 Bireyler gibi gruplar da yapıcı ve birleştirici nitelikleri olan fizik ve sosyal düzenlere sahip bulunan unsurlardır. Bireyler gibi yaşamlarını devam ettirmek ve varlıklarını korumak için mücadele ederler. Tıpkı bireylerde olduğu gibi gruplarda da, çözemedikleri sorunlar iç huzursuzluklar ve dengesizlikler doğacaktır, bu da grupların parçalanmasına, yok olmasına veya başka gruplarla birleşmesine neden olacaktır.

2

 İçinde küçük grupların olmadığı hiçbir toplum yoktur. Loncalar, dinler, sınıflar, uluslar, imparatorluklar hep bozulmuş, yıkılmış ortadan kalkmıştır, ama her toplumsal bozulmada gruplar ayakta kalmıştır. 3

 Grup, etkileşim halinde olan birden fazla insan anlamını taşır. Tek yönlü bir etkileşim grup için yeterli değildir. Bir grubun varlığından söz edebilmek için, bu etkileşim çerçevesinde bazı değer, norm ve ideolojilerin geniş alanda özel bir duygusal ortamın ve birleştirici manevi öğelerin var olması gerekir. Bu nedenle grup tesadüfen bir araya gelmiş insanlardan farklı bir birleşmedir. Örneğin bir asansöre birlikte binenler, ya da bir gemide birlikte seyahat edenler bir grup oluşturmazlar.

4

 Bir gruptan bahsedilmesi için, grubu oluşturan insanların kendilerini bir grup olarak nitelendirmeleri gerekir. O halde bireylerin grup oluşturulduklarının bilincinde olmaları ve grubun dışındaki kişilerin de onları bir grup olarak algılamaları, gruplaşma sürecinde önemli bir faktördür. Grupların oluşmasında mekansal olarak yakınlık önemli bir faktördür. Örneğin, arkadaş grupları genellikle aynı mahalle ya da komşu çocuklarından oluşur.

5

   Grubu meydana getiren bireyler arasında ilişkilerin bulunmasını ve bu ilişkilerin de düzenli ve sürekli olarak işlenmesini gerektirir. Bireyler arasında söz konusu ilişkilerin olabilmesi ve devamlılığı için, grupların aşağıdaki özellikleri göstermeleri gerekir. 1.Görülebilirlik: Grup üyeleri ve grup dışı kişiler tarafından 2. Örgütlü olma: Grup üyeleri rastgele hareket etmezler 6

      3.Rol: Grup üyeleri kendilerini özgü rolleri oynarlar.

4.Etkileşim: Grup üyeleri daima haberleşme içindedirler.

5.Normlar: Grup üyelerinin rollerine ve davranışlarına etki yaparlar.

6. Değerler: Üyeler ortak değerlere ve ilgilere sahiptirler.

7. Amaçlar: Grup çalışması bir amaca veya birkaç amaca dönük olabilir.

8. Devamlılık: Grubun belli bir süresi olması lazımdır 7

 Ortak güdü ve amaçları paylaşan insanlar belli bir süre boyunca etkileşimde bulunduklarında, rollerden ve hiyerarşik statülerden oluşan bir grup yapısı oluşturur ve bir dereceye kadar istikrar bulur. Ortak bir problemi çözmek ya da ortak bir amaca ulaşmak için yapılan etkileşim, bireyler arasında işbirliğini, işlevlerin farklılaşmasını ve uyum içinde çaba gösterilmesini gerekli kılar.

8

 Grupların işleyişi ve işlevlerini devam ettirmesi grubun zaman içerisinde oluştuğu norm ve kurallar çerçevesinde devam eder. Grubun işlerliğini devam ettirmesi, grubun odaklandığı amaçların varlığı, bireylerin üstlendikleri rollerden tatmin olmaları, liderin becerisi ve grubun birey açısından cazibesinin devam etmesi gibi nedenlere bağlıdır. 9

 Kişiler genellikle bir grubun üyesi olmak isterler. Bireyin her hangi bir gruba üye olmasının bazen karmaşık nedenleri olabilir. Zaman zaman bu nedenlerin birey tarafından açıkça ifade edilemeyeşinin altında yatan neden de bu karmaşıklıktan kaynaklanmaktadır. Ancak her şeyden önce, bireyin bir takım ihtiyaçlarını bir grup üyesi olarak daha kolay karşıladığı söylenebilir.

10

 Gruba üye olma ve grupta kalma, gruba bazı hizmetlerde bulunma, belirli bazı fonksiyonları yerine getirme ve grubun sorunlarını çözerek amaçlarını katkıda bulunma gibi bazı sorumlulukları da beraberinde getirir. Bunun yanında gruba üye olmak veya kabul edilmek kişiyi yalnızlık duygularından kurtarır, bir grup içinde daha güçlü ve morali yerinde olarak çabalarını sürdürür ve kişisel güvenlik kazanır.

11

 Bireysel sorun ve amaçlarının çözümünde diğer üyelerin destek ve dayanışmalarından yararlanılır. Böylece, hem bir grubun üyesi olma onur ve gururunu, hem de bir takım değerler, davranış normları ve grup sadakati sağlamak suretiyle yaşamlarına güç ve anlam kazandırılmış olurlar. Şu halde grup üyeliği insana aynı zamanda prestij, statü ve tanınma olanakları gibi sosyal değerler de kazandırabilir.

12

 Gruplar, insana kendi duygularını açıklayabilme ortamı sunmalarının yanı sıra, diğer insanlarla haberleşme, onları eğitme ya da kendi bilgi dağarcığını arttırma şeklinde fırsatlar tanımaktadır. Şu halde, insanın kişiliğinin oluştuğu yerler, onun kültürel, eğitsel ve duygusal yaşamı üzerinde büyük etkiler yapan inanç ve tutumlarını biçimlendiren üyesi bulunduğu gruplar olmaktadır.

13

 Bireylerin gruplara üye olma nedenlerinin daha çok ihtiyaçlar hiyerarşisini dikkate alarak sınıflandırmak mümkündür.

14

 Grupları çeşitli kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. Birincil- ikincil gruplar, biçimsel- biçimsel olmayan gruplar, iş grupları- iş dışı gruplar, referans gruplar örnek olarak gösterilebilir.

15

   A.Birincil ve İkincil Gruplar 1.Birincil Gruplar Samimi, yüz yüze ilişkilerin ve işbirliğinin olduğu gruplara denir. Birincil grubu niteleyen en temel özellik, dolaysız ilişkiler, yani bir hiyerarşi aracılığıyla sağlanan ilişkilerin tersine, yüz yüze ilişkilerden oluşmasıdır. Birincil gruplar sosyalleşmenin merkezidir. Birincil grubun sadakat, saygınlık ve bağış gibi bazı nitelikleri vardır. 16

 Bireyler arasında samimi, duygusal yönü güçlü ilişkiler vardır. Ben değil biz duygusu yaygındır. Grubun temel amacı, bireyin temel amacıdır. Bireyler arasında zararlı, yıkıcı rekabet ve ihtiraslara yer verilmez. Birincil gruplarda, üyeler üzerinde etkin bir sosyal denetim vardır. Grubun kural ve normlarına uymayan birey dışlanma, önemsenmeme ve alaya alınma gibi tavırlarla karşılaşır.

17

Birincil Gruplar Aile Çocukluk oyun grupları Akrabalık grupları Gençlik grupları İkincil Gruplar Sendikalar Dernekler Bankalar İş yeri grupları Partiler 18

  2.İkincil Gruplar Yüz yüze ve samimi ilişkilerin olmadığı,buna karşın, resmi ve geçici ilişkilerin yaygın olduğu gruplardır. Birincil grupların dışında kalan örgütlü grupları kapsamaktadır. Bu gruplarda örgütsel amaçlar temeldir. İkincil gruplarda ilişkiler formel ve açıkça tanımlanmış sorumluluklarla kişisel olmama eğilimindedir. Genellikle örgüt tarafından geliştirilip uygulanan grup normu ve davranış kuralları olduğu gibi, grup üyelerinin de ortaklaşa belirleyip benimsedikleri onları bir arada tutan kuralları vardır. 19

 Bu tür grupların, üyeleri üzerindeki sosyal denetimi ve baskısı birincil gruplara göre daha azdır. İkincil grup üyeliği, üyenin yaşamının ancak sınırlı bir bölümünü ilgilendirmektedir. Üyelerden beklenti ise örgüt amaçlarının gerçekleştirilmesine katkı sağlamalarıdır. Çeşitli dernekler, siyasi partiler ve bürokratik örgütler ikincil gruba örnek olarak verilebilir.

20

   B.Biçimsel ve Biçimsel Olmayan Gruplar 1.Biçimsel Gruplar Biçimsel grup, “yasal ve biçimsel yetke altında, belirli bir sonuca ulaşmak ya da verilen görevleri yerine getirmek amacıyla kurulmuş olan grup” diye tarif edilebilir. Biçimsel grup, teknik üretim işini etkin bir biçimde yürütmek için kişiler arası ilişkilerin nasıl olması gerektiğini gösteren fabrika sistemlerini, politikalarını, kural ve yönergelerini kapsar ve beşeri örgüt içindeki gerekli ilişkileri düzenler.

21

 Biçimsel gruplar, örgütün hedefleri ile açıkça ve belirgin bir biçimde ilgili iş ve amaçların başarılması için oluşturulurlar. Bazı iş görenlerin işten ayrılmaları ve onların yerine yenilerinin alınmasında olduğu gibi, zaman zaman üyelerin değişmesi ile biçimsel grupların yapısı değişmez. Bununla birlikte örgütsel özel sorunları çözmek için proje ekipleri gibi geçici biçimsel gruplar oluşturulurlar.

22

   2.Biçimsel Olmayan Gruplar Biçimsel olmayan gruplar, biçimsel grupların içinden doğan, gölge gruplardır. Biçimsel grup olmadan biçimsel olmayan gruplar var olamaz. Buradan hareketle her biçimsel grubun içerisinden en az bir tane biçimsel olmayan grup doğabilir denebilir.

Biçimsel olmayan gruplar küçük gruplar ve “klikler” anlamında da kullanılmaktadır.

23

 Büyük gruplarda üç değişik tür klikten bahsedilmektedir. Yatay, dikey ve rastegele klikler. Yatay klikler aynı düzeyde ya da aynı alanda faaliyet gösteren üyeleri içerir. Dikey klik belirli bir alan ya da departmandaki değişik düzeylerden kişileri içerir. Rastgele klikler çeşitli alan ya da departmanların üyelerinden oluşurlar.

24

 Biçimsel olmayan gruplar üyeleri tarafından arzu edilen bir takım işlevlere sahip oldukları için doğarlar ve varlıklarını sürdürürler. Bunlar grubun benimsediği kültürel değerlerin korunması ve sürdürülmesi, grubun birlik ve beraberliğinin korunması ve sosyal doyum sağlaması gibi işlevlerdir.

25

Biçimsel Gruplar Görev grupları Proje grupları Dersteki öğrenci grubu Askeri birimler Futbol takımı Biçimsel Olmayan Gruplar Kantindeki öğrenci grubu Arkadaşlık grupları Oyun grupları 26

   a. Biçimsel Olmayan Grupların Sakıncaları Değişime Direniş: Kültürel değerlerin korunması işlevi göz önüne alındığında, grup, yaşam tarzını sürdürmek ve korumak için aşırı bir eğilim içinde olacak ve değişiklikler karşısında kaya gibi dikilecektir.

Rol Çatışması: Çalışanlar hem kendi gruplarının, hem de işletmenin isteklerini karşılamak isterler, fakat bu istekler sık sık çatışır.

27

  Söylentiler: Biçimsel olmayan grupların işlevlerinden biri olan iletişim, karşımıza çok bilinen bir sorun olan söylentileri çıkarmaktadır.

Uyum: Biçimsel olmayan grupların diğer bir işlevi olan sosyal denetim, uyum için güçlü baskılar yaratır. Örgütlerin biçimsel olmayan yönleri günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası olduğundan, çalışanlar bunun varlığını göremezler ve dolayısıyla yaşam tarzlarına uyguladığı güçlü baskıyı da hissedemezler.

28

   b. Biçimsel Olmayan Grupların Yararları Sistemin etkinliği: Biçimsel olmayan ilişkiler, esnek olmaları ve duruma uymaları nedeniyle yararlı olabilmektedirler. Bunlar biçimsel sistemlerle birleşerek ani değişimlere karşı daha etkili bir mücadele sergileyebilmektedirler.

İş Birliği: Yönetim, biçimsel olmayan grupların varlığını kabul eder ve saygı gösterip onlara engel olmazsa, bunların biçimsel sistemle daha sağlam bir işbirliği sağlamasını güvence altına almış olacaktır.

29

 Yönetime Destek: Eğer biçimsel olmayan grup örgütün temel amaçlarına inandırılıp ikna edilebilirse, birçok yönetsel işin onlara devredilmesi kolaylaşacaktır. Güvene dayalı ve samimi biçimsel olmayan ilişkiler kurulmasıyla, yönetim iş görenlerle teknik ve yönetsel iş birliği de sağlayabilecek ve daha katılımcı bir yönetime ulaşılmış olacaktır.

30

   İş Tatminin Sağlanması ve İş Gücü Devrinin Düşmesi: Biçimsel olmayan gruplar ve onların içindeki biçimsel olmayan ilişkiler üyelerinin tatmin olmalarına yardımcı olur. Psikolojik ve Duygusal Destek: Grup, üyelerinin çeşitli sıkıntılarını paylaşabildikleri samimi bir ortam olma özelliğini de taşır. Denetim Unsuru Olma: Resmi olmayan grupların diğer bir yararı da grup yöneticilerini işlerinde ve planlamalarında daha dikkatli olmaya yöneltmeleridir.

