Transcript Slajd 1 - MMP - Hosting Panel

Indywidualizacja procesu nauczania
- jak sprawnie wdrożyć jej założenia?
opracowała: Joanna Dembowa
Kalisz 2010
Część I
Indywidualizacja a prawo oświatowe
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach
i placówkach
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada
2010 zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz
przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych
 Rozporządzenie MENiS z 08.06.2009r. w sprawie dopuszczenia do
użytku szkolnego programów nauczania, programów wychowania
przedszkolnego i podręczników oraz zalecania środków
dydaktycznych
 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008
r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół
Istota rozporządzeń:
 Rozporządzenia podkreślają indywidualne podejście
do dziecka potrzebującego wsparcia w rozwijaniu
zdolności i zainteresowań czy pokonywaniu trudności,
udzielanego jak najbliżej miejsca edukacji - w jego
przedszkolu, szkole lub placówce.
Najważniejsze rozwiązania:
 poszerzenie świadczonej pomocy psychologiczno-
pedagogicznej o prowadzenie działań pedagogicznych
mających na celu poznanie możliwości psychofizycznych
i potrzeb edukacyjnych dziecka,
 zobowiązanie nauczycieli wychowania przedszkolnego do
analizy i oceny gotowości dziecka do podjęcia nauki w
szkole,
 zobowiązanie dyrektorów szkół podstawowych do
rozpoznawania ryzyka wystąpienia specyficznych trudności
w uczeniu się (w tym ryzyka dysleksji) już na pierwszym
etapie edukacyjnym,
 określenie czasu trwania zajęć dydaktyczno-wyrównawczych
i zajęć specjalistycznych.
Program nauczania powinien zawierać m.in.
 sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania,
z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy
w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz
warunków, w jakich program będzie realizowany,
 propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania
osiągnięć ucznia
Nauczyciel może dokonać modyfikacji
programu zgodnie z nowymi wymaganiami
1. szczegółowo analizuje treści podstawy programowej
oraz uwagi dotyczące realizacji podstawy
2. uszczegóławia cele zawarte w podstawie
programowej i wskazuje odpowiadające im
osiągnięcia ucznia;
3. planuje jednocześnie, kiedy oczekuje się od ucznia,
że będzie dysponował opisaną wiedzą,
umiejętnościami i przyjmował dane postawy;
4. porządkuje zgodnie z własną koncepcją treści
kształcenia, układając je w najodpowiedniejszej jego
zdaniem kolejności
5. wybiera i proponuje formy i metody pracy z uczniami
stosownie do treści, kształconych umiejętności,
potrzeb i preferencji uczniów, z którymi pracuje i
wreszcie własnych predyspozycji oraz warunków
szkoły;
6. planuje sposób i kryteria oceniania postępów
uczniów (jak w dobrze opracowanym
przedmiotowym systemie oceniania).
 Nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkole będą opracowywać
i realizować programy wsparcia uczniów, w tym ze
specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
 Powstaną zespoły nauczycieli i specjalistów prowadzących
zajęcia z uczniem, których celem będzie diagnozowanie i
zindywidualizowane zaspokajanie specjalnych potrzeb
edukacyjnych uczniów.
 Nowym rozwiązaniem jest także wprowadzenie Karty Potrzeb
i Świadczeń dla każdego ucznia wymagającego pomocy
psychologiczno – pedagogicznej, którą założy i będzie prowadził
Zespół.
 Rozporządzenie zobowiązuje poradnie psychologicznopedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne oraz placówki
doskonalenia nauczycieli do udzielania wsparcia merytorycznego
nauczycielom organizującym pomoc psychologicznopedagogiczną uczniom.
Część II
Indywidualizacja w praktyce
– jak się za nią zabrać?
Indywidualizacja nauczania pozwala
dzieciom czerpać radość z nauki – dzięki
temu prawidłowo się rozwijają
Szkoła ma pomagać każdemu dziecku wydobyć
potencjał twórczy.
Nie koncentruje się na analizie jego wad czy
dysfunkcji lecz na poszukiwaniu adekwatniejszych
metod skutecznego nauczania, a tym samym
pozostaje sprzymierzeńcem, a nie wrogiem ucznia.
Jakich trzeba przygotowań?
 Ze strony dyrektora szkoły – nadzoruje wdrażanie projektu,
wnioskuje o dotacje na szkolenia i doposażenie szkoły.
