Transcript Quality of Life and Equality

Quality of Life
Economie,
Maatschappelijke Verantwoordelijkheid
Sociale (on)gelijkheid
&
Quality of Life
Opbouw van dit college






Ethiek en normatieve wetenschap?
Waar haalt de ethiek haar (normatieve) gronden dan
vandaan?
Welk belang wil de ethiek dienen?
Welk belang wil de economie dienen?
Hoe brengt het Quality of Life-denken een samenhang aan in
die belangen?
Hoe is de verantwoordelijkheid van de economische agens te
bepalen?
Is ethiek een normatieve wetenschap?
1.
2.
Wat is ethiek? Wetenschap over de geleefde moraal van
mensen.
Wat zijn de gronden van de ethiek




Openbaringen / godsdienstige normatieve ethiek
Het menselijk denken: Imanuel Kant / humanisme
Sociale gewoonten/natuurrecht
Grote voorbeelden / Mahatma Gandhi, Nelson Mandela, Martin
Luther King, enz.
Achterliggend is altijd de mensbeschouwing,
D.w.z. de (oeroude) vraag: Wie is de mens?
Quid est homo?
Wie ben ik?
Wat doet een mensbeschouwing?
Een mensbeschouwing zegt:



wat ze het hoogste van het mens-zijn acht;
wat ze op grond van dat ‘hoogste’ de taak van de mens acht;
hoe ze de menselijke samenleving geordend wil zien, opdat dat hoogste
van de mens ook vorm kan krijgen;





Politieke ordeningen;
Sociale ordeningen;
Juridische ordening;
Economische ordeningen, enz.
Wat ze meent dat de mens toekomt c.q. nodig heeft, enz.
Hoe werkt de ethiek dat mensbeeld
uit?
Humaniteit
Waardeveld x
Normen
Normen
Waardeveld
y
Normen
Normen
Waardeveld
z
Normen
Normen
Situatie
De actuele
situatie en de
vraag wat er aan
de hand is, én
wat daarvan de
consequenties
voor deze
persoon / cliënt,
groep / land is.
Visie op
humaniteit
Contrastgevoelens
of:
Visie op menselijk
welzijn of Quality of
Life en de
mogelijkheden om
dat menselijk welzijn
te actualiseren in
deze actuele
situatie(s).
Gevoelens van
onbehagen
Humaniteits aspecten
Moreel probleem
Behorens: is & oughts
Normatief gedrag
Ethiek en mensbeschouwing
Ethiek steunt – MERENDEELS -op een wijsgerige of
theologische antropologie!
VRAAG: kan dat ook anders?
Ja, de Natuurrechttheorie:

1.1 Natuurrecht met vaste inhoud




1.1.1 De Kosmos
1.1.2 Christelijke openbaring
1.1.3 De Rede
1.2 Natuurrecht met wisselende inhoud
Natuurrecht met wisselende inhoud


Het natuurrecht wordt hier niet afgeleid uit een abstracte ideeënwereld
(bijv. bij Plato), of uit een openbaring (geloofsethieken). In het natuurrecht
met wisselende inhoud gaat men uit van de natuur zoals die is (?).
Er bestaat een ontologisch en een deontologisch natuurrecht:


Ontologisch natuurrecht behelst de gedachte dat normen herleid kunnen worden tot de waarneembare
natuur of de metafysische natuur.
In het deontologische natuurrecht wordt niet verondersteld dat normen gefundeerd kunnen worden op
het zijnde doch aangenomen dat zij direct kenbaar en zelfevident zijn. Natuur in het woord natuurrecht
duidt dan veeleer op de kritische dimensie ten opzichte van het positieve recht in de vorm van
universeel geldende en zelfevidente normen.
Natuurrecht met wisselende inhoud - 2


