លរាល់ការខ្បងខ្ច្រធនធាន គឺជា
ខ្ផនរសលើរដ្ឋឋភិបាលជាអ្នររំណត់។
 សេដ្ឋរិច្ចច្ក្មរុះ (Mixed Economy) គឺជាសមឿនសេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លរាល់ការខ្បងខ្ច្រធនធានគឺអាក្េ័យសដ្ឋយវិេ័យឯរជន និងមាន
ការលូរនដ្ពីវិេ័យរដ្ឋឋភិបាលផង។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
16
៣.៣. សោលសៅរនរងការឈានសោររសេដ្ឋរិច្ចទ្យផី ារ
(Goals of Market Oriented Economy)
ទ្យិេសៅសឆ្ពុះសៅររសមឿនសេដ្ឋរិច្ទ្យីច ផារមានសោលសៅេំខាន់ៗក្បាំយា៉ាងគឺ៖
រ. មា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Macro-Economics)
១. ការសក្បើក្បាេ់សពញសលញ (Full Employment) គឺជាលរខមណឌ ននសមឿនសេដ្ឋរិច្មួច យខ្ដ្លរនរងសនាុះធនធានខ្ដ្លមានោំងអ្េ់ក្តូវបាន
សគសក្បក្ើ បាេ់រនរងការផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
ត។
វារមែ។
២. សេារភាពនថ្ៃ (Price Stability) ជាលរខមណឌ មួយខ្ដ្លរនរងសនាុះរក្មិតនថ្ៃមធយមសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ចមិនខ្ក្បក្បួលរនរងរក្មិតមួយយា៉ា ងោបបំផុ
៣. ការលូតកេ់ននសេដ្ឋរិច្ច (Economic Growth) គឺជាដ្ំសណើរការសរើនស ើងនូវលទ្យធភាពរបេ់សមឿនសេដ្ឋរិច្សដ្ើច មបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេ
ម. មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro-Economics)
៤. ក្បេិទ្យធិភាព (Efficiency) រយថាក្បេិទ្យធិភាពមានន័យថា ការទ្យទ្យួលបាននូវការបំសពញនូវតក្មូវការមពេ់បំផុត របេ់អ្នរសក្បើក្បាេ់ពីធនធានខ្ដ្ល
មាន។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
17
៣.៣. សោលសៅរនរងការឈានសោររសេដ្ឋរិច្ចទ្យផី ារ
(Goals of Market Oriented Economy)
សមឿនសេដ្ឋរិច្ចសឆ្ពុះសៅកាន់ទ្យីផារអាច្រាំងេាុះសោលសៅក្បេិទ្យធិភាពសនុះសដ្ឋយច្ំណុច្មួយរនរងច្ំសណាមច្ំណុច្ោំងបីខាងសក្កាម៖
 ក្ទ្យពយស្ថធារណៈ (Public Goods) គឺជាក្ទ្យពយខ្ដ្លោែ នគូរបដ្ិបរេរនរងការសក្បើក្បាេ់ សេើយអ្នរមិនច្ំណាយមិនក្តូវបានបដ្ិសេធពីការសក្បើេក្បាេ់សទ្យ។
 រត្តរខាងសក្ៅ (Externalities Factor/Externalities Environment) គឺជាការច្ំណាយឬផលក្បសយាជន៍ ខ្ដ្លមានឥទ្យធិពលសៅ
សលើអ្នរណាមានរ់ខ្ដ្លមានការោរ់ទ្យងមិនផ្ទាល់សៅរនរងផលិតរមែ ឬការសដ្ឋុះដ្ូរក្ទ្យពយខ្ដ្លមិនបានទ្យូោត់ជាមួយោន ។
ឧោេរណ៍៖ ភាពក្រមវរ់ជាក្ទ្យពយននរត្តរខាងសក្ៅ។ ទ្យឹរក្រមវរ់ក្តូវបានបសងកើតស ើងសៅសពលសគផលិតសច្ញនូវផលិតផលក្រដ្ឋេ និងលរ់សៅឲ្យអ្នរសក្បើក្បាេ់ ប៉ាុខ្នអ្នរ រសក្បើក្បាេ់ទ្យិញក្រដ្ឋេសនាុះយរមរ
សក្បើក្បាេ់វិញ គឺជាធមែត្តោែ ននរណាមានរ់ទ្យទ្យួលផលអាក្ររ់ពីភាពក្រមវរ់សនាុះសទ្យ។ អ្នរខ្ដ្លទ្យទ្យួលរងនូវភាពក្រមវរ់សនាុះ គឺជាអ្នរខ្ដ្លរេ់សៅជិតសរាងច្ក្រផលិតក្រដ្ឋេសនាុះ ខ្ដ្លទ្យទ្យួលរងផលប៉ាុះ ល់
េុមភាព ខ្តមិនក្តូវបានទ្យទ្យួលេំណងមរវិញសទ្យ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
18
៣.៣. សោលសៅរនរងការឈានសៅររសេដ្ឋរិច្ចទ្យផី ារ
(Goals of Market Oriented Economy)
 អ្ំណាច្ទ្យីផារ (Market Power) គឺជាភាពប៉ាុនក្បេពវរបេ់អ្នរលរ់រនរងការក្តួតក្ត្ត សៅសលើនថ្ៃ និងបរិមាណសដ្ឋុះដ្ូរសៅរនរងទ្យី
ផារ។
ឧោេរណ៍៖ ផ្ទដច្់មុម គឺជាទ្យីផារមួយខ្ដ្លមានស្ថាប័នខ្តមួយគត់ផគត់ផគង់ផលិតផលសៅសលើទ្យីផារ។ សដ្ឋយស្ថរមានក្ររមេ៊ាុនខ្តមួយរនរងទ្យីផារដ្ូច្សច្នុះអ្នរ
ទ្យិញអាច្ច្ំណាយនថ្ៃមពេ់សៅសពលទ្យិញ។
៥. េមធម៌ (Equity) គឺជាេមភាពននច្ំណូល ឬេុមុមាលភាពក្តូវខ្បងខ្ច្ររនរងក្របមណឌ មួយ។
-ច្ប់សមសរៀនទ្យី១-------------------------------------------------------------------------------------
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
19
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
20
េំណួររិច្កាច រផាុះ (Home Works)
១. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាសេដ្ឋរិច្ច (Economics)?
២. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro) និងមា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Macro)?
៣. សេតុអ្វីចាំបាច្់េិរាមីក្រសេដ្ឋរិច្ច (Why Study Micro-Economics)?
៤. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាធនធាន (Resources) ? ធនធានរក្ម (Scarce)? ធនធានមានរក្មិត (Limited Resources)? និងធនធានសេរី
(Free Resources)?
៥. សតើធាតុផេំននរត្តរផលិតរមែរួមមានអ្វីមៃុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប?
៦. ក្បេិណសបើក្បសទ្យេមួយអ្នុវតរក្បព័នធសេដ្ឋរិច្ចច្ក្មរុះ សតើរដ្ឋឋភិបាលមានតួនាទ្យីអ្វីមៃុះ រនរងការខ្បងខ្ច្រធនធានខ្ដ្លមានសៅរនរងក្បសទ្យេសនាុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប។
៧.ច្ូរបង្ហាញពីសោលបំណងខ្ដ្លនាំឲ្យក្បសទ្យេមួយឈានច្ូលសៅរនរងក្បព័នធខ្បបសេដ្ឋរិច្ចទ្យីផារ?
៨. ក្បេិនសបើក្បសទ្យេមួយមិនមានធនធានក្គប់ក្ោន់េក្មាប់ផលិតនូវទ្យំនិញ ឬសេវារមែសទ្យ សតើមានផលប៉ាុះ ល់អ្វីមៃុះដ្ល់ក្បជាពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋរិច្ចក្បសទ្យេសនាុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប?
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
21
ច្សមៃើយរិច្ចការផាុះ (Home Works)
១. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាសេដ្ឋរិច្ច (Economics)?
o
សេដ្ឋរិច្ចគឺជាវិទ្យាស្ថក្េតេងគម ខ្ដ្លេិរាពីការខ្បងខ្ច្រនូវរាល់ធនធានោំអ្ងេ់សដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែេក្មាប់បំសពញសេច្រដក្ី តូវការោែ នក្ពំខ្ដ្នរបេ់អ្នរសក្បើក្បាឲ្យេ់។
o
ការខ្បងខ្ច្រ (Allocation) គឺជាដ្ំសណើរការននការខ្បងខ្ច្រធនធានេក្មាប់ផលិតរមែទ្យំនិញ ឬសេវារមែសេើយខ្ច្រចាយឲ្យដ្ល់អ្តិថ្ិជនអ្នរសក្បើក្បាេ់ច្ុងសក្កាយ។
២. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro-Economic) និងមា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Macro-Economic)?
o
មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺជាខ្ផនរមួយននសេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លេិរារាល់ខ្ផនរោំងឡាយននសមឿនសេដ្ឋរិច្ច ដ្ូច្ជាេិរាអ្ំពនថ្ៃ
ី ទ្យំនិញ ច្ំនួនផលតផលសលើេ និងច្ំណូល-ច្ំណាយរបេ់ក្គួស្ថរសលើផលិតផលសក្បើក្បាេ់មួយសៅសលើទ្យីផារ។
o
មា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺជាខ្ផនរមួយននសេដ្ឋរិច្ខ្ច ដ្លេិរារាល់ខ្ផនរោំងឡាយននសមឿនសេដ្ឋរិច្ច ។ ការេិរាសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ចោំងមូល រួមមានការេិរាអ្ំពីផលិតផលរនរងក្េររេរុប (GDP) ឬផលិតផលជាតិ
េរុប(GNP) អ្តិផរណា(Inflation) និរមែភាព(Unemployment) ច្ំណូលរបេ់រដ្ឋឋភិបាល(Government Revenue)
និងច្ំណាយរបេ់រដ្ឋឋភិបាល(Government Expenditure)
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
22
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៣. សេតុអ្វីចាំបាច្់េិរាមីក្រសេដ្ឋរិច្ច?
 សោលបំណងេំខាន់រនរងការេិរាមីក្រូសេដ្ឋរិច្ច គឺច្ង់បង្ហាញអ្ំពីការសក្បក្ើ បាេ់សោលការណ៍មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច សដ្ើមបីបង្ហាញអ្ំពី
ការេសក្មច្ច្ិតរក្បរបសដ្ឋយក្បេិទ្យភាព
ធិ មពេ់ ច្ំស ុះបញ្ហាននការក្បរបអាជីវរមែ។ វាក្តូវបានយរមរសក្បើរនរងការជក្មរញសលើរ
ទ្យឹរច្ិតរបខ្នាមដ្ល់អ្នររំពុងក្បរបអាជីវរមែ ឲ្យេសក្មច្នូវសោលសៅអាជីវរមែរបេ់ពួរសគ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
23
ចម្ល ើយក
​ ិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៤. ដ្ូច្សមដច្ខ្ដ្លសៅថាធនធាន (Resources) ? ធនធានរក្ម (Scarce)? ធនធានមានរក្មិត (Limited Resources)? និងធនធានសេរី (Free
Resources)?
