Transcript spoleczne-role-ojca-i-matki

SPOŁECZNE ROLE
OJCA I MATKI
Opracowała: Monika Haligowska
Rola obojga rodziców
w wychowywaniu
i opiekowaniu się dzieckiem
jest równie ważna,
choć każde z nich ma nieco inne
funkcje do odegrania
oraz różne zadania do wypełnienia
w stosunku do swoich dzieci.
ROLA OJCA
Ojciec wpływa na rozwój dziecka dwoma
drogami: pośrednią – przez osobę matki
oraz bezpośrednio – poprzez udział
w codziennych osobistych kontaktach
z dzieckiem.
Każdy ojciec ma do spełnienia w rozwoju
dziecka specyficzną, niezwykle ważną i trudną
rolę.
ROLA OJCA
• ojciec pomaga dziecku przejść od fazy statycznego
spokoju i poczucia bezpieczeństwa do dynamicznego
rozwiązywania napotkanych problemów, co oznacza
dodawanie otuchy i uczenie niezależności;
• powinien przygotować dziecko na niebezpieczeństwa,
pomóc mu dokonywać samodzielnych wyborów,
zachęcać do działania, uczyć odpowiedzialności;
ROLA OJCA
• uczy dzieci poszanowania godności kobiety: chłopców
uczy szanować dziewczęta, dziewczętom wskazuje
potrzebę szacunku dla własnej kobiecości;
• wpływa na przystosowanie się dziecka do życia
w społeczności szerszej niż rodzina, kształtuje u niego
potrzebę osiągnięć, motywuje do samodzielności;
• podkreślając odmienność roli mężczyzny i kobiety,
przyczyniają się w ten sposób do rozwoju u dzieci
zachowań związanych z własną płcią;
ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA
• daje synowi wzorce dot. roli męskiej – roli ojca,
męża, brata, etc. które są przez niego przyswajane
na drodze naśladowania;
naśladowanie dotyczy również sfery emocjonalnej;
Psychologowie i in. zauważają, że osoby, które nie
miały okazji w dzieciństwie poczuć niejako
„na własnej skórze” pozytywnej postawy ojca,
później w dorosłym życiu mają duże kłopoty
z okazywaniem miłości własnym dzieciom.
ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA
• ojciec kładzie fundament pod poczucie tożsamości
młodego chłopca; poprzez swoje wymagania
i zachowanie przekazuje mu najistotniejszą wiedzę
o tym, kim jest mężczyzna;
• wzbudza w synu wiarę we własne siły i utrwala ją
w nim;
• daje synowi odpowiedzi na to, czy ten dobrze coś
robi i potwierdza jego wartość;
ROLA OJCA W ODNIESIENIU DO SYNA
• syn ulega wpływom ojca w takich sferach życia, jak:
przekonania polityczne i stosunek do pracy zawodowej;
• przyczynia się w znaczący sposób do rozwoju moralnego
syna, w kształtowaniu jego wartości i sumienia;
• w miarę upływu czasu rozwoju syn przyswaja rolę męską
od ojca, ale już na drodze modelowania; nie naśladuje
już dosłownie zachowań ojca, ale odczytuje ich sens
(po co ojciec to robi), nadając im własne znaczenie;
robi to samo co ojciec, ale po swojemu;
MOŻLIWE SKUTKI NIEOBECNOŚCI OJCA
DLA FUNKCJONOWANIA DZIECKA
• chłopiec pod nieobecność ojca, nie posiadając realnego
wzorca męskiego do identyfikacji będzie tworzył własny
obraz tzw. „prawdziwego mężczyzny”, w którym będą
dominować cechy i zachowania agresywne;
chłopiec spostrzega, że w otaczającym go świecie istnieją
mężczyźni, do obowiązków których należą walka
i używanie siły;
wielu chłopców bycie mężczyzną łączy z demonstrowaniem
siły, przemocy i agresji;
• badania Schona Lothara:
chłopcy wychowywani tylko przez kobiety są bardziej
agresywni i częściej wpadają w konflikt z prawem niż
chłopcy, w których wychowaniu ojciec brał czynny udział,
co można wyjaśnić tym, że chłopiec wychowywany bez ojca
tworzy sobie własny obraz mężczyzny i dąży do tego,
aby takim mężczyzną być; jednocześnie odrzuca
naśladowanie zachowań matki, jako – wg niego –
przynależnych tylko kobietom;
Zachowuje się agresywnie, ponieważ:
1) złości go to, co proponuje mu matka, bo nie jest to zgodne z tym,
co sam sobie wymyślił;
2) złość tę okazuje tak, jak jego zdaniem przystoi to mężczyźnie.
• w okresie dzieciństwa chłopcy wychowywani bez ojców:
- mieli słabą motywację do osiągnięć,
- niską samooceną,
- małą zdolność do rezygnacji z bieżących nagród
dla korzyści, które można by osiągnąć w przyszłości,
- byli mniej skłonni do rywalizacji,
- mniej cierpliwi i odporni na niepowodzenia,
- ujawniali większą koncentrację na sobie,
- byli lękliwi, co przeważnie nie było dostrzegane
przez otoczenie;
- mieli poczucie braku równowagi emocjonalnej,
- szybko wpadali w złość,
- często odczuwali smutek bez przyczyny,
- mówili o zmieniających się falujących nastrojach,
- często alienowali się w grupie, co rodziło trudności
z budowaniem i utrzymywaniem głębokich i długotrwałych
związków z rówieśnikami;
choć zarazem postrzegani byli jako osoby bardzo
towarzyskie.
ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI
• mają decydujący wpływ na to, jak córka zaistnieje za jakiś
czas w roli kobiety;
• wychowując córkę musi odpowiedzieć sobie na pytanie:
- jakie cechy / kompetencje / postawy będą jej najbardziej
przydatne w dorosłym życiu?
• podczas zabaw uczy się wchodzenia w relacje oparte
na rywalizacji, sile, dzięki czemu może nabrać przekonania
o swojej fizycznej sprawności, co jest niezbędne
do budowania obrazu siebie i przekonania o własnych
możliwościach potrzebnych w kontaktach z rówieśnikami,
w relacjach;
ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI
• relacja z ojcem przekłada się na edukację szkolną dziewcząt:
- zainteresowanie ojców postępami córek przyczynia się
do tego, że lepiej radzą sobie z matematyką i naukami
ścisłymi;
- w wieku dojrzewania osiągają lepsze wyniki w nauce;
Relacja ta działa w obie strony:
Ojcowie zaangażowani w życie szkolne dzieci, częściej bawią
się z nimi, lepiej porozumiewają, potrafią słuchać dziecka
i opiekować się nimi.
ROLA OJCA W WYCHOWANIU CÓRKI
• brak dobrej relacji z ojcem zmniejsza poczucie
bezpieczeństwa i pewności sobie w roli
kobiety;
w konsekwencji córka szuka za wszelką cenę
takiego związku, w którym odnajdzie oparcie
i potwierdzenie swojej kobiecości;
(Wojciechowska, 2007)
WYCHOWYWANIE SYNÓW PRZEZ SAMOTNE MATKI –
zagrożenia:
• jeśli dziecko jest dla niej jedynym sensem życia, to może
próbować je zawłaszczyć, hamując jego próby
usamodzielnienia się,
• może próbować uczynić z syna „zastępczego partnera”,
podkreślając: „on jest taki dobry dla mnie”, co może
doprowadzić u niego w dorosłym życiu do ukształtowania
się egocentrycznej postawy w relacjach z rówieśnikami,
bądź np. na przyjęciu w późniejszym życiu, zwłaszcza
w relacjach z kobietami, „postawy opiekuna” cechującej się
nieumiejętnością wystarczającego dbania o zaspokajanie
własnych potrzeb;
ROLA MATKI
• pełni wobec dzieci funkcje opiekuńcze i wychowawcze;
• zaspokaja podstawowe potrzeby dziecka; okazując dziecku
troskę, miłość, zapewnia mu bezpieczeństwo i poczucie
więzi, przynależności;
• odgrywa decydującą rolę w uformowaniu postawy dziecka
wobec otaczającego świata głównie dlatego, że jej kontakt
z dzieckiem jest pierwszym ze wszystkich kontaktów
społecznych dziecka; dostarcza dziecku pierwszych wzorów
relacji społecznych, dot. samouspokajania i inicjowania
kontaktu, dzięki czemu później potrafi ono radzić sobie
z emocjami i podejmuje relacje społeczne;
(Stokłosa, 1987; Wojciechowska, 2007)
ROLA MATKI
• dba o klimat emocjonalny oraz ciepło w rodzinie,
o harmonijne relacje panujące pomiędzy jej poszczególnymi
członkami; jej rola polega na podtrzymywaniu więzi
rodzinnych i kultywowaniu tradycji;
• dba o rozwój dzieci, zwł. emocjonalny, ucząc, jak wyrażać
emocje, uczy dzieci szacunku, tolerancji, troski, cierpliwości;
• dostarcza wzorca kobiecości, zarówno dziewczynkom,
jak i chłopcom; ułatwia córkom identyfikację z własną płcią,
a synom – pierwsze bliskie relacje z dziewczętami;
Porównanie stylu opieki podejmowanego przez matkę i ojca
MATKA
OJCIEC
dziecko zdobywa poczucie bezpieczeństwa
i przewidywalności w relacji z matką
ojcowie testują to poczucie bezpieczeństwa
i sprawdzają, w jakim stopniu dziecko jest
w stanie przenieść te nabyte umiejętności
z jednej relacji na inną;
zaspokaja potrzeby dziecka
zachęcają dziecko do niekonwencjonalnych
zachowań
rozwija empatię
prowokują do podejmowania nowych wyzwań
uczy dzieci szacunku, tolerancji, troski,
cierpliwości
stawiają dzieciom więcej wymagań
dostarcza wzorca kobiecości
wprowadza dziecko w szerszy świat niż relacja
z dopasowującym się do niego rodzicem
dba o podtrzymywanie więzi rodzinnych
wymaga od dziecka dostosowania się do reguł
życia społecznego, obowiązujących poza
ochraniającą relacją z matką
wpływa silniej na społeczne funkcjonowanie
społeczne
LITERATURA:
K. Jabłoński (2009). Będę jak mój tata. Wpływ rozwodu rodziców na życie synów. Charaktery
nr 9, s. 22-25.
E. Napora (2007). Cień wielkiej góry : relacje z ojcem a psychospołeczne funkcjonowanie
dorosłego syna. Sprawozdanie z badań. – Bibliogr. Niebieska Linia,
nr 2, s. 16–18.
K. Pospiszyl (2004). Ojcostwo w życiu mężczyzny. Małżeństwo i Rodzina nr 2, s. 24–28.
Z. Skorny (1992). Psychologia wychowawcza dla nauczycieli. Warszawa WSiP.
M. Smith (2005). Między ojcem a synem [decydujące znaczenie aktywnej obecności ojca
dla rozwoju syna. Niebieska Linia nr 1, s. 16-18.
B. Stokłosa (1987). Struktura rodziny a wzorce poznawcze ról rodzinnych. Rzeszów WSP.
E. Szperlich (2007). Mały książę mamusi. Konsekwencje nieobecności ojca
w dorastaniu syna. Charaktery nr 5, s. 30–32.
A. Widera-Wysoczańska Docenić rolę ojca (2005). Świat Problemów, nr 1, s. 21–23
J. Wojciechowska (2005). Córki i ich ojcowie. Wpływ ojców na córki, rodzaje
i konsekwencje ojcowskiego wsparcia. Charaktery nr 7, s. 19–20.
J. Wojciechowska (2007). Bo do dziecka trzeba dwojga. Interakcje rodziców z dziećmi, ich wpływ
na rozwój : relacje ojca z córką. Charaktery nr 7, s. 18–20.
M. Ziemska (1979). Rodzina i dziecko. Warszawa PWN.