PRZYGOTOWANIE KULTUROWE

DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU „

CLIL

METHODOLOGY AND IMPLEMENTATION OF LANGUAGES TAUGHT IN SECONDARY VOCATIONAL SCHOOLS

”

W RAMACH PROGRAMU ZAGRANICZNA MOBILNOŚC SZKOLNEJ KADRY EDUKACYJNEJ W RAMACH PROJEKTÓW INSTYTUCJONALNYCH WSPÓŁFINANSOWANYM PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ W RAMACH ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO TERMIN REALIZACJI: STYCZEŃ – MAJ 2014R.

HISZPANIA

nie tylko corrida i flamenco

DANE PODSTAWOWE

Hiszpania – Królestwo Hiszpanii język urzędowy – hiszpański stolica – Madryt głowa państwa – król Juan Carlos I powierzchnia całkowita – 504 645 km2 liczba ludności – ponad 47 mln

NAJWAŻNIEJSZE DATY

XI – V w p.n.e.

Fenicjanie i Grecy zakładają faktorie handlowe i osady; Celtowie najeżdżający te tereny mieszają się z rdzennymi Iberami

I w n.e.

409

rozprzestrzenia się chrześcijaństwo najazd Wandalów i innych plemion germańskich z północy

711

muzułmanie przejmują rządy na większości terytorium Hiszpanii na ponad dwa lata

756

ustanowienie kalifatu kordobańskiego

1474 – 1516 1478

rządy katolików bulla papieska staje się początkiem inkwizycji

1492

upadek Granady – ostatniego bastionu Maurów, koniec panowania muzułmanów w Hiszpanii. Wydalenie Żydów. Kolumb „odkrywa” Nowy Świat

1516 – 1700

rządy Habsburgów

1561 1571

przeniesienie stolicy z Toledo do Madrytu bitwa morska pod Lepanto Śródziemnym – Hiszpania przejmuje kontrolę nad Morzem

1808

okupacja francuska

1873

proklamowanie pierwszej republiki hiszpańskiej

1898

Hiszpania traci ostatnie posiadłości kolonialne

1914 – 1936 1938

kryzys monarchii, republika i wojna domowa Franco staje na czele nacjonalistycznego rządu

1955

przyjęcie Hiszpanii do ONZ

1969

ogłoszenie Juana Carlosa następcą tronu

1975

śmierć Franko. Juan Carlos zostaje królem. Wprowadzenie demokracji

1982 1993

Hiszpania przyłącza się do NATO przyjęcie Hiszpanii do Unii Europejskiej

2002

wprowadzenie euro król Juan Carlos I i królowa Sofia

GEOGRAFIA

Hiszpania jest dużym krajem na półwyspie Iberyjskim. Liczy około 47 mln mieszkańców, ale dodatkowo każdego roku przyjmuje ponad 57 milionów turystów, co jest z pewnością liczbą niebagatelną. Największym miastem i zarazem stolicą jest Madryt. Państwo dzieli się na 17 niezależnych od siebie regionów, a te z kolei na 50 prowincji. Hiszpania jest oddzielona od Europy Pirenejami, na południu nieomal sięga Afryki. Jej cechą charakterystyczna jest niezwykle długie i atrakcyjne wybrzeże. W skład państwa wchodzą też dwa archipelagi: Baleary i Wyspy Kanaryjskie. Ze względu na rozpiętość geograficzną oraz różnorodne ukształtowanie Hiszpanię charakteryzuje też bardzo różnorodny klimat, od pokrytych śniegiem pirenejskich szczytów, poprzez zielone łąki położone w Galicji i gaje pomarańczowe w Walencji do pustynnej Almerii.

HISZPANIE

Hiszpanie umieją się bawić. Do późnych godzin wieczornych ulicami spacerują amatorzy dobrych trunków, jedzenia i muzyki. Będąc turystą nie musisz się martwić, gdzie pójść na kolację, bo ilość restauracji, barów, kawiarenek jest ogromna. Zaprowadzą nas do nich piękne zapachy i dźwięki flamenco czy pasodoble. Mieszkańcy Hiszpanii mają mało cech wspólnych oprócz wrodzonej towarzyskości i wiecznej ochoty do uprzyjemniania sobie czasu i życia. Zazwyczaj poświęcają tyle samo energii na zabawę, ile na pracę. Słynne słowo maniana oznaczające odkładanie wszystkiego do jutra wcale nie jest prawdą, ale Hiszpanie nie bardzo liczą się z czasem i raczej podporządkują obowiązki kontaktom towarzyskim, niż odwrotnie. Dla Hiszpanów najważniejsza jest rodzina. Są też głęboko związani ze swoim pueblo miasteczkiem lub wioską rodzinną. Językiem urzędowym jest kastylijski, zwany potocznie hiszpańskim, ale około 20% mówi językiem katalońskim, 6% galicyjskim, a 1,5% baskijskim. Religią panującą w Hiszpanii jest katolicyzm (95%).

Izabela I Katolicka

SŁYNNI HISZPANIE

– królowa hiszpańska, wspierała wyprawy Kolumba

Genrał Franco

– hiszpański dyktator wojskowy

Paco de Lucia

– czołowy gitarzysta flamenco

Diego Velazquez

– malarz Filipa IV

Francisco Goya

– malarz okresu romantyzmu

Pablo Picasso

– autor słynnego dzieła „Guernica”

Salvadore Dali

– surrealista

Antonio Gaudi

– architekt, twórca kościoła Św. Rodziny (Sagrada Familia)

Miguel de Cervantes

– autor powieści P

rzemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy

Pedro Almodovar

– światowej sławy reżyser

Penelope Cruz

– aktorka

Antonio Banderas

– aktor

Jose Carreras

– jeden z najwybitniejszych tenorów

Julio Iglesias

– piosenkarz

Lorca

– poeta i dramaturg

KULTURA

Każdy Hiszpan "mówi" przy pomocy rąk. Na powitanie nie podaje się dłoni tylko całuje w oba policzki, nawet osoby obce.

Hiszpanie żyją też corridą. Jest to temat wciąż dyskutowany i kontrowersyjny. Corrida posiada tyluż zwolenników co przeciwników, zwłaszcza wśród miłośników praw zwierząt. Tradycjonaliści jednak nadal dopingują walki na arenie jako przejaw tradycji i prawdziwego męstwa. Niezwykle charakterystyczne dla tego kraju są też dźwięki muzyki. W wyniku naleciałości kultur arabskich i cygańskich powstały bardzo charakterystyczne gatunki utworów, a zwłaszcza tańce właściwe dla różnych regionów kraju. Najbardziej typowe dla Hiszpanii, to flamenco i pasodoble. Z tego kraju wywodzi się także bolero oraz tango.

Sjesta jest tu bardziej koniecznością niż wyborem. Zwykle odbywa się między 14 a 17 czyli wtedy, gdy jest najgoręcej i nie można pracować. Zamknięte są wówczas wszystkie firmy i sklepy a Hiszpanie przenoszą się do pubów i knajpek. W czasie sjesty można zobaczyć na ulicach kobiety z charakterystycznymi szerokimi wachlarzami.

Hiszpania to też królestwo fiesty. Wszystkie święta religijne i inne wyjątkowe dni roku są tu obchodzone wesoło, głośno i publicznie, z niepohamowaną intensywnością i zaangażowaniem np. marcowy karnawał, feria de abril czyli święto wiosny, lipcowa fiesta w Pampelunie, Semana Santa (Wielki Tydzień), czy święto miejscowego patrona.

corrida – dramat w trzech aktach

KUCHNIA HISZPAŃSKA

Kuchnia hiszpańska jest bardzo specyficzna, bo opiera się na dawnych przepisach. Z oryginalnych potraw znany jest szczególnie Kraj Basków, ale też Andaluzja, gdzie mocno wyczuwalne są wpływy arabskie. W kuchni hiszpańskiej popularne są małe przekąski - tapas, nazywane czasami pinchos, które obecne są w jadłospisach od XIX wieku. Początkowo były dodatkiem do sherry. Serwowane są w restauracjach jako dodatki do napojów. Do dzisiaj żywa jest tradycja spożywania tapas w małych knajpkach, zwykle na stojąco przy barze. Tapas można posmakować w wielu wersjach - z warzywami, mięsami na zimno, wędlinami, sosami, owocami morza, rybami, itp. Do innych tradycyjnych potraw należą m. in. ryżowa paella, chłodnik gazpacho, ziemniaczana tortilla (rodzaj omletu) i krem kataloński.

Tradycyjne hiszpańskie śniadanie to churcos con chocolate – długie paski smażonego ciasta podawane do gęstych czekoladowych drinków.

Popularne są również dania z ryb i owoców morza. Hiszpania słynie z produkcji wina i oliwek, a także z doskonałej jamon iberico – nazywanej królową szynek.

krem kataloński

paella

ATRAKCJE HISZPANII

Madryt

– urokliwe, zabytkowe dzielnice, wspaniałe kolekcje sztuki, pałac królewski

Salamanka Burgos

– miasto uniwersyteckie – przepiękna katedra zwana „dziełem aniołów”

Segowia Toledo

– rzymski cud – esencja Hiszpanii – dawna stolica związana nierozerwalnie z El Greco

Sewilla, Kordoba, Granada Santiago de Compostela

– zachwycające miasta Andaluzji – sanktuarium św. Jakuba i

Barcelona

– przodująca we współczesnej architekturze, modzie nowoczesnych przedsięwzięciach

Winnice La Rioji Walencja

– miasto ceramiki i pomarańcz

Costa del Sol

– szerokie piaszczyste plaże

Gibraltar

– kość niezgody pomiędzy Hiszpanią i Wielką Brytanią

Wyspy Kanaryjskie

– fragment zagubionej na Atlantyku Hiszpanii

Baleary

– Majorka, Minorka, Ibiza, …

POPULARNE SŁÓWKA HISZPAŃSKIE

buenos dias hasta la vista

-

buenos tardes hola

– cześć dzień dobry (rano) – dobry wieczór – do zobaczenia

hasta mañana adiós

– żegnaj – do jutra

muchas gracias

– bardzo dziękuję

gracias

– dzięki

por favor

– proszę

perdón

– przepraszam

mucho gusto

– miło poznać

de dónde es usted?

– skąd pani/pan pochodzi?

soy de Polonia habla inglés?

– jestem z Polski – czy mówisz po angielsku?

no comprendo me he perdido

– nie rozumiem – zgubiłem się

qué hora es?

– która jest godzina?

cuánto cuesta?

– ile to kosztuje?

SŁOWA, KTÓRE MOŻESZ ZNAĆ NAWET BEZ ZNAJOMOŚCI HISZPAŃSKIEGO

salsa

-

corrida

to nie tylko taniec. Dosłownie, to sos czyli arena do walki z bykami lub też nazwa tego "przedstawienia"

ole!

- okrzyk tancerzy flamenco

flamenco

to nie tylko taniec. To dosłownie flaming

paloma palma

wiele piosenek śpiewa to znane słowo, które znaczy "gołąb" to jest drzewo., ale poza tym to również dłoń (jej wnętrze)

amor

większość piosenek hiszpańskich jest o niej - miłość

cucaracha

karaluch! Nawet o nim można napisać melodyjną pioseneczkę

Viva España!

niech żyje Hiszpania!

señor, señora, señorita

pan, pani, panienka. Brzmi tak hiszpańsko!

enigma guitarra

- zagadka gitara oczywiście

mosquito Dios

Bóg - komar

claro

- jasny, jasne!

hasta la vista!

czyli słynny cytat z Terminatora. Dosłownie znaczy do zobaczenia.

la camisa negra

czyli popularna piosenka Juanesa. Tytuł ten znaczy "Czarna koszula"

ANDALUZJA

Andaluzja to największy hiszpański region pełen gorącego słońca, flamenco, korridy i fiesty. Będąc na miejscu wyraźnie odczuwa się tysiąclecia bujnej historii, gdzie kultura hiszpańska miesza się z arabską. Dzięki zróżnicowanemu terenowi i obfitej roślinności południe Hiszpanii słynie również z pięknego krajobrazu. Można tu znaleźć dzikie plaże z białym piaskiem, ciągnące się bez końca gaje oliwne, parki narodowe, szlaki górskie, stoki narciarskie, a nawet pustynię. Region posiada wiele atrakcji turystycznych. Przyjezdnych urzekają renesansowe miasteczka Ubeda, Osuna, Baeza czy pełne jaskiń przedmieścia miasta Guadix. Andaluzję warto zwiedzić w całości, od największych miast począwszy, na klimatycznych pueblos blancos skończywszy.

herb Andaluzji

ALMERIA

Al – Mariyat

w języku arabskim znaczy „zwierciadło morza” – była jednym z najważniejszych portów muzułmańskich w okresie Kalifatu Kordobańskiego. Almeria leży w południowo-wschodniej części regionu Andaluzji. To właśnie ta prowincja uważana jest za najbardziej kontrastową, gdyż na jej terenie rozciągają się piękne piaszczyste plaże, góry oraz pustynia, która była planem wielu spaghetti westernów. Almeria łączy w sobie mieszankę kultur Fenicjan, Iberów, Rzymian i Arabów, którzy byli obecni w burzliwej historii Andaluzji. Zwiedzając miasto Almeria koniecznie trzeba odwiedzić fortecę Alcazaba, której ponad półkilometrowej długości mury odwzorowały zróżnicowaną linią ukształtowanie terenu. Pomiędzy murami znajdują się budynki wojskowe i cywilne, meczet i łaźnie. Z wysokości Alcazaby można objąć wzrokiem całe miasto. Położona nad zatoką Almeria tworzy wygodny port, dzięki któremu dzisiaj jest to nowoczesne i tętniące życiem miasto. Kulturalną atrakcją prowincji są organizowane co roku w kwietniu w miejscowości Mojácar najbardziej widowiskowe w całej Hiszpanii rekonstrukcje bitew między chrześcijanami a muzułmanami, zwane Moros y Cristianos. Na koloryt almeryjskiej tradycji i rzemiosła składa się również garncarstwo, bogato zdobiona ceramika i kolorowe dywaniki jarapas.

