Transcript სამომხმარებლო დანაზოგი

mikroekonomika
leqcia II
samomxmareblo da mwarmoeblis danazogi: bazrebis efeqtianoba da keTildReoba
giorgi mixeliZe
saqarTvelos agraruli universiteti
Sinaarsi:
 Sesavali
 samomxmareblo danazogi da moTxovnis mrudi
 mwarmoeblis danazogi da miwodebis mrudi
 bazris roli
• bazris efeqtianoba da misi roli
Sesavali
 vaWrobis Sedegad myidvelic da gamyidvelic sargebels naxulobs
 SesaZlebelia TiTeouli mxaris mier miRebuli sargeblis gaangariSeba?
 samomxmareblo danazogi da moTxovnis mrudi




samomxmareblo danazogi – sargebeli, romelsac myidveli iRebs
mwarmoeblis danazogi da miwodebis mrudi
mwarmoeblis danazogi – sargebeli, romelsac mewarme iRebs
sazogadoebrivi danazogi = samomxmareblo danazogi + mwarmoeblis danazogi
რატომ გვჭირდება სამომხმარებლო/მწარმოებლის დანაზოგის
ანალიზი?
 გვაძლევს შესაძლებლობას განვსაზღვროთ რა ეკონომიკური
სარგებელი მოაქვს ბაზარზე ამა თუ იმ პროდუქტის არსებობას
 შესაძლებელს ხდის განვსაზღვროთ რა ზეგავლენა აქვს ფასის
ცვლილებას მომხმარებელზე და მწარმოებელზე
 გვეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რატომ არის ბაზარზე
წონასწორული წერტილი ყველაზე ოპტიმალური
 შეგვეძლება დავთვალოთ რა დანაკარგებს იწვევს გადასახადი
 პასუხობს კითხვას, თუ როგორი საგადასახადო პოლიტიკა უნდა
გაატაროს სახელმწიფომ, რომ დანაკარგები მინიმალური იყოს და
ვის ეკისრება რეალურად გადასახადი
კეთილდღეობის ეკონომიკა
• კეთილდღეობა ეკონომიკა შეისწავლის როგორ
მოქმედებს რესურსების განაწილება ეკონომიკურ
კეთილდღეობაზე .
• მყიდველები და გამყიდველი რა სარგებლობას
იღებს ბაზარის საქმიანობაში მონაწილეობით
• როგორ შეუძლია საზოგადოებას ამ
სარგებლიანობის გაზრდა
• ბაზარზე წონასწორობა მყიდველებისა და
გამყიდველების მიერ მიღებული სარგებლობის
მაქსიმიზაციას ახდენს
gadasaxadisTvis mzadyofna da samomxmareblo danazogi
 gadasaxadisTvis mzadyofna – maqsimaluri Tanxa, romlis gadaxdac myidvels uRirs garkveul
produqtSi
 magaliTad, Tu “gadasaxadisTvis mzadyofna = 100 lars”, es niSnavs, rom produqts SeviZenT, Tuki misi fasi 100 larze
naklebia da ar SeviZenT, Tuki fasi 100 lars aRemateba
 ინდივიდუალური samomxmareblo danazogi – sxvaoba gadaxdil Tanxasa da gadaxdisaTvis
mzadyofnas Soris
 magaliTad, binis daTvalierebis Semdeg gadavwyviteT rom misi SeZena 100 000 $ გვიღირს. თუკი
ბინის შეძენას 80 000 $ მოვახერხებთ, ჩვენი სამომხმარებლო დანაზოგი 20
000 $ იქნება
 სამომხმარებლო დანაზოგი - მთლიანი სამომხმარებლო დანაზოგი,
ანუ ინდივიდუალური სამომხმარებლო დანაზოგების ჯამი
სამომხმარებლო დანაზოგი და მოთხოვნის მრუდი
მომხმარებელი
გადასახადისთვის მზადყოფნა
გადახდილი თანხა
ინდივიდუალური სამომხმარებლო დანაზოგი
$62
$28
$34
დავითი
55
28
27
მარი
38
28
10
ანრი
18
----
0
გიორგი
11
----
0
ანა
60
40
ანა
ანა $62 - 28 = $34
დავითი
$55 - 28 = $27
დავითი
მარი
მარი $38 - 28 = $10
ფასი=$28
20
ანრი
10
0
გიორგი
მთლიანი სამომხმარებლო
დანაზოგი
34 + 27 + 10 =
ფასის ცვლილების ზეგავლენა
რა მოხდება თუკი ფასი შემცირდება?
