Transcript Powstanie_Styczniowe1863_6a

Jan Fabrowski i Wojciech
Droździel klasa 6a
Artur Grottger „Powstanie styczniowe”
Pierwszy spisek zawiązał ksiądz Piotr Ściegienny w
1842 roku. Obejmował on chłopów i mieszczan.
Przed wybuchem powstania w 1844 roku ksiądz
Ściegienny został aresztowany i zesłany na Syberię.
Największe manifestacje w województwie lubelskim
miały miejsce w Lublinie. Najbardziej znane i huczne
to: obchody rocznic Bitwy pod Maciejowcami, Unii
Lubelskiej, Unii Horodelskiej, pożegnanie Henryki
Pustowójtówny skazanej na zesłanie na Sybir za
udział w manifestacjach patriotycznych.
Skutkiem manifestacji było ogłoszenie stanu
wojennego 14 października 1861 r.
Pozwolono jednak działać radom miejskim
(w Lublinie od kwietnia 1862 r.).
Henryka Pustowójtówna
Artur Grottger „Branka”
Na początku 1861 r. w województwie lubelskim zawiązał się
spisek przeciwko Rosji. Jego naczelnikiem był Baltazar
Paśnikowski,
doradcą
Kazimierz
Walentowicz,
a naczelnikiem Lublina Edward Wacław Nowakowski.
Działali w nim także Izabela Bieczyńska, Warszawiacy Jan
i Leon Frankowscy oraz Jan Bogdanowicz.
Dzięki ich aktywności w 1862 r. organizacja liczyła ponad
4 tysiące osób. Cele spisku były podobne do idei
Czerwonych (szykowali się do powstania zbrojnego
przeciwko zaborcy; Biali byli za walką dyplomatyczną).
Niestety w grudniu tego samego roku doszło do aresztowań
Baltazara Paśnikowskiego, Kazimierza Walentowicza
i Edwarda Wacława Nowakowskiego. Nowym naczelnikiem
spisku został Kazimierz Gregorowicz.
W tym czasie duchowieństwo unickie opowiedziało się za
Centralnym
Komitetem
Narodowym
prowadzącym
przygotowania do powstania.
Jan Bogdanowicz
22 stycznia 1863 r. 100 os. oddział powstańców pod dowództwem Michała
Matukiewicza wyruszył z Lublina do Lubartowa, gdzie stoczyły bitwę, w której
został rozbity.
Oddziały powstańcze zgrupowały się pod:
 Kazimierzem Dolnym - dowódca Leon Frankowski,
 Chełmem - dowódca Jan Bogdanowicz,
 Hrubieszowem – dowódca Neczaja.
Jan Bogdanowicz i Leon Frankowski w styczniu zostali aresztowani i straceni.
Na przełomie marca i kwietnia powstały niewielkie oddziały pod dowództwem
Kajetana Brzozy, Michała Witkowskiego, Gembskiego i Skawińskiego, które
w maju połączyły się w jedno zgrupowanie pod dowództwem Władysława
Ruckiego.
W tym samym czasie z Galicji przybyły dobrze uzbrojone oddziały Leona
Czechowskiego, Antoniego Jeziorańskiego i Jana Żalplachty – Zapałowicza.
Niestety ze względu na słabą znajomość terenu oddziały zostały szybko
rozbite.
W czerwcu powstały nowe oddziały pod dowództwem Karola Kasińskiego,
Kajetana Cieszkowskiego - Ćwieka, Władysława Ruckiego, Ludwika
Lutyńskiego, Adama Zielińskiego, Józefa Jankowskiego i Grzymały.
Nowym naczelnikiem Lubelszczyzny został Michał Heidenrich – Kruk.
W oddziałach walczyło wówczas ok. 3500 ludzi.
Pod koniec lipca powstańcy przegrali bitwy pod Kaniwolą (23 lipca)
i Częstoborowicą (30 lipca). Polacy stoczyli wygrane bitwy pod Chruślinką
(4 sierpnia) i Żyrzynem (8 sierpnia). 3 tys. powstańców w tym 1400
strzelców dowodzonych przez Michała Heidenricha – Kruka zaatakowało
konwój z fortecy w Dęblinie liczący ok. 500 osób dowodzonych przez
Ludańskiego wiozący pocztę rządową z Warszawy do Lublina. Dowódca
Rosjan uciekł ze 100 konwojentami niszcząc po drodze 2 armaty i tracąc
200 tys. rubli. Powstańcy rozproszyli się by uniemożliwić pościg dwóm
rosyjskim kolumnom przebywającym w pobliżu. Niestety pod
Fajsławicami (24 sierpnia) Michał Heidenrich – Kruk otoczony przez
Rosjan przyjął nierówną walkę, którą przegrał i stracił 200 tys. rubli.
Po bitwach pod Łążkiem (20 października) i Malinówką (20 listopada)
(obie klęski) szlachta wycofała się z udziału w powstaniu. W tym czasie
w Królestwie Polskim było ok. 200 tysięcy żołnierzy rosyjskich. Przez
obydwa fakty przedstawione wyżej powstanie straciło na sile. Na szczęście
jesienią 1863 r. przybyły nowe oddziały z Litwy pod dowództwem Walerego
Wróblewskiego i braci Bronisława i Juliana Ejtminowiczów. Na jesieni
i w zimie powstańcy stoczyli bitwę pod Rossoszą (17 listopada, dowodził
Krysiński zwycięstwo), Puchaczowem (18 listopada, dowodzili Leniecki
i Marecki zwycięstwo powstańców), Kockiem Michał Heidenrich – Kruk
z 400 osobową jazdą uległ Rosjanom i poszedł w rozsypkę, a sam uciekł
do Galicji tłumacząc się złym stanem zdrowia. Następcą Michała
Heidenricha – Kruka został płk. Rudnicki. Niestety nic nie zdziałał. Cały
ciężar walk spoczął na płk. Wróblewskim, który stoczył 9 starć w ciągu
dwóch miesięcy. Na nieszczęście płk. został ciężko ranny w bitwie pod
Rudką Korybutową (9 stycznia 1864). Cudem został uratowany
i wywieziony za granicę. Do wiosny przetrwały oddziały Krysińskiego,
Ruckiego, Mareckiego i Piotrkowskiego.
Miejsca wszystkich bitew w trakcie powstania
Rozstrzelani dowódcy w 1864 r.
Miejsca gdzie powstańcy utrzymywali się najdłużej
Różne szacunki mówią nawet o około 250
tysiącach zesłanych. Jednym z nich był
Rafał Kalinowski dowodzący powstaniem
na Litwie, aresztowany przez Rosjan
w marcu 1864 r. i skazany na karę śmierci.
Idący na Sybir
Grupa czekająca na zsyłkę
Biżuteria popowstaniowa
Trasa zsyłek na Sybir po
powstaniu styczniowym
Jednym ze skutków powstania styczniowego było uwłaszczenie
chłopów w zaborze rosyjskim, w Rosji 1860 r. Uwłaszczenie
chłopom dało możliwość posiadania na własność użytkowanej
przez nich ziemi, połączone ze zniesieniem obciążeń
feudalnych na rzecz szlachcica, czyli pańszczyzny i czynszu.
szlachcic
chłopi
Na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Lipowej pochowanych jest 122 powstańców, w tym 9 we
wspólnej mogile, a pozostali w grobach rodzinnych i indywidualnych. Nie wszystkie groby istnieją do
dnia dzisiejszego, prawie 30 zostało już przekopanych, a na ich miejscu pochowano inne osoby. Do dziś
zachowało się, nie licząc wspólnej mogiły, 80 grobów. Pochodzą one z okresu od 1874 do 1944 r., kiedy
to zmarła ostatnia weteranka powstania styczniowego — Lucyna Żukowska.
Na drugim cmentarzu, wojskowym, są pochowane 22 osoby, wszystkie zmarłe w okresie
międzywojennym. Z reguły są to weterani, którym w Odrodzonej Polsce przyznano stopnie oficerskie
podporucznika i porucznika. Wszystkie te
groby rozrzucone są po całym cmentarzu.
Blisko kaplicy cmentarnej jest jeszcze, o
czym informuje napis, mogiła zbiorowa
powstańców. Nie udało się ustalić, kto ten
napis ustawił i jakie osoby są tam pochowane.
Cmentarz na Kalinowszczyźnie kryje prochy
8 powstańców, ale zachowały się tylko 2 groby,
Koryzny i Pieńkowskiego.
Krypta przy ul. Lipowej w Lublinie
Literatura
Zdjęcia
Stefan Kieniewicz „Powstanie Styczniowe”, PWN, Warszawa 1983
www.interia.pl
praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Mencla „Dzieje Lubelszczyzny” , PWN, Warszawa 1974
www.wikipedia.pl
Antoni Czubiński, Jerzy Topolski „Historia Polski”, Ossolineum, Wrocław 1988
www.genealogia.okiem.pl
www.spnadrybie.edupage.org
www.archiwum.wiz.pl
www.interklasa.pl
www.mmpulawy.pl
www.piotrekkr.info
www.kock.pl
www.tnn.pl
www.patriotyki.pl