Transcript Władza

WYKŁAD IV
PRZYWÓDZTWO I WŁADZA
CZYM JEST WŁADZA?
• Władza jednostki – jej zdolność do wywierania wpływu na
innych minus zdolność innych członków grupy do wywierania
wpływu na jednostkę; zakłada się jako cechę definicyjną –
asymetrię wpływu (Wojciszke 2006).
• Władza społeczna (nad innymi, nie nad sobą) - zdolność
ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego,
czy jest to zgodne z ich interesem i wolą. Tam, gdzie przeważa
zgodność interesów i woli współzależnych osobników, zbędne
są stosunki oparte na władzy.
• Władza w organizacji –umiejętność wpływania na zachowania
jednostek lub grupy w dążeniu do określonych celów,
założonych przez organizację lub osoby sprawujące w niej
władzę.
• Władza opiera się na zależności jako podstawowej relacji
pomiędzy sprawującym władzę a podwładnymi. Im większa
zależność, tym większa władza.
SKĄD SIĘ BIERZE WŁADZA?
• W miarę rozwoju grupy, jej rozrostu
liczebnego, liczby zadań, stopnia ich
skomplikowania i specyfikacji ról pełnionych
przez poszczególnych członków, a także
wewnętrznego różnicowania statusu –
konstytuuje się hierarchia władzy i wyłaniają
się przywódcy (liderzy) (Wojciszke 2006).
HISTORIA MAKIAWLIZMU
Władza może być utożsamiana
z dominacją i kontrolą, a pierwszym
umysłem
to
dostrzegającym i
opisującym z brutalną szczerością był
Nicolo Machiavelli.
„…wszak sposób, w jaki się żyje jest
tak różny od tego, w jaki się żyć
powinno, że ten, kto chce
postępować tak, jak się powinno
postępować, a nie tak, jak się
postępuje, gotuje raczej swoją
klęskę, niż zapewnia panowanie…”
Książę (1513, wyd. 1532)
KSIĄŻĘ
Jedną z inspirujących dla
Machiavellego postaci był
współczesny mu Cezar
Borgia, syn kardynała
Rodrigo Borgii
(późniejszego papieża
Aleksandra VI), biskup
Pampeluny, Walencji,
kardynał, później włoski
polityk i książę Romanii.
MAKIAWELIZM
• Machiavelli jest uważany za pioniera empirycznej nauki o
państwie i sztuce rządzenia. Uważał, że odkrył prawa
społeczne, które książę (władca) może i powinien
wykorzystać.
• Choć cele władcy są bez wątpienia szczytne – zakończenie
bratobójczych wojen, przywrócenie pokoju, wygnanie
barbarzyńców – to do ich realizacji musi przecież używać
środków, które już szczytne nie są.
• Książę nie może wahać się przed ich użyciem, gdyż zostanie
pokonany przez tych, którzy okazali się bardziej od niego
bezwzględni. Obawiając się zła, ulegnie jedynie większemu
złu.
• W kluczowym fragmencie Machiavelli pisze o wymarzonym
władcy: „Nie powinien porzucać dobrego, gdy można, lecz
umieć czynić zło, gdy trzeba”
RODZAJE WŁADZY
• Wg klasyka myśli społecznej, Maxa Webera, który władzę
definiuje jako „szansę przeprowadzenia swej woli”, a więc
pewną potencjalność, władzę można podzielić na:
– władzę charyzmatyczną - opartą na przekonaniu ulegających jej
osób o szczególnych, nadzwyczajnych cechach przywódcy i
prawomocności ustanowionych przez nią norm;
– władzę tradycyjną - opierającą się na wierze w trwałość
pewnego porządku i jego prawomocność (mogła mieć postać
patriarchatu, matriarchatu lub gerontokracji);
– władzę legalną (racjonalną) - pochodzącą z mianowania lub
wyboru dokonanego na podstawie prawnie usankcjonowanych
procedur, opierającą się na przekonaniu o legalności norm
prawnych i o uprawnieniu osób sprawujących władzę do
wydawania poleceń na mocy tych norm
PODSTAWY WŁADZY
• W kontekście organizacji i działania profesjonalnego
definiuje się 5 podstaw władzy (French i Raven):
– przymus - zdolność do wywoływania wśród podwładnych
niepożądanych stanów oraz pozbawiania ich stanów
pożądanych,
– nagradzanie - zdolność do wywoływania wśród podwładnych
pożądanych stanów oraz pozbawiania ich stanów
niepożądanych,
– prawomocność - zdolność do wywoływania wśród podwładnych
poczucia zobligowania i odpowiedzialności, oparta na normach
wyznawanych przez podwładnych,
– eksperckość - zdolność do wywoływania wśród podwładnych
przekonania, że przełożony ma wiedzę i doświadczenie im
niedostępne,
– akceptowanie - zdolność do wywoływania wśród podwładnych
poczucia, że są akceptowani i doceniani przez przełożonego.
PODSTAWY WŁADZY
• Późniejsze badania potwierdziły założenia
twórców koncepcji o dominacji jednej z podstaw
władzy - jej prawomocności: spostrzeganie
przełożonego jako prawomocnego sprzyja
przypisywaniu mu pozostałych
atrybutów/podstaw władzy.
• Polskie i amerykańskie badania pokazują, że
najsilniej powiązane podstawy władzy, to
eksperckość (fachowość) i akceptacja (tym lepiej
cenimy akceptację ze strony szefa, im bardziej
uważamy go za eksperta i odwrotnie).
WYŁANIANIE SIĘ PRZYWÓDZTWA
• Teorie cech - pozycję przywódcy osiągają
osoby o szczególnych cechach; m.in. The Great
Man Theory (teoria wielkiego człowieka)
autorstwa XIX-wiecznego pisarza Thomasa
Carlyle’a, uzupełniona przez Herberta
Spencera.
• Teorie behawioralne – przywódcami zostają
osoby zachowujące się w grupie w
odpowiedni w danej sytuacji sposób.
TEORIE CECH PRZYWÓDCY
• Pierwsze badania (Manna i Stodgilla) nie przyniosły
spodziewanych efektów (siły związków korelacyjnych). Na
długo w teoriach przywództwa zapanował zatem pogląd o
słabym związku cech osobowościowych z siłą przywództwa.
• W latach 80-tych XX wieku, powtórne analizy kazały
zweryfikować ten pogląd. Wskazano (Lord, De Vader) na
stosunkowo silną korelację takich cech, jak:
– inteligencja, r=0,5
– cechy związane ze stereotypem męskości (aktywność,
sprawczość, r=0,34
– ekstrawersja, towarzyskość, empatia, r=0,26
– przystosowanie (brak objawów zaburzeń zachowania),
zrównoważenie emocjonalne, r=0,24
– Dominacja, r=0,13
WŁADCY I PRZYWÓDCY
WŁADCY I PRZYWÓDCY