Transcript paragrafi
HYRJE
Gjatë shtjellimit te kësaj lende ne universitet ju do te
mësoni teknika te reja dhe te kryeni detyra te
rëndësishme qo do ti zgjerojnë njohurit tuaja rreth
te shkruarit.
Deri me tani ju keni shkruar një kohe te gjate :
ne shkollë ju jeni vlerësuar me nota ,
keni shkruar raporte mbi libra ,
Jeni përgjigjur pyetjeve te provimeve ,
keni mbajtur ditar , keni përpiluar raporte te
ndryshme,
HYRJE
keni dërguar imela dhe sms shokëve dhe miqve tuaj ,
keni hartuar lista për blerjen e artikujve te ndryshëm ,
jeni përpjekur ndoshta te shkruani edhe poezi
E gjithë kjo eksperiencë do te ju ndihmon ne kuptimin
sa me te lehtë te shkrimit akademik.
Te shkruarit zhvillohet ne disa forma , njëra prej tyre
është Eseja e cila është një tërësi paragrafësh .
ESEJA
Eseja është një forme e te shkruarit qe
paraqet një pikëpamje për një teme te
caktuar te atij qe shkruan.
Është e rëndësishme qe shkruesi te
organizoj mire shprehjen e pikëpamjeve
dhe mendimeve te veta , për te
komunikuar sa me mire me lexuesin.
ESEJA
Por qe te realizohet strukturimi i te
menduarit për temën për te cilën
shkruani duhet qe te ushtroni vazhdimisht
, te ndiqni disa rregulla ne forme
udhëzimesh dhe me pas me siguri me
ushtrim te vazhdueshëm e ndjekje te
kujdesshme te rregullave te te shkruarit
do te zotëroni njohuritë e nevojshme për
te shkruar ese domethënëse dhe
tërheqëse.
PROCESI I TE SHKRUARIT
Te gjithë shkencëtaret dhe shkrimtaret për te
shkruar ne mënyrë akademike bazohen ne te
njëjtat gjera:
Ata krijojnë ide
Ata planifikojnë , hartojnë dhe zhvillojnë
projektet e tyre
Ata rishikojnë dhe redaktojnë punën e tyre
PROCESI I TE SHKRUARIT
Te krijosh ide te reja
Aktiviteti i pare ne te shkruar –gjetja e një teme- është
shpesh shume sfiduese , gjetja e një teme shpesh
mund te ju bije ndërmend teksa bisedoni me shokët
tuaj , nganjëherë një teme zbulohet nga bisedat qe
zhvilloni me te tjerët apo edhe nga ndonjë ngjarje e
cila ju kujtohet .
Zhvillimi i i ideve fillon me diskutimin ne formën e një
“brainstorming”-u (rrahje mendimesh ) për temën
dhe me pas për nentemat dhe nënqeshjet .
PARAGRAFI. NDERTIMI DHE
LLOJET
Ne vetvete paragrafi është një forme e
rëndësishme e organizimit te fjalive për te
komunikuar ide apo ndjenja te përqendruara ne
një qeshje te veçantë .
Gjithashtu paragrafi është edhe baza e ndërtimit
te eseve.
Paragrafi ka tri pjese perberese :
Fjalinë kryesore
Trungun (pjesën e mesme shtjelluese) dhe
Fjalinë përmbyllëse
PARAGRAFI
Paragrafi i ngjan një treni ne udhëtim . fjalia
kryesore është lokomotiva , ajo është fjala qe
e drejton paragrafin .
Fjalitë e trungut te paragrafit janë vagonët ,ata
,banje ngarkesën , te gjitha faktet dhe
detajet qe lidhen me temën .
Fjalia përmbyllëse është treni ne fundin e
udhëtimit , pas rrugës se përshkruar , ajo
mbyll paragrafin.
PARAGRAFI
Për ta kuptuar me mire këtë qeshje do ta ilustrojmë shembullin e me
poshtëm.
Fjalia Kryesore
Dita e dëborës!
Trungu
Dje ra shume Dëbore , e cila dal ngadalë i beri te pakalueshme
rrugicat e fshatit tone, prandaj Edhe mësimi mbaroi me herët .Dëbora
filloi te binte para mesditës . Ne fillim shihnim nga dritarja vetëm disa
flokë dëbore , por nuk zgjati shume dhe ajo zuri te binte gjithnjë e me
e dendur .Dëbora mbuloi oborrin .Ne orën 12:30 , drejtori i shkollës
lajmëroi se mësimi atë dite do te mbaronte ne orën 13;00 .
Fale dëborës atë pasdite bëme pushim.
fjalia permbyllese
PARAGRAFI
Fjalia kryesore , sikurse kuptohet nga emërtimi
është fjala qe përmban temën qe do te
shtjellohet apo diskutohet ne paragraf . ajo
kryen tri funksione:
Emërton subjektin
Tregon se për cilën pjese te subjektit do te
shkruani
Tërheq vëmendjen e lexuesit.
PARAGRAFI
Trungu apo pjesa e mesme shtjelluese
nëpërmjet fjalive bene shtjellimin shpjegimin ose
përshkrimin e subjektit . te gjitha idetë e
shprehura ne këtë pjese duhet te renditen ne
mënyrë sa me harmonike dhe te logjikshme .
Fjalia e fundit apo fjalia përmbyllëse u sjell
ndërmend lexuesve përmbajtjen e paragrafit ,
ose u jep atyre një ide për te cilën mund te
mendojnë .
PARAGRAFI
. Paragrafi i shkruar mire duhet te përmbaj disa tipare te
veçanta.
Se pari duhet te jetë i njëjtësuar , te ketë unitet. Kjo do
te thotë qe aj te përqendrohet mbi një ide , paragrafi i mire
duhet te ketë një mendim një qellim .
Nëse gjatë shkrimit idetë tuaja do te ndryshojnë , atëherë
edhe paragrafët duhet te ndryshojnë.
Se dyti , paragrafi duhet te jetë i kuptueshëm . Kjo do te
thotë qe paragrafi te jetë i qarte , dhe i renditur ne mënyrë
logjike ne mënyrë qe te kuptohet qarte ne leximin e pare.
PARAGRAFI
Se treti paragrafi duhet te jetë i strukturuar .
Ne aspektin pamor rreshti i pare i paragrafit
është i zhvendosur prapa, ne krahasim me ato
qe vijnë me pas ne paragraf .
Shtrohet pyetja kur është i plote paragrafi?
Paragrafi është i plote kure fjalia kryesore është
tërësisht e mbështetur nga trungu dhe fjalia
përmbyllëse.
PARAGRAFI
Paragrafi arrihet kur ne te shkruhen nga
tri deri ne dhjet fjali , nëse paragrafi i juaj
është me i gjate se dhjet fjali , ndajini ato
ne dy paragrafë , ndërsa nëse paragrafi
është me i shkurtër se tri fjali , kjo do te
thotë qe ka mundësi qe ne te nuk është
përfshi informacion i mjaftueshëm për
mbështetjen e idesë , prandaj duhet ti
shtoni fjali te tjera idesë.
Llojet e paragrafëve
Paragrafët janë katër llojesh :
Tregues
Përshkrues
Shpjegues dhe
Bindes .
Secili prej tyre ka një funksion te veçanet
Llojet e paragrafëve
Paragrafi tregues
Paragrafi tregues është paragrafi ne te cilin tregohet një
histori apo ngjarje nga jeta e shkruesit.
Fjalia kryesore
Detajet interesante
Duke gatuar me Gjyshen
Gjyshja dhe un kënaqeshim shume kur ”gatuanim”
ne kopshtin prapa shtëpisë. Ne fillim mbushnim
kutit bosh te kosit me shkopinj te vegjël dhe
me te gjitha llojet e gjetheve . Këto ishin disa nga
perimet tona . Ne vend te lakrës përdornim bar.
Pastaj ushqimin e përzienim me shkop dhe e linim
ne diell qe te “ziente”. Gjatë gjithë kohës shikonim
nëse ushqimi ishte gati. Kishte raste kur ne vend te
kripës dhe piperit , gjithçka e spërkatnim me rërë.
Dhe ne fund bënim një gosti te madhe !
Fjalia përmbyllëse
Llojet e paragrafëve
Paragrafi përshkrues
Paragrafi përshkrues është paragrafi ne te cilin
përshkruhet një person , vend ose send . Për te shkruar
një paragraf te tillë , përdoren fjalë qe e ndihmojnë
lexuesin ta shikoj, dexhoje , nuhas , ndjej a shijoj objektin
e përshkrimit.
Llojet e paragrafëve
Fjalia Kryesore
Pranverë
Ne pranvere , akulli e Dëbora fillojnë te shkrijnë e te
Mbushin lumenjtë e liqenet. Natën kur qielli është I
pastër , mund te shihen yjet , miliona yje , krahas
Vezullimit te dritës se hënës .Ndonjëherë mund te
shikoni edhe yje qe bien dhe zhduken para se te arrijnë
vijën e horizontit
Fjalia përmbyllëse
Llojet e paragrafëve
Paragrafi shpjegues
Paragrafi shpjegues është paragrafi ne te cilin jepen
shpjegime për një send , ngjarje , etej ose jepen
informacione për to . Ne te përfshihen faktet qe i
nevojiten lexuesit për ta kuptuar subjektin.
Llojet e paragrafëve
Fjalia kryesore
Jeta me një vëlla me te vogël.
Te jetosh me vëllanë tim te vogël është shume
e vështirë. Se pari , ai mundohet te me kopjoi ne
çdo gjë . Nëse un pijë një gote te dyte me qumësht
, kështu do te beje edhe ai .Se dyti ai gjithmonë do
te luaj me shokët e mi . Nëse ne luajmë basketboll
, ai do te luaj me ne .Por ai është shume I vogël .
Se treti ai kërkon te qëndroi zgjuar sa dhe unë.
Gjithmonë I thotë mamit:”Pse te qëndroi zgjuar
me shume se un?” Mamaja me thotë se ai dëshiron
te me ngjaj , dhe për këtë duhet te jem krenar.
Përpiqem te jem, por jo gjithmonë është e lehtë.
Fjalia mbyllëse
Llojet e paragrafëve
Paragrafi argumentues – bindes
Paragrafi argumentues-bindes , ne te cilin shprehet një
opinion ne lidhje me një send , ngjarje etj. Gjithashtu ne
këtë lloji paragrafi, shkruesi përpiqet ta beje lexuesin te
jetë ne një mendje me te , lidhur me qeshjen e parashikuar.
Llojet e paragrafëve
Fjalia kryesore shpreh opinionet
Pa rruge!
Ne rrugën e lagjes sonë nevojiten trotuar. Pa to, kalimi
Ne rruge është i rrezikshëm dhe i vështirë. Ne nuk
Mund te ngasim biçikletat , pasi prindërit nuk na lënë
Ti ngasim ne rruge. Po kështu nuk mund ti përdorim
As patinat. Ne dimër është e vështirë te shkosh ne
shtëpitë e shokëve ,sepse dëbora grumbullohet ne anët
e rrugës. Kështu jemi te detyruar te luajmë ne oborrin
e shtëpisë . Ne lagjet e tjera , rrugët kanë trotuare, po
tek ne, perse nuk duhet te kenë?
Fjalia mbyllëse
Llojet e paragrafëve
Është radha e juaj qe te shkruani një paragraf
1.
2.
3.
4.
5.
Zgjidhni një teme.
Mendoni për te gjitha mënyrat e mundshme te
diskutimit apo te zhvillimit te temës qe zgjodhët . Me
pas vendosni se cilat prej këtyre ideve janë me te lehta
për te shkruar një paragraf.
Ndërtoni fjalinë për temën . Binduni qe ajo përmban
temën dhe idenë e kufizuar
Beni një skicë te paragrafit ku te përfshihen tri apo
katër ide te veçanta qe mbështesin apo qartësojnë
idenë e kufizuar.
Shkruani paragrafin.
ESEJA
Eseja është një tërësi paragrafësh , andaj edhe mënyra e
shkrimit te saj është me e ndërlikuar dhe hapat qe ndiqen
për ta shkruar atë janë me te shumtë.
Ecuria e shkrimit te esesë karakterizohet nga hapa te
shumtë qe parakuptojnë (parashohin) faza te ndryshme
te te kuptuarit te temës dhe problematikes , po ashtu
edhe te interpretimit dhe hartimit te saj.
ESEJA
Ne vazhdim do ta prezantojmë një skemë te
përmbledhur te kësaj ecurie:
1.
Kuptoni mire udhëzimet e detyrës se dhënë
dhe përqendrohuni ne përzgjedhjen e asaj teme
qe është me e pranueshme ; po ashtu,arsyetoni
me kujdes dhe gjykoni deri ne cilët kufij mund te
trajtohet tema e përzgjedhur .
2.
Diskutoni idetë dhe shembujt për temën e
përzgjedhur dhe përvijoni nënçështjet .
3.
Hartoni apo ngitni një teme fillestare ,
domethënë një fjali qe te përmbaj idenë
kryesore.
ESEJA
4. Shtoni dhe përjashtoni ide dhe shembuj te veçanet , ne
baze te lidhjes se tyre me tezen apo temën përkatëse .
5. Organizoni ndarjen ne paragraf dhe nënçështje
6. Beni një përmbledhje te ideve te përgjithshme
7. Shkruani materialin ne dore te pare , me se paku si një kopje
te pastër .
8. Rishikoni dhe redaktoni këtë kopje te pare
9. Korrigjoni
10.Shkruani variantin përfundimtar apo një kopje te pastër
përfundimtare .
Te kuptojmë temën
Le ti shikojmë me radhe perberesit e skemës se mësipërme
.
Zakonisht , tema ju jepet nxënësve nga profesori.
Kështu për shembull mund te ju kërkohet te shkruani një
opinion vetjak mbi një teme te përgjithshme si qeshte
“E ardhmja”.
Përpiquni qe te tregoni nëse jeni optimist apo pesimist
për te ardhmen ne përgjithësi. Ne te njëjtën kohe ju është
thënë qe nuk është e nevojshme te bëni kërkime mbi këtë
temë.
Duhet te bazoheni ne atë qe e keni mësuar deri
tani(njohurit e mëparshme), dhe ne ato qe keni vëzhguar.
Diskutimi i ideve .(Brainstorming)
Diskutimi i ideve (me veten apo te tjerët) është thjesht
rrahja mendimeve dhe mbajtja shënim e atyre qfar dihen
dhe mendohen deri tani për temën.
. Ne fillim shkruhen idetë e para qe vijnë ne mendje për
fushat dhe nenqeshtjet qe kanë lidhje me këtë teme.
Te gjitha këto mund te mos jen te vendosura sipas
ndonjë rregulli te veçanet .
Diskutimi i ideve .(Brainstorming)
Pyesni veten:” si e mendoj te ardhmen “
Cilat janë disa nga teknologjitë qe po zhvillohen sot dhe do
te jen te zakonshme edhe ne te ardhmen ? Si do te
ndikojnë ato ne qeniet njerëzore?
Disa nga përgjigjet e pyetjeve te mësipërme , te
mbajtura ne shënim mund te qartësojnë mendimet e
para për temën e eses qe do te shkruani.
Një lisë edhe me e detajuar është lista e me poshtme :
Diskutimi i ideve .(Brainstorming)
E ardhmja premton shume teknologji te reja .
Disa nga këto teknologji do te ndikojnë negativisht te
njerëzit : si p.sh humbja e punës për shkak te
avancimit te teknologjisë.
Kompjuterët ne ditët e sotme janë te rendesishem për
te gjitha fushat.
Robotët
Mjedisi
Transporti
Diskutimi i ideve .(Brainstorming)
Nga kjo liste modeste mund te vërehet
shumëllojshmëria e mundësive qe mund te përdoren
për temën mbi te ardhmen .
Tema kryesore - E ardhmja
Nentema te mundshme –
kompjuterët ,
robotët ,
mjedisi,
transporti
Diskutimi i ideve .(Brainstorming)
Nentemat e mundshme
Tema kryesore E ardhmja
mjedisi
robotët
Transporti
Kompjuterët
Ngritja dhe hartimi i një teze pune
Te ngresh apo te hartosh një teze para se te arrish ne
këtë faze është shume e vështirë dhe kjo ndodh për
shume arsye .
Para se gjithash duhet te mendoni se cfar dini rreth
temës dhe ky është qëllimi i diskutimit te ideve .
Gjatë kësaj faze duhet te pasuroheni me ide dhe
mendime për ta emërtuar temën ne bazë te informatave
qe keni për te.
Përpunimi i listës (shtoni dhe përjashtoni ide
dhe shembuj te veçanet)
Pasi është bere organizimi i një liste te shkurtër dhe është
hartuar një tezë pune ka ardhur koha për te bere një
ndarje te informacionit qe nuk është i nevojshëm apo nuk
ka lidhje me atë qe na intereson.
Kjo mund te quhet edhe faza e logjike gjatë se cilës mund
ti shtojmë listës me shume fakte , pika,shembuj, arsye ,
argumente dhe opinione.
Përpunimi i listës (shtoni dhe përjashtoni ide
dhe shembuj te veçanet)
Pas renditjes lista do te ishte e tillë:
E ardhmja premton teknologji te reja
Macet robot, kirurget robot, futbollistet robot, ushtaret
robot
Disa teknologji ndikojnë negativisht te njerëzit
Rritja e numrit te makinave dhe ndotja e mjedisit
Përpunimi i listës (shtoni dhe përjashtoni ide
dhe shembuj te veçanet)
Tani mund te behet edhe shtimi i sa me shume
informacioneve dhe detajeve , duke i përfshirë edhe ato
qe janë diskutuar me te tjerët .
Ne këtë rast është e nevojshme te punohet ne një flet
te pastër dhe nëse mendohet qe lista e shembujve do
te jetë e gjatë është mire qe te shkruhet ne kolona.
Një model i tillë organizimi jepet ne tabelën e me
poshtme :