 Ze strony zespołu powołanego w celu realizacji zadań
związanych z indywidualizacją – opracowuje jej program.
 Ze strony nauczycieli – odbywają przeszkolenie w zakresie
nowych form organizowania zajęć, trybu nauczania i
prowadzenia lekcji na wielu poziomach.
 Ze strony rodziców – bez ich współudziału trudno byłoby
określić profil poznawczy ucznia i jego potrzeby rozwojowe.
Wspierają jego rozwój.
Czego nauczyciel musi się nauczyć?
Powinien orientacyjnie rozpoznać profil poznawczy
każdego ucznia:
◦ jego styl uczenia się( preferowana półkula)
◦ preferowane kanały uczenia się( wzrokowy,
słuchowy, kinestetyczny )
◦ mocne i słabe strony,
◦ umiejętności, zdolności, poziom uzyskanej
wiedzy
◦ strukturę inteligencji,
◦ przejawiane trudności, itp.
Nauczyciel powinien zdobyć wiedzę,
narzędzia i umiejętności:
• Jak diagnozować etap rozwoju ucznia i jego profil
poznawczy?
• Jak wykorzystywać te informacje w swojej pracy
dydaktycznej?
• Jak skłaniać uczniów do samoobserwacji i
samorozwoju?
• Jak oceniać, aby wspierać rozwój ucznia?
• Jakie metody nauczania stosować w pracy z dzieckiem?
Jak realizować indywidualizację nauczania?
Uświadomić sobie własne zasoby intelektualne i
osobowościowe (profile poznawcze i trenerskie,
mocne strony intelektualne, osobowościowe i
psychospołeczne.
 rozpoznać z rodzicami i uczniami :
 preferencje poznawcze uczniów(słuch wzrok, ruch,
dotyk…)
- efektywne metody uczenia się,
zindywidualizowane dla każdego ucznia;
- profil poznawczy własnej klasy.
- profil wielorakiej inteligencji ucznia
- Korzystanie z lewej i prawej półkuli mózgu,
- Zainteresowania

 oceniać wg zasad oceniania kształtującego
Przygotowywać sprawdziany zgodnie z zaleceniami
poradni i możliwościami ucznia
Modyfikować programy nauczania zgodnie z
rozporządzeniem o programach nauczania (sposoby
osiągania celów kształcenia i wychowania, z
uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w
zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz
warunków dydaktycznych,)
l
Dobrze, by uczeń na początku odkrył swój własny profil
poznawczy i poznał zalety tej wiedzy.
Można posłużyć się rozmaitymi kwestionariuszami, które pomogą
odpowiedzieć na pytanie: Kiedy i jak najlepiej się uczę?
Wyniki tych kwestionariuszy mogą stać się nieocenioną pomocą
dla uczniów, rodziców nauczycieli, terapeutów.
Pamiętajmy: nie służą one do etykietowania lecz do uruchomienia
sensownej (samo-) obserwacji i doskonalenia efektywności i
skuteczności samodzielnego uczenia się. A uczyć się w XXI wieku
trzeba przez całe życie.
Ćwiczenie - Test
Przykładowe kwestionariusze
ankieta dla ucznia klasy III instrukcja do ankiety
Lista kontrolna dla ucznia zdolnego
Profile poznawcze
Wzrokowiec:
 Jest wrażliwy na elementy wizualne otoczenia – kolory,
kształty. Ma potrzebę przebywania w ładnym środowisku. Jest
schludny, zwraca uwagę na wygląd zewnętrzny swój i innych
ludzi. Łatwo się dekoncentruje, jeśli w jego otoczeniu panuje
nieład. Dobrze zapamiętuje twarze.
 Mówiąc opisuje kształt, wygląd, wielkość rzeczy, inną osobę
lub miejsce, w którym się znajdują, lub które widział.
 Mówi szybko, utrzymując z rozmówcą kontakt wzrokowy.
 Używa często słów takich jak: widzieć, patrzeć, spójrz,
popatrz, wyobrażać, perspektywa, pokaz, obraz, wygląd,
obserwować, horyzont, mglisty, kolor.
Słuchowiec
 Jest elokwentny. W kontakcie z innymi zwraca uwagę na imię,




nazwisko, dźwięk głosu, sposób mówienia i oczywiście na to,
co mówią. Rozprasza go zbyt przedłużający się kontakt
wzrokowy . Natomiast potrzebuje nieustannych bodźców
słuchowych.