 ធនធាន (Resources) គឺជាេមាារខ្ដ្លមានសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ចខ្ដ្លសក្បើេក្មាប់ផលិតរមែទ្យំនិញ និងសេវារមែ។
 ធនធានរក្មគឺជាធនធានខ្ដ្លបរិមាណរបេ់វាមានច្ំនួនតិច្ជាងការក្បាថានច្ង់បានសក្បក្ើ បាេ់ របេ់មនុេេ។ ឧោេរណ៍៖ “ ឧបមាថាច្ំនួេិេេខ្ដ្លច្ង់ច្ូល
សរៀនថានរ់រុំពយូរទ្យ័រមួយសលើេពីលទ្យធភាពថានរ់ខ្ដ្លឲ្យច្ូលសរៀនបានរនរងររណីសនុះ ច្ំនួនសៅអ្ីអ្ងគរយរនងរ ថានរ់សរៀន គឺជាធនធានរក្ម សក្ ុះច្ំនួនសៅអ្ីសនាុះវាមិនក្គប់
ក្ោន់េក្មាប់សគមានរ់ៗខ្ដ្ ច្ង់ច្ូលសរៀនរុំពយូទ្យ័រ។
 ធនធានសេរី គឺជាធនធានខ្ដ្លបរិមាណរបេ់រវាមានច្ំនួនសលើេពីសេច្រដីក្បាថានច្ង់បានរបេ់មនុេេ។ ឧោេរណ៍៖ មយល់ដ្រដ្សងាើម។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
24
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៥. សតើធាតុផេំននរត្តរផលិតរមែរួមមានអ្វីមៃុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប?
 រត្តរផលតិរមែផេំស ងើ សដ្ឋយធនធាន ៤ក្បសភទ្យ េំខាន់ៗេក្មាប់ផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែរនរងសមឿនសេដ្ខរិច្រួច មមាន ដ្ី (Land) ពលរមែ (Labor) មូល
ធន (Capital) និងភាពជាេេក្គិនភាព (Entrepreneurship) ។
 ដ្ី (Land)៖ គឺជាធនធានធមែជាតិខ្ដ្លមានសៅសលើដ្ីរដី សក្កាមដ្ីរដី អាច្សក្បើក្បាេ់េក្មាប់ផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ ខ្ដ្លធនធានោំងសនាុះរួមមាន ខ្រ៉ែ ទ្យឹរ
នក្ពស ើ រុរខជាតិ....។ល។
 ពលរមែ (Labor) ៖ គឺជាធនធានមនុេេខ្ដ្លសក្បើេក្មាប់ទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ សៅរនរងផលិតរមែមួយ ពលរមែមិនខ្មនរំណត់ក្តឹមរមែររ ឬអ្នរបសច្ចរសទ្យេ
សទ្យ ខ្តវារំណត់សៅសលើធនធានមនុេេោំងអ្េ់ខ្ដ្លមានសៅរនរងអ្ងគភាព ដ្ូច្ជាអ្នរក្គប់ក្គង គណសនយយររ សលខាធិការ ទ្យីក្បឹរា និងរមែររេនរិេុមក្គប់លំ
ដ្ឋរ់ថ្នរ់ខ្ដ្លមាន។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
25
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ (Home Works Answers)
 មូលធន (Capital) ៖ គឺជាធនធានេំសយាគ (Synthetic Resources) ខ្ដ្លសក្បើសដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។ មូលធនជាទ្យូសៅខ្ច្រ
សច្ញជាបីក្បសភទ្យគឺ មូលធនរូប (Physical Capital) មូលធនេិរញ្ាវតារ (Financial Capital) និងមូលធនមនុេេ (Human
Capital)។
