Transcript pang-uri (kumpleto)

Pang-uri
Kahulugan
•Ang pang-uri ay salitang
nagsasaad ng katangian o uri
ng tao, hayop, bagay, lunan
atb., na tinutukoy ng
pangngalan o panghalip na
kasama nito sa loob ng
pangungusap.
Gamit ng mga Pang-uri
• Bilang panuring ng Pangngalan
• Mabuting tao ang aking ama.
• Bilang panuring ng Panghalip
• Kayong mabubuti ay pagpapalain ng
Diyos.
• Bilang Pangngalan
• Ang mabubuti ay pagpapalain ng Diyos.
• Bilang Kaganapang Pansimuno
• Ang aking ama ay mabuti.
KAYARIAN NG PANG-URI
Kayarian ng Pang-uri
•Payak
•Maylapi
•Inuulit
•Tambalan
Payak
• binubuo ng salitang walang panlapi o
salitang likas ang pagiging pang-uri
• Halimbawa:
• payat na lalaki
• Itim na prutas
• Isang bandila
Maylapi
• binubuo ng salitang-ugat na may panlapi
(panlaping makapang-uri) Ang
sumusunod ang pinakagamiting panlapi:
ka-, kay-, ma-, maka- at mala• Halimbawa:
• kalahing Pilipino
• kaygandang tanawin
• makakalikasang mamamayan
• maladiyosang kagandahan
Inuulit
• salitang-ugat o salitang maylaping may
pag-uulit
• Halimbawa:
• Pag-uulit na Ganap
• puting-puting kasuotan
• magandang-mandang sayaw
• Pag-uulit na Di-ganap
• maliliit na puno
• Mabubuting kaibigan
Tambalan
• binubuo ng dalawang salitang pinag-isa
• Halimbawa
• Karaniwan
• taus-puso
• bayad-utang
• Patalinghaga
• kalatog-pinggan
PAGSASANAY
•TUKUYIN ANG PANG-URI SA
LOOB NG PANGUNGUSAP AT
URIIN ITO AYON SA KAYARIAN.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Ang guro natin sa Filipino ay galit na.
Ang bunso naming kapatid ay malaanghel.
Bagong kahoy ang ginamit sa aming bahay.
Atras-abante ang kanyang pagdedesisyon.
Pati mga malalaking bahay ay sinira ng bagyo.
Malalawak na lupain ang pagmamay-ari namin.
Ang taong nakita ko sa Estados Unidos ay kabayan
ko.
8. Totoong mahusay mag-Filipino ang mga mag-aaral
namin.
9. Ang agwat ng bahay ninyo sa bahay namin ay
malayong-malayo.
10.Nakalulungkot na sa ating bansa ang mga
magsasaka ay anakpawis.
KAILANAN NG PANG-URI
KAILANAN NG PANG-URI
•Isahan
•Dalawahan
•Maramihan
Isahan
• Iisa lamang ang inilalarawan.
• Ang anyong isahan ay naipakikita sa paggamit ng panlaping
pang-isa; tulad ng ma-, ka-, pang-, atb., nang walng pag-uulit
ng unang patinig o katinig-patinig ng salitang-ugat o walang
pandang mga, o iba pang salitang nagsasaad ng bilang na higit
sa isa.
• Halimbawa
• magandang bulaklak
• Kaklaseng babae
Dalawahan
• Naipapakita ang anyong dalwahan sa paggamit ng panlaping
magka-, magkasing-, magsing-, o sa paggamit ng pamilang na
dalawa o ng salitang kapwa.
• Halimbawa:
• Magkalahi kami.
• Magkasinglaki sina Anne at Anthony.
Maramihan
• Ang anyong maramihan ay naipakikita sa pamamgitan ng
pantukoy na mga, sa pag-uulit ng unang patinig o katinigpatinig ng salitang-ugat, o sa pag-uulit ng pantig na ka sa mga
panlaping magka- at magkasing-; o sa paggamit ng saling
nagsasaad ng bilang na higit sa dalawa.
• Halimbawa:
• Magkakalahi ang mga Pilipino.
URI NG PANG-URI
Uri ng Pang-uri
•Panlarawan
•Pamilang
•Pantangi
Pang-uring Pamilang
• Pamilang na patakaran o Kardinal
• Ginagamit sa pagbilang o sa
pagsasaad ng dami
• Pamilang na panunuran o Ordinal
• Ginagamit sa pagpapahayag ng
pagkakasunud-sunod (ikawalo,
pang-una, pangwalo)
Iba pang uri ng pang-uring
pamilang
•Pamilang na pamahagi
•Pamilang ng palansak
•Pamilang na pahalaga
Pang-uring
Pamilang
Kardinal
Pamahagi
Palansak
pahalaga
Ordinal
Pamilang na Pamahagi
(fraction)
• Isang bahagi ng kabuuan
•
•
•
•
•
•
•
•
ikaisang bahagi
Ikalawang bahagi
Ikaapat na bahagi
Kalahati (1/2)
Katlo (1/3)
Kapat (1/4)
Kanim (1/6)
Bahagdan (1/100)
• Mahigit sa isang bahagi ng kabuuan
•
•
•
•
Dalawang-katlo (2/3)
dalawang bahagdan (2/100)
Tatlong-kapat (3/4)
Apat na kalima (4/5)
Pito at walong kasampu (7 8/10)
Pamilang na palansak o
papangkat-pangkat
• Pagsasama-sama ng anumang bilang
• Halimbawa:
• (Pag-uulit ng pamilang na patakaran) isa-isa, dala-dalawa, pitopito, walo-walo
• (Paggamit ng panlaping -an, -han) isahan, dalawahan, apatan,
animan, labing-isahan
• (Pag-uulit ng uang patinig o katinig-patinig ng pamilang na
patakaran) iisa, dadalawa, tatatlo, lilima, aanim
• (Paggamit ng tig-) tig-isa, tig-iisa o tigisa, tiglima, tiglilima, tigapat, tigsampu
Pamilang na Pahalaga
• Ginagamit para sa pagsasaad ng halaga ng
bagay o mga bagay
• Halimbawa:
• (Paggamit ng panlaping mang-) mamiso
(mang-, isang piso), mamiseta (mang-,
isang peseta)
• (paggamit ng tig-) tigsampung piso
1. Tigsisiyam
2. Tig-iisang daan
3. Sasandaan
4. Anim na kapito
5. Dalawang-kalima
6. Pito
7. Pitong piso
8. Ikaanim na bahagi
9. Limampung bahagdan
10.Kasiyam na bahagi
11. tatlo-tatlo
12.Waluhan
PAGSASANAY
KAANTASAN NG KASIGHIAN NG PAG-URI
• Lantay
• Katamtaman
• Pahambing
• Magkatulad
• Di-magkatulad
• Palamang
• Pasahol
• Pasukdol
Lantay
• Ang tuon ng paglalarawan ay
nakapokus sa isang bagay lamang.
Halimbawa:
Ang matalinong estudyante ay
nilalapat ang kanyang natututuhan.
Katamtaman
• Napapakita ito sa paggamit ng medyo,
nang bahagya, nang kaunti, atb., o sa
pag-uulit ng salitang-ugat o dalawang
unang pantig nito.
Halimbawa:
Medyo hilaw ang pagkain.
Labis nang bahagya ang pagkain.
Masarap-sarap na rin ang pagkain.
Pahambing
• Ito ay naglalarawan ng dalawang tao,
bagay, lugar, hayop, gawain o
pangyayari.
• Magkatulad
• Di-magkatulad
• Palamang
• Pasahol
Pahambing na Magkatulad
• Gumagamit ng mga panlaping ka-,
magka-, sing-, sim-, sin-, magsing-,
magsim-, magsin- at salitang pareho,
kapwa atb.
Halimbawa:
Kapwa mahusay ang magkapatid.
Magsintaba ang mag-asawa.
Sintanda ni Jenny si Jimmy.
Pahambing na Di-magkatulad
• Palamang – nakahihigit sa katangian
ang isa sa dalwang
pinaghahambing. Gumagamit ng
higit, lalo, mas, di-hamak
Halimbawa:
Higit na mabuti ang lumaya sa panloob na
aspeto kaysa sa pisikal na aspeto.
Pahambing na Di-magkatulad
• Pasahol – kulang sa katangian ang
isa sa dalawang pinaghahambing.
Gumagamit ng di-gaano, kaysa, ditulad, di-gaya, di-hamak
Halimbawa:
Malayo ang Baguio kaysa Pangasinan.
Sariwa ang simoy ng hangin dito, di-tulad
ng hangin sa inyo.
Pasukdol
• Ang paglalarawan o paghahambing ay
nakatuon sa higit sa dalawang bagay o tao. Ang
paglalarawan o paghahambing ay maaaring
pinakamababa o pinakamataas. Ang
paglalarawan ay masidhi kung kaya maaaring
gumamit ng mga katagang sobra, ubod, tunay,
talaga, saksakan, hari ng __, at kung minsa’y
pag-ulit ng pang-uri. (pinaka-, walang kasing-)
Halimbawa:
Ubod ng tamis ang ngiti ng mga taong tunay na malaya.
Pinakatanyag ang aming seksyon dito sa paaaralan.
Sanggunian
• Makabagong Balarilang Filipino ni Alfonso Santiago
• Pluma I ni Alma Dayag