Transcript Татаж авах
АРЬС, ШИРЭН ТҮҮХИЙ ЭД БЭЛТГЭЛ ХААИС, БНМС-ийн багш, доктор Б.Итгэл Àðüñ, øèðýí ò¿¿õèé ýä áýëòãýëèéí òóõàé îéëãîëò - ò¿¿õèé ýä áýëòãýë ãýæ þó âý? - óëñûí áýëòãýëèéí ñèñòåì 1921-1990 –ò¿¿õèé ýä áýëòãýëèéí 8 ñèñòåì 1990-2011- ò¿¿õèé ýä áýëòãýëèéí ñèñòåì çàäàðñàí 2011 îí Арьс, ширний бүтэц Төрөл бүрийн малын арьсны бүтэц Арьс, ширийг судлах аргууд Ò¿¿õèé ýä áýëòãýëèéí ÷àíàð Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çîðèóëàëòààð íü àøèãëàõàä òîäîðõîé õýðýãöýý õàíãàõ øèíæ ÷àíàðûí öîãöîëáîðûã á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð ãýõ áóþó á¿òýýãäýõ¿¿íä áàéæ áîëîõ á¿õ øèíæ ÷àíàð áèø, õàðèí òîäîðõîé çîðèóëàëòûí äàãóó õýðýãöýýã õàíãàõàä øèéäâýðëýõ ¿¿ðýãòýé øèíæ ÷àíàð õàìààðна. Ò¿¿õèé ýäийг õ¿ëýýí àâàõ áîðëóóëàõ ¿íäñýí ñòàíäàðò • Стандарт хэмжил з¿йн тºвийн 2001 оны 11-д¿гээр сарын 29-ны ºдрийн 71-д¿гээр тогтоолоор батлаñàí MNS60-2001 БОЛОВСРУУЛААГҮЙ АРЬС, ШИР ñòàíäàðòûã 2002 оны 01-д¿гээр сарын 01 ºдрººс эхлэн ìºðäëºãº áîëãîí àæèëëàæ áàéíà. MNS60-2001 БОЛОВСРУУЛААГҮЙ АРЬС, ШИР • Ñòàíäàðòàíä çààñíààð ìал, амьтныг нядласны дараа ºвчиж, хуулж авсан шинэ болон чанарын хамгаалалт хийсэн, ¿стэй ба ¿ñã¿é арьс ширэн ò¿¿õèé эдийг áîëîâñðóóëààã¿é àðüñ шир гэнэ. • MNS 3121:2001 ãýìòëèéí стандартад заасан ямар нэг ãýìòýëã¿é талбайн хэсгийг áîëîâñðóóëààã¿é арьс ширний ашигтай талбай гэõ áà àрьс ширний нийт талбайгаас гэмтэлтэй талбайг хасах замаар ашигтай талбайг тодорхойлно. MNS60-2001 БОЛОВСРУУЛААГҮЙ АРЬС, ШИР • 1. Гарал ¿¿сэлээр нь : • 2. Чанарын хамгаалалт хийсэн байдлаар нь: • Жингээр нь: • Талбайн хэмжээгээр нь: • ¯сний уртаар нь: • Гэмтэлийн байдлаар нь: Боловсруулааг¿й арьс ширэн т¿¿хий эдийн чанар ¯ñíèé óðò /ñì/ Òàëáàé /äì2/ Æèí /êã/ Òºðºë Áîä Áàãà õ¿ðòýë Õºíãºí ¯õýð 8 8.115 Àäóó - Òýìýý 10 Õîíü - - ßìàà - - ¯ñ ¯ñ ã¿éöýý ã¿éöñý ã¿é í õ¿ðòýë õ¿ðòýë Õ¿íä æèæè ã äóíä òîì 20.1 - - - - - 12.1 - - - - - 24.1 - - - - - - - 40-55 85.1 2.5 2.6 - - 85.1 - - äóíä 15.120 8.18 õ¿ðòýë 12 10.1- 17.117 24 Áîã 55.185 55.140-55 85 Ãýìòëèéí áàéäëààð àíãèëàõ íü: Зэрэг Ãýìòýëã¿é Бага гэмтэлтэй Дунд гэмтэлтэй Их гэмтэлтэй Ашигтай талбайн эзлэх хувь А В С D 71-ээс дээш 51-70 31-50 30- õ¿ðòýë Àðüñ, øèðýí ò¿¿õèé ýäèéí æèíã òîäîðõîéëîõ àðãà • Áîäûí øèð : ×анарын хамгаалалт хийсэн бодын ширийг нойтон хºðãºñºн арьсны жинд øèëæ¿¿ëýí тооцохдоо : õºëä¿¿ арьсанд 1.05, давсалсан нойтон арьсанд 1.15, давсалж хатаасан арьсанд 2.0, энгийн хатаасан арьсанд 2,5, итгэлц¿¿рийг хэрэглэнэ. Õ =Ò ê Õ- íü