Transcript DERS-2

SİSMİK- ELEKTRİK
YÖNTEMLER
DERS-2
DOÇ.DR.HÜSEYİN TUR
JEOFİZİK NEDİR?
•Fiziğin Temel İlkelerinden Yararlanılarak su küre ve
atmosferi de içerecek biçimde Dünya, ayrıca ay ve
diğer gezegenlerin araştırılması
JEOFİZİĞİN DALLARI
•SİSMOLOJİ (depremler ve elastik dalgalar)
•GRAVİTE VE JEODEZİ (Yer'in gravite alanı ve Yer'in biçimi ve boyutu)
•ATMOSFER BİLİMLERİ; ki izleyen alanları kapsar: Atmosfer Elektriği ve Yer
Manyetik Alanı ( İyonosfer, Van Allen Kuşağı, Tellürik Akımlar vb. içerecek
biçimde) Meteoroloji ve Klimatoloji, Her ikisi de iklim çalışmalarını kapsar.
Aeronomi, Atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısı.
•JEOTERMİK (Yer ısısı, Isı akısı, Volkanoloji, ve sıcak noktalar)
•HİDROLOJİ ve HİDROGRAFİ (yeraltı ve yüzey suyu, bazen glasiyoloji de
kapsar)
•FİZİKSEL OŞİNOGRAFİ (Deniz suyu sıcaklık, yoğunluk, akıntı ölçümleri)
•TEKTONOFİZİK (Yerküredeki jeolojik süreçler)
•JEODİNAMİK (Yer içinin Dinamik İncelenmesi)
•ARAMA VE MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ
•GLASİOLOJİ/BUZULBİLİM
•PETROFİZİK/ KAYA FİZİĞİ
•MİNERAL FİZİĞİ
JEOFİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI
•Levha Tektoniği Ve Deprem Araştırmaları
•Sismik Yöntemlerle Karada Ve Denizde Jeolojik Yapıların Araştırılması
•Jeolojik Zamanlardaki Yer Manyetik Alanının Belirlenmesi
•Yeraltı Kaynaklarının Araştırılması
•Çevre Jeofiziği
•Arkeolojik Araştırmalar
•Atmosfer Ve Uzay Araştırmaları
•Termal Alan Araştırmaları
•Geoteknik / Zemin Araştırmalar
Jeofizikte Kullanılan Başlıca Yöntemler
•SİSMİK
Yeraltı yapılarının sismik hız değişimlerini inceler,
•ELEKTRİK
Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik özelliklerini inceler,
•GRAVİTE
Yeraltı yapılarının yerçekimi özelliğini inceler,
•MANYETİK
Yeraltı yapılarının manyetik özelliklerini inceler,
•SİSMOLOJİ
Depremlerin özelliklerini ve yerin derinliklerini inceler,
•YER RADARI
Özellikle yeryüzeyine yakın derinliklerde bulunan, ortamın geneline göre farklı fiziksel özellikler gösteren
alanların belirlenmesinde kullanılır.
•ELEKTROMANYETİK
Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler,
•JEOMANYETİZMA
Uzaydaki ve Yeryüzündeki manyetik alanın özelliklerini inceler,
•PALEOMANYETİZMA
Geçmiş dönemlerdeki yer manyetik alanının değişimlerini inceler,
•RADYOMETRİK VE JEOTERMİK
Yeraltının radyoaktif ve sıcaklık özelliklerini inceler,
•KUYU LOGLARI
Sondaj kuyularında yapılan gravite, manyetik, radyometri, elektrik vb. jeofizik yöntemlerdir.
•YÜZEYNÜKLEER MANYETİK REZONANS (SNMR)
Atom çekirdeğinin (temel olarak çekirdekte bulunan protonun) manyetik özelliklerinden yararlanarak,
yeraltının su içeriğini ve hidrolik geçirgenliğini derinliğin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yöntemdir.
Uygulamalı Jeofiziğin Başlıca
Kullanım Alanları
•Arama Jeofiziği
•Mühendislik Jeofiziği
•Çevre Jeofiziği
•Yeraltı Suyu Jeofiziği
•Arkeojeofizik
•Adli Jeofizik
Uygulamalı Jeofizikte Amaç
•Çalışma Alanının Tanınması
•Jeolojik Problemin Tanımlanması
• Araştırma Yönteminin Tasarlanması
• Arazi Verisinin Toplanması
• Data (Veri) Ayıklanması
•Veri İşlem ve Deperlendirme
• Model Oluşturulması
• Modelin Yorumlanması
• Rapor Yazımı
UYGULAMALI JEOFİZİK
YÖNTEMLERDEN BAZILARI
A) Sismik Yöntem
B) Elektrik Yöntem
C) Manyetik Yöntem
D) Gravite Yöntemi
E) Eletromanyetik Yöntem

SİSMİK YÖNTEMLER
a. Yansıma
b. Kırılma
c. Yüzey – Kuyu (VSP),
Kuyulararası (Cross-hole)
d. Deniz Sismiği
Sismik Kayıt
Trough
1. Tabak
2. Tabaka
2. Tabaka
3. Tabaka
3. Tabaka
4. Tabaka
Peak
Empedans
Artışı
Empedans
Azalışı
Empedans
Artışı
Seyehat Süresi (Çift yol) msn
0
+
Sismik Cihaz
Balyoz
Sismik A lıcılar (Jeofon)
Tabanca
Jeofon Dizilimi
Patlayıcılar
Sismik Kırılma Verilerinin Değerlendirilmesi
Düşey Sismik Profiller
VSP (Vertical Seismic Profiles)
VSP Uygulamaları
KUYULARARASI (CROSS-HOLE ) SİSMİK
Amaç İki kuyu arası hız dağılımı belirlemek
Bazı yapıların konumunu belirlemek için de
kuyularası sismik uygulanır
Açılan
araştırma
kuyularında
çeştli
loglar alınarak litolojik
değişimler
incelenir
ve hız ölçümleri yapılır.
Deniz Sismiği
Sismik Kayıtçı
Sismik verinin
kaydedildiği merkezdir.
Alıcı kabloları doğrudan
sismik kayıtçıya bağlıdır
ve sürekli veri akışı
mevcuttur.
Alıcı kablolar birbirine
eklenebilen 75 veya 100
metrelik bölümler
halinde üretilirler ve alıcı
grup aralıkları 6.25 veya
12.5 metre olarak
düzenlenirler.
•Kara sismiğinde kullanılan jeofonlara karşılık olarak denizde
hidrofonlar kullanılmaktadır. Hidrofonlar streamer adı verilen alıcı
kabloların içine yerleştirilerek suyun içine indirilir.
•Her bir kayıt kanalında 8 veya 16 hidrofon paralel bağlanıp tek bir
çıkış alınarak yansıma sinyalleri güçlendirilir ve rastgele gürültüler
sönümlendirilir.
Enerji Kaynakları
Air Gun
Boomer
Chirp
Sparker
Denizde Sismik Yansıma
Denizde Sismik Kırılma
Denizde de sismik 2 yada 3 boyutle yapılabilir
2-B
3-B
Okyanus Tabanı Sismik(OBS (Ocean Bootm Seismic))
DOĞAL POTANSİYEL (SP)
Yere elektrik enerjisi vermeden kullanılan tek yöntemdir.
Yer içerisindeki doğal elektrik akımlarının doğal alanını ölçer
SP Geriliminin Oluşumuna Neden Olan Diğer Etkenler
Mineralizasyon gerilimlerinin dışında olan ve kaynağı bazı doğal ve
yapay yer altı olaylarına dayanan SP gerilimleri vardır Bunlar;
-Tellürik akımlar
-Yapay akım kaçakları ve güç hatları
-Yer altındaki boru hatları
-Topoğrafya
Rezistivite (Özdirenç ) Yöntemi
ELEKTROT DİZİLİMTÜRLERİ
Elektrotların birbirlerine ve merkez noktaya olan konumlarına göre değişik dizilim
türleri vardır. Elektrik özdirenç yönteminde kullanılan başlıca dizilim türleri şunlardır:
-Schlumberger
-Wenner
-Dipol-Dipol
-Pol-Dipol Pol
-Yarım Schlumberger
-YarımWenner
•Gravite
•Manyetik
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
 Yer Radarı
Jeofizik ve Jeoloji
•
Jeolojik durum jeofizik
modeli kısıtlayabilir.
•
Jeofizik durum da
jeolojik yorumu
sınırlayabilir.
Çok çözümlülük durumu !
•
Gürültü Kaynakları ve Jeofizik Yöntemlere
Etkisi