Jeśli przez dłuższy czas przebywa w ciszy – sam zaczyna
wytwarzać dźwięki (nuci, śpiewa, gwiżdże, mówi do siebie).
Mówi dużo i rytmicznie. Ma przyjemny głos. Manipuluje
tembrem głosu w trakcie mówienia. Zwykle opisuje dźwięki,
głosy, muzykę, efekty dźwiękowe, hałas w otoczeniu.
Bardzo szczegółowo opowiada o tym, co mówią inni.
Używa słów: cichy, głośny, brzmieć, słuchać, głos, odgłosy,
dźwięk, hałaśliwy, rozmawiać, harmonia, słyszeć, itp.
Dotykowiec
 Posiada dużą wrażliwość na doznania fizyczne oraz uczucia





zarówno własne, jak i innych.
Zwraca uwagę na komunikację pozawerbalną: wyraz twarzy,
język ciała, tembr głosu.
Znacznie silniej odbiera emocje wyrażane przez innych niż
wypowiadane przez nich słowa.
Podczas rozmowy, utrzymuje kontakt wzrokowy z rozmówcą,
po to, by odczytać wyraz jego twarzy. Zachowuje się bardzo
ekspresyjnie.
Wyraża się poprzez ruch rąk i komunikację niewerbalną.
Opisuje swoje samopoczucie, doznania fizyczne i emocje.
Używa słów takich, jak: czuć, zimno, ciepło, twardy, miękki,
świeży, pachnący, cierpieć, cieszyć się, bać się, mieć wrażenie,
lubić, itd.
Kinestetyk
 Potrzebuje dużo przestrzeni, gdyż lubi dużo i często się
poruszać. Siedząc na krześle zwykle kołysze się lub porusza
nogami. Lubi zmieniać miejsce, podróżować. Jest wyczulony
na ruch i działanie w otoczeniu. Jest pragmatyczny,
zorientowany na cel.
 Mówi niewiele i lakonicznie, za to często gestykuluje. W
rozmowie szybko przechodzi „do konkretów”.
 Używa słów opisujących działanie: robić, jechać, załatwiać,
organizować, ruszać się, piąć się w górę, posuwać się do
przodu, najlepszy, szybko. ;- „weźmy sprawy we własne ręce”
Jak pracować uwzględniając kanały
poznawcze uczniów?
Ze wzrokowcami:
 Używać rysunków, fotografii i obrazków
 Stosować mapę myśli
 Ilustrować poszczególne etapy czytanych historii
Ze słuchowcami:
 Uczyć stosując piosenki
 Dużo ćwiczeń na mówienie
 Słownictwo może być ćwiczone przez krzyżówki,
rozsypani, szarady
Z kinestetykami:
 Umożliwiać uczniom ruch na zajęciach
 Body language powinien być zastosowany do pracy
nad słownictwem
 Odgrywać scenki sytuacyjne
 Praca w grupach
Kanały wiodące
Umysł ludzki myśli w trzech różnych językach
– korzysta z kanału wzrokowego, słuchowego
i ruchowego w trzech konfiguracjach
 SWR
 SRW
 RSW
 RWS
 WSR
 WRS
Indywidualizacja na różnych
przedmiotach nauczania.
Język polski: nauka czytania
 •od metody fonetycznej zaczynamy u dzieci o wzorcach WSR i
SWR,
 WRS – od metody wzrokowej,
 pozostali uczniowie– metoda całościowa, oparta na
doświadczeniu.
nauka pisania
 Trudności w pisaniu u dzieci RSW i SRW
przezwycięża się dając więcej czasu lub krótsze zadania.
 WRS i RWS mogą mieć trudności z wypowiedziami pisemnymi
– niech robią pisemny plan wypowiedzi.
Historia
 SWR – radzą sobie najlepiej
 RSW i SRW muszą mieć do wyboru różne metody wykazania
się wiedzą. Zamiast testów czy długich prac pisemnych
odpowiedzi ustne , dramy. Zamiast długotrwałego czytania
debata, wykład, praca w grupie.
 WRS i RWS – mogą robić kostiumy, mapy, makiety.
 SWR i WSR – powinni pisać opowiadania i nagrywać materiał
pisemny na dyktafon.
Matematyka
 Dla dzieci o wzorcach WRS i RWS najlepsze jest
podejście praktyczne, a nie ustne wyjaśnienia.
 Dzieci SRW i SWR muszą widzieć modele i omawiać je.
 RSW potrzebują konkretnych doświadczeń, których
mogłyby rozmawiać.
 WSR dobrze radzi sobie w pracy grupowej ucząc innych.
Sztuka
 SRW i RSW wolą rzeźbę, lepienie, modele
są niezwykle twórcze ale bardzo niepewne potrzebują
naszego wsparcia
Muzyka
 RSW i SRW wolą śpiewać i grać na instrumentach;
kłopot z pisaniem nut
 SWR –śpiew i akompaniowanie sobie na
instrumentach muzycznych jest utrudnione
Języki obce
 WRS i RWS potrafią nauczyć się dobrej wymowy,
mają jednak trudności ze słownictwem, chyba że uczą
się bezpośrednio z doświadczenia.
 SWR i WSR wolą jednocześnie uczyć się czytania i
mówienia.
W-f
 Dzieci o wzorcach RSW, WRS i RWS powinny mieć
możliwość działać, albo raz zobaczyć i działać.
 Dzieci WSR i SWR potrzebują najpierw ustnych
wyjaśnień, powolnych i opisowych.
 SRW muszą najpierw powiedzieć sobie, co mają
zrobić, są doskonałymi instruktorami dla innych
uczniów.
Funkcje mózgu
 Mózg człowieka ma dwie strony (półkule).
 Najczęściej u człowieka następuje dominacja jednej z
półkul, co mówi nam o tym jak się uczymy, co jest dla
nas ważne, jak zachowujemy się w sytuacjach
stresowych
 Test na ustalenie dominacji półkuli
Półkule mózgowe
Lewa półkula-logiczna
 stopniowo
 kolejno, detale
 logika, rozum
 reguły, zasady, metody
 analiza
 dosłowność
 myślenie matematyczne
(nauka)
 od szczegółu do ogółu
Prawa półkula
 całościowo
 jednocześnie
 uczucia, intuicja
 kreatywność, twórczość
 synteza
 metaforyczność
 myślenie obrazami
(sztuka, muzyka, taniec)
 od ogółu do szczegółu
Nowoczesne nauczanie
musi bazować na efektywnym wykorzystaniu całego
mózgu:
 Uczenie polisensorczne( angażujące wszystkie zmysły)
 Obupółkulowe (angażujące język, logikę, intuicje,
wyobraźnię, emocje rytm, ruch)
 W odpowiednim stanie aktywacji ( integracja,
skupienie, relaks)
 Przykłady:, edukacja przez ruch, metoda dobrego
startu
Jak realizować indywidualizację nauczania?
modyfikować swoje metody pracy z uczniami i
wzajemnie się wspierać wykorzystując zasoby całego
zespołu
-Metody C.Freineta
-W. Sherborn
-M. Bogdanowicz( Metoda Dobrego Startu)
-System Edukacja przez ruch
-różnorodne metody nauki czytania
-pedagogika zabawy
-kinezjologia edukacyjna
Wieloraka inteligencja
 Teoria ta uznaje prawo każdego dziecka do
posiadania własnego profilu rozwoju i
własnego stylu uczenia się ( w kontekście
posiadanych profilów inteligencji)
Rodzaje inteligencji
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
lingwistyczna (werbalna)
logiczno-matematyczna
muzyczna
wizualno-przestrzenna
kinestetyczna
przyrodniczo-ekologiczna
interpersonalna
intrapersonalna
zmysłowa
historyczna
kreatywna
Co indywidualizujemy?
 treści nauczania
 metody pracy
 formy organizacyjne
 sposób sprawdzania wiedzy( ustna, pisemna)
 Pracę domową
 Zajęcia pozalekcyjne
 ocenianie
Co dalej?
 Jeśli nauczyciel pozna już dobrze swoich uczniów ( ich
kanały wiodące dominującą półkulę, inteligencje
wielorakie, zainteresowania) jest już w połowie drogi do
oceniania kształtującego
następnego ważnego elementu indywidualizacji
Źródła:
• Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej o ocenianiu,
pomocy psychologicznej, programach nauczania
 strona internetowa www.punctum.pl Pracowni Oświatowo Wydawniczej Punctum
 Małgorzata Taraszkiewicz i Colin Rose „Atlas efektywnego
uczenia się” transferlearning 2006
 Colin Rose Malkolm J.Nicholl „Ucz się szybciej na miarę XXI
wieku” Logos 2003