Transcript 04.ders vücut ısısı

ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA
ACİL BAKIM 4.DERS
YAŞAM BULGULARI
Hayati belirtiler olarak adlandırılan yaşam
bulguları vücudun fizyolojik olarak normal
işleyişinin dışarıdan ölçülebilmesidir.
Yaşam Bulguları;
Sağlık durumunun temel göstergelerinden olan;
1. Vücut sıcaklığı,
2. Nabızdan,
3. Kan basıncı,
4. Solunumdan oluşur.
Yaşam Bulgularını İzlerken;
 ölçülen bulgunun normal sınırlarına,
 hastanın tıbbi öyküsü ve kullandığı ilaçlarına,
 belirtilen değişiklikleri oluşturan çevre
koşullarına,
 ölçüm aletlerinin doğruluğu ve doğru ölçüm
kriterlerine dikkat edilmelidir
YAŞAM BULGULARINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
a) Yaş
b) Cinsiyet,
c) Fiziksel aktivite
d) Günlük döngü
e) Emosyonel durum
f) Çevre
g) İlaçlar
h) Diğer şeklinde açıklanabilir
TERMOREGÜLASYON
Vücut ısısının düzenlenmesi, ısının üretimi ile ısı
kaybı arasındaki denge ile sağlanmaktadır.
-İnsanda, vücut ısısı hipotalamik dengenin
kontrolündedir.
-Ön hipotalamus preoptik bölgede,3.ventrikülün
tabanında yerleşmiş olan bu merkez periferal sıcak
ve soğuk nöral reseptörlerden gelen sinyallerle
vücut ısısını kontrol eder.
- Bu kontrol mekanizmasına “termoregülasyon”
denir.
Termoregülasyon vücut iç ısısını 37±1 ºC değerinde
sabit tutar.
-Vücut sıcaklığı 42 ºC ‘ye ulaştığında beyindeki
sinir hücrelerinin çoğu ölür.
-Vücut ısısının düzenli olması, üretilen ısı ile
kaybedilen ısının dengede olmasına bağlıdır.
 Vücut iç sıcaklığı 35.5 derece civarında ısı kaybı
başlar.
 Vücut iç sıcaklığı 35 – 32 dereceye düştüğünde
düşünce bulanıklığı, mantıksız sonuç çıkarma,
sıcaklığı yanlış algılama başlar.
 Vücut iç sıcaklığı 32 - 30 derece arasında adale
sertleşmesi, bilinçsizlik ve zayıf yaşam belirtileri
olur.
 Vücut iç sıcaklığı 25 dereceye düştüğünde ölüm
kaçınılmazdır.
ISI ÜRETİMİN ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
1.Bazal metabolizma
2.Kas çalışması
3.Besin alımı
4.Endokrin etkiler
5.Sempatik sinir sisteminin uyarılması
Hipotalamusun ön lobu, vücut sıcaklığı yükseldiğinde
düşürmek için 4 önemli mekanizmadan yararlanır
1.Vazodilatasyon (damarların genişlemesi):
Vücut sıcaklığı yükseldiği zaman derideki ‘’damarlarda genişleme’’ meydana gelir.
Böylece ısı kan dolaşımı ile deriye taşınarak kaybedilir.
2.Terleme ve buharlaşma
3. Isı üretiminin azalması:
Vücutta -fazla ısı üretimine neden olan tüm kimyasal
olaylar ve hormonlar baskılanır.
4. Solunumda artış.
VÜCUT SICAKLIĞINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
 Günün Saati:
*Vücut sıcaklığı gün içinde değişebilir.
*Sabah en düşük, öğleden sonra en yüksek
seviyededir. Günlük ısı değişiklikleri ortalama
*0.3-0.5 C *arasında değişir.
 Yaş:
*Yenidoğanlarda henüz ısı merkezi tam olarak
olgunlaşmamıştır.
*Beden sıcaklığı iyi düzenlenemez.
*Çevre ısısı ile aynı yönde düşüp yükselebilir.
*Çocuk, adölesan dönemine ulaşıncaya kadar vücutta ısı
dengesi zor kurulur.
*Yetişkinlikte organizmada ısı dengesi kurulmuştur.
