Transcript PLASER ALTIN-KALAY PROJESİ

MADEN YATAKLARI DEĞERLENDİRME
PROJE:
ALASKA’DA PLASER TİPİ ALTIN- KALAY YATAKLARININ
ARANMASI
I. SAFHA:Bölgeyle İlgili Tanıma
1- Bölgenin bütünün incelenmesi (LİTERATÜR TARAMASI):
Bölge Adına
i.
ii.
Cevher Adına
Plaser kavramı, temel özellikleri
Plaser tipi yatakların dünyadaki özellikleri
•
Uyarı: Modelin belirlenmesine yardımcı olur.
Cevherin metresini belirtmeye, oluşacak cevherin
hangi miktarlarda ve seviyelerde olduğunun
belirtilmesine yardımcı
•
Oluşumu ve kökeni
Altn yatakları oluşum prosesleri, mineralleri, temel
bilgilerinin bilinmesi
v.
Kalay yatakları oluşum prosesleri, mineralleri,
temel bilgilerinin bilinmesi
vi.
Arazinin yeri
Plaser yataklarında topografya önemi büyüktür. Çünkü dere yataklarının toplandığı,ağır minerallerinin
biriktiği eğimli alanlarda plaser yataklarına rastlanır. Bu nedenle bölgenin topografyası araştırılmalıdır.
Bölgenin drenaj sistemi araştırılmalıdır.
Bölgenin tektonizma ile ilgisi araştırılır.
Kalay “pnömatolitik evre” ürünleridir. Pnömatolitik evrenin bulunduğu kayaçlar takip edilir.
Kalay ile beraber molibdenit, volframit, kassiterit, tungsten bulunabilir.
Alaska’da doğal ortam şartları nedeniyleçalışma için uygun zamanınbulunması önemlidir. Çalışma zamanı
ve alanı oldukça kısıtlı olabilir. Bunun bilincinde olunmalıdır.
KARŞILAŞTIRMA
Literatür taraması sonunda çalışılan bölge ile plaser
yataklarının bulunduğu diğer bölgelerin
karşılaştırılması ve pozitif negatif özelliklerin
bulunması,
Çalışma alanı orman alanı,
askeri alan, sit alanı, turistik
bir merkez veya başka bir
ruhsat sahası olabilir.
Literatürdeki ayrılıklar ve uyuşmazlıkların
belirlenmesi
Çalışma alanının araştırılmaya uygun olup olmadığı araştırılır. Bu çok
önemlidir.
Ruhsat alanının özelliği, kapatılıp kapatılmadığı, kapatılmış
bir alan ise nedenleri mutlaka araştırılmalıdır. Bunu
yapmadan safha 2 ye asla geçilmez.
Uyarı: Eldeki veriler
ile teori uyuşmak
zorundadır.
2- Bölge adına jeolojik çalışma yapılır.
Önemi: cevherleşmenin belli
olduğu alan tespit edilir. Tüm
alan dışında aranılan spesifik
bölgenin yeri tespit edilebilir.
Bölge adına yapılmış eski çalışmalar taranır.
Paleojeolojik,paleocoğrafik çalışmalar yapılır.
Eğer
değiyor ise
Uydu
çalışmasına
geçilir.
Uydu
Çalışmaları
Eğer
değmiyor
ise
çalışma
bırakılır.
Uydu çalışmalarının yanı sıra varsa fotojeolojik veriler de
taranır.
Uydu görüntüsü retrifikasyonu
Tüm haritaların retrifikasyonu
Bölge koordinatlarının girilmesi
Fay ve filtrelerin uygulanması
Jeoloji sayısallaştırılarak uyduya
girilir.
Uyduda çalışılan bölge geniş
ölçekte incelenmeli, çevre ile
bağlantılarına bakılmalı. Alan küçük
olsa bile bölgenin hikâyesi bir hat ya
da başka bir oluşumdan ileri
gelebilir. Önce bütüne bakılmalıdır.
Bunun faydası 3 ve 4. safhalarda
görülecektir.
-Bölgedeki tüm çizgisellikleri abartı ile
ortaya çıkartır.
-- Çizgisellikler üzerinden sayısallaştırma
yapılır.
-- Sayısal vektörüzerinden “gül
diyagramları” yapılır..
-- Gül diagramı ile ortaya çıkan hakim yön
ile drenajdan ortaya çıkan gül
diyagramındaki hakim yön karşılaştırılır.
Araziye gitmeden çalışılacak alan
daralıyor. Kaya tiptektonik, cevher
yayılımı, cevheri kolay bulduracak
unsurlar belirlenir.
•Plaserlerde model hazırlanmalı; en eğimli dere
kesişmelerinin fazla olduğu yerler tayin edilmeli. Jeoloji
olarak uygun yerlerdeki topoğrafyalar alınmalıdır.
•Orman arazilerinde drenajlar görülmez. SRTM datası ile
bölge modellemesi, gölge haritalaması (Shading)
yapılmalıdır.
II.SAFHA: Arama Safhası
1- Jip Jeolojisi
a- Arazi planlaması yapılır,
zaman ve masraf belirlenir.
Plan yapılırken arazide her
yere gidilmeli ve zamanın
boşa harcanmaması
sağlanmalı.
Jip jeolojisi sırasında ulaşımı
zor olan yerlerden numune
alınabilir,gerekirse kısa
mesafeli tanıma sondajı
yapılır (maliyet
düşünülmelidir.)
Uydu görüntüleri ve
diğer çalışmalar ile
belirlenen unsurlar
kontrol edilir.
Çalışılan bölgede ormanlık alan var ise Orman
İdaresi’nden alınan bölgenin 5000 lik hava fotoğrafı
ve uydu çalışmasına ihtiyaç duyulur.
Ormanlık alanda bulunan yollar ancak Orman
İdaresi’nden alına harita veya hava fotoğrafında
tam gösterilmektedir.
Jip jeolojisi esnasında bu unsurlar faydalı
olacaktır.
2- Numune alarak alan daraltma
Bölgede en umutlu yerlerden başlanarak, önce yüzey numuneleri
alınıyor, analiz ediliyor, analizi umutlu olan yerlerden küçük derinlikli
(5-10m) sondajlar yapılır.
Uyarı:
Numune alınırken koordinatlar
mutlaka belirtilir.
Örnek alınırken kopmuş
örnekler numaralandırılmaz
(taşınmış olabilir), saha da birebir
kırılmış örnek alınır.
Numune alınırken, yapılacak
analizler düşünülerek miktarı da
ona göre belirlenir.
Önce tanıma sondajları yapılır, analizleri belli katlar için alınır.
En çok koyu numunelerin görüldüğü yerlerden örnek olarak ortalama
bir değer alınır.
Alınan numunelerde;
•Tanıma
•Ayırma çalışmaları yapılır.
Tanımadan numune ayrımı yapılamaz.
Plaser kum zenginleþtirmesi için akým þemasý
1. Özgül Aðýrlýk ile zenginleþtirme
Aðýr
Rutil, ilmenit,
monzonit, zirkon
Hafif
Kuvars
Ayırma yapılırken, kimyasal formul ve tüm
özellikler bilinmeli, daha sonra şemaya uygun ne
yapılacaksa karar verilmeli
1. Elektronik ayýrma ile zenginleþtirme
Yalýtkan
Monzonit, zirkon
Ýletken
Rutil, ilmenit
Manyetik ayýrma
Manyetik ayýrma
Manyetik Olmayan
Rutil
Manyetik
monazit
Manyetik Olmayan
zirkon
Tüm küçük sondaj çalışmaları umut veriyor ise;
SONUCUNDA 3. SAFHADA
En umutlu olan yerlere detay
Rezistivite çalışmaları
sondaj çalışması yapılır.
GEÇİŞ
Manyetik
Ýlmenit
Manyetik çalışma
Çalışmayı Bitir
DEVAM
Sonuç:
Alan
daraltm
a
Tüm bu belirlenen unsurlar çalışmaya uygun mu değil
mi belirlenir.
Sonraki Safhaya Geçiş
III. SAFHA: Daraltılan Alan Bölgesinde Detay Jeoloji Araştırmaları
1-Ön çalışma ile elde edilen veriler laboratuarda değerlendirilir.
2- Detay jeoloji çalışmaları yapılır.
Detay manyetik ve rezistivite çalışmaları yapılır. En umutlu
yerlerde sondaj gerçekleştirilir.
Tüm bu
analizler
sonucunda
numunelerden
mutlaka şahit
numune
kalmalı.
 Petrografik,
Parlatma,
Tipik jeokimya
a- kaya için analiz
a.1-iz element
a.2.Nadir Toprak Element
b- cevher analizi
İzotop
Sıvı kapanım
Paleontolojik analizler alınan numunelerden
yapılır.
Jeokimyasal Araştırmalar için:
Mineral alımı jeokimyasal değerleri tek
başına belirleyemez. Analiz için Referans
olarak Acme Laboratuvarları gösterilebilir.
4A paketinde ana elementler ICP-ES ile iz
ve nadir toprak
elementleri ise (4B paketi) ICP-MS ile
yapılmaktadır.
4A Grubu:
SiO2, Al2O3, Fe2O3, CaO, Na2O, MgO,
K2O, TiO2, MnO, P2O5,Cr2O3, LOI, C, S
4B Grubu:
Au, Ag, As, Ba, Be, Bi, Cd, Co, Cs, Cu,
Ga, Hf, Hg, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb,Sb, Sc, Se,
Sn, Sr, Ta,Th, Tl, U, V,W,U, Zn, Zr, La,
Ce, Pr, Nd, Sm, U, Gd, Tb, Dy, Ho, Er,
Tm, Yb, Lu
3- Bu kayalara ait jeokimyasal veriler alınıp,
değerlendirilir (newpet, mimpet programları).
Bu safhada tekrar arazi gidişleri olabilir. Aynı kişi ile yapılamaz, çünkü farklı
görüş ve yorumlardan yararlanılmalıdır. Aynı kişi ile gidilmesi yanlış
yorumlamalara götürür.
Tüm bunların hepsi araştırmanın işletmeye geçmesini sağlayacak
unsurlardır.
SONUÇ
Olumsuz
VAZGEÇ
Olumlu
BİR SONRAKİ SAFHA
IV. SAFHA: Bölgenin 3 boyutlu modellenmesi
•
Üç boyulu yorumlama yapılır.
•
Matematiksel hesaplamalar yapılır.
•
Ekonomik özellikleri tam olarak belirlenir.
•
Bölgede tatmin edecek detay analizler yapılır:
 Sondaj yerleri belirlenir,
 Ne kadar sondaj yapılacağı belirlenir
 Sondaj kayıtları tutulur, loglar hazırlanır.
 Üç boyutları GIS de hazırlanmalı
Sondaj kayıtları için iki aşamaya çok dikkat edilmeli:
a- Usul
5.
b- Boşluk
Yüzeyde yapılmış jeofiziksel çalışma ve karotlardan alınan veriler uygun ise
sondaj delikleri daha derinlerde jeofizik çalışma ve denemelere fırsat verir.
6. Öğütme teknikleri, cevher kazama teknikler, boyutu
belirlenir. (Öğütme için mikroskopik incelemeler önemlidir.)
Madeni çalıştırmak için belli husular belirlenmeli:
•
Bölge tenör olarak uygun mu?
•
Bölge rezerv olarak uygun mu?
•
Bölge jeolojik olarak uygun mu?
•
Bölge topografik olarak uygun mu?
•
Bölge coğrafi konum açısından uygun mu?
•
İşçi teminindeki güçlükler nelerdir?
•
İklim faktörü
•
Kimyasal impuriteler açısından bir fark var mı?
•
Cevherdeki arz-talep nedir?
•
Cevheri (siyasi olarak) satabiliyor musun?
•
Yön- eylem araştırması
7.
8.
12.
Her safha tekrar gözden geçirilir.
YAS problemi varsa belirlenir,
9. Tesis yerleri belirlenir
10. Su problemi
11. Cevher hazırlama testleri
İşletme sınırı (cut of grade) belirlenir.
EKONOMİK
/
Bu işlem maden bitene kadar
yapılır. Çünkü maliyet aylık
değişir. Cevher terkedilinceye
dek maliyet devam eder.
EKONOMİK DEĞİL
Çalışmayı bitir!
V. SAFHA:Rapor Sunum Safhası
Piyasa iyi kollanmalı,
Tüm kalan detay ve eksikler belirlenmeli
(madenin sürekliliği için tamamlanması
gereken detaylar).
İŞLETİM