Transcript Hiszpania - przygotowanie kulturowe
PRZYGOTOWANIE KULTUROWE
DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU „
CLIL
METHODOLOGY AND IMPLEMENTATION OF LANGUAGES TAUGHT IN SECONDARY VOCATIONAL SCHOOLS
”
W RAMACH PROGRAMU ZAGRANICZNA MOBILNOŚC SZKOLNEJ KADRY EDUKACYJNEJ W RAMACH PROJEKTÓW INSTYTUCJONALNYCH WSPÓŁFINANSOWANYM PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ W RAMACH ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO TERMIN REALIZACJI: STYCZEŃ – MAJ 2014R.
HISZPANIA
nie tylko corrida i flamenco
DANE PODSTAWOWE
Hiszpania – Królestwo Hiszpanii język urzędowy – hiszpański stolica – Madryt głowa państwa – król Juan Carlos I powierzchnia całkowita – 504 645 km2 liczba ludności – ponad 47 mln
NAJWAŻNIEJSZE DATY
XI – V w p.n.e.
Fenicjanie i Grecy zakładają faktorie handlowe i osady; Celtowie najeżdżający te tereny mieszają się z rdzennymi Iberami
I w n.e.
409
rozprzestrzenia się chrześcijaństwo najazd Wandalów i innych plemion germańskich z północy
711
muzułmanie przejmują rządy na większości terytorium Hiszpanii na ponad dwa lata
756
ustanowienie kalifatu kordobańskiego
1474 – 1516 1478
rządy katolików bulla papieska staje się początkiem inkwizycji
1492
upadek Granady – ostatniego bastionu Maurów, koniec panowania muzułmanów w Hiszpanii. Wydalenie Żydów. Kolumb „odkrywa” Nowy Świat
1516 – 1700
rządy Habsburgów
1561 1571
przeniesienie stolicy z Toledo do Madrytu bitwa morska pod Lepanto Śródziemnym – Hiszpania przejmuje kontrolę nad Morzem
1808
okupacja francuska
1873
proklamowanie pierwszej republiki hiszpańskiej
1898
Hiszpania traci ostatnie posiadłości kolonialne
1914 – 1936 1938
kryzys monarchii, republika i wojna domowa Franco staje na czele nacjonalistycznego rządu
1955
przyjęcie Hiszpanii do ONZ
1969
ogłoszenie Juana Carlosa następcą tronu
1975
śmierć Franko. Juan Carlos zostaje królem. Wprowadzenie demokracji
1982 1993
Hiszpania przyłącza się do NATO przyjęcie Hiszpanii do Unii Europejskiej
2002
wprowadzenie euro król Juan Carlos I i królowa Sofia
GEOGRAFIA
Hiszpania jest dużym krajem na półwyspie Iberyjskim. Liczy około 47 mln mieszkańców, ale dodatkowo każdego roku przyjmuje ponad 57 milionów turystów, co jest z pewnością liczbą niebagatelną. Największym miastem i zarazem stolicą jest Madryt. Państwo dzieli się na 17 niezależnych od siebie regionów, a te z kolei na 50 prowincji. Hiszpania jest oddzielona od Europy Pirenejami, na południu nieomal sięga Afryki. Jej cechą charakterystyczna jest niezwykle długie i atrakcyjne wybrzeże. W skład państwa wchodzą też dwa archipelagi: Baleary i Wyspy Kanaryjskie. Ze względu na rozpiętość geograficzną oraz różnorodne ukształtowanie Hiszpanię charakteryzuje też bardzo różnorodny klimat, od pokrytych śniegiem pirenejskich szczytów, poprzez zielone łąki położone w Galicji i gaje pomarańczowe w Walencji do pustynnej Almerii.
HISZPANIE
Hiszpanie umieją się bawić. Do późnych godzin wieczornych ulicami spacerują amatorzy dobrych trunków, jedzenia i muzyki. Będąc turystą nie musisz się martwić, gdzie pójść na kolację, bo ilość restauracji, barów, kawiarenek jest ogromna. Zaprowadzą nas do nich piękne zapachy i dźwięki flamenco czy pasodoble. Mieszkańcy Hiszpanii mają mało cech wspólnych oprócz wrodzonej towarzyskości i wiecznej ochoty do uprzyjemniania sobie czasu i życia. Zazwyczaj poświęcają tyle samo energii na zabawę, ile na pracę. Słynne słowo maniana oznaczające odkładanie wszystkiego do jutra wcale nie jest prawdą, ale Hiszpanie nie bardzo liczą się z czasem i raczej podporządkują obowiązki kontaktom towarzyskim, niż odwrotnie. Dla Hiszpanów najważniejsza jest rodzina. Są też głęboko związani ze swoim pueblo miasteczkiem lub wioską rodzinną. Językiem urzędowym jest kastylijski, zwany potocznie hiszpańskim, ale około 20% mówi językiem katalońskim, 6% galicyjskim, a 1,5% baskijskim. Religią panującą w Hiszpanii jest katolicyzm (95%).