*Yaşlılık döneminde ise bazal metabolizma hızındaki
yavaşlamaya, deri altı yağ dokusunda ve ter bezlerinin
aktivitesinde azalmaya bağlı olarak birey yeniden
sıcaklık değişikliklerine duyarlı hale gelir.
 Hormonlar:
* Tiroid hormonu ve büyüme hormonunun salgısı
arttıkça beden sıcaklığı artar.
* Kadınlarda menstrual siklus beden sıcaklığında
değişikliğe neden olur.
* Menstural siklusta ovulasyon dönemine kadar
vücut sıcaklığı düşük seyrederken ovulasyon
sonrası yükselir.
 Fiziksel aktivite:
* Kas çalışması sırasında enerji gereksinimi
arttığından kaslarda metabolizma hızlanır.
*Metabolizmadaki bu hızlanma ısı üretimini,
dolayısıyla vücut sıcaklığını artırır.
*Maraton koşucularında vücut sıcaklığı 40 C ye
kadar yükselebilir.
 Stres:
*Psikolojik ve fizyolojik faktörler beden sıcaklığını
etkiler. Sempatik sinir sisteminin etkisi ile
epinefrin ve nor-epinefrin yapımı ve dolayısıyla
metabolizma hızlanarak ısı üretimi artar.
*Korku ve anksiyete gibi durumlarda vücut sıcaklığı
benzer şekilde yükselir.
 Çevre:
*Birey çevre sıcaklığının etkisine karşı vücut
sıcaklığını giyim biçimiyle dengelemeye çalışır.
*Soğuk ortamda koyu renk, kalın giysiler giyilerek
ısı kaybı azaltılmaya; sıcak ortamda ise ince, açık
renk giysilerle ısı kaybı artırılmaya çalışılır
PATOFİZYOLOJİK:
Beden ısısını kontrol eden mekanizmaların
bozukluğuna yol açan;
-Beyin tümörü
-Hipotalamik tümör
-Kafa travması
-Kafa içi basıncının artması
-Koma,
-Enfeksiyon
-Anemi
-Nörovasküler hastalıklar
-Yetersiz terleme
Normal Vücut Isısı
 Koltuk altında; 36.5 ºC
 Ağız içinde; 37 ºC
 Rektumda; 37.5 ºC
ALTINDADIR!!!
ATEŞ
 Hastalık durumlarında vücut ısısının normal
sınırlarının üzerine çıkmasına ateş ya da
hiperpreksi denir.
 Ateş vücudun enfeksiyonlara karşı geliştirdiği
immun yanıtın bir parçasıdır.
 Mikroorganizmalar, mikroorganizma toksinleri,
bazı hormonlar, tahrip olan dokulardan açığa
çıkan yıkım ürünleri hipotalamusa etki ederek
termostat ayarını yükseltir ve ateşe neden olurlar.
 Bu etkiyi yaratan maddelere “pirojenler” denir.
ATEŞİN NEDENLERİ
 bakteriler,
 immün reaksiyonlar,
 spesifik inflamasyonlar,
 doku hasarları,
 neoplastik olaylar
 ilaç reaksiyonları
‘’Ateş bakteri çoğalmasını önleyerek ve antikor
üretimini artırarak yararlı olabileceği gibi, yüksek
sıcaklıklar hücre hasarına yol açarak zararlı da
olabilirler’’
ATEŞ YÜKSELİRKEN;
*üşüme,
*titreme,
*piloereksiyon gibi vücut sıcaklığını yükselten
mekanizmalar devreye girer.
Vücut sıcaklığı hipotalamusun belirlediği noktaya
kadar çıktıktan sonra, vazodilatasyon ve terleme
gibi vücut sıcaklığını düşüren mekanizmaları
devreye girer.
ATEŞ ÇEŞİTLERİ;
 Constant (Devamlı) Ateş:
Sabah ve akşam farkı 1 ºC’tan daha az olan
ateştir. Örn; tifo.
 Intermittent (Aralıklı) Ateş:
Sabah ve akşam farkı 1 ºC fazla olup, gün
içerisinde 37 ºC altına inebilen ateştir. Örn;
romatizmal ateş
 Remittent (Dalgalı) Ateş:
ateş yavaş yavaş yükselerek 5-7 günde zirveyi
bulduktan sonra bir kaç gün yüksek devam edip
yavaş yavaş normale dönen, sonra yeniden
yükselerek dalgalanmalar gösteren ateştir.
 Örn; hodgin hastalığı
 Ondülans Ateş:
Vücut sıcaklığı birkaç gün içerisinde yavaş yavaş
yükselir. Bir süre ateş yüksek kaldıktan sonra yine
birkaç gün içinde ateş düşer.
 İnvers (Ters) Ateş:
Vücut sıcaklığı sabah ölçümlerinde daha yüksek,
akşam ölçümlerinde daha düşüktür
Yüksek ateşin birden düşürülerek normale
dönmesine kriz tipi ateş düşmesi, ateşin kademeli
olarak yavaş yavaş düşürülerek normal değerlere
ulaşmasına ise lizis tipi ateş düşmesi denir.
Vücut Isısı Ölçüm Yolları
 Kulak yolu
 Oral
 Aksiller
 Rektal
 Deri (uzaktan-temassız)
Timpanik Termometreler;
 Kulaktaki timpanik membrandan yayılan kızılötesi
ışınını ölçme temeline dayanırlar.
 Ölçüm öncesi alıcı üzerine tek kullanımlık plastik
kılıf geçirilir ve dış kulak bölümüne yerleştirilir.
-Timpanik termometrelerin en büyük avantajı, *vücut sıcaklığı ölçümü için gerekli zamanı azaltması,
*enfeksiyon yayılımını önlemesi
*kullanımının kolay olmasıdır.
‘’’Timpanik termometre ile elde edilen vücut ısısı
ölçümü gerçeğe en yakın değer olarak kabul
edilmektedir. ‘’’
Timpanik termometre
Temassız ateş ölçer
 Vücuda temas etmeden kullanılır.
 Rahattır.
 Güvenirlik?
Civalı Termometreler;
Oral Yol; Termometrenin gümüş kısmı hastanın dilinin
altında kalacak şekilde yerleştirilir ve en az 3 dakika beklenir.
Aksiller Yol; Hasta terli ise koltuk altı kurulanmalıdır.
Termometre koltuk altında en az 5 dakika bekletilmelidir.
Rektal Yol; Hasta Sim’s pozisyonuna alınır ve Termometre
en az 2 dakika bekletilmelidir.
Termometrenin balon kısmı;
 Bebeklerde 1 – 1.5 cm
 Çocuklarda 2 – 2.5 cm
 Erişkinde 3 – 3.5 cm anüsten içeriye
ilerletilmelidir.
Sim’s Pozisyonu;
ORAL YOLLA VÜCUT SICAKLIĞININ
*ALINMAMASI* GEREKEN DURUMLAR
• Dispnesi olan hastalarda
• Devamlı oksijen alanlarda
• Çocuklarda
• Yaşlılarda
• Psikiyatri hastalıklarında
• Bilinçsiz hastalarda
• Ameliyat sonrasında
• Ağız ve burun ameliyatlarından sonra
• Ağız içi enfeksiyonlarında
• Sıcak ya da soğuk gıda alımından hemen sonra
• Sigara içildikten hemen sonra
REKTAL YOLLA VÜCUT SICAKLIĞININ
ALINMAMASI GEREKEN DURUMLAR
•Doğum ve loğusalık devresinde
•Kardiyak problemi olanlarda
•Yenidoğanlarda
•Diyaresi olan hastalarda
•Defekasyondan hemen sonra
•Rektum ameliyatı geçirenlerde
TİMPANİK YOLLA VÜCUT SICAKLIĞININ
*ALINMAMASI* GEREKEN DURUMLAR
•Kulak enfeksiyonlarında
•Kulak ameliyatı geçiren kişilerde
•Dış kulak yolunda buşon olması durumunda
AKSİLLER YOLLA VÜCUT SICAKLIĞININ
*ALINMAMASI* GEREKEN DURUMLAR
 Koltuk altında enfeksiyon olanlarda ve çok zayıf
hastalarda tercih edilmez.