íîéòîí àðüñíû æèí, êã Ò-÷àíàðûí õàìãààëàëò õèéñýí àðüñíû æèí, êã Ê- øèëæ¿¿ëýõ èòãýëö¿¿ð MNS 2908:2001 стандартын дагуу ЖИН ХӨНГӨРӨЛТ òîäîðõîéëох стандарт • Ìýäðýõ¿éí ýðõòíèé àðãààð òîäîðõîéëîõ àðãà íü àðüñ øèðýí ò¿¿õèé ýäèéã áàðèõ áà í¿äýýð àæèãëàõ çàìààð æèí õºíãºðºëòèéã òîäîðõîéëîõîä îðøèíî. • Ëàáîðàòîðèéí àðãà íü íîéòîí äàâñàëãààíû àðãààð ÷àíàð õàìãààëñàí àðüñ, øèðýí ò¿¿õèé ýäýä àãóóëàãäàõ ÷èéãëýãýýð æèí õºíãºðºëòèéã òîäîðõîéëîõîä îðøèíî. Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä çîðèóëæ àâàõ äýýæíèé òîîã òîäîðõîéëîõ àðãà X1 = 0.3 n Õ1- øèíæèëãýýíä çîðèóëæ àâàõ àðüñíû òîî, øèðõýãýýð n- õýñýãò áàéãàà íèéò àðüñíû òîî, øèðõýãýýð Àðüñ, øèð òóñ á¿ðèéí õýýë, õ¿ç¿¿, ºãçºãíººñ (çóðàã 1) 2:1 ñì õýìæýýãýýð 6-9ã ñîðüöûã àâàõ áà íèéò òàëáàéãààð æèãä áèø õàòñàí àðüñ, øèðíèé æèí õºíãºðºëòèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä íýã ñîðüöûã íýìýëò áîëãîí àâíà. Àðüñíû òàëáàé òîäîðõîéëîõ àðãà Áîãèéí àðüñ - MNS 2369:2001 ìºðäºíº. 1-ð àðãà. Ìåòðèéí àðãà 2-ð àðãà Äì-èéí øèðýýíèé àðãà èõ õýìæýýãýýð ¿ð÷èéëãýæ õºë人ñºí áóþó õàòààñàí àðüñíû òàëáàéí õýìæýý ×àíàð õàìãààëàëò õèéãäñýí Ä/ä áàéäàë Àðüñíû òºðºë Õºë人ñºí 1 Õîíèíû ã¿éöýò õàãàñ õàëöã¿é ¿ñòýé ¿ñòýé 2 Õîíèíû àðüñ 3 ßìààíû àðüñ (çýýð, ãºðººñ, ÿíãèð) Ýíãèéí õàòààñàí 39.0 19.0 34.0 19.0 37.0 17.0 Àðüñàíä õèéñýí ÷àíàð õàìãààëàëòûí àðãààñ øàëòãààëæ àðüñíû òàëáàé ººð÷ëºãääºã Àðüñíû Íîéòîí Õºëä¿¿ Íîéòîí àðüñ àðüñ äàâñòàé ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä Äàâñòà Ýíãèéí é õàòààñ õàòààñ àí àí Àðüñíû òàëáàé, % 100 100 100 94 90 1.0 1.0 1.0 1.06 1.11 Àðüñíû òàëáàéã íîéòîí ¿åèéí òàëáàéä øèëæ¿¿ëýõ èòãýëö¿¿ð Ò¿¿õèé ýäèéí õàäãàëàëò • Арьс ширийг MNS 213:2001 стандартын дагуу баглаж, хаяглаж, хадгалж, тээвэрлэнэ. Çóðàã 3. Àðüñûã à/ íýã øèðõýãýýð ýâõýõ àðãà á/ íýã áà õýä õýäýí àðüñûã áàãëàñàí áàéäàë Àãóóëàõàä òàâèãäàõ øààðäëàãà • • • • Õàíà Øàë Òààç Õààëãà Õóðààëòûí âàíäàí • Xурааx арьсны төрөл шинж чанар, агуулаxын багтаамжаас xамаарч: • Богийн арьсанд 3-5м урт, 3-5м өргөн 15-20см өндөр (шалнаас xөндийрсөн) • Бодын ширэнд 4-6м урт, 4-6м өргөн мөн шалнаас 1520см өндөрт дээш xөндийрсөн тавиур ашиглана. Àðüñ, øèð õóðààõ àðãóóä: -õîðîîëîí õóðààõ, -xормогчийн арга, -xослолûí арга Хураалттай арьсанд гадна талд нь тэмдэг (пайз) зүүнэ. Үүнд: -тухайн арьс, ширний нэр төрөл -чанарын дугаар зэрэг, -чанарын хамгаалалтын арга, -хураалттай арьсны тоо ширхэг, -хураасан он сар өдөр -хураасан ажилчны хувийн дугаар, овог нэр Анхаарал тавьсанд баярлалаа.