Izabela I Katolicka
SŁYNNI HISZPANIE
– królowa hiszpańska, wspierała wyprawy Kolumba
Genrał Franco
– hiszpański dyktator wojskowy
Paco de Lucia
– czołowy gitarzysta flamenco
Diego Velazquez
– malarz Filipa IV
Francisco Goya
– malarz okresu romantyzmu
Pablo Picasso
– autor słynnego dzieła „Guernica”
Salvadore Dali
– surrealista
Antonio Gaudi
– architekt, twórca kościoła Św. Rodziny (Sagrada Familia)
Miguel de Cervantes
– autor powieści P
rzemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy
Pedro Almodovar
– światowej sławy reżyser
Penelope Cruz
– aktorka
Antonio Banderas
– aktor
Jose Carreras
– jeden z najwybitniejszych tenorów
Julio Iglesias
– piosenkarz
Lorca
– poeta i dramaturg
KULTURA
Każdy Hiszpan "mówi" przy pomocy rąk. Na powitanie nie podaje się dłoni tylko całuje w oba policzki, nawet osoby obce.
Hiszpanie żyją też corridą. Jest to temat wciąż dyskutowany i kontrowersyjny. Corrida posiada tyluż zwolenników co przeciwników, zwłaszcza wśród miłośników praw zwierząt. Tradycjonaliści jednak nadal dopingują walki na arenie jako przejaw tradycji i prawdziwego męstwa. Niezwykle charakterystyczne dla tego kraju są też dźwięki muzyki. W wyniku naleciałości kultur arabskich i cygańskich powstały bardzo charakterystyczne gatunki utworów, a zwłaszcza tańce właściwe dla różnych regionów kraju. Najbardziej typowe dla Hiszpanii, to flamenco i pasodoble. Z tego kraju wywodzi się także bolero oraz tango.
Sjesta jest tu bardziej koniecznością niż wyborem. Zwykle odbywa się między 14 a 17 czyli wtedy, gdy jest najgoręcej i nie można pracować. Zamknięte są wówczas wszystkie firmy i sklepy a Hiszpanie przenoszą się do pubów i knajpek. W czasie sjesty można zobaczyć na ulicach kobiety z charakterystycznymi szerokimi wachlarzami.
Hiszpania to też królestwo fiesty. Wszystkie święta religijne i inne wyjątkowe dni roku są tu obchodzone wesoło, głośno i publicznie, z niepohamowaną intensywnością i zaangażowaniem np. marcowy karnawał, feria de abril czyli święto wiosny, lipcowa fiesta w Pampelunie, Semana Santa (Wielki Tydzień), czy święto miejscowego patrona.
corrida – dramat w trzech aktach
KUCHNIA HISZPAŃSKA
Kuchnia hiszpańska jest bardzo specyficzna, bo opiera się na dawnych przepisach. Z oryginalnych potraw znany jest szczególnie Kraj Basków, ale też Andaluzja, gdzie mocno wyczuwalne są wpływy arabskie. W kuchni hiszpańskiej popularne są małe przekąski - tapas, nazywane czasami pinchos, które obecne są w jadłospisach od XIX wieku. Początkowo były dodatkiem do sherry. Serwowane są w restauracjach jako dodatki do napojów. Do dzisiaj żywa jest tradycja spożywania tapas w małych knajpkach, zwykle na stojąco przy barze. Tapas można posmakować w wielu wersjach - z warzywami, mięsami na zimno, wędlinami, sosami, owocami morza, rybami, itp. Do innych tradycyjnych potraw należą m. in. ryżowa paella, chłodnik gazpacho, ziemniaczana tortilla (rodzaj omletu) i krem kataloński.
Tradycyjne hiszpańskie śniadanie to churcos con chocolate – długie paski smażonego ciasta podawane do gęstych czekoladowych drinków.
Popularne są również dania z ryb i owoców morza. Hiszpania słynie z produkcji wina i oliwek, a także z doskonałej jamon iberico – nazywanej królową szynek.
krem kataloński
paella
ATRAKCJE HISZPANII
Madryt
– urokliwe, zabytkowe dzielnice, wspaniałe kolekcje sztuki, pałac królewski
Salamanka Burgos
– miasto uniwersyteckie – przepiękna katedra zwana „dziełem aniołów”
Segowia Toledo
– rzymski cud – esencja Hiszpanii – dawna stolica związana nierozerwalnie z El Greco
Sewilla, Kordoba, Granada Santiago de Compostela
– zachwycające miasta Andaluzji – sanktuarium św. Jakuba i
Barcelona
– przodująca we współczesnej architekturze, modzie nowoczesnych przedsięwzięciach
Winnice La Rioji Walencja
– miasto ceramiki i pomarańcz
Costa del Sol
– szerokie piaszczyste plaże
Gibraltar
– kość niezgody pomiędzy Hiszpanią i Wielką Brytanią
Wyspy Kanaryjskie
– fragment zagubionej na Atlantyku Hiszpanii
Baleary
– Majorka, Minorka, Ibiza, …
POPULARNE SŁÓWKA HISZPAŃSKIE
buenos dias hasta la vista
-
buenos tardes hola
– cześć dzień dobry (rano) – dobry wieczór – do zobaczenia
hasta mañana adiós
– żegnaj – do jutra
muchas gracias
– bardzo dziękuję
gracias
– dzięki
por favor
– proszę
perdón
– przepraszam
mucho gusto
– miło poznać
de dónde es usted?
– skąd pani/pan pochodzi?
soy de Polonia habla inglés?
– jestem z Polski – czy mówisz po angielsku?
no comprendo me he perdido
– nie rozumiem – zgubiłem się
qué hora es?
– która jest godzina?
cuánto cuesta?
– ile to kosztuje?
SŁOWA, KTÓRE MOŻESZ ZNAĆ NAWET BEZ ZNAJOMOŚCI HISZPAŃSKIEGO
salsa
-
corrida
to nie tylko taniec. Dosłownie, to sos czyli arena do walki z bykami lub też nazwa tego "przedstawienia"
ole!
- okrzyk tancerzy flamenco
flamenco
to nie tylko taniec. To dosłownie flaming
paloma palma
wiele piosenek śpiewa to znane słowo, które znaczy "gołąb" to jest drzewo., ale poza tym to również dłoń (jej wnętrze)
amor
większość piosenek hiszpańskich jest o niej - miłość
cucaracha
karaluch! Nawet o nim można napisać melodyjną pioseneczkę
Viva España!
niech żyje Hiszpania!
señor, señora, señorita
pan, pani, panienka. Brzmi tak hiszpańsko!
enigma guitarra
- zagadka gitara oczywiście
mosquito Dios
Bóg - komar
claro
- jasny, jasne!
hasta la vista!
czyli słynny cytat z Terminatora. Dosłownie znaczy do zobaczenia.
la camisa negra
czyli popularna piosenka Juanesa. Tytuł ten znaczy "Czarna koszula"
ANDALUZJA
Andaluzja to największy hiszpański region pełen gorącego słońca, flamenco, korridy i fiesty. Będąc na miejscu wyraźnie odczuwa się tysiąclecia bujnej historii, gdzie kultura hiszpańska miesza się z arabską. Dzięki zróżnicowanemu terenowi i obfitej roślinności południe Hiszpanii słynie również z pięknego krajobrazu. Można tu znaleźć dzikie plaże z białym piaskiem, ciągnące się bez końca gaje oliwne, parki narodowe, szlaki górskie, stoki narciarskie, a nawet pustynię. Region posiada wiele atrakcji turystycznych. Przyjezdnych urzekają renesansowe miasteczka Ubeda, Osuna, Baeza czy pełne jaskiń przedmieścia miasta Guadix. Andaluzję warto zwiedzić w całości, od największych miast począwszy, na klimatycznych pueblos blancos skończywszy.
herb Andaluzji
ALMERIA
Al – Mariyat
w języku arabskim znaczy „zwierciadło morza” – była jednym z najważniejszych portów muzułmańskich w okresie Kalifatu Kordobańskiego. Almeria leży w południowo-wschodniej części regionu Andaluzji. To właśnie ta prowincja uważana jest za najbardziej kontrastową, gdyż na jej terenie rozciągają się piękne piaszczyste plaże, góry oraz pustynia, która była planem wielu spaghetti westernów. Almeria łączy w sobie mieszankę kultur Fenicjan, Iberów, Rzymian i Arabów, którzy byli obecni w burzliwej historii Andaluzji. Zwiedzając miasto Almeria koniecznie trzeba odwiedzić fortecę Alcazaba, której ponad półkilometrowej długości mury odwzorowały zróżnicowaną linią ukształtowanie terenu. Pomiędzy murami znajdują się budynki wojskowe i cywilne, meczet i łaźnie. Z wysokości Alcazaby można objąć wzrokiem całe miasto. Położona nad zatoką Almeria tworzy wygodny port, dzięki któremu dzisiaj jest to nowoczesne i tętniące życiem miasto. Kulturalną atrakcją prowincji są organizowane co roku w kwietniu w miejscowości Mojácar najbardziej widowiskowe w całej Hiszpanii rekonstrukcje bitew między chrześcijanami a muzułmanami, zwane Moros y Cristianos. Na koloryt almeryjskiej tradycji i rzemiosła składa się również garncarstwo, bogato zdobiona ceramika i kolorowe dywaniki jarapas.
Almeria
SEWILLA
jest największą prowincją Andaluzji, a miasto Sewilla jest nie tylko stolicą samej prowincji, ale też całego regionu. Legenda mówi, że miasto zostało założone przez Herkulesa, jednak w rzeczywistości stało się to za udziałem Iberów w II w. p.n.e. Nazywane jest "biegunem ciepła" Hiszpanii ponieważ słynie z najwyższych temperatur, które przekraczają czasem aż 50 stopni Celsjusza. Temperaturę dodatkowo podnoszą hucznie obchodzone i sławne na całym świecie hiszpańskie święta: Semana Santa (Wielki Tydzień) i Feria de Abril (kwietniowy festyn flamenco i walki byków), podczas których ulice wypełniają się muzyką, kwiatami i magiczną wonią kadzideł. Symbolem Sewilli jest Giralda, dzwonnica największej na świecie gotyckiej katedry wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Można tam znaleźć tajemniczą inskrypcję "ND8DO". Odszyfrowywana jest jako "Nomen Dominiale" widniejąca w środku cyfra "8" budzi wiele zaskakujących skojarzeń. Mówi się, iż symbolizuje motek włóczki (po hiszpańsku - madeja). Odczytana w ten sposób całość "No-madeja-do" brzmi podobnie do zwrotu "Ona (Sewilla) mnie nie opuściła". Napis powstał z woli króla Kastylii i Leónu Alfonsa X Mądrego w podziękowaniu za poparcie w trakcie wojny domowej z jego synem, Sanchem IV Odważnym.
Podczas rejsu po rzece Guadalquivir można zobaczyć Sewillę z zupełnie innej perspektywy i z bliska przyjrzeć się Torre de Oro ("Złotej Wieży"), gdzie obecnie mieści się muzeum morskie. Zbudowana przez Almohadów jako strażnica portowa, była w dawnych czasach pokryta złotymi płytami. Ale nie stąd wywodzi się jej nazwa. Po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba i podboju Peru przez Francisco Pizarra to u jej stóp wyładowywano złoto przywiezione z Nowego Lądu. Odkrycie Ameryki było przełomowym momentem w dziejach świata, a dla Sewilli stanowiło początek wielkiej złotej ery. Port Sewilli nad Gwadalkiwirem, położony ok. 85 km od ujścia rzeki do Oceanu Atlantyckiego, tworzył bezpieczne schronienie przed piratami i szybko stał się głównym punktem przeładunku towarów i skarbów. W pałacu królewskim Reales Alcázares de Sevilla dokonywano transakcji handlowych między Starym i Nowym Światem, obradował tu również trybunał handlowy, podpisywano umowy, wydawano zezwolenia na przewóz złota i innych towarów.
Złota Wieża – Torre del Oro
KADYKS
Miasto Kadyks i tym samym stolica prowincji niemal z każdej strony otoczone jest wodą. Przez takie położenie, charakterystyczny kształt oraz sposób, w jaki światła miasta odbijają się w morzu, Kadyks nazywany jest La Tacita de Plata (czyli Srebrna Filiżaneczka). Uważany za najstarsze miasto Europy, pełen jest licznych brukowanych uliczek i placów. Spacerując po plaży można poczuć prawdziwą atmosferę lokalnego życia. Kadyks zaopatruje pół Hiszpanii w świeże ryby i owoce morza, one też stanowią podstawę miejscowej kuchni. W tutejszych deserach i słodyczach silnie zauważalne są wpływy marokańskiego sąsiedztwa. Co ciekawe, wina znane na świecie pod nazwą Sherry pochodzą z Jerez w Kadyksie i to od brzmienia nazwy tego miasta wzięły swą nazwę.