Deze vorm van natuurrecht is minder dogmatisch dan de
overige vormen. Filosofisch gezien is het echter een
probleemverschuiving omdat het onmogelijk is gebleken om
vaststaande normen uit de natuur te kunnen afleiden.
VOORBEELD: R.S. Downie, Roles and Values. An
introduction into Social Ethics (1971), London.
Hoe fundeert Downie de ethiek zonder
mensbeschouwingsbasis?
Door haar te baseren op vijf “obvious thruths” (blz. 27) over de natuur
van de mens. Deze obvious truths zijn:

1.
2.
3.
4.
5.
De “lack of self-sufficiency”.
De “limited benevolence or a confined generosity”.
Het ongeveer “equal in power” zijn.
De beperktheid in “understanding, knowledge, skills, and so on”.
Omdat de menselijke omgeving “a scarcity in the commodities which supply human
nees and wants” biedt, hebben mensen behoefte aan bezit, en aan instanties die dat
bezit garanderen.
Door samen te werken kunnen mensen veel van die schaarste opheffen,
maar voor die samenwerking zijn regels nodig! DUS: (ook) ETHIEK!

Een door mij gepropageerde ethiek is de ethiek die uitgaat
van QoL-criteria of van de Capability Approach.
De Capability Approach
Smarty Sen
Martha Nussbaum
De z.g. Capability Approach is een conceptueel raamwerk ontwikkeld om sociale toestanden in termen van menselijk
welzijn te kunnen evalueren. Het omvat 10 essentiële menselijke vermogens (capaciteiten) die basis zijn om het Goede
Leven en de Menselijke Waardigheid te “meten”. De lijst is bekend onder de naam: Capabilities List. Ze omvat:
1. Leven.
2. Lichamelijke gezondheid.
3. Lichamelijke onschendbaarheid / integriteit.
4. Zintuiglelijke waarnemingen, verbeeldingskracht en denken.
5. Gevoelens / emoties.
6. Praktische rede.
7. Sociale banden:
 Het vermogen om met en voor anderen te leven, anderen te erkennen, zich om hen te bekommeren, zich in
andermans situatie te kunnen inleven;.
 Kunnen beschikken over de maatschappelijke fundamenten tégen vernedering en vóór zelfrespect; gelijkheid
van de ander inzien.
8. Andere biologische soorten erkennen.
9. Spel, genieten, recreatie, enz.
10. Vormgeving van de eigen omgeving.
 Politiek.
 Materieel.
FRONTIERS OF JUSTICE: DISABILITY, NATIONALITY, SPECIES MEMBERSHIP, by Martha C. Nussbaum. Cambridge, MA: The Belknap
Press of Harvard University, 2006. 512pp. Hardcover. ISBN: 0-674-01917-2. (Nederl. Vertaling, Zie blz. 76/77).
De mogelijkheid consensus over de essentiële menselijke vermogens te
verkrijgen en de erkenning van hun universele / interculturele basis.



Nussbaum stelt: de Capabilities lijst is geformuleerd, zo hoopt
ze, in termen van:
Louter vrijstaande ethische idealen,
Niet steunend op metafysische en epistemologische doctrines (bijv.:
de ziel, of de openbaring, noch op de ontkenning daarvan). Zo
verdeelt ze de mensen niet langs de lijnen van religie of van
omvattende ethische doctrines.
Ze hoopt ook dat deze Capabilities lijst mensen kan verenigen die
onderling verschillende levensovertuigingen hebben (Frontiers of Justice, 2006:
p. 163).
De drie soorten van essentiële menselijke
vermogens
1.
Basisch vermogens:
Basic capabilities refer to the most rudimentary innate powers that every individual possesses
but in undeveloped or potentional form. A newborn child, for example, has the capability for
speech and language, love and gratitude, practical reason, etc. in this sense. Every being born
of two human parents could be considered to posses basic capabilities.
2.
Interne vermogens:
Internal capabilities refer to a developed sense of powers and capacities that every individual
human being grows towards when sufficient conditions are provided. While some internal
capabilities such as the ability to eat, to move around and to be capable of sexual functions may
require just time and bodily maturation with a minimum of supporting conditions, others such as
the ability to speak a language and creative use of one’s thinking and imagination may require
more intensive and elaborate supporting conditions
3.
Externe vermogens:
The external (combined) capabilities. These refer to internal capabilities combined with
appropriate external conditions for the exercise of different human function.
Wat Nussbaum wenst:
Nussbaum's Capabilities Approach aims to show the threshold for the
possibility of a good life for the disabled, for the poor citizens of other
countries, and for non-human animals.
 The capabilities list is to be used and is actually used in politics every
where in the world, but most in developing countries;
 It is an outcome based approach, focusing on measuring the level of
social justice in a society anywhere in this world by means of Well-Being
Indicators;
 In my opinion, it offers also the justification of the Good Life in the several
domains of human life, e.g.:



Education, Social Work, Health, Economics, and so on.
Comparison of welfare and well-being of the nations.
Morele rechtvaardiging van gelijkheid
Een paar opmerkingen over het sociale rechtvaardigheidsaspect of de
Capability Approach:

Nussbaum’s concept van Sociale Rechtvaardigheid moet worden verstaan in
termen van haar Capability Approach. En het …….



kan/ moet worden uitgewerkt als een politiek programma;
kan/ moet worden uitgewerkt op domeinen als: gezondheid, maatschappelijk werk,
opvoeding en onderwijs, welzijn, economie, enz.;
Fundamenteel in het uitwerken van dit concept van sociale gerechtigheid zijn:


“The basic need of men is: to give form to once capabilities and the necessity to
cooperate in the process of working out or to actualize these basic needs by
governments, political parties, institutions, economical institutions, the educational
system, individuals, and so on”;
“Solidarity based on the fact that anyone is having more or less the same capabilities
and the natural wish for maturation and actualization of them to a certain level” (zie
volgende sheet voor meer gedetailleerde opmerkingen).
De Capability Approach is outcome-oriented (2006: 241)




Nussbaum gaf haar theorie is een outcome-oriented basis, door de
tien menselijke basis vermogens te zien als dat wat ieder mens nodig
heeft / behoeft om op waardige wijze te kunnen leven.
Een samenleving die deze tien vermogens de kans geeft zich te
ontwikkelen is een rechtvaardige samenleving.
Deze capaciteiten zijn rechten en impliceren een idee van een
drempel. Een drempel waaronder het niet mogelijk is voor een mens
om goed te functioneren.
Het sociale doel moet zijn: mensen boven dat drempelniveau te laten
leven.
De Capability Approach is outcomeoriented (2006: 241)

TWEE VRAGEN:
1.
Hoe meet je quality of life? Methodologische
vraag.
2.
Wat is een acceptabel niveau van QoL?
Sociale / psychologische / filosofische vraag.
Het meten van Quality of Life of van
Welzijn?
De klassieke manier van meten: GDP (Gross Domestic
Product / Bruto Binnenlands Product)? Bezit? Rijkdom?
De grootte van het BBP kan op drie manieren worden berekend:
1.
De objectieve methode: optelling van de in een land gerealiseerde
toegevoegde waarden.
2.
De subjectieve methode: optelling van de in een land verdiende primaire
inkomens.
3.
De bestedingsmethode: de bestedingen van alle gezinnen, de bedrijven en
de overheid bij de binnenlandse ondernemingen
De termen 'objectief' en 'subjectief' hebben hier een specifieke betekenis.
Objectief betekent hier 'goederen' ('objecten') en subjectief 'personen'
('subjecten').
* See: Human Development Report 2006. Beyond scarcity: Power, poverty and the global water crisis.
Europe GDP-PPP per capita map
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bruto_Nationaal_Product
Het meten van Quality of Life of Welzijn kan niet
(niet alleen!) op grond van rijkdom!
Aristoteles zei al: “Rijkdom is zeker niet het goede waar we naar zoeken;
want rijkdom is louter nuttig om wille van iets anders”. Dat “iets anders” is
de kan voor mensen om hun potentiaal als humane wezens te realiseren.
Echte kansen gaan over het hebben van echte keuzen - keuzen die
komen als er voldoende inkomen, een opleiding, goede gezondheid en te
leven in een land dat niet door tirannen wordt geregeerd.
Amartya Sen schreef: “Development can be
seen… as a process of expanding the real
freedoms that people enjoy”. (Sen 1999, p.3.)
Het meten op basis van de
Capability Approach:
Human Development Index (HDI)?


1.
De HDI-index is een welzijnsindicator op basis van de Capabilities Approach.
Vandaag de dag wordt de HDI door de VN gebruikt om de ontwikkelingsindex te
meten*.

HDI = levensverwachtingen, opleidingsmogelijkheden en afgeronde studies,
and persoonlijk inkomen.
GDP-index is een samengestelde index, die de gemiddelde resultaten op drie
basis dimensies van de menselijke ontwikkeling meet:
1.
Een lang en gezond leven,
2.
Het kennisniveau,
3.
een acceptabel niveau of standaard van leven.
Bruto Nationaal Geluk: Bhutan, Sarkozy’s intentie ook.
De Quality of Life Indicatoren?







QOLI zijn indicatoren die gekarakteriseerd kunnen worden als observeerbare
variabelen waarvan verondersteld kan worden, vermoed kan worden dat ze
verwijzen naar andere (meestal niet-observeerbare) variabele(n).
Zij kunnen worden gezien als (a) symptoom van iets anders.
Een indicator-indicated relatie kan functioneel zijn, of ze kan bestaan uit een
statistische correlatie.
Het is een corrigeerbare hypothese, niet een arbitraire definitie. Als zodanig het
beste te rechtvaardigen als ze geïncorporeerd is in een theorie, bijv. een
mathematisch model.
Sociale indicatoren zijn uiteraard indicatoren die tot een of andere sociale context /
contexten behoren.
Tenslotte: een Quality of Life Indicator is een indicator die het mogelijk maakt een
bepaalde mate van welzijn te meten.
Zie: http://www.calvert-henderson.com/
Quality of Life Onderzoek
& QoL-ethiek
1.
2.
3.
4.
Empirische studies naar Quality of Life zijn van recente datum (Ruut
Veenhoven, in Conditions of Happiness, 1984; Nussbaum & Sen, 1993 /
2002). Het was de econoom Amartya Sen, die het idee over de
Capability Approach lanceerde. Martha Nussbaum volgde – op eigen
wijze – Sen in haar boeken Women and Human Development: The
Capabilities Approach (2000) en Frontiers of Justice (2006).
Amartya Sen's (een econoom) Capability Approach focust op potentieel
te bereiken waardevolle manieren van functioneren (Murray & Pauw,
17-7, 2006).
Martha Nussbaum's versie van de Capabilities Approach kreeg vanaf
1980 wereldwijde aandacht van ethici. Ze verdedigt een Capabilities
Approach-ethiek, die gebaseerd is op het recht op realisatie van wat zij
ziet als de centrale menselijke vaardigheden/vermogens in combinatie
met een zeker minimum niveau van het bereiken daarvan.
Nussbaum gebruikt deze visie als basis voor fundamentele politieke
principes en grondwettelijke garanties (in bijzonder voor vrouwen
(1980) en sinds 2006 ook voor lichamelijke en geestelijke
gehandicapten, immigranten, en voor niet-menselijke levens (dieren).
Kortom: QoL-ethiek kent twee
centrale ijkpunten:
Universele QOL–Marix: Ruut Veenhoven
Externe Kwaliteiten
Levenskansen
Levensresultaten
Interne Kwaliteiten
Leefbaarheid van de
omgeving
Leef-vaardigheid van de
persoon / groep
Nuttigheid voor het leven
Waardering voor het leven
Specificatie vanQOL in andere levensdomeinen
Biologische matrix: Ruut Veenhoven
Externe Kwaliteiten
Interne Kwaliteiten
Levenskansen
Biotoop
Vit-zijn
Levensresultaten
Aanpassing:
Voortbestaan van de soort
Aanpassing:
Een lang en gelukkig leven
Specification of QOL in all the domains of life
Matrix voor opvoeding en scholing
Martin Valenkamp
Externe kwaliteiten
Interne kwaliteiten
Levenskansen
Het faciliteren van het
opvoeden en het opgeleid
zijn
Een drive hebben om te
leren
Levensresultaten
Maatschappelijke relevantie
van opvoeding en
opleidingen
Het resultaat van opgevoed
en opgeleid te zijn
(paideia)
Samenvatting van concepten van de verschillende QWoLkwadranten
External Qualities
Internal Qualities
Life chances
Livability of environment
Ecological : e.g. moderate climate, clean air,
spacious housing
Social, e.g. freedom, equality and brotherhood
Economical, e.g. wealthy nation, generous social
security, smooth economic development
Cultural: e.g. flourishing of arts and sciences, mass
education
Etc.
Life-ability of the person
Physical health: negative - free of disease;
positive - energetic, resilient
Mental health: negative - free of mental
defects; positive - autonomous, creative
knowledge, e.g. literacy, appreciation of
schooling
Skills, e.g. intelligence, manners
Art of living: e.g. varied lifestyle,
differentiated taste. Etc.
Life results
Objective utility of life
External utility
e.g. for intimates: rearing children, care for friends
e.g. for society: being a good citizen
e.g. for mankind: leaving an invention.
Moral perfection:
e.g. authenticity, compassion, originality.
Etc.
Subjective appreciation of life
Appraisal of life-aspects
e.g. satisfaction with job
e.g. satisfaction with variety
Prevailing moods
e.g. depression, ennui
e.g. zest
Overall appraisals
Affective: general mood-level
Consequenties van de Q0L-Matrixen




Veenhoven’s quality matrix opens the possibility to discuss and to research
the (1) aspects of liveability, (2) kinds of life-ability, (3) criteria for utility for
life, and (4) in a more objective way to reflect on what people mean when
they say to have or to feel an appreciation of life.
In the second place, the quality matrix, which can be applied as a taxonomy
to help us discover and clarify still further meanings.
So it opens up – in mine opinion - possibilities for social workers, educators,
philosophers of education and for the (growing) management structures in
schools (of all kinds and levels) for developing a matrix of educational,
social work concepts and even curricula for schooling teachers.
I will in his contribution do a proposal for such a quality matrix for the realm
of education / schooling.
Hoe meten we Quality of Life?
(een korte geschiedenis)
Het meten van leefsatisfactie:



Life satisfaction can be defined as the subjective satisfaction with one’s own life
as a whole. This phenomenon can, in fact, only be measured by asking people
for it. And then on several levels:
Overall satisfaction questions. In many researches overall satisfaction-questions
are used. Satisfaction is generally determined by the person questioned to make
a choice from a number of answer possibilities. For example: very happy, happy,
not happy and not unfortunate, not this way happy unfortunate, ‘don’t know / no
answer’. But, also open questions are possible.
Questions which ask for satisfaction with certain aspects of existence. There also
by means of more specific questions which give as results an impression of what
has been tried to do to get life satisfaction in these specific domains of life.
Questions which ask for the fit of wish and reality. This approach asks for the
difference between one’s wishes and the concretization of them in recent times.
In study into life satisfaction this treatment comes in the form of questions to the
degree in which people see their aspirations realized.
Het samenbrengen van de concepten
Quality of Life en duurzaamheid
Kwadrant 1:
Martina Schäfer, Benjamin Nölting, Lydia Illge
Het samenbrengen van de concepten
Quality of Life en duurzaamheid
Martina Schäfer, Benjamin Nölting, Lydia Illge
Kwadrant 2:

