Transcript 3 - wpsnz
„Poradnictwo dla osób starszych” Dr Daria Zielińska-Pękał Warsztat pracy doradcy - czyli jak pomagać? Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Relacja trójbiegunowa w poradnictwie DORADCA PROBLEM RADZĄCY SIĘ DORADCA Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Relacja poradnicza (terapeutyczna) wg Rogersa: • to taki sposób bycia z drugą osobą, który sprzyja zdrowym zmianom i ułatwia rozwój, • powodzenie w procesie pomagania zależy nie tyle od kwalifikacji czy umiejętności technicznych doradcy, ile od jego określonych postaw oraz cech osobowych. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Triada Rogersa – warunki dobrej poradniczej relacji Bezwarunkowa akceptacja Kongruencja (autentyczność) Empatia Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Bezwarunkowa akceptacja: – całościowa akceptacja klienta przed doradcę – zakłada powstrzymywanie się doradcy przed ocenianiem klienta – akceptacja wszystkich uczuć klienta (tych wrogich, negatywnych, jak i tych dojrzałych i pozytywnych) – akceptacja klienta takim jaki jest (takim jaki mówi, ze jest) Kongruencja – autentyczność doradcy (doradca jest naprawdę sobą) – to gotowość do ujawniania nastawień, które uporczywie dają o sobie znać (nawet tych negatywnych) Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Empatia • w potocznym rozumieniu - zdolność współodczuwania (zbyt duże uproszczenie) • w terapeutycznym, jak i poradniczym kontekście empatia to zdolność zrozumienia tego, co czuje inny człowiek bez konieczności przeżywania tych samych emocji • to rozumienie we współodczuwaniu • empatia pełni swoistą funkcję ochraniającą doradcę przed wejściem w trajektorię cierpienia osoby radzącej się. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej • empatia to nie sympatia • sympatia: – „czuć wraz” z innym człowiekiem – ten rodzaj wspierania zakłada doświadczanie tego wszystkiego, co czuje osoba przeżywająca problem – sympatia zubaża i rozprasza doradcę poprzez pozostawienie go otwartym na burze i przypływy emocji, które w takich przypadkach się pojawiają • przesunięcie granic z empatii na sympatię może utrudnić relacje poradniczą. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej RADZĄCY SIĘ Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Radzący się to osoba, która: • ma trudność w uregulowaniu swoich relacji ze światem zewnętrznym lub ze sobą samym (albo z jednym i drugim); • ma obniżoną umiejętność samodzielnego wyjścia z określonej (trudnej, niepewnej) sytuacji życiowej • jest psychicznie zdrowa, a jej bezradność ma charakter jedynie przejściowy. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej • • • Rodzaje osób zgłaszających się po pomoc: zaradni częściowo zaradni bezradni Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej • • • • Osoba zaradna: traktuje problem jako element motywujący do działania, cechuje się fascynacją i chłodną koncentracją na problemie, jest aktywna, pełna energii i zapału brak bezradności, zagubienia, frustracji. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Osoba częściowo zaradna: • otwarta, współpracująca, działająca, • wie, że ma problem i chce zrobić wszystko, aby go rozwiązać • z reguły traktuje problem jako element motywujący do działania. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Osoba bezradna • traktuje problem jako coś, co przytłacza, • cechuje ją brak koncentracji, rezygnacja, postawa ucieczkowa, obojętność, opór, • mająca trudności w kontakcie z drugim człowiekiem (z doradcą) • w sytuacji problemowej wydaje się być poddana. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Postawa wobec starości Opis (wg D.B Bromley’a, Psychologia starzenia się) Postawa konstruktywna Pogodzenie się ze starością i ewentualną śmiercią; zadowolenie z siebie i z kontaktów z innymi; wewnętrzne zintegrowanie oraz optymizm Postawa zależności bierność; zależność wobec innych ludzi; odejście z pracy zawodowej; poczucie bezpieczeństwa zapewnić ma dom rodzinny. Postawa obronna samowystarczalność i odrzucanie pomocy innych; pesymistyczne typ „opancerzonych” patrzenie na starość, które zostaje zamaskowane wzmożoną aktywnością. Postawa wrogości (wobec otoczenia) Postawa wrogości (skierowana na samego siebie) agresywność i podejrzliwość wobec innych; niemożność akceptacji własnej starości i nadchodzącej śmierci; zazdrość oraz wrogość wobec młodych ludzi; izolowanie się od otoczenia; samowystarczalność i aktywność (najczęściej