Transcript 5.hafta kişilik ve değerler

KİŞİLİK VE DEĞERLER
5. hafta
Kişilik nedir?
• Kişilik kelimesi Latince’deki
“persona”
kavramına
dayanmaktadır.
Persona,
Klasik Roma tiyatrosunda
oyuncuların temsil ettikleri
rollere
göre
yüzlerine
taktıkları maskelere verilen
isimdir. Yüze takılan bu
maskelerle kişiler arasındaki
farklılıklar anlatılmaktadır.
KİŞİLİK KAVRAMI
• İnsanların biyolojik olarak birbirlerine benzemelerine
karşın her insanın diğerinden farklı kılan özellikler
vardır. İnsanların düşünme biçimleri, çevreyi algılayış
şekilleri ve verdikleri tepkiler birbirlerinden farklıdır.
Bireysel bu farklılıklar kişilik kavramını ortaya
çıkarmaktadır. Bireylerin diğer bireylerle olan
konuşma tarzları, konuşurken gösterdikleri tepkiler,
mimikler ve diğer hareketler bireyin kişiliğini
yansıtmaktadır .
KİŞİLİK KAVRAMI VE KAPSAMI
• Kişilik, “bir insanı başkalarından ayıran bedensel,
zihinsel ve ruhsal özelliklerin bütünüdür.”
• Kişilik “bireyin belirgin değişmeyen ve tutarlı olan
özelliklerinin tümünü ifade eder”.
• Kişilik, yavaş oluşan ve aniden değişmeyen bir
davranışsal özellikler bütünüdür.
• KİŞİLİK kavramını oluşturan 3 temel nokta:
• Benzersizlik ve kendine özgü olması
• Tutarlılık
• Değişmezlik veya durağanlıktır.
• Karakter: “kişiye özgü davranışların bütünü olup
insanın bedensel, duygusal ve zihinsel etkinliğe
çevrenin verdiği değerdir. Karakter bireyin doğuştan
getirdiği ve zamanla değişmeyen özelliklerinden
oluşur. Karakter kişiliğimizin iskeletidir.
• Mizaç ya da huy: kişilerin duygusal denge durumu
ile ilgilidir. Çabuk kızmak, öfkelenmek, hareketli
olmak
gibi
özellikler
mizaç
kapsamında
değerlendirilir.
• Benlik: kendi kişiliğimize ilişkin kanılarımız ve
kendi kendimize görüş biçimimizdir. Benlik
“ben neyim?”, “ ne yapabilirim”, yeteneklerim
nelerdir?” “hangi değer yargılarına sahibim?”
soruları ile ilişkilidir.
KİŞİLİĞİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ
• Kişilik doğuştan var olan ve sonradan edinilen
eğilimlerin bütününden meydana gelmiştir
• Kişilik bireylerin eğilimlerini çevreye uydurur. Yani
aynı birey farklı çevresel koşullar altında farklı tutum
ve daranışların ortaya çıkmasına neden olan bir
sosyal uyum kavramı olarak karşımıza çıkar.
• Her kişiliğin doğuştan kazanılmış bir tek karakteri
vardır ve karakter kişiliğin vazgeçilmez bir unsurudur
• Her bireyin kişisel özelliğini diğerlerinden ayıran
birtakım farklılıklar vardır
KİŞİLİĞİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER
•
•
•
•
Kalıtım veya doğuştan getirilen özellikler,
Sosyo-kültürel faktörler,
Aile faktörü,
Eğitim imkanlarını, yaşam ve düşünce biçimlerini
etkileyen sosyal yapı ve sosyal sınıf faktörleri,
• Yaşanılan bölgenin coğrafi özellikleri,
• İletişim araçlarının kullanımı, teknoloji, iş imkanları ve
sahip olunan meslek gibi çeşitlendirilebilecek diğer
özellikler
Myers-Briggs Tipi Gösterge
• Bireylerin içedönüklük ve ya dışa dönüklük
boyutu üzerinde çalışmıştır. Jung’a göre bireyin
geçmişteki deneyimi ve ve gelecekteki
beklentileri
kişilik
yapısını
yakından
etkilemektedir.
DIŞA DÖNÜK
Dışarıya açık, Sempatik
Kendini açıkça ifade eden
Etkileşimci
Düşünmekten çok konuşan
İÇEDÖNÜK
Sessiz ve utangaç
Aşırı konsantre
Düşünmeyi tercih eden
DUYUSAL (ALGISAL)
Pratik
Belirgin
Ayakları yere basan
Detaycı ve katı
SEZGİSEL
Genelleştirici
soyut
Seçenekler sunan
kuramsal
DÜŞÜNEN
Sorunları çözerken mantık ve düşünce
kullanırlar. Analitik
Kafasını kullanan ve adil
DUYGUSAL (HİSSEDEN)
Kalbini dinleyen
Bağışlayıcı
Şartlara bağımlı
YARGILAYAN
Zamana bağlı, kontrol isterler
Karar verici, düzenli
Organize
yapısalcı
KABUL EDEN
Esnek
Keşfedici
Açık uçlu
İçlerinden geldiği gibi davranırlar.
Büyük beş kişilik modeli
• Tanım: beş temel boyutu kapsayan bir kişilik
değerlendirme modelidir.
• 1. Duygusal kararlılık: sakin, kendine güvenen,
kendini güvende hisseden, sinirli, bunalımlı,
kendini güvende hissetmeyen
bireyleri
tanımlayan kişilik boyutudur.
• 2. Dışadönüklük: sosyal girişken, ve kendini ifade
edebilen bireyleri tanımlayan kişilik boyutudur.
• 3. Deneyime açıklık: hayal gücü, duygusallık, ve
meraklılık açısından bireyleri değerlendiren bir
kişilik boyutudur.
Büyük beş kişilik modeli
• 4. uyumluluk: iyi huylu, ,işbirlikçi, ve güvenilir
bireyleri tanımlayan bir kişilik boyutudur.
• 5. sorumluluk: sorumlu, güvenilir, sebatkar, ve
düzenli bireyleri tanımlayan bir kişilik
boyutudur
Büyük beş özellikler
Neden ilgili?
Neyi etkiliyor?
Duygusal kararlılık
Daha az olumsuz düşünme
ve daha az sayıda olumsuz
duygu
Daha yüksek iş ve yaşam
tatmini
Daha az stres
Dışadönüklük
Daha iyi iletişim becerisi
Daha fazla Sosyal baskınlık
hali
Daha fazla kendini
duygusal ifade etme
durumu
Daha yüksek performans
Geliştirilmiş liderlik
Daha yüksek iş ve yaşam
tatmini
Deneyime açıklık
Daha fazla öğrenme daha
yaratıcı,
Eğitim performansı
Geliştirilmiş liderlik
Değişime daha fazla uyum
uyumluluk
Daha fazla sevilme hali
Daha fazla uyum gösterme
Daha yüksek performans
sorumluluk
Daha fazla çaba ve sebat
Daha düzenli ve planlı
Daha fazla güdü ve disiplin
Daha yüksek performans
Geliştirilmiş liderlik
Şirkete bağlılık
Örgütsel davranış ile ilgili diğer kişilik
özellikleri
• Çekirdek-öz değerlendirme: bireyin kendini
sevme veya sevmeme, kendini yeterli ve etkin
görüp görmeme, ve çevresinin kontrolünün
elinde olduğunu veya çevresinin kontrolü
üzerinde kendini güçsüz hissetme derecesi.
• Makyavelizm: bir bireyin pragmatik olma,
duygusal mesafeyi koruma, ve sonuçların
araçları mubah kıldığına inanma derecesi.
• Narsisizm: kendini beğenmiş, muazzam bir
kendini önemseme hissine sahip, aşırıcı derece
hayranlık beklentisi içinde ve bir çeşit
yetkilendirilmişlik hissine sahip olmaya
eğilimlilik.
• Öz denetim: bireyin kendi davranışlarını dışsal,
durumsal etkenlere göre ayarlayabilme
kabiliyetini ölçü alan bir kişilik özelliği.
• Proaktif kişilik: fırsatları belirleyen, inisiyatif
gösteren, eyleme geçen ve anlamlı bir değişim
oluşana dek azmeden insanlar.
Freidman ve Rosenman’ın (A ve B Tipi)
Kişilik Tipleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
A tipi
Sabırsız,
Hareketli
Devamlı yarış halinde
Çok hızlı konuşan ve yemek
yiyen
Aynı anda birkaç işi
yapabilen veya düşünebilen
Rekabetçi
Boş zamanlarıyla başa
çıkamazlar
Sayılara takıntılıdır.
• B tipi
• Daha az baskı ve
çatışma içinde
• Aceleci değildir
• Zamanı iyi kullanır
• Daha az rekabetçidir
• Sakin
değerler
• Değerler: Belirli bir davranış biçimi veya bir
duruşu kişisel veya sosyal olarak karşı veya zıt bir
davranış biçimine veya bir duruşa tercih
edilmesine sebep olan temel inançlardır.
Değerler, bireylerin çevrelerine uyumlarına
yardımcı olmakta ve onların davranışlarına etki
etmektedir.
• Değerler sistemi : bir bireyin değerlerinin
yoğunlukları açısından derecelendirilmesi oluşan
hiyerarşi.
Değerlerin önemi
• Değerler
insanların
davranışlarını
ve
motivasyonlarını anlamamız için gerekli temeli
belirler ve algılarımızı etkiler. Neyin yapılıp
neyin yapılmaması gerektiği ön fikri ile bir
kuruma gireriz.
Amaç değerler, Araç değerler
• Amaç değerler: arzulanan sonuçlar; bir bireyin
hayatı boyunca başarmayı istediği hedefler.
• Araç değerler: amaç değerlere ulaşmada tercih
edilen davranış.
Kuşaklara ait değerler
• Bebek patlaması çocukları: 1946-1964 yıllarında
doğanlar “baby boomer” olarak adlandırılıyor.
Özellikle Amerika’da II. Dünya savaşının bitiminde
başlayıp 1960 yılı başlarına kadar süren, yıllık
doğum hızında büyük artış anlamına geliyor. Bu
nesil teknolojiden uzaktır, diğer bir deyişle
teknolojiyi benimseyememiştir. iş sadakatleri
yüksektir. Diğer kuşaklardan farklı olarak, iş
yaşamları için “çalışmak için yaşamışlardır” ifadesi
kullanılabilir. Kariyerine sadakat.
X kuşağı
• X nesli, 1965-1979 arası doğanlara denir. X
nesli kurallara uyumlu, aidiyet duygusu güçlü,
otoriteye saygılı, sadık, çalışkanlığa önem
veren bir kuşak olarak tanımlanıyor. İş
yaşamlarında çalışma saatlerine uyumlu olup
iş motivasyonları yüksektir. Belirli çalışma
süresinden sonra kademe atlayabileceklerine
inanırlar ve sabırlıdırlar. Daha çok yaşamak için
çalışırlar.