სამომხმარებლო დანაზოგი გაიზრდება რადგან:
 იზრდება არსებული მომხმარებლების
სამომხმარებლო დანაზოგი
 ბაზარზე ჩნდება ახალი მომხმარებელი
სამომხმარებლო დანაზოგი და მოთხოვნის მრუდი
მომხმარებელი
გადასახადისთვის მზადყოფნა
გადახდილი თანხა
ინდივიდუალური სამომხმარებლო დანაზოგი
$62
$14
$48
დავითი
55
14
41
მარი
38
14
24
ანრი
18
14
4
გიორგი
11
----
0
ანა
60
40
ანა $62 - 14 = $48
დავითი $55 - 14 = $41
მარი $38 - 14 = $24
მთლიანი სამომხმარებლო
დანაზოგი
48+ 41+24+4=
20
ანრი $18 - 14 = $4
10
0
გიორგი
ფასი=$14
სამომხმარებლო დანაზოგი მწვანედ აღნიშნული
სამკუთხედის ფართობის ტოლია
6
5
4
3
2
1
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
ფასის მოქმედება სამომხმარებლო დანაზოგზე
(ბ) სამომხმარებლო დანაზოგი
ფასი
P
ფასის დროს
A
საწყისი
სამომხმარებლო
დანაზოგი
P1
P2
0
C
B
სამომხმარებლო დანაზოგო
ახალი მომხმარებლისათვის
F
D
E
სამომხამრებლო დანაზოგის
ნამეტი არსებული
მომხმარებლისათვის
Q1
მოთხოვნა
Q2
რაოდენობა
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
მწარმოებლის დანაზოგი და მიწოდების მრუდი
 მწარმოებლის დანაზოგი, სამომხმარებლო დანაზოგის მსგავსად,
არის სხვაობა ფასსა და გაყიდვისათვის მზადყოფნას შორის
o მინიმალური ფასი, რომელზეც მწარმოებელი დათანხმდება რომ გაყიდოს
საქონელი
 გაყიდვისათვის მზადყოფნა წარმოების დანახარჯების ოდენობით
განისაზღვრება
 ინდივიდუალური მწარმოებლის დანაზოგი - სხვაობა ფასსა და
წარმოების დანახარჯებს შორის
 მწარმოებლის დანაზოგი - ინდივიდუალური მწარმოებლის
დანაზოგების ჯამი
ისევე როგორც მომხმარებლის შემთხვევაში, მწარმოებლის
დანაზოგის დათვლა ფართობების დაჯამებითაა შესაძლებელი
მთლიანი საწარმოო
დანაზოგი
0
45
35
25 + 15 + 5 =
0
ფასი = 30$
25
15
$25 -30 = $5
$15 - 30 = $15
$5 - 30 = $25
0
როგორ მოქმედებს ფასის შეცვლა მწარმოებლის დანაზოგზე
(ბ) მწარმოებლის დანაზოგი
P
ფასის დროს
ფასი
მიწოდება
მწარმოებლის დანაზოგის
ნამეტი საწყისი
მწარმოებლებისათვის
P2
P1
D
E
F
B
მწარმოებლის
C
მწარმოებლის დანაზოგი
საწყისი
ახალი მწარმოებლებისათვის
დანაზოგი
A
0
Q1
Q2
რაოდენობა
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
საზოგადოებრივი სარგებელი
 დავუშვათ ბაზარზე ახალი თაობის კომპიუტერი
გამოჩნდა. როგორ გავზომოთ მის მიერ მოტანილი
მთლიანი სარგებელი?
 გადავამრავლოთ გაყიდული კომპიუტერების რაოდენობა მის ფასზე?
 ახალი თაობის კომპიუტერი შესაძლოა ძველზე მხოლოდ მცირედით
უკეთესი იყოს, მაგრამ ბაზარზე დიდი წილი დაიკავოს და მის
შესაძენად დაზარჯული თანხა ძალზე დიდი იყოს, მაშინ როცა მისი
წვლილი კეთილდღეობის ამაღლებაში ძალზე მცირეა
 წარმოიდგინეთ რომ კიბოს წამალი გამოიგონეს, რომლის ფასი 10
ლარია. მთლიანი გაყიდვების რაოდენობა ლარებში მცირე იქნება,
მაშინ როცა მის მიერ მოტანილი სარგებელი ძალედ დიდია
 გამოსავალი: გამოვთვალოთ მთლიანი საზოგადოებრივი
დანაზოგი
მთლიანი დანაზოგი
 სამომხმარებლო დანაზოგი = მყიდველების შეფასება მყიდველების მიერ გადახდილი თანხა
 მწარმოებლის დანაზოგი = გამყიდველთა მიერ
მიღებული თანხა - გამყიდველთა დანახარჯები
 მთლიანი დანაზოგი = მყიდველთა შეფასება გამყიდველთა დანახარჯები
 იმისათვის რომ პროდუქტის მიერ მოტანილი მთლიანი
ეკონომიკური სარგებელი გავიანგარიშოთ, საჭირო არ
არის თითოეული ეკონომიკური სუბიექტის დანაზოგი
დავთვალოთ. საჭიროა მხოლოდ ვიცოდეთ
მოთხოვნისა და მიწოდების მრუდები
მთლიანი დანაზოგი წითელი და მწვანე სამკუთხედების
ფართობის ჯამის ტოლია
P
6
5
4
მიწოდების
მრუდი
3
2
ფასი
1
0
მოთხოვნის მრუდი
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Q
რატომ გვჭირდება სამომხმარებლო/მწარმოებლის დანაზოგის
ანალიზი?
 გვაძლევს შესაძლებლობას განვსაზღვროთ რა ეკონომიკური
სარგებელი მოაქვს ბაზარზე ამა თუ იმ პროდუქტის არსებობას
 შესაძლებელს ხდის განვსაზღვროთ რა ზეგავლენა აქვს ფასის
ცვლილებას მომხმარებელზე და მწარმოებელზე
 გვეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რატომ არის ბაზარზე
წონასწორული წერტილი ყველაზე ოპტიმალური
 შეგვეძლება დავთვალოთ რა დანაკარგებს იწვევს გადასახადი
 პასუხობს კითხვას, თუ როგორი საგადასახადო პოლიტიკა უნდა
გაატაროს სახელმწიფომ, რომ დანაკარგები მინიმალური იყოს და
ვის ეკისრება რეალურად გადასახადი
ბაზრის ეფექტიანობა
არის თუ არა მიღწეული წონასწორობის წერტილი ყველაზე
ოპტიმალური?
შეგვიძლია თუ არა გავზარდოთ მთლიანი დანაზოგი?
 3 შესაძლო ვარიანტი:
1. გადავანაწილოთ საქონელი მომხმარებლებს შორის
2. გადავანაწილოთ გაყიდვები მწარმოებლებს შორის
3. შევცვალოთ წარმოებული პროდუქციის რაოდენობა
 ყველა აღნიშნულ ქმედებას დანაკარგისკენ
მივყავართ
ბაზრის ეფექტიანობა
• ხშირ შემთხვევაში ბაზარი უზრუნველყოფს
რესურსების ეფექტურ განაწილებას, მაგრამ არა
ყოველთვის:
1. მონოპოლია&დუოპოლია
2. გარეგანი ეფექტები
3. საყოველთაო მოხმარების საქონელი
ბაზრის წონასწორობის შეფასება
• საბაზრო ჩავარდნა
• თუ ბაზრის სისტემა არ არის სრულყოფილად
კონკურენტული, მაშინ საბაზრო ძალაუფლებას
შეიძლება მოჰყვეს
• საბაზრო ძალაუფლებით ფასებზე გავლენა.
• საბაზრო ძალაუფლებას შეუძლია გამოიწვიოს ბაზარების
არაეფექტიანობა, რადგან ეს ძალაუფლება ფასებსა და
რაოდენობას მიწოდებისა და მოთხოვნის წონასწორული
დონისაგან განსხვავებულ დონეზე ინარჩუნებს.
ბაზრის ეფექტიანობა და საბაზრო ჩავარდნა
• გარეგანი ეფექტები
– ბაზარის შედეგს მნიშვნელობა მხოლოდ ამ ბაზარზე
მოქმედი მყიდველებისა და გამყიდველებისათვის აქვს.
– მაგრამ რეალურად მყიდველებისა და გამყიდველების
გადაწყვეტილებები ზოგჯერ იმათზეც მოქმედებს, ვინც
საერთოდ არ მონაწილეობს ამ ბაზრის
ფუნქციონირებაში (გარემოს დაბინძურება გარეთ მყოფ
ადამიანებზე მოქმედებს–გარეგანი ეფექტი)
– როდესაც მყიდველი და გამყიდველი მოხმარებისა და
წარმოების მოცულობის შესახებ გადაწყვეტილებების
მიღებისას არ იღებენ მხედველობაში გარეგან ეფექტებს,
მაშინ წონასწორობა ბაზარზე შეიძლება არაეფექტიანი
იყოს მთლიანად საზოგადოებისათვის
რატომ გვჭირდება სამომხმარებლო/მწარმოებლის დანაზოგის
ანალიზი?
 გვაძლევს შესაძლებლობას განვსაზღვროთ რა ეკონომიკური
სარგებელი მოაქვს ბაზარზე ამა თუ იმ პროდუქტის არსებობას
 შესაძლებელს ხდის განვსაზღვროთ რა ზეგავლენა აქვს ფასის
ცვლილებას მომხმარებელზე და მწარმოებელზე
 გვეხმარება იმის გაცნობიერებაში, თუ რატომ არის ბაზარზე
წონასწორული წერტილი ყველაზე ოპტიმალური
 შეგვეძლება დავთვალოთ რა დანაკარგებს იწვევს გადასახადი
 პასუხობს კითხვას, თუ როგორი საგადასახადო პოლიტიკა უნდა
გაატაროს სახელმწიფომ, რომ დანაკარგები მინიმალური იყოს და
ვის ეკისრება რეალურად გადასახადი