 ភាពជាេេក្គិនភាព (Entrepreneurship) គឺជាមនុេេខ្ដ្លេែ័ក្គច្ិតហ៊ារ នទ្យទ្យួលយរនូវការក្បថ្ុយក្បថានសក្ោុះថានរ់នន
ហនិភ័យ (Risk)មពេ់រនរងការផេំរត្តរផលិតរមែោំងបីខាងសលើសដ្ើមបីផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
26
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៦. ក្បេិនសបើក្បសទ្យេមួយអ្នុវតរក្បព័នធសេដ្ឋរិច្ចច្ក្មរុះ សតើរដ្ឋឋភិបាលមានតួនាទ្យីអ្វីមៃុះ រនរងការខ្បងខ្ច្រធនធានខ្ដ្លមានសៅរនរងក្បសទ្យេសនាុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប។
 រដ្ឋឋភិបាលមានការ រ់ព័នសៅនឹ
ធ ងការខ្បងខ្ច្រសៅត្តមទ្យិេសៅបីយា៉ាងគឺ៖
o រដ្ឋឋភិបាលអាច្ជាមាចេ់ និងក្តួតពិនិតយសលើធនធានោំងឡាយសៅរនរងក្បសទ្យេដ្ូច្ជា រខ្នៃងច្តរថ្យនរទ្យស្ថ
ី ធារណៈជាសដ្ើម។
o រដ្ឋឋភិបាលអាច្មានឥទ្យធិពលសៅសលើទ្យីផារឯរជនត្តមរយៈ ការដ្ឋរ់ច្ាប់ និងបទ្យបញ្ាតសផេងៗ
ិ
ដ្ូច្ជាការហមឃាត់ផលិត ការសដ្ឋុះដ្ូរច្ំស ុះផលិតផលថានំពុល
ថានំសញៀន និងអាវុធឆៃងកាត់ទ្យីផារ។
o រដ្ឋឋភិបាលអាច្ជៈឥទ្យធិពលសៅសលើការខ្បងខ្ច្រធនធានត្តមរយៈឥទ្យធិពលពនធ និងការច្ំណាយរបេ់មៃួន។ សៅសពលខ្ដ្ រដ្ឋឋភិបាលរំណត់សៅសលើពនធពនធច្ំណូល
(Tax Revenue) វាអាច្មានឥទ្យធីពលសៅសលើការខ្បងខ្ច្រធនធាន សដ្ឋយសធវើឲ្យមានការថ្យច្ុុះនូវការទ្យិញរបេ់បុគគលមានរ់ៗ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
27
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៧. ច្ូរបង្ហាញពីសោលបំណងខ្ដ្លនាំឲ្យក្បសទ្យេមួយឈានច្ូលសៅរនរងក្បព័នខ្ធ បបសេដ្ឋរិច្ចទ្យីផារ?
រ. មា៉ាក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Macro-Economics)
១. ការសក្បើក្បាេ់សពញសលញ (Full Employment) គឺជាលរមណឌ ននសមឿនសេដ្ឋរិច្ចមួយខ្ដ្លរនរងសនាុះធនធានខ្ដ្លមាន
ោំងអ្េ់ក្តូវបានសគសក្បក្ើ បាេ់រនរងការផលិតទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
២. សេារភាពនថ្ៃ (Price Stability) ជាលរខមណឌ មួយខ្ដ្លរនរងសនាុះក្រិតនថ្ៃមធយមសៅរនរងសមឿនសេដ្ឋរិច្ចមិនខ្ក្បក្បួលរ៏រនរងរក្មិត
មួយយា៉ា ងោបបំផុត។
៣. ការលូតកេ់ននសេដ្ឋរិច្ច (Economic Growth) គឺជាដ្ំសណើរការសរើនស ើងនូវលទ្យធភាពរបេ់សមឿនសេដ្ឋរិច្សដ្ើច មបីផលិ
តទ្យំនិញ ឬសេវារមែ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
28
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៧.