Y kuşağı
• Y nesli, 1980-1999 arası doğanlardır. bağımsız
olmayı seviyorlar, özgürlüklerine düşkünler ve
iş yaşamlarında da farklılar. Belirlenen mesai
saatleri arasında çalışmayı sevmiyorlar. Bu
yüzden, iş saatinden ziyade işe odaklanmaları
gerekiyor. Bir an önce yönetici olmak ya da
kendi işlerini kurmak istiyorlar. iş hayatını
sadece yaşamlarını sürdürebilmek için değil,
daha rahat para harcamak için istiyorlar
Z kuşağı
• Z nesli, 2000 yılı ve sonrası doğanlara denir. İnternet ve
mobil teknolojileri kullanmayı seviyorlar. Günümüzde
yaygın olan akıllı telefonlar, ipad’ler ya da tablet
bilgisayarlar ile her alanda aktifler. Özellikle internet
aracığıyla sosyalleşmeyi tercih ediyorlar. Oyuncak
yerine ipad’lerle oynarlar ve teknoloji ile birlikte
büyürler. Bu yüzden de çabuk tüketen bir nesildir. Fakat
internet ile fazla haşır neşir olduklarından aynı anda
birden fazla konu ile ilgilenebilme yeteneklerinin
gelişeceği tahmin ediliyor. Söz konusu bu yetenek aynı
zamanda Y neslinde de yaygın olarak görülüyor ve bu
tek bir konuya odaklanmaya göre daha pratik olabilir.
Bireyin kişiliği ve değerlerini iş yeri ile
ilişkilendirme
• Kişilik – iş uyumu teorisi: 6 kişilik tipini
tanımlayan ve tatmini ve iş gücü devrini kişilik
tipi ile iş ortamı arasındaki uyumun
belirlediğini öneren bir teoridir.
• Kişi –örgüt uyumu: taraflardan birinin diğer
tarafın istek ve ihtiyaçlarını karşılaması halinde
veya örgüt ve çalışanın benzer karakteristik
özelliklere sahip olduğu zaman belirlenebilen
uyumluluk halidir.
KİŞİLİK TESTİ
•
•
•
•
AŞAĞIDAKİ SORULARI YANITLARKEN
1-10 ARASI PUANLAR VERİNİZ.
EN DÜŞÜK BELİRTİ İÇİN 0
EN YÜKSEK BELİRTİ İÇİN 10 RAKAMINI
VERİNİZ.
• GEREKMEDİĞİ ZAMANLARDA BİLE BİR
CÜMLENİN SONUNU GETİRMEKTE NE KADAR
SABIRSIZSINIZ?
• NE DERECE HIZLI HAREKET EDER YÜRÜR VEYA
YERSİNİZ?
• KENDİNİZİ AYNI ANDA BİRDEN FAZLA ŞEYİ
YAPMAYA VE DÜŞÜNMEYE NE DERECE
ZORLUYORSUNUZ?
• SİZİ ÖZELLİKLE İLGİLENDİRMEYEN KONULARI
DİNLEMEK NE DERECE GÜÇ GELİYOR
• BİR KAÇ GÜN VEYA BİRKAÇ SAAT HİÇ BİR ŞEY
YAPMADIĞINIZDA KENDİNİZİ NE DERECE
SUÇLU HİSSEDİYORSUNUZ
• ÇEVRENİZDEKİ GÜZEL VE ÖNEMLİ ŞEYLERLE
NE ORANDA İLGİLENEMEZ OLDUNUZ
• DAHA AZ ZAMANA DAHA FAZLA ŞEYİ
SIĞDIRMAYI NE KADAR İSTİYORSUNUZ
• KARAKTERİSTİK HAREKETLERİNİZ VE SİNİRSEL
TİKLERİNİZ NE KADAR?
• BAŞARINIZDA BİR ÇOK ŞEYİ BAŞKALARINDAN
DAHA HIZLI YAPMA YETENEĞİNİZİN ROL
OYNADIĞINA NE KADAR İNANIYORSUNUZ?
• YALNIZ KENDİ DAVRANIŞLARINIZI DEĞİL
BAŞKALARININ DAVRANIŞLARINI DA SAYISAL
OLARAK DEĞERLENDİRMEYE NE KADAR
EĞİLİMLİSİNİZ?
• TOPLAM PUANINIZ 60’DAN FAZLA İSE A TİPİ
KİŞİLİĞE ULAŞMIŞSINIZ DEMEKTİR.