Transcript Prezentacja prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego

SYSTEM PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W HISZPANII
V Konwersatorium z cyklu "Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne”
30 stycznia 2012 roku
1
Podstawowe informacje o ustroju oraz podziale terytorialnym Hiszpanii
Hiszpania jest Monarchią parlamentarną.
Ustawą zasadnicza jest Konstytucja uchwalona
31 października 1978 roku przez Kortezy Generalne.
Konstytucja ustanawia gwarancje demokracji politycznej oraz
system rządów parlamentarno-gabinetowych. Nad zgodnością
prawa z Konstytucją czuwa Trybunał Konstytucyjny, powoływany
przez króla na 9-letnią kadencję.
Artykuł 2 Konstytucji:
Konstytucja opiera się na nierozerwalnej jedności Narodu hiszpańskiego, wspólnej i niepodzielnej ojczyzny wszystkich
Hiszpanów, a także uznaje i zapewnia prawo do autonomii stanowiących go narodowości i regionów oraz solidarność między
wszystkimi.
Artykuł 66 Konstytucji – władza ustawodawcza
1. Kortezy Generalne reprezentują lud hiszpański i składają się z Kongresu Deputowanych oraz Senatu.
2. Kortezy Generalne sprawują władzę ustawodawczą państwa, zatwierdzają budżet państwa, kontrolują działalność Rządu i posiadają
pozostałe kompetencje, przyznane im przez Konstytucję.
3. Kortezy Generalne są nietykalne.
JEDNOSTKI PODZIAŁKI TERYTORIALNEGO
Artykuł 137 Konstytucji
Państwo jest zorganizowane terytorialnie w municypia, prowincje i we wspólnoty autonomiczne, jakie się ukonstytuują.
Wszystkie te jednostki posiadają autonomię dla zarządzania swoimi odpowiednimi sprawami.
Artykuł 143 Konstytucji
1. W wykonaniu prawa do autonomii, uznanego w art. 2 Konstytucji, graniczące ze sobą
Prowincja 1
prowincje o wspólnych cechach historycznych, kulturalnych i gospodarczych, a także terytoria
wyspiarskie oraz prowincje stanowiące regionalną jedność historyczną, mogą uzyskać samorząd i
ukonstytuować się we wspólnoty autonomiczne, zgodnie z postanowieniami niniejszego tytułu i Autonomia
odpowiednich statutów.
Gmina 1
Gmina x
Gmina 1
Prowincja x
Jedna lub więcej prowincji
może utworzyć wspólnotę
autonomiczną,
zakres
autonomiczności określany jest
w statucie autonomii, który
musi zostać zatwierdzony przez
Kortezy Generalne
Gmina X
Gminy
wchodzą
w skład prowincji –
jednostek posiadających
osobowość prawną i
zarządzanych przez zarząd
prowincji
Podstawową
jednostką
podziały terytorialnego jest
gmina
posiadająca
osobowość
prawną,
zarządzana przez Burmistrza i
Radę.
STATUT
Wspólnoty Autonomicznej – droga do obowiązywania aktu
zasadniczego Autonomii
Terytorium Hiszpanii podzielone jest na 17 wspólnot
autonomicznych, z czego aż siedem to autonomie
składające się z jednej Prowincji, np. Madryt, Nawarra,
Asturia. Skraj składa się z jednostek niższego rzędu: 52
prowincji oraz ponad 8000 gmin
Zatwierdzenie przez
Parlament
Autonomii
Zgoda w referendum
wspólnotowym
Zatwierdzenie przez
Kortezy Generalne
REGULACJE KONSTYTUCYJNE Z ZAKRESU KOMPETENCJI WSPÓLNOT AUTONOMICZNYCH
Artykuł 145
1. W żadnym razie nie jest dozwolona federacja wspólnot autonomicznych.
2. Statuty mogą określić wypadki, wymogi i zasady zawierania przez wspólnoty autonomiczne umów między sobą w celu sprawowania
zarządu i świadczenia im właściwych usług, a także określić charakter i skutki odpowiedniej informacji składanej Kortezom Generalnym.
W pozostałych wypadkach, porozumienia o współpracy między wspólnotami autonomicznymi wymagają upoważnienia ze strony
Kortezów Generalnych.
Artykuł 148 ust. 1 pkt. 3
Wspólnoty autonomiczne mogą przejąć kompetencje w następujących kwestiach:
planowania przestrzennego, urbanistyki i spraw mieszkaniowych,
Artykuł 149 ust. 1 pkt. 13
Do wyłącznej kompetencji państwa należą następujące sprawy:
podstawy i koordynacja ogólnego planowania działalności gospodarczej
Art. 149 ust. 3.
Sprawy wyraźnie nie zastrzeżone dla państwa przez niniejszą Konstytucję mogą przejść do właściwości wspólnot autonomicznych na mocy ich
statutów. Kompetencja w sprawach, które nie zostałyby przejęte na mocy statutów o autonomii przynależy państwu, którego normy mają
pierwszeństwo w razie kolizji przed normami wspólnot autonomicznych we wszystkim, co nie należy do ich wyłącznej kompetencji. Prawo
państwowe, w każdym razie, dopełnia prawo wspólnot autonomicznych.
