Transcript Εκπαιδευτικός σχεδιασμός – Σκοποί και στόχοι στη διδασκαλία

Εκπαιδευτικός σχεδιασμός
«Σκοποί και στόχοι στη διδασκαλία»
Όλγα Βουλγαρίδου
Σχολική Σύμβουλος 2ης εκπ. περ. Ν. Ροδόπης
επιμορφωτική ημερίδα εκπαιδευτικών
Σεπτέμβριος 2014
Προβληματισμός εκπαιδευτικού
• Πώς σχεδιάζω μία διδασκαλία;
• Ποια είναι η καλή, η αποτελεσματική &
η ποιοτική διδασκαλία;
ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ
 «Το σύνολο των προδιδακτικών δραστηριοτήτων του
εκπαιδευτικού με στόχο την εξασφάλιση των επιδιώξεων της
εκπαίδευσης με οικονομία χρόνου και πνευματικού μόχθου
μέσα σε ένα παιδαγωγικά αποδεκτό περιβάλλον» (Χατζηδήμου
& Ταρατόρη 1992, Ξωχέλλης1991, Ματσαγγούρας, 1998)
 «Αποτελεί σημαντικό και δύσκολο έργο το οποίο συνδέει τα
ΑΠΣ με την ωριαία διδασκαλία και ο εκπαιδευτικός καλείται
να επιτελέσει τρεις λειτουργίες: αξιακής φύσης, ψυχολογικής
φύσης, τεχνοκρατικής φύσης »
Τι περιλαμβάνει ένα σχέδιο
διδασκαλίας
1. Τα χαρακτηριστικά της ενότητας
2. Σκοποί
3. Στόχοι
4. Επιλογές περιεχομένου (τι;)
5. Μεθοδολογικές επιλογές (πώς;)
6. Διδακτικά Υλικά
7. Αξιολόγηση Διδασκαλίας
8. Διάγραμμα Ροής της Διδασκαλίας
Α) Διδακτικές φάσεις
Β) Ενέργειες Εκπαιδευτικού
Γ) Ενέργειες Μαθητών
Δ) Χρονική διάρκεια φάσεων
Ο σκοπός του μαθήματος
• «Η προδιατυπωμένη, σαφής έκφραση που
περιγράφει την αναμενόμενη συμπεριφορά του
εκπαιδευόμενου στο τέλος του μαθήματος ως
αποτέλεσμα της διδασκαλίας και αφορά απόκτηση
γνώσεων ,ανάπτυξη δεξιοτήτων, καλλιέργεια
δεξιοτήτων και στάσεων»
Χριστιάς, 2003
Οι στόχοι του μαθήματος
Εξειδικευμένοι σκοποί της διδασκαλίας
Διατυπωμένοι με σαφήνεια και ακρίβεια
Πραγματοποιήσιμοι/Παρατηρήσιμοι
Αξιολογήσιμοι/ Να ελέγχουν την
συμπεριφορά του εκπαιδευόμενου
Άσκηση
Τι πιστεύετε;
Πώς θα διατυπώσω ένα στόχο διδασκαλίας;
8
Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα
(Γλώσσα, ΣΤ΄ τάξη)
Κι άλλοι στόχοι …
(ΕΜΔ, Γ2, ΕΚΟ)
 Εκφράζουμε τις εντυπώσεις μας και
περιγράφουμε προφορικά το αυτοκίνητο.
 Χρησιμοποιούμε τον ορθογράφο για τις λέξεις με
τα διπλά γράμματα.
 Αναφέρουμε τις δυσκολίες του ταξιδιού και
λειτουργούμε με ενσυναίσθηση.
 Παρατηρούμε την εικόνα (καράβι ή ελέφαντα)
και κάνουμε διασύνδεση με το παρόν.
 Παρακολουθούμε απόσπασμα της ταινίας
Στόχοι
διδακτικής ενότητας
•
•
•
•
•
•
•
•
•
(Οι θεοί του Ολύμπου, Ιστορία Γ΄τάξης)
Να ονομάσουν τους θεούς του Ολύμπου
Να πληροφορηθούν για τις ιδιότητές τους μέσα από
εικονογραφημένες πληροφορίες
Να συγγράψουν κατά ομάδες κείμενα για τους θεούς
Να προσδιορίσουν τον Όλυμπο στο χάρτη
Να διασυνδέσουν την μυθολογία με τη σημερινή ζωή.
Να συσχετίσουν τις ιδιότητες των θεών με τα επαγγέλματα
Να συνδέσουν το μύθο του δωδεκάθεου με τη λογοτεχνία
Να κατανοήσουν την απήχηση του μύθου του δωδεκάθεου
στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης
Να εντοπίσουν/να αναπτύξουν στα διακριτά μαθήματά
τους ανάλογες δραστηριότητες.
Α. Στοχοταξινομία
του Bloom
•
•
•
•
•
•
Γνώση (η κατώτερη μορφή μάθησης)
Κατανόηση (συνόψιση, μετάφραση, ερμηνεία)
Εφαρμογή (σε άλλο πλαίσιο)
Ανάλυση (στοιχείων, σχέσεων, αρχών)
Σύνθεση (έκθεση, παραγωγή σχεδίου, λόγου)
Αξιολόγηση (με εξωτερικά & εσωτερικά κριτήρια)
Πώς ξεχωρίζουμε
τον σκοπό από τον στόχο
Ρήματα για σκοπούς
Ρήματα για στόχους
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
κατανοώ, μαθαίνω,
αντιλαμβάνομαι
απολαμβάνω αισθητικά
υιοθετώ,
προσαρμόζομαι
διαμορφώνω άποψη
διαμορφώνω στάσεις
κ.λπ.
αναφέρω, απαριθμώ
παρατηρώ, αναγνωρίζω
ανακαλώ, αναλύω
διακρίνω, συγκρίνω,
κατηγοριοποιώ
διατάσσω, ιεραρχώ
επεξηγώ, προβλέπω
επαληθεύω, συνοψίζω
αξιολογώ κλπ.
ΣΚΟΠΟΣ
Μελέτη του Περιβάλλοντος
Γ΄ τάξη
Η απόκτηση γνώσεων και η
ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών
και στάσεων που επιτρέπει στο
μαθητή να παρατηρεί, να
περιγράφει, να ερμηνεύει και
να προβλέπει τη λειτουργία,
τους συσχετισμούς και τις
αλληλεπιδράσεις του φυσικού
και ανθρωπογενούς
περιβάλλοντος ώστε να
οδηγείται στην αειφόρο
ανάπτυξη του πλανήτη
(ΔΕΠΠΣ,ΦΕΚ 2003)
ΣΤΟΧΟΙ
Κεφ 2: Η ομάδα μια αγκαλιά,
δάσκαλοι με τα παιδιά
 Να αποκτήσουν σχέσεις με
τους συμμαθητές τους
 Να βιώσουν ότι η τάξη τους
είναι μια ομάδα,
τα μέλη της οποίας
αλληλεπιδρούν.
Άλλοι στόχοι
γνωστικοί
συναισθηματικοί
ψυχοκινητικοί
Β. Στοχοταξινομία του Gagne
Είναι συνδυασμός γνωστικών, συναισθηματικών και
ψυχοκινητικών στόχων
1. Γλωσσικές πληροφορίες
2. Νοητικές δεξιότητες
(ερεθίσματα, έννοιες, κατάταξη, κανόνες, λύση προβλημάτων)
3. Γνωστικές στρατηγικές
4. Ψυχικές στάσεις απέναντι σε αρχές και σχέσεις
5. Ψυχοκινητικές δεξιότητες
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Δημιουργώ στόχους σε μία ενότητα
ενός μαθήματος
• με τα ρήματα στόχου
Να …
Να …
Να …
Να …..
Να συγγράψουν σε δυάδες κείμενο / να δημιουργήσουν
ιστορία μέσω της αξιοποίησης των ΤΠΕ (word)
 Με την παραπάνω διατύπωση θα μπορούσατε να
καταλάβετε πώς θα σχεδιάζατε τις διδακτικές πράξεις;
Ενέργειες
εκπαιδευτικού και μαθητή
•
•
•
•
•
•
•
•
Θα καθοδηγήσει
Θα συντονίσει
Θα παρέμβει
Θα συμπληρώσει
Θα προσανατολίσει
Θα ενισχύσει
Θα προτρέψει
Θα αναπλαισιωθεί
•
•
•
•
•
•
•
Θα διακρίνει
Θα συγκρίνει
Θα κατηγοριοποιήσει
Θα καταγράψει
Θα συνεργαστεί
Θα επιλύσει
θα αυτοαξιολογηθεί
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Τι πιστεύετε;
• Τι λογής στόχους χρειάζεται να θέσει ο
εκπαιδευτικός στη διδασκαλία του ;
19
Εργασία σε ομάδες
Επιλέξτε στόχους μαθήματος
• Γνωστικό (μεθοδολογία)
• Συναισθηματικό ( δραστηριότητες)
• Ψυχοκινητικό
(σε ομάδες, σε δυάδες, σε σχέδιο εργασίας –
συνεργασία και κοινωνικές δεξιότητες)
Μαθηματικά Β΄τάξης
(φτιάχνω αριθμούς ως το 100 και τους συγκρίνω: 1 ώρα)
ΣΤΟΧΟΙ
• Να αξιοποιούν τη φωνολογική ανάλυση και τον άβακα για να
δίνουν αξία στα ψηφία του αριθμού (Δ.Σ.)
• Να συγκρίνουν-διατάσσουν φυσικούς αριθμούς ως το 100
• Να χρησιμοποιούν εποπτικό υλικό για έλεγχο των εργασιών
• Να βρίσκουν αθροίσματα - διαφορές πατώντας στη δεκάδα ή
στην αριθμογραμμή
• Να εργάζονται σε ομάδες των δύο για επίλυση προβλημάτων
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ
Α. Έλεγχος προαπαιτούμενων γνώσεων
Β. Δραστηριότητα- ανακάλυψη - εργασίες
Γ. Επισημοποίηση της νέας γνώσης
Δ. Εμπέδωση και εφαρμογή
Ε. Επέκταση
*Ανάλυση Κλίμακας αξιολόγησης- Ατομικό φύλλο (Α-Β-Γ-Δ)
*Συνοπτικός πίνακας αυτοαξιολόγησης & ετεροαξιολόγησης στις
ομαδικές εργασίες(Κ-Λ-Π)
Μαθηματικά της φύσης και της ζωής
Γ΄τάξης (Οι αριθμοί ως το 1000)
ΣΤΟΧΟΙ
• Να διαβάζουν και να γράφουν αριθμούς ως τριψήφιους
• Να περνούν από τη λεκτική στη συμβολική γραφή και αντ.
• Να διακρίνουν τις Μ,Δ,Ε και την σχετική αξία τους
• Να χρησιμοποιούν με ευχέρεια τους αριθμούς στη ζωή
• Να γράφουν το δεκαδικό ανάπτυγμα ενός τριψήφιου
αριθμού
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ
Α. Προσανατολισμός και εκμαίευση
Β. Επισημοποίηση της νέας γνώσης
Γ. Εμπέδωση και εφαρμογή
Δ. Επέκταση
* Φύλλα αξιολόγησης-Κλίμακα αξιολόγησης (Α-Β-Γ-Δ-Ε)
Mαθηματικά
Στόχος:
δεξιότητες επίλυσης προβλήματος
•
•
•
•
Κατανόηση
Σχεδιασμός
Επίλυση
Διαδικασίες ελέγχου της λύσης
(Κριτική σκέψη, συνεργασία, μαθηματική σκέψη, μεταγνώση)
• Διδακτικοί στόχοι από τους οποίους θα προκύπτει τι «θα
είναι ικανοί να κάνουν στο τέλος της διδακτικής ενότητας
οι μαθητές».
• Οι διδακτικοί στόχοι αναφέρονται κυρίως στα μετρήσιμα
στοιχεία της αλλαγής συμπεριφοράς των μαθητών και η
οποία αλλαγή αποτελεί βασικό συστατικό της μάθησης.
• Για τον καλύτερο προσδιορισμό των διδακτικών στόχων
χρησιμοποιούνται ρήματα που να μπορούν να μετρήσουν
την αλλαγή συμπεριφοράς,
• π.χ. αναφέρω, απαριθμώ κ.λπ. και όχι ρήματα των οποίων
το αποτέλεσμα δεν μπορεί να μετρηθεί όπως κατανοώ,
μαθαίνω, αντιλαμβάνομαι κ.λπ.
ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ
•
•
•
•
Σκοπιμότητα
Διδακτικές μέθοδοι
Κατάλληλη ομαδοποίηση
Διδακτικός χρόνος
ΜΑΘΗΣΗ
(οι παράγοντες που την επηρεάζουν)
•
•
•
•
•
•
•
Τα κίνητρα
Ο εκπαιδευτικός
Η διδακτική ύλη
Η ετοιμότητα του μαθητή
Η υλικοτεχνική υποδομή
Η δυναμική της ομάδας –τάξης
Η συμμετοχή του μαθητή
• Α. Στην πρώτη εντάσσονται οι ικανότητες, τα κίνητρα και η
ετοιµότητα των µαθητών.
• Ικανότητες: Η διδασκαλία γίνεται περισσότερο αποτελεσµατική,
όταν καλλιεργεί και προάγει τις γενικές και ειδικές ικανότητες των
µαθητών. Οι γενικές σχετίζονται µε τη νοηµοσύνη, ενώ οι ειδικές
µε ορισµένες κλίσεις (µουσική, ζωγραφική, χορός, κ.λ.π.).
• Κίνητρα: Κίνητρο (ή παρώθηση) καλείται ο συνειδητός ή
ασυνείδητος παράγοντας, ο οποίος διεγείρει, διατηρεί, ρυθµίζει,
στηρίζει και κατευθύνει τη συµπεριφορά του ατόµου προς ένα
σκοπό. Η διαδικασία της µάθησης κατευθύνεται και ενισχύεται από
τα κίνητρα της ανθρώπινης συµπεριφοράς.
• Ετοιµότητα: Ο όρος ετοιµότητα δηλώνει την απόκτηση κάποιου
βαθµού φυσιολογικής και ανατοµικής ωριµότητας και την ύπαρξη
ενός επαρκούς υποβάθρου εµπειριών που θεωρούνται απαραίτητα
για την απόκτηση νέων προσόντων.
• Β. Στη δεύτερη οι εµπειρίες, η προσαρµογή και η υγεία.
• Εµπειρία: Εµπειρία είναι ένα δυναµικό σύνολο εντυπώσεων,
αντιλήψεων, διανοηµάτων, συναισθηµάτων και δεξιοτήτων. Είναι καθετί
που απολαµβάνουµε, καθετί από το οποίο υποφέρουµε, καθετί που
ζούµε µε τη συµµετοχή των αισθήσεων, των συναισθηµάτων και των
άλλων πνευµατικών λειτουργιών.
• Προσαρµογή: Ο όρος αναφέρεται στην ικανότητα του ατόµου να ζει
αρµονικά µε το περιβάλλον του διατηρώντας ταυτόχρονα άθικτη την
προσωπική του ακεραιότητα. Όταν ο µαθητής κατορθώσει να
προσαρµοστεί στο σχολικό περιβάλλον, τότε εντάσσεται αρµονικά µέσα
σε αυτό και θέτει σε λειτουργία τη διαδικασία της µάθησης.
• Υγεία: Η υγεία αναφέρεται στην καλή φυσιολογική λειτουργία των
εξωτερικών και εσωτερικών οργάνων του οργανισµού ενός ατόµου, αλλά
και στην ψυχική του υγεία που προέρχεται κυρίως από την προσαρµογή,
την ικανοποίηση των ψυχικών του αναγκών και την αποφυγή των
συγκρούσεων
•
Γ. Στην τρίτη η µέθοδος, η σχολική ατµόσφαιρα και ο εκπαιδευτικός.
• Μέθοδος: Είναι ο δρόµος που ακολουθεί η διδασκαλία για να φτάσει στους
στόχους της. ∆εν υπάρχει µία µέθοδος για όλες τις περιπτώσεις, για όλους τους
µαθητές και για όλους τους εκπαιδευτικούς, αφού κάθε φορά είναι διαφορετικοί
οι επιδιωκόµενοι σκοποί, διαφορετική η φύση του αντικειµένου της διδασκαλίας,
διαφορετικό το επίπεδο και η ιδιοσυγκρασία των µαθητών.
• Σχολική ατµόσφαιρα: Οι σχέσεις διδασκόντων - διδασκοµένων είναι ένας
σηµαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη µάθηση. Έρευνες έχουν αποδείξει όχι
µόνο τη θετική ψυχολογική επίδραση µιας τέτοιας στάσης του εκπαιδευτικού
πάνω στους µαθητές, αλλά και την αύξηση στην επίδοση τους.
• Εκπαιδευτικός: Ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για την οργάνωση, τον
συντονισµό, την εκτέλεση και αξιολόγηση της διδασκαλίας. Χρέος έχει να
µαθαίνει το µαθητή να µαθαίνει, να δηµιουργεί ένα δηµοκρατικό κλίµα µέσα
στην τάξη και να προσπαθεί να βοηθά τους µαθητές στην επίλυση των
προβληµάτων τους.
(Α. Χαραλαμπόπουλος, «Το πρόγραμμα της γλώσσας για το Δημοτικό σχοελίο: μια
κριτική προσέγγιση».
εκπαιδευτικά προβλήματα μπορούν να τεθούν
είτε προφορικά, είτε με τη μορφή ατομικής ή
ομαδικής εργασίας-δραστηριότητας. Σε κάθε
περίπτωση, για να είναι αποτελεσματική η
διδασκαλία μας απαιτείται προετοιμασία και
οργάνωση των μεθόδων που πρόκειται να
χρησιμοποιηθούν.
6. “Διδακτικά Υλικά”
Η οργάνωση της διδασκαλίας μας
περιλαμβάνει πρακτικά και μια καταγραφή
των εντύπων, συσκευών ή άλλων διδακτικών
υλικών που σκοπεύουμε να
χρησιμοποιήσουμε, ώστε να
μην βρεθούμε κατά την διδασκαλία στην
δυσάρεστη θέση να διαπιστώσουμε ότι μας
λείπει κάτι σημαντικό.
Πρακτικά: στα “Διδακτικά Υλικά”
αναγράφονται τα πραγματικά υλικά, εργαλεία,
συσκευές ή ομοιώματά τους για διδακτική
χρήση, που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει στη
διδασκαλία ο σπουδαστής, εικόνες, σχέδια,
διαγράμματα που θα παρουσιαστούν μέσω
διαφανειών, χαρτών ή βιντεοπροβολέα ή με
χρήση του πίνακα (χωρίς να γίνεται ξεχωριστή
αναφορά στην κάθε μια εικόνα ή διάγραμμα
• ΙΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
• 1. Αρχή της ψυχολογικής αποδοχής και στήριξης
• 2. Αρχή αυτενεργού συμμετοχής
• 3. Αρχή της Ολότητας
• 4. Αρχή της Προσφοράς Συστηματικών Γνώσεων
• 5. Αρχή της Εποπτείας
• 6. Αρχή της Επαγωγικότητας
• 7. Αρχή της Διαφοροποίησης ως προς τις ανάγκες του
κάθε μαθητή
• 8. Αρχή της Διαθεματικής Προσέγγισης
• α) Στις “Διδακτικές Φάσεις” αναγράφονται τα στάδια της
διδασκαλίας που προβλέπει και σχεδιάζει να ακολουθήσει ο
εκπαιδευτικός.
• β) Στις “Ενέργειες Εκπαιδευτικού” Αναφέρεται ποιες είναι οι
προβλεπόμενες ενέργειες του εκπαιδευτικού ανά στάδιο (π.χ.
ακούει τις παρεμβάσεις των μαθητών, κάνει διάλεξη με χρήση
διαφανειών, συντονίζει τη συζήτηση με τους μαθητές,
παρακολουθεί-ενισχύει τις ατομικές ή ομαδικές εργασίες…).
• γ) Στις “Ενέργειες μαθητών” αναφέρεται ποιες είναι οι
προβλεπόμενες ενέργειες των μαθητών ανά στάδιο σε αντιστοιχία
με τις ενέργειες του εκπαιδευτικού.
• δ) Στη “Χρονική διάρκεια διδακτικών φάσεων” αναγράφεται η κατ’ εκτίμηση - χρονική διάρκεια των σταδίων που έχουν
αναγγελθεί στην πρώτη στήλη.