Transcript Wykład inauguracyjny

Różne sposoby
sprawowania władzy
polski – władza
angielski – power – znaczenie szersze - moc
I.
władza do czegoś
władza jako sprawstwo, zdolność uczynienia
różnicy, interweniowania w porządek świata
każde indywidualne działanie to przejaw władzy
poziom systemu - zdolność mobilizowania innych
dla zaspokojenia potrzeb całego systemu
gra o sumie > 0
II. władza nad kimś
związana z konfliktem pomiędzy rządzącymi i
rządzonymi
gra o sumie = 0
Robert Dahl – A ma władzę nad B w takim stopniu, w
jakim może spowodować, by B uczynił to, czego w
innym wypadku by nie uczynił
Max Weber – władza to szansa przeprowadzenia swej
woli nawet wbrew oporowi innych
Pięć podstawowych sposobów sprawowania władzy
1. nagradzanie
2. karanie
3. identyfikacja
4. władza eksperta
5. uogólnione poczucie autorytetu
Trzy typy konfliktu
1. otwarty - behawioralny
2. psychologiczny
3. strukturalny – konflikt obiektywnych interesów
trzy wymiary władzy (Steven Lukes)
1. otwarty konflikt preferencji w konkretnej sytuacji
- konkurencja, walka, rewolucja - konflikt gwałtowny,
słabo zorganizowany
- częściej zinstytucjonalizowane decyzje - debata,
głosowanie w radzie miejskiej
„analiza decyzjonalna” - analiza sytuacji podejmowania
decyzji - widać kto ostatecznie wygrał, czyje
preferencje zwyciężyły
"analiza reputacyjna" - co ludzie sądzą o tym, kto
sprawuje władzę (np. w społeczności lokalnej)
dwie postacie sprawowania władzy w 1-szym wymiarze
(1) użycie siły, brutalnej, fizycznej - atak na ulicy,
zamknięcie za kratkami
ogranicza to możliwości reakcji B
A może zmienić zachowanie B zupełnie niezależnie
od stanu świadomości B, od jego preferencji
(2) użycie przymusu
ostateczna decyzja - czy podporządkować się czy nie
- należy do B
obawa przed sankcjami, kalkulacja zysków i strat –
co się opłaca
wymaga to jednak
- istnienia dłuższych kontaktów pomiędzy A i B
(B musi znać w szczególności zasoby A, jego
możliwości stosowania sankcji)
- komunikacji - A informuje B o swoich zasobach i
preferencjach
użycie siły może być gwałtownym epizodem,
nieracjonalnym o nieprzewidywalnym wyniku (wojna)
podporządkowanie się przymusowi - to racjonalna
decyzja podmiotu, mająca swoją historię, swoją logikę,
wynikająca z miejsca A i B w strukturze społecznej,
tu władza jako zjawisko społeczne
władza aktualna - rzeczywiście sprawowana
władza potencjalna
może być sprawowana (Weber - szansa)
czy A posiada niezbędne zasoby, by wymusić
posłuszeństwo B, niezależnie od tego co sądzi B
użycie siły – przekonania B są w ogóle nieważne
użycie przymusu - B musi wiedzieć o możliwościach
A i dostosować swoje zachowanie
B może też podporządkować się, gdy A nie chce
sprawować władzy albo nawet gdy nie ma zasobów
wtedy o posłuszeństwie decyduje jedynie czynnik
subiektywny (fałszywa świadomość B)
2. drugi wymiar władzy - Bachrach i Baratz
konflikt psychologiczny – psychiczne napięcie między
stronami, antagonizm, wrogość
B ma poczucie krzywdy, wrogie uczucia
A sprawuje władzę tłumiąc otwarte wyrażenie konfliktu
by odczucia B nie zostały
(1) w pełni wyartykułowane,
(2) otwarcie wyrażone w zachowaniu B
tworzenie wartości, instytucji, procedur
B ma głos w sprawach nieważnych, drugorzędnych
sztuka - to ograniczyć uczestnictwo B w podejmowaniu
istotnych decyzji
non-decyzje
rozmycie konfliktu
właściwie nic nie zaszło, nie było otwartego zachowania,
zderzenia się preferencji
totalitaryzm wytworzenie poczucia beznadziejności,
wszechmocy i wszechobecności władzy, bezsensu oporu
3. Trzeci wymiar władzy
A i B mają sprzeczne interesy obiektywne, B jest
wykorzystywany, ale nie zdaje sobie z tego sprawy
najdoskonalszy przypadek sprawowania władzy
stłumienie świadomości konfliktu
środki - manipulacja, kontrola informacji, tworzenie
mitów, ideologii, fałszywej świadomości
A. Gramsci – hegemonia ideologiczna,
P. Bourdieu - przemoc symboliczna
klasa wyższa narzuca swoje normy, definicje i sposoby
zachowania, które uznane są za naturalne i prawomocne
przemoc zinterioryzowana, dokonuje się na B przy jego
zgodzie i współudziale
samowykluczenie i samodeprecjacja - B pozwala sobie
wmówić, że jego sposoby zachowania są gorsze, a nie
chce czy nie może realizować lepszych
Owidiusz - Video meliora, proboque, deteriora sequor
klasa wyższa przedstawia swoje działania jako
bezinteresowne, a kryteria sukcesu jako obiektywne
Platon – jaskinia
B może zdać sobie sprawę ze swej sytuacji, dopiero gdy
opuści jaskinię
emancypacja – trzeba uświadomić B
pytanie, kto może tego dokonać i jaki jest interes
obiektywny
w życiu społecznym mieszają się różne typy władzy
w każdej interakcji, w każdej organizacji są interesy
i wspólne i odmienne
kiedy władza polityczna jest akceptowana?
kiedy jest dobrą władzą do czegoś – wszyscy jakoś
korzystają
i umiejętnie manipuluje w drugim i trzecim wymiarze
władzy nad kimś – rozmywając i ukrywając konflikty
władza bez podmiotu
- Michel Foucault, władza kapilarna
sprawowana przez struktury, przez dominujące sposoby
myślenia, kategoryzacji świata, stereotypy kulturowe,
nawyki myślenia potocznego
rola mediów
przed tą władzą najtrudniej się obronić