Kadyks – Catedral Nueva
GRANADA
popularnie nazywana jest perłą Andaluzji, o czym świadczy powiedzenie "No hay en la vida nada como pena de ser ciego en Granada" oznaczające "Nie ma w życiu nic bardziej godnego współczucia, niż być ślepym w Granadzie". Trudno znaleźć drugie takie miejsce, gdzie w gorącym słońcu i pięknym otoczeniu przeplata się andaluzyjska pogoda ducha, arabska przeszłość, hiszpański temperament i ogniste rytmy flamenco. Według tradycji, po przeciągającej się nocnej zabawie dzień najlepiej zacząć od zjedzenia churros, czyli słodkich paluchów smażonych w głębokim oleju i z maczanych w gęstej, gorącej czekoladzie. Miasto jest pełne klimatycznych barów flamenco, a także szkół gdzie można oddać się temu tańcu i zabawie. Będąc w Grenadzie nie można zapomnieć o zwiedzeniu kompleksu pałacowego Alhambra, który jest jednym z najważniejszych zabytków całej Hiszpanii. Bogactwo arabskich ornamentów w zestawieniu renesansowym Pałacem Karola V i ogrodami letniej rezydencji Generalife robią niezwykłe wrażenie wizualne, a jednocześnie pozwalają lepiej zrozumieć andaluzyjską mieszankę kultur.
Obowiązkowym punktem zwiedzania Granady są pełne malowniczych i wąskich uliczek zabytkowe dzielnice Albaicín i Sacromonte. Wyjeżdżając poza granice miasta warto odwiedzić również miasteczko Guadix, którego peryferia otaczają liczne groty ze stanowiskami archeologicznymi. Granada, tak miasto jak i prowincja, zachwyca przez cały rok. Zależnie od pory letniej lub zimowej, przyjezdnych przyciągają ośnieżone szczyty Sierra Nevada lub widok pueblos blancos, czyli białych wiosek.
Granada - Alhambra
KORDOBA
Miłośnicy lokalnej kultury znajdą w
Kordobie
wiele atrakcji. Szczególnie w maju podczas Festival de los Patios Cordobeses lokalne patia, czyli wewnętrzne dziedzińce willi i domów, przyozdabia się bajecznie pachnącymi i wielokolorowymi kwiatami. Tego samego miesiąca odbywa się też główne święto prowincji czyli Feria de Córdoba.
Charakterystyczna dla Kordoby jest również jej kuchnia. Odważnym serwuje się rabo de toro, czyli ogon byka, a szukającym orzeźwienia, chłodnik salmorejo, podawany z jajkiem i szynką iberyjską. Starówka stolicy Kordoby pełna jest gotyckich kościołów i barokowych budynków.
Symbolem miasta i jego głównym zabytkiem jest Mezquita, wielokrotnie przebudowywany przez różne religie i kultury meczet, który dziś spełnia funkcję katedry rzymskokatolickiej. Wart zwiedzenia jest też zespół fortyfikacji Alcázar de los Reyes Cristianos, czyli dawna siedziba kastylijskich władców. Inne turystyczne atrakcje Kordoby to Puente Romano czyli most rzymski, Dzielnica Żydowska i odległe o kilka kilometrów od stolicy prowincji ruiny arabskiego kompleksu pałacowego Medina Azahara.
MALAGA
O prowincji Malaga mówi się, że ma w sobie bogactwo całego kontynentu. Pełna zabytków zachowała wiele cennych pozostałości archeologicznych, między innymi malowidła naskalne w jaskiniach w Rondzie. W całej prowincji można znaleźć ślady panowania Fenicjan, Rzymian i Maurów.
Głównymi zabytkami są teatry rzymskie w Rondzie i Maladze, wioska rzymska Río Verde w Marbelli, a także fortyfikacje Alcazaba i zamek Gibralfaro. Katedra w Maladze miała mieć pierwotnie dwie wieże, jednak jednej z nich nigdy nie ukończono, przez co nazywana jest żartobliwie "jednoręką". Stara część miasta przepełniona jest klimatycznymi restauracjami i barami tapas, które zwłaszcza nocą wypełniają się turystami. To właśnie w Maladze urodził się Pablo Picasso, wybitny hiszpański malarz, rzeźbiarz, grafik i ceramik. Będąc w tym mieście warto zwiedzić Muzeum Sztuk Pięknych i zobaczyć kolekcję dzieł tego artysty. Malaga to też bardzo atrakcyjne krajobrazy, obfituje zarówno w tereny górskie, jak i piękne plaże.
Opracowała Izabela Głomb Na podstawie: Onet. Podróże, Lovetotravel.pl, Sewilla i Andaluzja – przewodnik Wiedzy i Życia – wydawca Hachette Polska sp. z o.o., Podróże Marzeń Hiszpania – przewodnik biblioteka Gazety Wyborczej. Podkład muzyczny – Bau „Raquel”.