Almeria

SEWILLA

jest największą prowincją Andaluzji, a miasto Sewilla jest nie tylko stolicą samej prowincji, ale też całego regionu. Legenda mówi, że miasto zostało założone przez Herkulesa, jednak w rzeczywistości stało się to za udziałem Iberów w II w. p.n.e. Nazywane jest "biegunem ciepła" Hiszpanii ponieważ słynie z najwyższych temperatur, które przekraczają czasem aż 50 stopni Celsjusza. Temperaturę dodatkowo podnoszą hucznie obchodzone i sławne na całym świecie hiszpańskie święta: Semana Santa (Wielki Tydzień) i Feria de Abril (kwietniowy festyn flamenco i walki byków), podczas których ulice wypełniają się muzyką, kwiatami i magiczną wonią kadzideł. Symbolem Sewilli jest Giralda, dzwonnica największej na świecie gotyckiej katedry wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Można tam znaleźć tajemniczą inskrypcję "ND8DO". Odszyfrowywana jest jako "Nomen Dominiale" widniejąca w środku cyfra "8" budzi wiele zaskakujących skojarzeń. Mówi się, iż symbolizuje motek włóczki (po hiszpańsku - madeja). Odczytana w ten sposób całość "No-madeja-do" brzmi podobnie do zwrotu "Ona (Sewilla) mnie nie opuściła". Napis powstał z woli króla Kastylii i Leónu Alfonsa X Mądrego w podziękowaniu za poparcie w trakcie wojny domowej z jego synem, Sanchem IV Odważnym.

Podczas rejsu po rzece Guadalquivir można zobaczyć Sewillę z zupełnie innej perspektywy i z bliska przyjrzeć się Torre de Oro ("Złotej Wieży"), gdzie obecnie mieści się muzeum morskie. Zbudowana przez Almohadów jako strażnica portowa, była w dawnych czasach pokryta złotymi płytami. Ale nie stąd wywodzi się jej nazwa. Po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba i podboju Peru przez Francisco Pizarra to u jej stóp wyładowywano złoto przywiezione z Nowego Lądu. Odkrycie Ameryki było przełomowym momentem w dziejach świata, a dla Sewilli stanowiło początek wielkiej złotej ery. Port Sewilli nad Gwadalkiwirem, położony ok. 85 km od ujścia rzeki do Oceanu Atlantyckiego, tworzył bezpieczne schronienie przed piratami i szybko stał się głównym punktem przeładunku towarów i skarbów. W pałacu królewskim Reales Alcázares de Sevilla dokonywano transakcji handlowych między Starym i Nowym Światem, obradował tu również trybunał handlowy, podpisywano umowy, wydawano zezwolenia na przewóz złota i innych towarów.

Złota Wieża – Torre del Oro

KADYKS

Miasto Kadyks i tym samym stolica prowincji niemal z każdej strony otoczone jest wodą. Przez takie położenie, charakterystyczny kształt oraz sposób, w jaki światła miasta odbijają się w morzu, Kadyks nazywany jest La Tacita de Plata (czyli Srebrna Filiżaneczka). Uważany za najstarsze miasto Europy, pełen jest licznych brukowanych uliczek i placów. Spacerując po plaży można poczuć prawdziwą atmosferę lokalnego życia. Kadyks zaopatruje pół Hiszpanii w świeże ryby i owoce morza, one też stanowią podstawę miejscowej kuchni. W tutejszych deserach i słodyczach silnie zauważalne są wpływy marokańskiego sąsiedztwa. Co ciekawe, wina znane na świecie pod nazwą Sherry pochodzą z Jerez w Kadyksie i to od brzmienia nazwy tego miasta wzięły swą nazwę.

Kadyks – Catedral Nueva

GRANADA

popularnie nazywana jest perłą Andaluzji, o czym świadczy powiedzenie "No hay en la vida nada como pena de ser ciego en Granada" oznaczające "Nie ma w życiu nic bardziej godnego współczucia, niż być ślepym w Granadzie". Trudno znaleźć drugie takie miejsce, gdzie w gorącym słońcu i pięknym otoczeniu przeplata się andaluzyjska pogoda ducha, arabska przeszłość, hiszpański temperament i ogniste rytmy flamenco. Według tradycji, po przeciągającej się nocnej zabawie dzień najlepiej zacząć od zjedzenia churros, czyli słodkich paluchów smażonych w głębokim oleju i z maczanych w gęstej, gorącej czekoladzie. Miasto jest pełne klimatycznych barów flamenco, a także szkół gdzie można oddać się temu tańcu i zabawie. Będąc w Grenadzie nie można zapomnieć o zwiedzeniu kompleksu pałacowego Alhambra, który jest jednym z najważniejszych zabytków całej Hiszpanii. Bogactwo arabskich ornamentów w zestawieniu renesansowym Pałacem Karola V i ogrodami letniej rezydencji Generalife robią niezwykłe wrażenie wizualne, a jednocześnie pozwalają lepiej zrozumieć andaluzyjską mieszankę kultur.

Obowiązkowym punktem zwiedzania Granady są pełne malowniczych i wąskich uliczek zabytkowe dzielnice Albaicín i Sacromonte. Wyjeżdżając poza granice miasta warto odwiedzić również miasteczko Guadix, którego peryferia otaczają liczne groty ze stanowiskami archeologicznymi. Granada, tak miasto jak i prowincja, zachwyca przez cały rok. Zależnie od pory letniej lub zimowej, przyjezdnych przyciągają ośnieżone szczyty Sierra Nevada lub widok pueblos blancos, czyli białych wiosek.

Granada - Alhambra

KORDOBA

Miłośnicy lokalnej kultury znajdą w

Kordobie

wiele atrakcji. Szczególnie w maju podczas Festival de los Patios Cordobeses lokalne patia, czyli wewnętrzne dziedzińce willi i domów, przyozdabia się bajecznie pachnącymi i wielokolorowymi kwiatami. Tego samego miesiąca odbywa się też główne święto prowincji czyli Feria de Córdoba.

Charakterystyczna dla Kordoby jest również jej kuchnia. Odważnym serwuje się rabo de toro, czyli ogon byka, a szukającym orzeźwienia, chłodnik salmorejo, podawany z jajkiem i szynką iberyjską. Starówka stolicy Kordoby pełna jest gotyckich kościołów i barokowych budynków.

Symbolem miasta i jego głównym zabytkiem jest Mezquita, wielokrotnie przebudowywany przez różne religie i kultury meczet, który dziś spełnia funkcję katedry rzymskokatolickiej. Wart zwiedzenia jest też zespół fortyfikacji Alcázar de los Reyes Cristianos, czyli dawna siedziba kastylijskich władców. Inne turystyczne atrakcje Kordoby to Puente Romano czyli most rzymski, Dzielnica Żydowska i odległe o kilka kilometrów od stolicy prowincji ruiny arabskiego kompleksu pałacowego Medina Azahara.

MALAGA

O prowincji Malaga mówi się, że ma w sobie bogactwo całego kontynentu. Pełna zabytków zachowała wiele cennych pozostałości archeologicznych, między innymi malowidła naskalne w jaskiniach w Rondzie. W całej prowincji można znaleźć ślady panowania Fenicjan, Rzymian i Maurów.

Głównymi zabytkami są teatry rzymskie w Rondzie i Maladze, wioska rzymska Río Verde w Marbelli, a także fortyfikacje Alcazaba i zamek Gibralfaro. Katedra w Maladze miała mieć pierwotnie dwie wieże, jednak jednej z nich nigdy nie ukończono, przez co nazywana jest żartobliwie "jednoręką". Stara część miasta przepełniona jest klimatycznymi restauracjami i barami tapas, które zwłaszcza nocą wypełniają się turystami. To właśnie w Maladze urodził się Pablo Picasso, wybitny hiszpański malarz, rzeźbiarz, grafik i ceramik. Będąc w tym mieście warto zwiedzić Muzeum Sztuk Pięknych i zobaczyć kolekcję dzieł tego artysty. Malaga to też bardzo atrakcyjne krajobrazy, obfituje zarówno w tereny górskie, jak i piękne plaże.

Opracowała Izabela Głomb Na podstawie: Onet. Podróże, Lovetotravel.pl, Sewilla i Andaluzja – przewodnik Wiedzy i Życia – wydawca Hachette Polska sp. z o.o., Podróże Marzeń Hiszpania – przewodnik biblioteka Gazety Wyborczej. Podkład muzyczny – Bau „Raquel”.