zawodową) wrogość wobec siebie; pasywność; pesymistyczne pogodzenie się ze starością; traktowanie śmierci jako wyzwolenia; brak zadowolenia z życia Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej PROBLEM Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Problem: • rodzaj zadania, którego podmiot nie może rozwiązać przy aktualnie posiadanym zasobie wiedzy, umiejętności i nastawienia. • bardzo ważnym zadaniem jest prawidłowa identyfikacja problemu Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej • • • • • Problem właściwy: nie istnieje samodzielnie problem jest zawsze „czyjś”, należy do podmiotu, który go formułuje wyznaczając tym samym własne dążenie do celu. jest z natury subiektywny i jednostkowy; odnosi się do świata przeżyć i doświadczeń konkretnego człowieka w stosunku do takiego problemu podmiot zawsze przybiera określoną postawę, reaguje na niego w emocjonalny sposób, myśli o nim. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Modele doradców (wg. B.Wojtasik) • • • • • Ekspert Informator Konsultant Spolegliwy opiekun Leseferysta Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Doradca ekspert • specjalista w swojej dziedzinie; duża wiedza zawodowa i doświadczenie • jest przekonany o swojej racji (wie lepiej) • rozwiązuje problem za klienta • udziela konkretnych instrukcji, wskazówek i poleceń • interesuje go problem, a nie klient • ponosi odpowiedzialność za udzieloną poradę Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Doradca informator • zajmuje się głównie zbieraniem, analizowaniem, przetwarzaniem, magazynowaniem, selekcjonowaniem informacji o możliwościach rozwiązania problemu, • to osoba doskonale doinformowana • wykorzystuje środki masowego przekazu (audycje, programy TV, poradniki książkowe) Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Doradca konsultant • • • • zajmuje się i klientem i sposobami rozwiązania problemu motywuje klienta do podjęcia decyzji bierze pod uwagę, jakimi wartościami kieruje się klient odpowiedzialność za wybór rozwiązania podzielona jest między obie strony • łączy dyrektywny i liberalny sposób doradzania • doradca tzw. „wyważonej symetrii” Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Doradca spolegliwy opiekun • ciepły, otwarty, akceptującypomocny, życzliwy, wrażliwy na potrzeby klienta • stymuluje klienta do aktywności • podsuwa nowe propozycje • nie narzuca zdania, ale proszony nie rezygnuje z udzielenia porady. • odpowiedzialność za decyzje jest rozłożona pomiędzy doradcę i klienta, większa jednak po stronie radzącego się Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Doradca leseferysta • (fr, „pozwolić robić”) - to nieprzeszkadzanie, niewtrącanie się, pozostawienie swobody działania • nie jest zorientowany na problem, ale na klienta • nie ma gotowych odpowiedzi, • pobudza klienta do poznania siebie, • stwarza możliwości samoanalizy, • oświetla pole problemowe, • odmawia udzielania rad • nie ponosi odpowiedzialności za wybór rozwiązania Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej MODEL DORADCY EKSPERT INFORMATOR KONSULTANT SPOLEGLIWY OPIEKUN LESEFERYSTA PODMIOT DZIAŁANIA doradca doradca doradca radzący się radzący się doradca radzący się PRZEDMIOT DZIAŁANIA problem radzącego się METODY DZIAŁANIA przekonywanie kierowanie, perswazja, pytania zamknięte, pouczanie, podawanie ścisłych instrukcji problem radzącego się problem radzącego się, jak cała sytuacja poradnicza cała sytuacja poradnicza i doradcy oraz problem radzącego się i doradcy przekonywanie, kierowanie, perswazja, pytania zamknięte, pouczanie informowanie konsultacja, negocjacje, dialog, pytania zamknięte i otwarte, interpretowanie wypowiedzi, informacje zwrotne, mediacje, odzwierciedlanie uczuć, parafraza, pytania otwarte, wyjaśnianie, klasyfikowanie, obserwowanie stosowanie wypowiedzi typu „ja” czynne słuchanie, słuchanie i rozumienie, ŚRODKI, NARZĘDZIA DZIAŁANIA środki materialne: kwestionariusze, testy, ankiety publikacje, wystąpienia, informatory, media, poradniki środki materialne, jak również niematerialne środki niematerialne: ciepło, życzliwość, kongruencja, akceptacja, empatia środki niematerialne: ciepło, życzliwość, kongruencja, akceptacja, empatia WYNIK DZIAŁANIA rozwiązanie problemu przez doradcę uzyskanie informacji przez klienta wspólna decyzja doradcy i radzącego się ostateczna decyzja należy wyłącznie do klienta podjęcie samodzielne decyzji przez klienta Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej