Transcript Өрийн удирдлага - Төсвийн ил тод байдал

САНГИЙН ЯАМНЫ ТСГ-ын ӨРИЙН УДИРДЛАГЫН ХЭЛТЭС
Хуулийн төслийн бүтэц
 Засгийн газрын өрийн удирдлага
 Засгийн газрын өрийн зохицуулалт
 Засгийн газрын зээллэгийн удирдлага
 Дотоод өрийн удирдлага
- ЗГ-ын үнэт цаас
 Дамжуулан зээлдүүлэх зээл
 Засгийн газрын болзошгүй өр төлбөр
 Төрийн өмчит, төрийн өмч давамгайлсан хуулийн этгээд
болон орон нутгийн өрийн удирдлага
 Улсын өрийн бүртгэл, тайлагналт, ил тод байдал
 Хууль тогтоомж зөрчигчдөд хүлээлгэх хариуцлага
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ӨРИЙН УДИРДЛАГА
Өрийн удирдлагын стратегийг боловсруулж, хэрэгжүүлэх зорилго
Дотоодын өрийн зах зээлийг
хөгжүүлэх
Санхүүжилтийн хэрэгцээг хамгийн
бага зардлаар хангах
Эрсдлийн боломжит түвшинг
тодорхойлох
3
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ӨРИЙН УДИРДЛАГЫН СТРАТЕГИЙН БАРИМТ
БИЧИГ
Өрийн багцад
дунд хугацаанд
нөлөөлөх х/з
Өрийн
тогтвортой
байдлын шалгуур
үзүүлэлт
Санхүүжилт
ийн
боломжит эх
үүсвэр
Улсын өрийн
өнөөгийн
байдал
Зах зээлийн
эрсдлийн
нөлөө
Өрийн удирдлагын
стратеги /3жил/
Сратегийн
зорилт, түүнд
хүрэх арга зам
4
Зээллэгийн удирдлага - Хууль зүйн
үндэслэл
 “Гадаадын
зээл, тусламжийн тухай хууль” нь
хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийг зохицуулахад
тохиромжтой бөгөөд арилжааны нөхцөлтэй зээллэгийн
удирдлагыг
зохицуулах
тусгайлсан
бодлогыг
агуулаагүй. Иймд тус хуулинд хуучин зохицуулагдаж
байсан харилцааг шинэчлэн боловсруулсан.
 Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрт суурилан
Засгийн газрын бүрэн эрхийн хугацаанд зээлийн
хөрөнгөөр хэрэгжих төсөл, арга хэмжээг тодорхойлж,
зээл
болон
баталгааны
хязгаарын
төсөл
боловсруулагдана.
Өрийн
удирдлагын
стратеги
Улсын өр
(ӨҮЦ)
== ТХМ - д үндэслэнэ
/ДНБ
40%-д багтаана
Дунд хугацаанд
хүүгийн зардал, зах
зээлийн эрсдэл
багатай өрийн
ТТБТХын 6.1.4
СХӨУТХ-ын 4-р
бүлэг
хэрэгсэл бүхий өрийн
бүтцийг тодорхойлно.
ТТБТХ-ын
4.1.8
Тайлант онд
хийх үйл ажиллагаа
Зээллэгийн төлөвлөгөө
Дотоодын өрийн зах
зээлийг хөгжүүлэх
жишиг хүү тогтоох,
ханшны эрсдлээс
≤
сэргийлэх
Нөлөөлнө
Ирэх 3-н жилд авах
гадаад зээлийн хэмжээг
өрийн хэрэгслээр
тодорхойлно.
Ирэх гурван жилд
гаргах үнэт цаасны
хэмжээг тодорхойлж,
үнэт цаас гаргах
хуваарь бэлтгэх.
Тухайн жилд гаргах
үнэт цаасны хэмжээг
УИХ-аар батлуулах
+
Тухайн жилд гадаад
зээлийн шугамаар
бодитоор орж ирэх
хөрөнгө /ашиглалт/-ийн
хэмжээ
Үндэслэнэ
Санхүүжилт
шаардлагатай эх
үүсвэрүүд
•Улсын
хөрөнгө
оруулалтын хөтөлбөр
•Tөсвийн алдагдал
•ЗГ-ын мөнгөн хөрөнгийн
тэнцэл
Нөлөөлнө
=
•Зээлийн хэлэлцээр хийх,
батлуулах /хэрэгжилт?/
•Ашиглалт гарах хугацаа
болон тухайн үед тооцогдох
өрийн нийт дүн
ЗГ-ын зээлийн
дээд хязгаар
ЗГ-ын
баталгааны
хязгаар
SOE’s зээлийн
дээд хязгаар
Улсын өр
(ӨҮЦ) /ДНБ
40%
Зээллэгийн удирдлага
STEP 1
STEP 2
STEP 3
• Хө.О-ын хөтөлбөр болон хөрөнгө оруулалтын саналд үндэслэн төсөл, арга
хэмжээнүүдийн хувьд эхний шатны үнэлгээ, тооцоог хийн төсөл бэлтгэх
• Хуулиар тогтоосон хязгаар, Өрийн стратегит үндэслэн ХО-ын төсөл, арга
хэмжээний саналд Өрийн удирдлагын түвшинд дахин боловсруулалт хийх
• ХО-ын төсөл арга хэмжээнд нэгдсэн дүгнэлт хийж боломжтой төсөл, арга
хэмжээнүүдийн хувьд Зээл болон баталгааны хязгаарын төслийг бэлтгэх
• ЗГ-аас батлагдсан ХО-н хөтөлбөр болон ХО-ын саналыг Төсөвт тусгах
• Зээл болон баталгааны хязгаарыг төсөвтэй хамт батлуулах
STEP 1 /ХО-ын хөтөлбөрийн санал бэлтгэх/
Хөрөнгө оруулалтын
хөтөлбөр дэх төсөл,
арга хэмжээний
санхүүжүүлэх эх
үүсвэр:
Засгийн газрын
баталгаа /Орон нутаг,
SOE’s, PPP/
Концесс /Хувийн
хэвшил, Орон нутаг/
Эрсдлий
н
үнэлгээ
•Ач, холбогдлоор нь эрэмбэлэх /СЯ,
ҮХШХ/
•Хэрэгжүүлэх дараалал /СЯ, ҮХШХ/
•Техник, эдийн засгийн үндэслэл
/ҮХШХ/
•Эрсдлийн үнэлгээ /СЯ зээлээ бүрэн
төлөх чадвартай эсэхэд тус үнэлгээг
хийж, нотолгоог гаргасан байна/
Засгийн газрын баталгаа
Дамжуулан зээл
Хөгжлийн банк
Эрсдлийн
үнэлгээ
Засгийн газрын
зээл
Дамжуулан зээл
/ТЕЗ, SOE’s,
салбарын яамд/
Шууд хөрөнгө
оруулалт /ТЕЗ,
SOE’s, салбарын
яамд/
Гадаад зээл
Дотоод, гадаад
үнэт цаас
STEP 2. ЗЭЭЛ БОЛОН БАТАЛГААНЫ
ХЯЗГААРЫН ТӨСӨЛ БЭЛТГЭХ
Хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийн хүсэлтэд үндэслэн СЯ дараах
шаардлагуудын хүрээнд тухайн төслийг хөрөнгө оруулалтын
хөтөлбөрт тусгаж, хэрэгжүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ:
ХБ-ны
тухай хууль
Эрсдлийн
үнэлгээ
Техник
эдийн
засгийн
үндэслэл
ТТХ-д
заасан
бусад
шаардлагуу
д
Дээрх шаардлагуудыг хангасан төсөл, арга хэмжээ
бүхий хөрөнгө оруулалтын саналд үндэслэн уг
хөтөлбөрийн хүрээнд өрийн удирдлагын зүгээс дараах
шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг тодорхойлно:
Стратеги
дэх шалгуур
үзүүлэлтүүд
ТТБТХ-ийн
тусгай
шаардлага
Улсын өрийн бусад бүрэлдэхүүн
хэсгүүд Улсын өр/ ДНБ=40%-ийг
хангаж байгаа эсэх
SOE'-ийн зээлийн
хязгаарыг тогтоосон
байдал
LOE'-ийн өр болон
Болзошгүй өр,
төлбөрийг бүртгэсэн
байдал
STEP 2. ЗЭЭЛ БОЛОН БАТАЛГААНЫ
ХЯЗГААРЫН ТӨСӨЛ БЭЛТГЭХ
Дээрх шаардлагуудыг хангаж, ЗГаас батлагдсан ХөО-ын хөтөлбөрт
тусгагдсан
зээлийн
хөрөнгөөр
хэрэгжих төсөл, арга хэмжээ болон
өрийн удирдлагын зүгээс авч
хэрэгжүүлэх бусад зээллэгийн
нийлбэр
дүнгээр
зээлийн
хязгаарын төсөл бэлтгэгдэнэ
Зээлийн
хязгаар
Дээрх шаардлагуудыг хангаж,
ЗГ-аас
батлагдсан
ХөО-ын
хөтөлбөрт тусгагдсан баталгаа
бүхий
зээлийн
хөрөнгөөр
хэрэгжих төсөл, арга хэмжээний
нийлбэр
дүнгээр
зээлийн
хязгаарын төсөл бэлтгэгдэнэ.
Баталгаан
ы хязгаар
SOE'-ын
хязгаар
СЯ батална
ТТБТХ-ийн 19.4-р заалт болон
Улсын өр/ДНБ=40%
STEP 3. ТӨСӨВТ ТУСГАХ
 Зээл болон баталгааны хязгаарын төслийг тухайн жилийн төсвийн хамт
УИХ-д оруулж, батлуулах
 Засгийн газраас батлагдсан үнэт цаасны хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх төсөл,
арга хэмжээний хувьд төсөвт тусгагдсаны дараа тухайн жилийн үнэт
цаас гаргах хуваарийн дагуу үнэт цаас гаргах
 Засгийн газрын шугамаар гадаадаас авах зээлийн хувьд дараах шатлалын
дагуу хийгдэнэ:
 Гадаад зээлдүүлэгчтэй хэлэлцээ хийх
 Зээлдүүлэгч тал зээлолгохоо албан ёсоор илэрхийлсэн тохиолдолд
гэрээний төслийг бэлтгэх
 Гэрээний төслийг гадаад бодлогын байнгын хороогоор хэлэлцүүлэх
 Хоёр талаас гарын үзэг зурж, үзэглэх
 Төсөл, арга хэмжээг төсөвт тусгаж, УИХ-аар төсвийг хэлэлцэх явцад тус
зээлийн асуудлыг хэлэлцүүлж, ёсчлуулах буюу соёрхон батлуулах
Засгийн газрын дамжуулан зээлдүүлэх
үйл ажиллагаа
• Засгийн газрын дамжуулан зээлдүүлэх үйл
ажиллагаа
• Засгийн газрын дамжуулан зээлдүүлсэн зээлийн
нөхцөл, гэрээ байгуулах
• Засгийн газрын дамжуулан зээлдүүлсэн зээлийн
авлагыг барагдуулах
• Засгийн газрын авлагыг хүчингүй болгох
•
•
Засгийн газар нь гадаад болон дотоод эх үүсвэрээс
зээллэг хийх замаар татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийг
хууль тогтоомжид нийцсэн төсөл, арга хэмжээг
санхүүжүүлэх зорилгоор дотооддоо дамжуулан
зээлдүүлж болно.
Эрсдэлийн үнэлгээ, техник, эдийн засгийн
үндэслэлээр тухайн санхүүжилт хийх зээлийг
хугацаандаа эргэн төлөх чадвартай нь нотлогдсон
тохиолдолд дамжуулан зээлдүүлэх зээлийг олгоно.
Засгийн газрыг төлөөлж Сангийн яам дараах
этгээдэд гэрээний үндсэн дээр дамжуулан
зээлдүүлнэ.
Дэд зээлдэгчид:
Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга
• Төрийн өмчит болон төрийн өмч давамгайлсан аж
ахуй нэгж
• Эрх бүхий банк санхүүгийн байгууллага
•
Дамжуулан зээлдүүлэх зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжих
төсөл арга хэмжээ нь:
• Төсвийн тухай хуулийн 27, 28 дугаар зүйлд заасны
дагуу тодорхойлогдсон байх
•
Хөрөнгө оруулалтын
төсөл, арга хэмжээ
эсхүл Засгийн газраас
баталсан
улсын
хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрт багтсан байх;
•
Төсөл, арга хэмжээг санхүүжүүлэх эх үүсвэрийн
хамт төсөвт
тусгасан байх;
• Дамжуулан зээлдүүлэх зээлийн нөхцөл болох зээлийн
хэмжээ, валют, хүүгийн түвшин, эргэн төлөлт, түүний
хугацаа, болон дамжуулан зээлдүүлэх гэрээний загварыг
Засгийн газраас баталсан журмаар зохицуулна.
•Засгийн газрын байгуулсан гадаад зээлийн гэрээтэй
холбогдуулан байгуулсан нөхцөлийг суурь болгож
дамжуулан
зээлдүүлэх
зээлийг
нөхцлийг
тодорхойлохдоо төсөвт аливаа нэмэлт төлбөрийн дарамт
учруулахгүй байх зарчмыг баримтлана.
Дамжуулан зээлийн авлага барагдуулах - Хууль
зүйн үндэслэл
 Засгийн газрын зээлийн хөрөнгийн ашиглалт, тэр
дундаа дамжуулан зээлдүүлэх үйл ажиллагаатай
холбоотой заалтыг Гадаадын зээл тусламжийн тухай
хуулинд товчхон заасан байдаг. Иймд дамжуулан
зээлдүүлэх үйл ажиллагааны талаар хууль эрх зүйн
орчинг бүрдүүлж, авлага барагдуулах харилцааг
чангатгах хэрэгтэй болоод байна.
Дамжуулан зээлийн төлбөрийн үүрэг
гүйцэтгүүлэх
 Тухайн
салбарт төрөөс баримталж буй бодлого,
зохицуулалтаас шалтгаалж зээл төлөгдөхгүй байх эрсдэл
үүссэн бол эрхэлсэн сайд асуудлыг Засгийн газар, Улсын Их
Хуралд танилцуулан шийдвэрлүүлнэ.
 Дэд зээлдэгчийн буруутай үйл ажиллагаанаас шалтгаалж зээл
төлөгдөхгүй байх эрсдэл үүссэн бол хуулийн 53 дугаар зүйлд
заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ.
 Байгууллагад санхүүгийн хариуцлага хүлээлгэх:



санхүүгийн дэмжлэг, татаас болон буцалтгүй тусламж зэргийг
зээлийн авлагад суутган тооцох
бусад байгууллагатай харилцан авлагатай бол тухайн байгууллагаас
харилцан суутган тооцох
улсын төсөв дэх данснаас авлага барагдуулах хэмжээний хөрөнгийг
суутган авах
Засгийн газрын үнэт цаас
 Засгийн
газрын үнэт цаасыг Улсын Их Хурлын
зөвшөөрснөөр тухайн жилийн зээлийн дээд хязгаарын
хүрээнд зөвхөн сангийн яам Засгийн газрын нэрийн өмнөөс
гаргана.
 Засгийн газар дараахь зориулалтуудаар дотоод болон гадаад
зах зээлд үнэт цаас гаргана:
 улсын төсвийн алдагдал болон улсын төсвийн улирлын
шинж чанартай орлогын дутагдлыг нөхөх;
 тухайн жилийн төсөвт туссан хөрөнгө оруулалтын төсөл,
арга хэмжээг санхүүжүүлэх;
 дотоодын өрийн зах зээлийг хөгжүүлэх;
Засгийн газрын үнэт цаас
 Үнэт цаасны хөрөнгөөр хэрэгжих төсөл арга хэмжээ нь
Төсвийн тухай хуулийн дагуу боловсруулагдсан хөрөнгө
оруулалтын төсөл арга хэмжээ /30 саяаас доош/ эсхүл
Засгийн газраас батлагдсан улсын хөрөнгө оруулалтын
хөтөлбөрт /30 саяаас дээш/ багтсан байна.
 Сангийн сайд тухайн жилийн үнэт цаас гаргах
хуваарийг Засгийн газрын өрийн удирдлагын стратегид
нийцүүлэн батална.
Болзошгүй өр төлбөр
 Болзошгүй өр, төлбөр нь дараах төрөлтэй байна:
Хууль эрх зүйн баримт бичиг эсхүл санхүүгийн гэрээ
хэлэлцээрийн дагуу тодорхой нөхцөл шаардлага үүссэн
тохиолдолд ирээдүйд эргэн төлөх төлбөрийн үүрэг;
 Урьдчилан мэдэх боломжгүй /Засгийн газрын тусгай сангийн
эрсдлийн сан, нөөцийн сан/;
 Эрх бүхий байгууллагын шийдвэр, гэрээ хэлэлцээр, хууль эрх
зүйн актаас бий болсон эсхүл бий болох болзошгүй өр
төлбөрийн талаарх мэдээллийг холбогдох этгээд Сангийн
яаманд ирүүлнэ.
 Болзошгүй өр, төлбөр үүсч болзошгүй нөхцөл, түүнтэй
холбогдон төсвөөс гарч болох зардлын хэмжээг тооцон,
бүртгэж, дүгнэлт хийн мэдээлэх үйл ажиллагааг Сангийн яам
хариуцна.

Эрсдлийн үнэлгээ хийх
Explicit contingent liability
Засгийн газрын
өрийн баталгаа
СХӨУТХ-д
зохицуулах
харилцаа
ЗГ-ын баталгаа бүхий зээлийн хөрөнгөөр
хэрэгжих төсөл, арга хэмжээнд тавигдах
шаардлага
Болзошгүй өр төлбөрийн сан
Хөгжлийн банкны
санхүүжүүлэх төсөл, арга
хэмжээнд гаргах ЗГ-ын
баталгаа
Концессын
гэрээнд заасан
ЗГ-ын баталгаа
Хөгжлийн банкны тухай
хуулиар зохицуулна
СХӨУТХ-д зохицуулах
харилцаа
КТХ 10-р зүйл.
Төсвийн хөрөнгөөр үзүүлэх
санхүүгийн дэмжлэг, гаргах
баталгаа
нь
концессын
зүйлийн жагсаалтад багтах
бөгөөд жагсаалтыг ИТХ болон
ЗГ батална.
Засгийн газрын
давхар баталгаа
Beneficiary
Баталгааны авлага барагдуулах
КТХ 30-р зүйл.
30.1.5.концесс эзэмшигчийн концессын
гэрээний дагуу олох орлогын хамгийн
доод хэмжээнд баталгаа гаргах;
30.1.7 бусад - валютын ханшний эрсдэл,
ТЭМ-ын
нийлүүлэлтийн
хэмжээ,
бүтээгдэхүүний
худалдан
авалтын
хэмжээнд баталгаа гаргах г/м.
7.1.5
Засгийн
газартай
байгуулсан
концессын
гэрээний дагуу улсын төсөвт
үүсч болзошгүй өр төлбөрийг
тооцох, эрсдлийн үнэлгээ хийх,
төлбөр
гүйцэтгэх
журмыг
батлах;
Концессын зүйлийн
жагсаалтад эрсдлийн үнэлгээ
хийж, баталгаажуулах
Guarantor
ОУБ
ЗАСГИЙН ГАЗАР
3. ОУБ-аас гаргасан
баталгааны төлбөрийг
барагдуулах гэрээ байгуулна
КОНЦЕСС
ХЭРЭГЖҮҮЛЭГЧ
1. Концессын гэрээнд ЗГ-аас
баталгаа гаргах
4. Зээл олгох
2. Засгийн газар концессын гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүйгээс үүдэх эрсдлийн хохирлыг барагдуулах
1. Засгийн газрын концесст гаргах баталгаа
2. ОУБ-ын эрсдлийн хэсэгчилсэн баталгаа
3. Засгийн газрын давхар баталгаа
ЗЭЭЛДҮҮЛЭГЧ
/хөрөнгө оруулагч/
Засгийн газрын өрийн
баталгаа
 Засгийн газар дараах этгээдийн хэрэгжүүлэх хөрөнгө
оруулалтын төслүүдэд шаардагдах хөрөнгийн эх
үүсвэрийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор
энэхүү хуульд нийцүүлэн Засгийн газрын өрийн
баталгаа гаргаж болно:
 Нийслэлийн Засаг дарга;
 Төрийн өмчит болон төрийн өмч давамгайлсан аж
ахуй нэгж;
 Концесс хэрэгжүүлэгч хуулийн этгээд .
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН БАТАЛГААНЫ УДИРДЛАГА
Төсвийн тогтвортой
байдлын тухай
хууль
ЗӨВХӨН ХӨГЖЛИЙН БАНК
2010
2011
2012
2013
2014
24
Засгийн газрын баталгаа
 Засгийн газрын баталгаа гаргах төсөл, арга хэмжээ
улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрт багтаж, төсөвт
тусгагдсан байна.
 Засгийн газрын баталгаа гаргах төсөл, арга хэмжээнд
Сангийн яам эрсдэлийн үнэлгээг хийх бөгөөд төсөл
хэрэгжих хугацаанд зардлаа бүрэн нөхөх чадвартай нь
нотлогдсон тохиолдолд эх үүсвэрийг батална.
Засгийн газрын баталгаа - Хууль зүйн
үндэслэл
 Засгийн газрын баталгааны талаарх хууль эрх зүйн
зохицуулалтууд дутагдалтай байгаа тул бусад улс
орнуудын хуулиудаас судалсны үндсэн дээр дараах
харилцаануудыг хуулийн төсөлд тусгаж өгсөн:
 Засгийн газрын баталгаа гаргахад тавигдах шаардлага,
 улсын төсөвт тусгах болон үүнтэй холбоотой үүсч болох
болзошгүй өр төлбөрийн улсын төсөвт учруулж болох
дарамтаас сэргийлэх зорилгоор болзошгүй өр төлбөрийн
эрсдлийн сан байгуулах
 Засгийн газрын баталгааны хүрээнд үүссэн авлагыг
барагдуулах
Засгийн газрын баталгаа
 Засгийн
газрын баталгааны төлбөрийг төлж
барагдуулах болзошгүй өр төлбөрийн эрсдлийн сан нь
дараах эх үүсвэрээр бүрдэнэ:
 дамжуулан
зээлдүүлсэн зээлийн хүүгийн зөрүүний
орлого;
 Засгийн газрын баталгааны нэг удаагийн 2%-ийн
хураамж;
 улсын төсвөөс татан төвлөрүүлсэн хөрөнгө
Төрийн өмчит, төрийн өмч давамгайлсан хуулийн
этгээд болон аймаг, нийслэлийн Засаг дарга
зээллэг хийх нь
 Төрийн болон орон нутгийн өмчит, тэдгээр өмч давамгайлсан
хуулийн этгээд нь Сангийн яамнаас зөвшөөрөл авсны үндсэн
дээр гадаад, дотоод эх үүсвэрээс шинээр зээл авна.
 Сангийн яаманд шинээр авсан зээлийн талаарх мэдээлэл
ирүүлэх нь:


Төрийн өмчит болон төрийн өмч давамгайлсан хуулийн этгээд нь сар
бүрийн 15-ны дотор
Аймаг, нийслэлийн засаг захиргаа нь улирал бүрийн эхний сарын 15ны дотор
 Аймаг, нийслэлийн засаг захиргааны өрийн мэдээлэлд орон
нутгийн өмчит болон орон нутгийн өмч давамгайлсан
хуулийн этгээдийн өрийн талаарх мэдээллийг багтаасан
байна.
Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа!