Transcript 4 - Ankara Akupunktur Derneği

17. DÖNEM AKUPUNKTUR EĞİTİM
PROGRAMINDA TEDAVİYE ALINAN 130
HASTANIN DEMOGRAFİK, KLİNİK
ÖZELLİKLERİ VE TEDAVİ SONUÇLARI
Dr. Derya Özmen ALPTEKİN
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı
Uzm. Dr. Derya Özmen Alptekin1, Dr. Hatice Meriç Sağlam2, Dr. Setenay Mit3,
Prof. Dr. Cemal Çevik4
Ankara Koru Hastanesi1, Serbest Hekim2,Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Akupunktur Polikliniği3,Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı4
GİRİŞ
Akupunktur, hekimler tarafından
tavsiye edilen tamamlayıcı ve
alternatif tıp uygulamaları arasında
en geniş oranda kabul gören
modalitedir.*
*Astin JA, Marie A, Pelletier KR, et al. A review of the
incorporation of complementary and alternative
medicine by mainstream physicians. Arch Intern Med.
1998;158:2303-2310.
2
GİRİŞ
ilk kez 2002 yılında, Gazi
Üniversitesi Tıp Fakültesi
tarafından bilimsel içeriği
ve müfredatı tam olarak
oluşturulmuş, Sağlık
Bakanlığı tarafından
onaylı akupunktur
kursları verilmeye
başlanmıştır.
3
GİRİŞ
Ülkemizde akupunktur eğitimi veren kurumlar:
● Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
● İstanbul Üniversitesi
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
● Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
● Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi
4
AMAÇ
Bu çalışmada, 24 Ocak-19 Nisan 2012 tarihleri arasında
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde düzenlenen,
17. Dönem Akupunktur Eğitim Programı’nda, kurs
eğitmenlerinin denetiminde 27 kursiyer tarafından klasik
akupunktur tedavisi
uygulanan 130 hastanın:
- Demografik
- Klinik özellikleri
-Tedavi sonuçlarının
belirlenmesi
amaçlanmıştır.
5
AMAÇ
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde düzenlenen akupunktur
eğitim programlarında, ilk defa kurs kapsamında tedaviye
alınan hastaların retrospektif analizi yapılmıştır.
6
GEREÇ VE YÖNTEM
Hastalara ait tıbbi kayıtlar (n=157) retrospektif olarak
incelendi ve çalışmaya alınma kriterlerine uygun olmayanlar
çalışma dışında tutuldu.
Bu kriterler:
1. Hasta değerlendirme formlarının eksiksiz doldurulmuş
olması
2. Doktora başvuru nedeninin ayrıntılı olarak belirtilmiş
olması
3. Tedavi öncesi ve sonrasında, semptom şiddetinin
göstergesi olan Vizüel Analog Skala (VAS) skorlarının
kaydedilmiş olması
7
GEREÇ VE YÖNTEM
● Çalışmaya dahil edilen 130 hastanın kayıtları yaş,
cinsiyet, başvuru şikayetleri, tanı, komorbiditeler,
uygulanan akupunktur tedavisinin sıklığı, içeriği ve
tedaviye verilen yanıtlar dikkate alınarak incelendi.
● Tedavi öncesi ve sonrasında hastaya sorularak
kaydedilen VAS skorları değerlendirilerek akupunktur
tedavisinin etkinliği belirlendi.
8
GEREÇ VE YÖNTEM
AKUPUNKTUR TEDAVİ ve HASTA İZLEM FORMU
• Demografik özellikler
• Şikayeti
• Beslenme alışkanlıkları
• Sigara-alkol kullanımı
• Yaşam tarzı (egzersiz, uyku, hobiler)
• Eşlik eden/geçirilmiş hastalıklar
• Laboratuvar bulguları
• Fizik muayene
• Nabız muayenesi
• 5 elemente göre sistem sorgusu
• Kulak muayenesi
• Dil muayenesi
• Tedavide kullanılan noktalar
• İzlem formu
• Semptom şiddeti; tedavi öncesi ve sonrası VAS skorları
9
GEREÇ VE YÖNTEM
İstatistiksel Analiz
Verilerin analizi SPSS for Windows
11.5 paket programında yapıldı.
Tanımlayıcı istatistikler, kesikli
sayısal değişkenler için
ortalama ± standart sapma
veya ortanca (en düşük-en yüksek) olarak, nominal
değişkenler ise olgu sayısı ve (%) değerleri verilerek frekans
dağılımı şeklinde gösterildi. Tedavi öncesine göre, tedavi
sonrası semptom şiddet skorundaki değişimin istatistiksel
olarak anlamlı olup olmadığı Wilcoxon işaret testiyle
araştırıldı. p<0,05 için sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı
kabul edildi.
10
BULGULAR-1
Tablo 1. Olguların Demografik Özellikleri
Değişkenler
Yaş (yıl)
Yaş Aralığı
n=130
46,0±13,4
11-80
Cinsiyet
Kadın
98 (%75,4)
Erkek
32 (%24,6)
11
BULGULAR-2
Tablo 2. En Sık Görülen Geliş Şikayetleri Yönünden Olguların
Dağılımı
Şikayetler
Hasta Sayısı
Yüzde
Periferik eklem ağrısı
63
48,5
Psikojenik semptomlar
31
23,8
Baş ağrısı
22
16,9
Kilo problemleri
18
13,8
Bel ağrısı
14
10,8
Uyku düzensizliği
14
10,8
Boyun ağrısı
13
10,0
Halsizlik
12
9,2
12
BULGULAR-3
Tablo 3. En Sık Görülen Komorbiditeler Yönünden Olguların
Dağılımı
Komorbiditeler
Hasta Sayısı
Yüzde
Hipertansiyon
21
16,2
Guatr
20
15,4
Kalp Hastalığı
18
13,8
Mide-Barsak Hastalıkları
18
13,8
Anemi/Kan Hastalıkları
14
10,8
Psişik Rahatsızlık
14
10,8
Deri Hastalığı
12
9,2
Nörolojik Hastalıklar
11
8,5
Allerji
10
7,7
13
BULGULAR-4
Tablo 4. Olguların Diğer Klinik Bulguları Yönünden Dağılımı
Değişkenler
n=130
Nokta Sayısı
9 (2-20)
Seans Sayısı
10 (1-19)
Tedaviyi Bırakma
9 (%6,9)
14
BULGULAR-4
15
BULGULAR-4
Tablo: Hastaların tedaviyi bırakma nedenleri
Nedenler
Tedaviden fayda görmeme
Tedaviye inanmama
Hasta sayısı
1 (3. seansda)
1 (Sigarayı ilk seansda
bırakma beklentisi)
Ulaşım problemleri
7
16
BULGULAR-5
Tablo 5a. En Sık Uygulama Yapılan Akupunktur Noktaları
Meridyen Hasta Sayısı
(%)
LU
Meridyen Hasta Sayısı
(%)
ST
9
79
60,8
40
22
16,9
7
12
9,2
36
14
10,8
5
3
2,3
45
10
7,7
SP
LI
6
79
60,8
4
20
15,4
3
66
50,8
11
7
5,4
9
42
32,3
2
3
2,3
17
BULGULAR-5
Tablo 5b. En Sık Uygulama Yapılan Akupunktur Noktaları
Meridyen Hasta sayısı
(%)
P
Meridyen Hasta sayısı
(%)
SI
7
61
46,9
3
10
7,7
6
30
23,1
4
7
5,4
5
10
7,7
7
2
1,5
LIV
GB
3
87
66,9
37
11
8,5
8
27
20,8
43
6
4,6
2
13
10,0
42
3
2,3
18
BULGULAR-5
Tablo 5c. En Sık Uygulama Yapılan Akupunktur Noktaları
Meridyen
Hasta sayısı
(%)
KID
Meridyen
Hasta sayısı
(%)
SJ
3
108
83,1
5
24
18,5
7
81
62,3
3
11
8,5
6
8
6,2
DU
20
9
6,9
3
2,3
H
7
70
53,8
22
9
6
4,6
REN
6
2
1,5
4
12
9,2
3
5
3,8
6
3
2,3
UB
64
15
11,5
62
9
6,9
67
4
3,1
19
BULGULAR-6
Tablo 6. Olguların Beş Elemente Göre Aldığı
Puanlara Ait Tanımlayıcı İstatistikler
Değişkenler Ortalama Std.Sapma Ortanca En Düşük En Yüksek
ATEŞ
2,9
2,43
3
0
11
TOPRAK
3,6
3,00
3
0
12
METAL
2,3
2,25
2
0
10
SU
2,4
2,48
2
0
13
AĞAÇ
2,5
2,39
2
0
10
20
BULGULAR-7
Tedavi etkinliği
Genel semptom şiddetinin
göstergesi olan ortalama
VAS skoru:
tedavi öncesi 8,90 ± 1,17
tedavi sonrası 2,24 ± 1,81
(p ˂ 0,001)
21
Semptom şiddet skoru (VAS)
BULGULAR-7
Şekil 1. Tedavi öncesi ve sonrası semptom şiddeti düzeyleri
22
BULGULAR-8
Hastaların hiçbirinde kayda değer bir yan etki saptanmadı.
23
BULGULAR-9
4 hastada, tedavi sonunda kendilerini doktora getiren
yakınmaların yanısıra, çözümünü aramaktan vazgeçtikleri
diğer bazı kronik yakınmalarda da iyileşme saptandı.
24
BULGULAR-9
Hasta sayısı
Düzelen yakınma
2
Horlama
1
Siklus düzensizliği
1
Kulakta kaşıntı
25
TARTIŞMA-1
Demografik özellikler:
Hastalarımızın %75,4’ü kadın
● Linde ve ark.*: 736 hastanın %79,9’u kadın, sebep;
‟Kadınlar tamamlayıcı tedavileri kullanmaya
erkeklerden daha çok eğilimliler.”
*Linde et al. Acupuncture for osteoartrhritic pain:an observational study in
routine care. Rheumatology 2006;45:222-227.
26
TARTIŞMA-2
Hastaları doktora getiren yakınmalar:
27
TARTIŞMA-2
Akupunkturun en yaygın uygulama alanı ağrı
sendromlarıdır*:
- Kas-iskelet ağrıları
- Nöraljiler ve kanser
ağrısı gibi diğer kronik
ağrı tipleri
*White A, Editorial Board of Acupuncture in Medicine. Western medical acupuncture: a
definition. Acupuncture in Medicine 2009;(27):33-35
28
TARTIŞMA-2
Benzer tanımlayıcı çalışmaların çoğunun ortak özelliği;
hastaların çoğunlukla kronik kas-iskelet sistemi
yakınmaları gösteren 40 yaş üzeri kadınlar olması ve
tedavi sonunda ağrı şiddetinde belirgin azalma ve genel
iyilik halinde artış bildirmeleridir.
29
TARTIŞMA-2
● Maiers ve ark.: akupunktur eğitim kliniği,%67’si kadın,
tedaviye geliş sebepleri:
- Kas-iskelet ağrısı
- Depresyon/anksiyete bozukluğu
- Başağrısı
Semptom şiddeti (11 noktalı skala), global iyileşme ve
hasta memnuniyet düzeyleri değerlendirilmiş.
En önemli limitasyonlarından biri kayıp datalar !!!
*Maiers
et al. Patient Outcomes at a Traditional Chinese Medicine Teaching
Clinic: A Prospective Data Collection Project. The Journal of Alternative and
Complementary Medicine 2008; 14(9):1083-1088.
30
TARTIŞMA-2
● Xing ve ark. (Akupunktur eğitim kliniği)
- Retrospektif analiz
- Çoğunluk orta yaş kadın
- Semptomlar; ağrı, depresyon, insomnia ve baş ağrısı
- Semptomatik iyileşme
- Enerji artışı, daha iyi gevşeme, uyku kalitesinde artış ve
normal günlük yaşam aktivitelerinde pozitif etkiler
*Xing et al. A retrospective survey of patients at the University of Salford
Acupuncture Clinic. Complement Ther Clin Pract.2006;12(1):64-71.
31
TARTIŞMA-3
Akupunktur tedavisinde optimal doz ???
Değişkenler
n=130
Nokta Sayısı
9 (2-20)
Seans Sayısı
10 (1-19)
32
TARTIŞMA-3
● Nokta sayısı: kullanılan
akupunktur yöntemine bağlı
olmakla birlikte tek seansda
uygulanan iğne sayısı 1-20
arasında değişir.*
* SE
Braverman. Medical acupuncture
Review: Safety, Efficacy, And Treatment
Practices. Medical Acupuncture
2004;15(3):12-16.
33
TARTIŞMA-3
● Seans sayısı
- Linde ve ark.; osteoartrit çalışması (n=736), ortalama
seans sayısı 8.7±3.11
- Alman Akupunktur Çalışmaları (GERAC); kronik ağrı
hastaları, 6 haftalık sürede ortalama 11 seans tedavi,
kronik ağrı tedavisinde etkin bir yöntem2
1
Linde et al. Acupuncture for osteoartrhritic pain:an observational study in
routine care. Rheumatology 2006;45:222-227.
2 Park et al. The Status and Future of acupuncture Clinical research. J Altern
Complement Med 2008; 14(7): 871-878.
34
TARTIŞMA-4
Tedavi Etkinliğinin Değerlendirilmesi
Akupunktur Bilimsel Araştırma Topluluğu (Society of Acupuncture
Research) toplantısı - 2007 sonuçlarına göre*:
1. Akupunktur kronik ağrı (bel ağrısı, diz OA, baş ağrısı)
tedavisinde etkilidir.
2. Mental sağlık; son 10 yıl içinde yayınlanmış çalışmalarda,
metodolojik olarak kalite yetersiz bulunduğundan kesin bir
sonuca varmak mümkün değildir.
*Park et al. The Status and Future of acupuncture Clinical research. J Altern
Complement Med 2008; 14(7): 871-878.
35
TARTIŞMA-4
Tedavi Etkinliğinin Değerlendirilmesi – Ölçekler
● Tüm kronik ağrı süreçleri bireyin günlük yaşamındaki
işlevselliğini olumsuz etkiler.
● Hasta değerlendirim ve izleminde
fonksiyonel değerlendirme
son derece önemlidir.
● Yaşam kalitesi; kişinin kendi
yaşamından memnun olma durumu
● Sağlıkla ilgili yaşam kalitesi:
aktiviteler, katılım, ağrı, uyku bozuklukları
ve depresyon
36
TARTIŞMA-4
Bozukluk
Yaşam
kalitesinin
azalması
Aktivite ve
katılımın
kısıtlanması
37
TARTIŞMA-4
Tıpta fonksiyonel değerlendirme ve yaşam kalitesi
ölçümünün amaçları*:
● Hasta tedavi ve izleminde klinik karar vermek
● Hizmet kalitesini değerlendirmek ve geliştirmek
● Klinik ve epidemiyolojik araştırmalarda tedavi etkinliğini,
hasta gruplarının gereksinimlerini belirlemek
● Tedavinin etkinliğini değerlendirirken ortak bir dil
kullanmak
● Sağlık politikalarını belirlemede plan ve değerlendirme
yapmak
*Küçükdeveci A. Derleme: Osteoartritte İşlevsel Değerlendirme Ölçütleri. Turkish
Journal of Geriatrics 2011;14(1):37-44
38
TARTIŞMA-4
Western Ontario ve McMaster Üniversiteleri Osteoartrit
İndeksi (WOMAC)*
- Ağrı, tutukluk, ve fiziksel fonksiyon olmak üzere 3 boyutu
irdeleyen 24 maddelik spesifik bir ölçek
- Farmakoloji, cerrahi ve fizik tedavi alanlarında başarılı
- Geçerliliği ve güvenilirliği gösterilmiş
*Kersten et al. BMC Musculoskelethal Disorders. The Visual Analogue WOMAC
3.0 scale-internal validity and responsiveness of the VAS version 2010,11:80
39
TARTIŞMA-4
Kısa Form 36 (Medical Outcome Study 36-item Short
Form Survey= SF-36)*
- Tıbbi alanda en sık kullanılan jenerik, sağlıkla ilişkili
yaşam kalitesi ölçeği
- Fiziksel ve mental yönden sağlığı değerlendiren toplam
36 maddelik 8 alt skaladan oluşur
- Türk toplumuna uyarlaması yapılmış, OA ve kronik bel
ağrılı hastalarda geçerli ve güvenilir bulunmuş
- Uyku, seksüel fonksiyon, rekreasyon gibi yaşam kalitesini
etkileyen önemli alanları değerledirmekten yoksun*
*Küçükdeveci A. Derleme: Osteoartritte İşlevsel Değerlendirme Ölçütleri. Turkish
Journal of Geriatrics 2011;14(1):37-44
40
TARTIŞMA-4
Akupunktur Çalışmalarında Sonuç Değerlendirme Ölçekleri
● Khorsan ve ark.; klinik akupunktur çalışmalarında
kullanılan hasta temelli sonuç değerlendirme ölçeklerini
konu alan derlemelerinde en sık kullanılan ölçekler*:
1. VAS
2. Semptom günlüğü
3. Numerik ağrı skalası
4. SF-36
5. Psikiyatrik değerlendirme ölçekleri (Beck Depresyon ve
Hamilton Depresyon skalaları)
*Khorsan et al. Patient-based outcome assessment instruments in acupuncture
research. J Altern Complement Med. 2010;16(1):27-35.
41
TARTIŞMA-4
VİZÜEL ANALOG SKALA (VAS)*-1
● Hastaya kendi kendisini değerlendirme
imkanı sağlar.
● Sıklıkla ağrı şiddeti değerlendirilir.
● Kullanım kolaylığı tercih sebeplerindendir.
*Kersten et al. The use of the visual analogue scale (VAS) in rehabilitation
outcomes. J Rehabil Med 2012;44:609-610
42
TARTIŞMA-4
VİZÜEL ANALOG SKALA (VAS)-2
Semptom şiddetini belirlemek amacıyla akupunktur
çalışmalarında kullanılmış:
● Dismenore1
● Kuru göz2
● DeQi hissinin kantifikasyonu3
1
Lorno et al. Acupuncture Treatment of Dysmenorrhea Resistant to Conventional Medical
Treatment. Evid Based Complement Alternat Med.2008 Jun;5(2):227-30.
2 Kim et al.Acupuncture for the Treatment of Dry Eye: A Multicenter Randomised Controlled
Trial with Active Comparison Intervention (Artificial Teardrops).
3 Wei Kou et al. Quantification of DeQi Sensation by Visual Analog Scales in Healthy
Humans after Immunostimulating Acupuncture Treatment. Am J Chin Med.2007;35(5):75365.
43
TARTIŞMA-4
Akupunktur uygulamalarında kullanılan sonuç
değerlendirme ölçekleri 3 konuda yeterli düzeyde bilgi
vermelidir:
• Ağrı sağaltımı
• Fonksiyonel durum
• Yaşam kalitesi
44
TARTIŞMA-4
Akupunktur uygulamalarına spesifik bir sağlıkla
ilişkili yaşam kalitesi ölçeğine gerek var mı?
*Zhang et al. Evaluation of Impact on Health-Related
Quality of Life and Cost Effectiveness of Traditional
Chinese Medicine: A Systematic Review of Randomized
Clinical Trials. J Altern Complement Med. 2012 Aug 27.
45
TARTIŞMA-5
Yan Etkiler
● Yamashita ve ark.; 55291 seanslık olgu serisi: pnömotoraks,
spinal lezyon ya da enfeksiyon gibi herhangi bir ciddi yan etki
bildirilmemiş.1
● Manheimer ve ark.; 16 RKÇ’yı (n=3498) içeren
derlemelerinde, akupunkturla ilişkili ciddi hiçbir yan etkinin
görülmediği bildirilmiş.2
● Braverman’a göre; Akupunktur iyi eğitimli uygulayıcıların
elinde güvenli bir tedavi yöntemidir.3
Rossi RP. Acupuncture: A Clinical Review. Journal of the New Jersey Neuroscience Institute
2008;3(2):6-10.
2 Manheimer et al. Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis. Cochrane Database Syst.
Rev. 2010 Jan 20;(1):CD001977. Review.
3 SE Braverman. Medical acupuncture Review: Safety, Efficacy, And Treatment Practices.
Medical Acupuncture. 2004;15(3): 12-16.
1
46
TARTIŞMA-6
Klasik akupunkturda 2 farklı
pozitif sonuç elde edilebilir:
1. Esas yakınmanın
düzelmesi
2. Hastanın bir tedavi
arayışında olmadığı
yakınmalarının
beklenmedik düzelmesi
Bu durum, doğu tıbbının
bütüncül tedavi edici özelliğiyle
açıklanabilir.*
*Schulman D. The unexpected outcomes
of acupuncture: case reports in support
of refocusing research designs.J Altern
Complement Med 2004 Oct; 10(5):785-9.
47
SONUÇ
● Bu çalışma, akupunkturun
değişik klinik tablolarla başvuran
hastalarda, VAS ile yapılan
değerlendirmeye göre etkili
olduğunu göstermiştir.
● Akupunkturun etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla,
semptom şiddetinin yanısıra, yaşam kalitesi ve fonksiyonel
durumun kantifikasyonunu sağlayan bilimsel ölçeklerin de
kullanıldığı ve her klinik durumun kendi içinde değerlendirildiği
ileri çalışmalara gereksinim olduğu kanaatindeyiz.
48
Öz eleştiriler doğrultusunda öneriler
● Hasta kayıtlarının eksiksiz olması
● Hastaların, tedavi sonrası yakın ve uzun
vadelerle takip edilmesi
● Akupunkturun etkinliğini araştırmak amacıyla, bilimsel
ölçeklerin hasta izlem pratiğine entegre edilmesi
● Çalışma grupları oluşturulması
49
TEŞEKKÜR
Hastalarımızın tanı, tedavi ve takibinde tüm bilgi ve
deneyimlerini bizimle paylaşan değerli eğitmenlerimiz Prof.
Dr. Cemal Çevik,
Prof. Dr. Afitap
Anıl ve Dr. Setenay
Mit’e ve eğitim
programına katkı
sunan tüm diğer
hocalarımıza
teşekkür
ederiz.
50
TEŞEKKÜR
17. dönem kursiyerlerine, büyük bir motivasyonla ve titizlikle
takip ettikleri hastalarının kayıtlarını bizlere ulaştırdıkları için
teşekkür ederiz.
51
Teşekkür ederim......
52