4
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Rozwój prawodawstwa
o Początki hiszpańskiego prawodawstwa związanego z planowaniem przestrzennym sięgają XIX w.
Królewski Dekret z 2008r. zaznacza, że historia współczesnego hiszpańskiego prawa urbanistycznego ukształtowana
została w drugiej połowie XIX wieku w kontekście socjologiczno – ekonomicznym, w wyniku postępującej industrializacji
i urbanizacji. Spóźniona industrializacja doprowadziła do wzrostu populacji i koncentracji ludności w ośrodkach miejskich,
a to doprowadziło do rozrastania się podmiejskich dzielnic, spadku poziomu życia, niedostatecznego zasobu mieszkań dla
ludności.
o W XIX wieku uchwalona została pierwsza ustawa planistyczna – ustawa o Ulepszaniu Zabudowy, której zasadniczym celem
była poprawa warunków zabudowy na terenie głównych skupisk ludności danego rejonu. Znaczący rozwój prawodawstwa w
zakresie planowania przestrzennego miał miejsce na początku XX wieku,
o Zaowocowało to wydaniem w 1956r. pierwszej ustawy kompleksowo regulującej materię planowania przestrzennego.
Wyznaczyła ona kierunek późniejszym regulacjom, formułując podstawowe pojęcia i instytucje funkcjonujące we
współczesnym systemie planowania przestrzennego Hiszpanii, jak klasyfikacja gruntów czy wprowadzenie określonych
kategorii planów.
o Na przestrzeni lat odpowiedzialność za planowanie uległa coraz większej decentralizacji, a obecnie prawie całkowicie
spoczywa w rękach władz lokalnych. Decydujący wpływ na aktualny system planowania przestrzennego miała Konstytucja
z 1978r.
5
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Rozwój prawodawstwa
1. Ley de regimen del suelo y ordenacion Urbana de 12 de
2. Ley de suelo de 2 de mayo de 1975 – ustawa
mayo de 1956 –wyznaczyła kierunek późniejszym regulacjom,
formułując podstawowe pojęcia i instytucje związane
z planowaniem przestrzennym.
3.
modyfikująca zapisy aktu z 1956r.
Dekret Królewski z 1976r - zebrał zaś przepisy obydwu ustaw w jednym akcie prawnym.
Konstytucja Hiszpanii z 1978r. – Konstytucja
przekazała
uprawnienia
w
dziedzinie
zagospodarowania przestrzennego autonomiom
pozostawiają wyłącznej kompetencji państwa
jedynie regulację kwestii podstawowych.
4.
5.
20 marca 1997r. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego,
w którym Trybunał który uznał za niezgodne
z konstytucją te artykuły ustawy z 1992, które regulowały
kwestie zastrzeżone przez Konstytucję dla Autonomii.
Enumeratywnie wyliczono artykuły, które pozostały
w mocy
2004r. - wybory parlamentarne- wygrała
Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza zmiana polityki w zakresie zagospodarowania
przestrzennego
1991- Ustawa o reformie planowania przestrzennego i wycenie ziemi
Upoważnienie rządu do ogłoszenia w terminie 2 lat tekstu ujednoliconego, „ zbierającego”
wszystkie obowiązujące państwowe akty prawne odnoszące się do materii ziemi i
planowania przestrzennego
1992r- Ustawa o ziemi i planowaniu przestrzennym – nie uwzględniała rozwiązań
konstytucyjnych w zakresie przekazania kompetencji w dziedzinie planowania
przestrzennego autonomiom.
6. 1998r ustawa Ley 6/1998, de 13 de sobre Regimen del Suelo y
Valoraciones. - Uchyliła ona obowiązywanie LS 92, z wyjątkiem
enumeratywnie wyliczonych przepisów ustawy
2007r. ogłoszona została Ustawa o Ziemi ( Ley 28/2007, de Suelo).
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Rozwój prawodawstwa
Źródła prawa dotyczące planowania przestrzennego
Poziom krajowy
• Ley 28/2007 de Suelo, de 28 de mayo de 2007
• Real Decreto Legislativo 1/1992, de 26 de junio, por
el que se aprueba el Texto Refundid
• Estatal de la Ley sobre Regimen de Suelo y
Ordenacion Urbana
• Real decreto 1346/1979 , de 9 de Abril, por el que se
Aprueba el Texto Refundido de la Ley
• sobre Regimen del Suelo y Ordinacion
• Ley 38/1999, de 5 de noviembre, de Ordenacion de la
Edificacion
• Ley 1954, de 16 de Diciembre sobre Expropiacion
Forzosa
Poziom Autonomii
• Zgodnie z art. 148 Konstytucji oraz
wyrokiem Trybunał Konstytucyjnego
z 1997r. kompetencje w zakresie
planowania
i zagospodarowania
przestrzennego
przekazano
poszczególnym autonomiom.
• Każda Wspólnota Autonomiczna ma
własny akt prawny o randze ustawowej
regulujący
planowanie
i zagospodarowanie przestrzenne
7
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Główne wartości i zasady
Zgodnie z ustawą z 2007r. wprowadzającą zasadnicze zmiany w zakresie państwowej polityki dotyczącej zagospodarowania
przestrzennego, do podstawowych zadań państwa w dziedzinie planowania przestrzennego należą:
o ZAPEWNIENIE WSZYSTKIM OBYWATELOM REALIZACJI PRAWA DO GODNEGO MIESZKANIA
• Realizacja konstytucyjnego prawa każdego obywatela do godnego mieszkania – realizacja poprzez zdecydowane zwiększenie
mieszkalnictwa socjalnego.
• „godne mieszkanie” rozumiane bardzo szeroko, nie tylko jako dostęp do mieszkania, ale także możliwość korzystania ze środowiska
kulturowego stworzonego przez człowieka oraz środowiska naturalnego.
o ZAPOBIEGANIE SPEKULACJI NIERUCHOMOŚCIAMI GRUNTOWYMI
• Nakaz zapobiegania spekulacji sformułowany w art. 47 Konstytucji) skierowany do władz publicznych wynika bezpośrednie z zasady
użytkowania ziemi zgodnie z interesem społecznym.
• Rynek nieruchomości jest z natury rynkiem lokalnym – wynika z tego ograniczona podaż nieruchomości, a więc dla
dla zaspokojenia obecnych i przyszłych potrzeb społeczności lokalnej dostępny będzie ten sam, niezmienny areał,
w interesie publicznym jest zapewnienie dostępności tego dobra , niezbędne jest więc wprowadzenie instrumentów uniemożliwiających
działania spekulacyjne
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Główne wartości i zasady
o KONIECZNOŚĆ ZACHOWANIA ZASAD ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
• Z punktu widzenia UE bardzo istotną zasadą jest Zrównoważony Rozwój definiowany jako zaspokajanie potrzeb żyjących generacji
bez narażenia możliwości przyszłych generacji do zaspokojenia swoich własnych potrzeb. – nastawienie i nacisk na solidarność
pomiędzy generacjami
• W interesie publicznym leży konieczność zachowania równowagi pomiędzy ekonomiczną, społeczną i środowiskową wartością ziemi.
• Wpływ urbanizacji na inne dobra naturalne oraz na korzystanie obywateli ze swych praw, co decyduje z kolei o jakości życia zarówno
obecnych jak i przyszły pokoleń.
9
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Instytucja prawa własności
Władza publiczna posiada uprawnienie do określania przeznaczenia terenów zgodnie z interesem publicznym,
a także do określania praw i obowiązków związanych z własnością ziemi, to zaś ma wpływ na zakres prawa
własności i możliwości jego wykonywania. Art. 33 ust. 2 Konstytucji Hiszpanii stwierdza, iż granice prawa
własności wyznaczane są przez funkcje społeczną oraz przez ustawy.
o W art.33 ust. 3 Konstytucji wprowadza się zasadę, iż nikt nie może być pozbawiony swoich dóbr i praw inaczej niż ze względu
na uzasadniony interes publiczny lub społeczny, za odpowiednim odszkodowaniem oraz zgodnie z ustawą.
o Funkcja społeczna prawa własności – instytucja ta po części odpowiada polskiej regulacji wskazując granice prawa własności –
art. 140 k.c. Są to ustawy, zasady współżycia społecznego oraz społeczno – gospodarcze przeznaczenie praw.
• W Hiszpanii wszystkie grunty klasyfikowane są w planach do określonych kategorii, czego skutkiem jest wyraźne zróżnicowanie
uprawnień właściciela dotyczących korzystania z nieruchomości.
• Granice prawa własności mogą być wytyczane przede wszystkim przepisami prawa administracyjnego, zaś największe znaczenie
mają tu przepisy dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego,
• prawo własności ograniczają także inne przepisy administracyjne, do których należą na przykład prawo ochrony środowiska,
prawo geologiczne i górnicze, prawo wodne, czy prawo budowlane.
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Instytucja prawa własności
o Prawo do zabudowy
• Prawo o charakterze publicznoprawnym,
• Właścicielowi przyznaje się prawo do realizacji na swoim gruncie instalacji, konstrukcji czy budynków zgodnie
z ustaleniami przewidzianymi przez akty planowania przestrzennego, inne przepisy oraz uwarunkowania fizyczne
gruntu.
o Obowiązki właściciela nieruchomości
• Właściciel nieruchomości gruntowej zobowiązany jest do użytkowania gruntu i innych nieruchomości z nim
związanych zgodnie z regulacjami zawartymi w aktach planowania przestrzennego,
• Właściciel zobowiązany jest do utrzymywania gruntu w określonym stanie oraz ulepszania i rehabilitacji.
11
PLANOWANIE NA POZIOMIE KRAJOWYM
• Zgodnie z założeniami Ustawy o Gruntach z 2008 roku planowanie na poziomie krajowym powinno opierać się
na Plan Nationale - Planie Krajowym. Kompletny Plan Krajowy nie został jeszcze jednak stworzony.
• Istniejącym obecnie krajowym aktem prawnym o największym zakresie działania w kwestii planowania lub
organizacji terytorium kraju jest Plan Director de Infrastructure - Generalny Plan Infrastruktury, chociaż nie jest
to instrument przewidziany ramami prawa.
• Dodatkowo na poziomie krajowym, rząd centralny może wpływać i kształtować planowanie przestrzenne
poprzez wytyczne, prawa i zarządzenia obowiązujące na terenie całego kraju oraz poprzez określoną politykę w
zakresie rozwoju zabudowy, infrastruktury, planowania terytorialnego i ochrony środowiska, jak również
poprzez zarządzenia w zakresie budownictwa mieszkaniowego.
• Pozostałe i bardziej szczegółowe ustalenia pozostają w gestii 17 wspólnot autonomicznych
12
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu
Głównym aktem prawnym
na którym opiera się
planowanie i
zagospodarowanie
przestrzenne we Wspólnocie
Autonomicznej Madrytu jest
Ustawa autonomiczna o
ziemi z 17 lipca 2001 roku.
Plan Krajowy
Obecnie Generalny Plan Infrastruktury
wytyczne
prawa
zarządzenia
PLANOWANIE TERYTORIALNE
• Regionalny plan strategii terytorialnej,
• Programy koordynujące działania terytorialne,
• Plany zagospodarowania środowiska naturalnego
i rolnego
PLANOWANIE URBANISTYCZNE
Plany ogólne
podlegają planom terytorialnym
• Plan generalny
• Plan sektorowy
POZIOM KRAJOWY
POZIOM REGIONALNY
Planowanie na poziomie
regionalnym nie jest konieczne
POZIOM LOKALNY
Wspólnoty posiadają dowolność
w kształtowaniu systemu
planowania przestrzennego na
swoim terytorium
Plany rozwoju
Jako uszczegółowienie planów ogólnych
• Plany częściowe
• Plany specjalne
• Studia szczegółowe
13
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie terytorialne
Planowanie terytorialne definiowane jest jako funkcja publiczna zarządzania terenem, w celu jego racjonalnego i
zrównoważonego rozwoju oraz zarządzania zasobami naturalnymi Wspólnoty w sposób sprzyjający jej wewnętrznej spójności i
integracji społecznej.
Do głównych celów tej działalności należą:
• jak najlepsze skomunikowanie Wspólnoty wewnętrznie oraz z całym krajem,
• poprawa warunków życia społeczności lokalnej
• zharmonizowanie rozwoju społeczno – ekonomicznego z ochroną środowiska oraz dziedzictwa historyczno - kulturowego,
• koordynowanie uchwalanych przez podmioty administracji terytorialnej programów rozwoju infrastruktury
• zapewnienie rezerw gruntowych niezbędnych do realizacji tych działań.
We Wspólnocie Autonomicznej Madrytu, zgodnie z artykułem 14 wspomnianej ustawy, funkcjonują trzy typy planów
terytorialnych:
• regionalny plan strategii terytorialnej,
• programy koordynujące działania terytorialne,
• plany zagospodarowania środowiska naturalnego i rolnego
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie terytorialne
REGIONALNY PLAN STRATEGII TERYTORIALNEJ - ustanawia podstawy organizacji i struktury całego terytorium
Wspólnoty Autonomicznej Madrytu, wyznacza strategiczne cele autonomii i stanowi punkt odniesienia dla
wszystkich innych instrumentów i aktów planowania terytorialnego.
PROGRAMY KOORDYNUJĄCE DZIAŁANIA TERYTORIALNE – działając zgodnie z ustaleniami regionalnego planu
strategii terytorialnej wyznaczają poszczególne działania administracji publicznej, które wymagają
wywłaszczenia, zajęcia lub użytkowania gruntu.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO I ROLNEGO - ma na celu ochronę, konserwację i
ulepszanie terenów cennych przyrodniczo, ze względu na ich ponadprzeciętne walory krajobrazowe, czy też cechy
geograficzne, morfologiczne, rolnicze, ogrodnicze, leśne czy ekologiczne. Celem tych planów jest rozwinięcie i
dopracowanie wskazań dotyczących ochrony tych walorów zapisanych w planie strategii terytorialnej.
15
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie urbanistyczne
Planowanie urbanistyczne może przybierać bardzo różne formy, jego założeniem jest jednak opracowanie planu
zagospodarowania przestrzennego dla obszaru gminy. Akty planowania urbanistycznego uznawane są za źródło norm
generalnych i abstrakcyjnych.
Na poziomie planowania lokalnego – urbanistycznego w Autonomii Madrytu możemy wyróżnić dwa główne typy
dokumentów:
PLANY OGÓLNE
• plan generalny
• plan sektorowy
PLANY ROZWOJU
• plany częściowe
• plany specjalne
• plany szczegółowe
Ustalenia zawarte w planach terytorialnych mają charakter wiążący względem planów urbanistycznych, które muszą
zachować z nimi spójność.
16
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie urbanistyczne
PLANY OGÓLNE
maja na celu określenie podstawowych kierunków przekształcania struktury przestrzennej obszarów, dla
których zostały uchwalone
Plany te uchwalają rozstrzygnięcia podstawowe, do których należą:
• zasady zagospodarowania, użytkowania i ochrony ziemi będącej przedmiotem planu generalnego,
• podstawowe elementy struktury urbanistycznej,
• podział gruntów na klasy,
• określenie struktury sieci usług publicznych,
• zasady użytkowania gruntów niepodlegających zabudowie oraz gruntów chronionych,
• podział terenów na areały o jednolitych funkcjach.
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie urbanistyczne
Plan Generalny - za jego pomocą formułowana jest polityka planowania urbanistycznego dla
obszaru całej gminy
o Podstawowe zadania planu:
• wytyczanie celów i strategii niezbędnych do zapewnienia zrównoważonego rozwoju gminy,
• określenie sposobu zagospodarowania dla terenów przeznaczonych do urbanizacji,
• zabezpieczenie terenów zaklasyfikowanych jako grunty nie nadające się pod zabudowę lub
do urbanizacji przed zabudowaniem lub degradacją.
o Plan generalny ma charakter aktu powszechnie obowiązującego i może stanowić podstawę do
wydawania licencji urbanistycznych (licencia urbanistica).
18
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie ogólne
W planie generalnym dokonuje się klasyfikacji gruntów wg kategorii. W autonomii Madrytu na podstawie ustawy z 2001 roku
wprowadzono podział na trzy podstawowe kategorie gruntów:
o grunty zurbanizowane – należą grunty zdatne do zabudowy, wyposażone w podstawową infrastrukturę techniczną, połączone z siecią
dróg, a także grunty, których powierzchnia zabudowy jest co najmniej w 2/3 wykorzystana. W kategorii tej dodatkowo wyróżniono dwie
podkategorie:
•
działki budowlane oraz grunty, które mogą zostać przekształcone w działki budowlane ze względu na poziom dokonanej urbanizacji
lub poziom urbanizacji przewidziany w planach zagospodarowania. Przekształcenie zachodzi w wyniku wykonania niezbędnych prac
w trakcie procesu budowlanego.
•
pozostałe grunty zurbanizowane, dla których plany przewidują konkretne działania urbanizacyjne.
o grunty zdatne do zabudowy, które na określonych w planie warunkach oraz w określonych terminach mogą zostać przekształcone w
grunty zurbanizowane. W tej kategorii również wyróżniamy dwie podkategorie:
•
programowe – są to grunty, dla których plan przewiduje obowiązek przekształcenia w grunty zurbanizowane,
•
nieprogramowe - pozostałe grunty zdatne do zabudowy.
o grunty niepodlegające urbanizacji i pozostające pod ochroną – należą grunty, które poprzez akty planowania przestrzennego chronione
są przed procesem urbanizacji, w celu ochrony środowiska naturalnego, dziedzictwa kulturowego, bądź ze względu na walory
krajobrazowe lub uprawne.
19
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie ogólne
Plan sektorowy - za jego pomocą uchwala się podstawowe wytyczne niezbędne do przekształcenia gruntów
zaklasyfikowanych jako grunty nadające się pod zabudowę lub do urbanizacji
nieprogramowe w programowe (suelo urbano no sectorizado w suelo urbano sectorizado)
Podstawowe cele planu sektorowego:
• wyznaczenie sektora, który będzie poddany czynnościom urbanizacyjnym,
• ustalenie podstawowych warunków zagospodarowania tego sektora,
• wyznaczenie terenów, które powinny zostać powiązane z ponadlokalną siecią usług publicznych,
• ustalenie wysokości opłat należnych administracji publicznej za zgodę na urbanizację.
20
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie rozwoju
PLANY ROZWOJU
uszczegóławiają ustalenia planów ogólnych dla wybranego obszaru
o Ustalenia szczegółowe zapisane w tych planach dotyczą takich kwestii jak:
• liczba dopuszczalnych na danym terenie obiektów,
• określenie warunków jakie te obiekty powinny spełniać,
• określenie elementów infrastruktury, które powinny się na danym terenie znaleźć.
o Rozstrzygnięcia szczegółowe posiadają stopień dokładności wystarczający aby na ich podstawie były
wydawane konkretne akty wykonawcze.
o Plany te są hierarchicznie podporządkowane planom ogólnym, mogą one jednak modyfikować ich
postanowienia, w celu ulepszenia. Aby jednak taka modyfikacja była możliwa plan rozwojowy musi
uzasadnić, że dzieje się ona w celu lepszej ochrony środowiska, bądź też usprawnienia świadczeń
komunalnych.
21
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Na przykładzie Wspólnoty Autonomicznej Madrytu – planowanie rozwoju
Wśród planów rozwoju wyróżniamy:
PLAN CZĘŚCIOWY - doprecyzowuje plan generalny lub sektorowy, poprzez ustalenie szczegółowego
sposobu zagospodarowania całych (kompletnych) obszarów i sektorów gruntów miejskich nadających się
do zagospodarowania
PLAN SPECJALNY – jego zadaniem jest regulacja obszaru w ramach określonego (specjalnego) zakresu
przedmiotowego. Przedmiot tych regulacji może być bardzo różny, może dotyczyć na przykład
infrastruktury technicznej, ochrony środowiska, ochrony krajobrazu cze opieki nad zabytkami
STUDIUM SZCZEGÓŁOWE - ma na celu określenie precyzyjnych wskaźników i parametrów zabudowy w
przypadku, gdy ustalenia innych planów są niewystarczające. Najczęściej sporządza się je dla terenów o
szczególnej wartości kulturowej lub historycznej.
22
PLANOWANIE NA POZIOMIE LOKALNYM
Należy zaznaczyć, że na poziomie regionalnym i lokalnych planowanie przestrzenne pozostaje całkowicie w gestii autonomii,
dlatego jego struktura w poszczególnych autonomiach bardzo się różni. Powstał prawdziwy wachlarz nomenklatury, sposobów
tworzenia, wykonywania i uchwalania planów.
Przykłady innych dokumentów planowania urbanistycznego funkcjonujących w Hiszpanii:
o Miejski Plan Działania - Programa de Actuación Urbanistica – PAU - Plan ten określa działania, które mają być podjęte w
ciągu pierwszych dwóch 4-letnich okresów funkcjonowania planu. Miejski plan działania wskazuje, który nieprogramowy
sektor gruntów nadaje się do urbanizacji lub zabudowy i gdzie niezbędne są bardziej szczegółowe plany.
o Normy Uzupełniające - Normas Complementarias - regulują aspekty planistyczne nieobjęte planowaniem ogólnym lub
nierozwinięte w takim planie. Nie mogą one jednak wnosić poprawek do sposobu klasyfikacji gruntu lub postanowień planu.
o Normy Pomocnicze - Normas Subsidarias - sporządzane są przez gminy, które nie posiadają planu generalnego. Normy te mają
dwa podstawowe cele:
•
•
ustanawianie norm o charakterze powszechnym dla całej lub części prowincji,
wyznaczenie stref planowania miejskiego w tych gminach.
o Projektu Wytyczenia Zabudowy Miejskiej - Proyectos de Delimitación de Suelo Urbano – również sporządzane w przypadku
braku planu aktu planowania ogólnego. Głównym jego celem jest ograniczenie możliwości zabudowy gruntów nie
przeznaczonych do urbanizacji. Grunty, które pozostają poza granicami obszaru przeznaczonego pod zabudowę miejską nie
mogą podlegać działaniom urbanizacyjnym.
23
PLANOWANIE NA POZIOMIE LOKALNYM
W Hiszpanii powszechny jest system konsultowania projektów przez architektów, inżynierów, ekonomistów,
prawników czy przedstawicieli innych profesji kompetentnych w sprawach planowania przestrzennego, np.
geografów czy biologów. Po skierowaniu zapytań do wielu organów administracji oraz po dokonaniu
różnych konsultacji społecznych odpowiednia komisja udziela pozwolenia na zakończenie prac.
Plany zagospodarowania przestrzennego w Hiszpanii nie mają okresu ważności. Zmiany mogą
dokonywane podczas rewizji planu lub poprzez dokonywanie poprawek.
być
• Rewizja planu zakłada przyjęcie nowych kryteriów w odniesieniu do ogólnej i integralnej struktury
strefy lub klasyfikacji gruntów i może oznaczać zastąpienie dotychczasowego aktu planistycznego.
• W innych przypadkach niewielkie zmiany w planie można traktować jak poprawki.
24
PLAN GENERALNY BARCELONY
Generalny Plan Barcelony – opracowany w 1976 roku, dla terytorium 28 gmin.
Plan nadal obowiązuje, a jego zapisy koordynują ustalenia planów szczegółowych
1946 rok
1966 rok
PLAN GENERALNY WALENCJI
26
Specjalny plan historyczny miasta Briviesca.
Plan częściowy - Madryt
Częściowe planu zagospodarowania przestrzennego Santa
Cruz del Valle pokazuje podział na strefy użytkowania gruntów,
hierarchię dróg i dużych urządzeń.
27
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Hiszpania jest krajem niezwykle zróżnicowanym, a planowanie przestrzenne leży w gestii autonomii,
dlatego nie ma ujednoliconego systemu planowania przestrzennego w Hiszpanii.
Pomimo zachodzących różnic w systemach lokalnych planowania przestrzennego w poszczególnych
autonomiach, opierają się one na wspólnym schemacie. Cechy charakterystyczne planowania
przestrzennego w Hiszpanii
• Hierarchiczny system planów zagospodarowania
Plany niższego szczebla są ściśle podporządkowane planom wyższego szczebla.
• Planowanie przestrzenne skoncentrowane jest na poziomie lokalnym
Każda gmina ma nałożony ustawą obowiązek posiadania aktów planowania przestrzennego dla
swojego terytorium. Nie jest jednak sprecyzowane, jaki te plany mają mieć charakter ani poziom
szczegółowości.
• Planowanie na szczeblu terytorialnym nie jest obowiązkowe
Zdarzają się przypadki, gdzie plany sąsiednich gmin nie uwzględniają wzajemnie swoich ustaleń.
28
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
• Nie został dokładnie określony charakter aktów planistycznych tworzonych dla gmin, dlatego dokumenty te w
poszczególnych gminach bardzo się różnią.
• Planowanie rozbite jest na dokumenty tematyczne, na przykład dotyczące rozwoju dróg, czy ochrony środowiska,
często brakuje zintegrowanej wizji, planu, który łączyłby te elementy.
• Planowanie przestrzenne nastawione jest na plany rozwoju nowej zabudowy, często pozostawiając centra miast
bez odpowiednich planów zagospodarowania.
• Ochrona środowisko ma w rzeczywistości dużo mniejszy wpływ na planowanie przestrzenne w Hiszpanii niż to
wynika z aktów prawnych i założeń ustawy.
29
PLANOWANIE NA POZIOMIE REGIONALNYM I LOKALNYM
Partycypacja społeczna
Organy sporządzające dokumenty planistyczne zobowiązane są zapewnić mieszkańcom dostęp do
instrumentów planowania przestrzennego zarówno w trakcie procesu ich sporządzania, jak i już po ich
uchwaleniu.
Hiszpański system planowania przestrzennego dopuszcza udział społeczny na każdym etapie
planowania. W większości przypadków władze same kierują zapytania do grup zainteresowanych
działaniami (mieszkańców, stowarzyszeń, organizacji zawodowych itp.), aby mogły wyrazić swoją opinię
jeszcze przed powstaniem wstępnej wersji planu.
Podmioty prywatne mogą uczestniczyć w procesie planowania poprzez:
• Uczestnictwo w konsultacjach dotyczących samej celowości uchwalenia planu, opinie mieszkańców nie
mają tu jednak charakteru wiążącego
• Inicjowanie procesu uchwalania planów, a nawet przedkładanie odpowiednim władzom projektów
konkretnych planów zagospodarowania, jednak z wyłączeniem planu generalnego
• Interweniowanie w proces uchwalania planu poprzez zgłaszanie swoich propozycji.
30
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Nadzór sądowy nad planowaniem
Kontrolę prawną nad legalnością aktów planowania przestrzennego sprawują sądy administracyjne. W prawie hiszpańskim
istnieją dwa niezależne przepisy przyznające prawo do wniesienia skargi sądowo administracyjnej przeciwko postanowieniom
planów.
•
Pierwszy z nich opiera się na art. 304 ustawy o ziemi z 1992 roku (nadal obowiązujący) zgodnie z którym prawo do zaskarżenia aktów
planowania przestrzennego posiada każdy, niezależnie od tego czy akty te naruszają jego prawo podmiotowe lub interes prawny.
•
Drugi taki zapis stanowi artykuł 4.f ustawy o ziemi z 2007 roku, który przyznaje powszechne prawo zaskarżania aktów planowania
przestrzennego
Dopuszczalne jest zaskarżanie na drodze sądowo – administracyjnej aktów administracyjnych o charakterze powszechnie
obowiązującym,
a także zaskarżenie postanowień planów nie posiadających charakteru powszechnie obowiązującego
poprzez pośrednie zaskarżenie całego planu. Można tak zrobić w przypadku gdy przyczyna bezprawności aktu stosowania tego
planu wynika z jego postanowień o charakterze powszechnie obowiązującym. Skargi mogą być kierowane nie tylko przeciwko
aktom administracyjnym o charakterze generalnym, ale również przeciwko innym aktom wydanym wskutek stosowania
niezgodnych z prawem aktów generalnych.
W przypadku gdy sąd w swoim orzeczeniu uzna nieważność postanowień zaskarżonego planu, często niemożliwe jest praktyczne
wykonanie jego wyroku, ponieważ generalnie nie stosuje się środka zabezpieczającego w postaci zawieszenia planu na czas
toczącego się postępowania. Z tego powodu często bardzo trudne jest usunięcie skutków fizycznych i prawnych, które nastąpiły
wskutek wykonania planu. W takim wypadku prawo przewiduje możliwość zadośćuczynienia poprzez wypłacenie osobie
zainteresowanej odszkodowania.
31
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Realizacja inwestycji niezgodnych z obowiązującym planem
• W tradycji hiszpańskiego systemu planowania przestrzennego na gruncie lokalnym leży oparcie planowania na tym poziomie o
akty planistyczne o charakterze ogólnym.
• W przypadku, gdy pojawi się propozycja rozwoju zabudowy niezgodnej z planem, jedynym sposobem realizacji takiej zabudowy
jest zmiana planu. W teorii rezultat działań planistycznych powinien być dokładnie taki, jaki założono w planie,
ponieważ odstępstwa od planu nie są możliwe.
• W przypadku, gdy administracja otrzyma od właścicieli gruntów lub inicjatorów proponowanej zabudowy odpowiedni
wniosek, plan może zostać zmodyfikowany lub poddany rewizji.
• Istnieje również możliwość zmiany klasyfikacji gruntów na konkretnych obszarach.
• Aby prowadzić działania lub zabudowę nieprzewidzianą istniejącym na daną chwilę planem, inwestor i władze muszą podpisać
Corvenio Urbanistico - porozumienie o zabudowie, które oprócz rodzaju nowej zabudowy określa obowiązki nałożone na
inwestora przez władze, celem rekompensaty władzom lokalnym konieczności zmian w planie zagospodarowania
przestrzennego. Obowiązki te mogą przyjąć różną formę, np. nadania ziemi, wykonania pewnych prac związanych z infrastrukturą,
rekompensatę finansową, itp.
32
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Publiczne majątki ziemskie
Konstytucja
Hiszpańska
Władza
ustawodawcza
Użytkowanie gruntów zgodnie z interesem
publicznym i zapobieganie spekulacji
Ustawa LS 2007
Regulacja materii publicznych
majątków ziemskich
Realizacja prawa każdego obywatel do
godnego mieszkania
Celem instytucji Publicznych Majątków Ziemskich jest regulacja rynku nieruchomości,
gromadzenie rezerw ziemi niezbędnych do realizowania inicjatywy publicznej oraz
ułatwienie wykonywania zadań z zakresu zagospodarowania przestrzennego.
majtek odrębny w stosunku do pozostałych
dóbr pozostających we władaniu danej gminy.
Zyski uzyskane ze zbycia gruntów wchodzących w skład
publicznych majątków ziemskich przeznaczane są na
poszerzanie zasobów PPS oraz konserwację istniejących już
obiektów. Nie ma prawnej możliwości rozdysponowywania
uzyskanych funduszy na cele inne niż wskazane w ustawie.
• Przeznaczeniem dóbr zgromadzonych w PPS jest budowa mieszkań socjalnych,
jednakże dobra zgromadzone w PPS mogą zostać przeznaczone na innego cele
społeczne, o ile jest to zgodne z właściwym ustawodawstwem. Autonomie są
zobowiązane do ścisłego dookreślenia czym są „inne cele społeczne, z
zastrzeżeniem, że muszą one być związane z urbanizacją, ochroną lub poprawą
środowiska naturalnego i nieruchomości stanowiących dziedzictwo kulturowe
• Obowiązkiem jednostek terytorialnych jest przekazanie właściwemu organowi
administracji, na publiczny majątek ziemski, określonej ilości gruntów
zurbanizowanych, w stosunku do
średniej procentowej możliwości
zabudowy danego terenu, jaka wynika z aktów planowania i zagospodarowania
przestrzennego.
33
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych
Ustawa o Ziemi z 2007r w preambule podkreśla potrzebę ograniczenia intensywnego rozwoju ośrodków miejskich na
rzecz rewitalizacji terenów uprzednio zurbanizowanych
Zasada Zrównoważonego Rozwoju jako jedna z
głównych zasad współczesnej gospodarki
Obszar zurbanizowany
Postulat ponownego wykorzystania obszarów już
zurbanizowanych zgodne z aktualnymi potrzebami
społeczno gospodarczymi
Aktualne potrzeby społeczno gospodarcze
Obszar zrewitalizowany
Działania zmierzające do ponownego wykorzystania
obszaru zurbanizowanego
PLANOWANIE PRZESTRZENNE W HISZPANII
Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych – instrumenty prawne
Programes de Rehabilición Concentrada
Programy będące podstawowym instrumentem regulującym działania rewitalizacyjne na danych obszarze.
Powstawanie programów rewitalizacyjnych
Programy wyznaczają:
Organy Autonomii
Organy administracji
lokalnych
Porozumienie
Sformułowane
programy
Organy administracji będące stronami
porozumienia mogą tworzyć porozumienia w celu
nadzorowania działań rewitalizacyjnych
•
•
•
•
tereny zurbanizowane, które należy poddać rewitalizacji
cele rewitalizacji
funkcje jakie dany teren ma spełniać po rewitalizacji
określenie działań oraz sposobów kierowania i
nadzorowania działaniami
• sposoby i formy partycypacji w wykonaniu działań
podmiotów publicznych i prywatnych
Obszary działań rewitalizacyjnych wyznaczane są na gruntach kwalifikowanych jako suelo urbano przez konkretne akty planowania
urbanistycznego.
Program rewitalizacyjny
wskazuje określony teren
pod działania rewitalizacyjne
Plan
zagospodarowania
przestrzennego
Wyznacza tereny pod działania rewitalizacyjne
Nie wyznacza
Gmina musi uchwalić
Plan Specjalny
Studium Rewitalizacji
Materiał powstał w oparciu o następujące źródła:
1.
2.
Konstytucja Hiszpanii z 1978r.
Ustawa o gruntach z dnia 28 maja 2007r.
3.
Prawna Regulacja procesu inwestycyjno – budowlanego, pod red. Zygmunta Niewiadomskiego,
Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2009r.
Systemy Gospodarowania Przestrzenią w Krajach Europy Zachodniej, Gerhard Larsson
4.
36
SYSTEM PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W HISZPANII
V Konwersatorium z cyklu "Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne”
30 stycznia 2012 roku
37