The article is published in: Glatzer, W./ von Below, S./ Stoffregen, M. (eds): Challenges for Quality of
Life in the Contemporary World. Social Indicators Research Series, Volume 24, Dordrecht/ Boston/
London, Kluwer; p.33-43
Het samenbrengen van de concepten
Quality of Life en duurzaamheid
Martina Schäfer, Benjamin Nölting, Lydia Illge
Kwadrant 3:
Relationship between the dimensions of wealth/quality of life and the rules of
sustainable development in a cross-impact-matrix.
Martina Schäfer, Benjamin Nölting, Lydia Illge
De maatschappelijk en morele verantwoordelijkheid van
de economische instituties
Alle normatieve ethieken zochten / zoeken naar een
objectief en door iedereen accepteerbare grond voor het
morele gebod:
1. De openbaring (Bijbel, Thora, Koran, Veda, enz.) zegt:
………..
2. Een grote inspirator (Boeddha, Jezus, Ghanddhi, enz.)
zeggen ….., of deden ….
3. De natuur (wat is dat?) laat zien ……, zegt …….
4. De sociale regel / conventie / traditie schrijft voor dat,
………..
De maatschappelijk en morele
verantwoordelijkheid van
de economische instituties
Pogingen om verantwoordelijkheid los van
levensbeschouwingen te formuleren bestaan ook:
1.De Gulden Regel: Wat u wilt dat u geschiedt, doe dat
een ander evenzo!
2.Emile Levinas: Het gelaat van de ander roept in mij
verantwoordelijkheid op voor die ander;
3.Hans Jonas: Das Prinzip Verantwortung. Versuch einer
Ethik fur die technologische Zivilisation. Suhrkamp ,
1984.
Hans Jonas: Das Prinzip
Verantwortung





De plicht “zur Zukunft”;
De plicht “zum Dasein und Sosein einer Nachkommenschaft
überhaupt”;
De 1ste imperatief: “Das eine Menschheit sei”;
De ontologische verantwoording voor de idee mensheid;
Oervorm van verantwoordelijkheid is de ouder – kind – relatie
Verantwoordelijkheid nemen zonder voorbehoud.
De aanvulling van Hans Jonas door de
QoL-ethiek



Hans Jonas’ poging de noodzaak tot verantwoordelijkheid voor de
komende generaties te plaatsen binnen een historisch ontologie.
QoL-denken / -ethiek plaatst de verantwoordelijkheid van de mens voor
de medemens in de kader van de essentiële menselijke vermogens en
het recht van de mensheid op realisatie van die vermogens tot op een
minimaal niveau.
Die realisatie levert de mens / mensheid een geluksgevoel op.
Enige Q0L-opmerkingen over de kredietcrisis en de mislukte
verantwoordelijkheid van de financieel verantwoordelijken in
bank- en verzekeringswezen.



Het QoL-denken laat de samenhang van de menselijke
domeinbepaalde projecten zien;
Het QoL-denken laat de taak van mensen binnen domeinen zien;
Het QoL-denken laat de samenhang tussen menselijke taken en
verantwoordelijkheden binnen specifieke levensdomeinen zien en de
gevolgen / de kansen / de noodzakelijkheden (ten goede en ten
kwade) voor de mens (individueel en sociaal) zien.
Verantwoordelijkheid en QoLethiek
Verantwoordelijkheid is: is het vermogen om adequaat te
reageren op de uitdagingen en mogelijkheden van het leven.
En, om dat zo te doen dat alle mensen toekomen aan de
realisatie van hun essentiële behoeften, capaciteiten. Dat zó
te doen door zelf en anderen de kans te geven een leven te
leven dat een balans behoudt tussen wat minimaal
noodzakelijk is voor elk individu, zonder daarbij de kansen en
mogelijkheden van anderen door jouw maximalisatie van de
essentiële vermogens, behoeften, enz. te frustreren / af te
nemen / te verkleinen.
En, wat is na dit verhaal jouw Quality
of Life nu?
Tools for efficient living?