ម. មីក្រូសេដ្ឋរិច្ច (Micro-Economics)
៤. ក្បេិទ្យធិភាព (Efficiency ) រយថាក្បេិទ្យធិភាពមានន័យថា ការទ្យទ្យួលបាននូវការបំសពញនូវតក្មូវការមពេ់បំផុត របេ់អ្នរសក្បក្ើ បាេ់ពីធនធានខ្ដ្លមាន។
សមឿនសេដ្ឋរិច្សឆ្
ច ព ុះសៅកាន់ទ្យីផារអាច្រាំងេាុះសោលសៅក្បេិទ្យធិភាពសនុះសដ្ឋយច្ំណុច្មួយរនរងច្ំសណាមច្ំណុច្ោំងបីខាងសក្កាម៖
 ក្ទ្យពយស្ថធារណៈ (Public Goods) គឺជាក្ទ្យពយខ្ដ្លោែ នគូរបដ្ិបរេរនរងការសក្បើក្បាេ់ សេើយអ្នរមិនច្ំណាយមិនក្តូវបានបដ្ិសេដ្ឋពីការសក្បើេក្បាេ់សទ្យ។
 រត្តរខាងសក្ៅ (Externalities Factor/Externalities Environment) គឺជាការច្ំណាយឬផលក្បសយាជន៍ ខ្ដ្ មានឥទ្យធិពលសៅសលើអ្នរណាមានរ់ខ្ដ្លមានការ
ោរ់ទ្យងមិនផ្ទាល់សៅរនរងផលិតរមែ ឬការសដ្ឋុះដ្ូរក្ទ្យពយខ្ដ្លមិនបានទ្យូោត់ជាមួយោន ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
29
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៧.
ឧោេរណ៍៖ ភាពក្រមវរ់ជាក្ទ្យពយននរត្តរខាងសក្ៅ។ ទ្យឹរក្រមវរ់ក្តូវបានបសងកើតស ើងសៅសពលសគផលិតសច្ញនូវផលិតផលក្រដ្ឋេ និងលរ់សៅឲ្យអ្នរសក្បើក្បាេ់ ប៉ាុខ្នរអ្នរសក្បក្ើ បាេ់ទ្យិញ
ក្រដ្ឋេសនាុះយរមរសក្បើក្បាេ់វិញ គឺជាធមែត្តោែ ននរណាមានរ់ទ្យទ្យួលផលអាក្ររ់ពីភាពក្រមវរ់សនាុះសទ្យ។ អ្នរខ្ដ្លទ្យទ្យយលរងនូវភាពក្រមវរ់សនាុះ គឺជាអ្នរខ្ដ្លរេ់សៅជិតសរាថ្ច្ក្រផ
លិតក្រដ្ឋេសនាុះ ខ្ដ្ ទ្យទ្យួលរងផលប៉ាុះ ល់េុមភាព ខ្តមិនក្តូវបានទ្យទ្យួលេំណងមរវិញសទ្យ។
 អ្ំណាច្ទ្យីផារ (Market Power) គឺជាភាពប៉ាុនក្បេពវរបេ់អ្នរលរ់រនរងការក្តួតក្ត្ត សៅសលើនថ្ៃ និងបរិមាណសដ្ឋុះដ្ូរសៅរនរងទ្យីផារ។
ឧោេរណ៍៖ ផ្ទដច្់មុម គឺជាទ្យីផារមួយខ្ដ្លមានស្ថាប័នខ្តមួយគត់ផគត់ផគង់ផលិតផលសៅសលើទ្យីផារ។ សដ្ឋយស្ថរមានក្ររមេ៊ាុនខ្តមួយរនរងទ្យិផារដ្ូច្សច្នុះធនរទ្យិញអាច្ច្ំណាយនថ្ៃមពេ់
សៅសពលទ្យិញ។
៥. េមធម៌ (Equity) គឺជាេមភាពននច្ំណូល ឬេុមុមាលភាពក្តូវខ្បងខ្ច្ររនរងក្របមណឌ មួយ។
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
30
ចម្ល ើយ​កិចចការផ្ទ ះ​(Home Works Answers)
៨.ក្បេិនសបើក្បសទ្យេមួយមិនមានធនធានក្គប់ក្ោន់េក្មាប់ផលិតនូវទ្យំនិញ ឬសេវារមែសទ្យ សតើមានផលប៉ាុះ ល់អ្វីមៃុះដ្ល់ក្បជាពលរដ្ឋ និងសេដ្ឋរិច្ច
ក្បសទ្យេសនាុះ? ច្ូរពនយល់សដ្ឋយេសងខប?
Prepared by Lecturer: NOUV Brosh
31
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
32