31

   C.Referans ve Üyelik Grupları 1.Referans Grupları: Kişinin davranışını şekillendirmede referans aldığı gruplara referans ya da danışma grubu denir. Bir birincil veya ikincil grubun referans grup olması mümkündür.

a. Pozitif Referans Grup: Bireyin gelecekte ait olmak istediği grubu ifade eder. Çocuğun ileride iyi bir futbol yıldızı olmayı istemesi ve bazı davranışlarını ona göre şekillendirmesidir. 32

 b. Negatif Referans Gruplar: Reddedilen ve genelde ait olunmak istenmeyen grupları ifade eder. 2.Üyelik Grupları: Bir birey çoğu kez birden fazla grubun üyesidir. Örneğin bir ailenin ferdi, bir okulun mezunu, bir işletmenin mensubu olabilir ve bu gruplarda aktif bir görev yada pasif bir üye rolü oynayabilir. İşte bu şekilde, kişilerin halen üyesi bulundukları ve içinde faaliyette oldukları gruplara üyelik grupları denir.

33

 Grupların Özellikleri 1.Sosyal gruplar birbirleriyle karşılıklı ilişkide bulunan, davranışlarında birbirlerinin varlığını hesaba katan insanlardan oluşur. Aralarında bu tür ilişkiler bulunmayan topluluklar, fizik olarak çok yakın bulunsalar bile bir grup sayılmazlar.

2. Grup eyleminin yöneldiği bazı ortak amaç ve hedefler bulunmalıdır. 34

3. Grup üyeleri arasında ortak değerler, hatta belli bir duygusal ortam vardır. Buna rağmen grupta çatışmalar olur.

4. Grubun kendine özgü bir sosyal yapısı vardır. Grup üyeleri, grubun sosyal yapısına göre belirlenen sosyal rolleri oynar. Her birey grupta üstlendiği yetki ve sorumlulukları yerine getirmekle yükümlüdür.

5. Sosyal grubun en önemli özelliklerinden biri de sürekliliktir. 6. Grup üyelerinin uymak durumunda oldukları bir takım kurallar vardır.

7. Gruplar genellikle insan ihtiyaçlarını karşılamak için meydana getirilirler.

35

    Örgütlerde Grupların Fonksiyonları Her örgüt, insanlardan oluşan bir sosyal bir yapıdır. Bu nedenle örgütlerin sosyal yapısı içinde çeşitli gruplar vardır. Örgütsel grupların önemli bir fonksiyonu, yönetim kararlarına ve uygulamalarına karşı engel ve destek olmaktır. Örgütlerde doğa ve sosyal grupların yönetim ve yönetici üzerinde etkili bir denetim mekanizması bulunmaktadır.

36

  Örgütlerde yöneticilerin başarısı, örgüt içindeki doğal ve sosyal gruplarla olan ilişkisine ve bu grupları iyi idare edebilmesine bağlıdır. Örgütlerde gruplarla olan ilişkilerde en önemli etken, yöneticinin liderlik ve etkililik rolü ve işlevidir. 37

   Grup Normları ve Oluşması Grup üyelerinin gerek grup içi bireysel faaliyetlerde ve gerekse birbirileri ile karşılıklı ilişkilerde uymak istedikleri davranış kurallarına normlar adı” verilir. Normların bir kısmı yazısız olarak meydana getirildiği gibi, yazılı veya biçimsel olarak meydana getirilmiş bir kısım normlara da rastlanmaktadır. Normlar yazılı olsun veya olmasın grup üyeleri tarafından bilinir ve benimsenir.

38

 Grup normları, grubun amaçlarına uygun faaliyette bulunmasında ve başarılarının artmasında yardım edici ve düzenleyici araçlardır. Normlar bir toplumda bireysel ve bireyler arası ilişkileri düzenleyen örf ve adetlere benzetilebilir.

39

    Normların belli başlı nitelikleri şöyle özetlenebilir.

a. Normlar, grup içinde üyelerin davranışlarını etki ve baskı alarak düzenleyen grubun kolektif değer yargılardır.

b. Normlar, grubun büyük bir kısmı tarafından grup üyelerinin bir çoğu veya tamamı için önemli kabul edilen davranışlar için geliştirilirler.

c. Normlar, bireyin kişisel düşünce ve duygularını tamamen ortadan kaldırmaz, sosyal baskı altına alır. Grup normları bireysel arzu, istek ve inançların temsilcisi değildirler.

40

   Grup Dinamiği Kavramı Grup üyeleri birbirileri için bir değere ve role sahiptirler. Bu nedenle, grup üyeleri birbirileriyle çeşitli ilişkilerde bulunurlar. Grubun üyeleri, grubun davranışı ve özelliklerinden etkilenir. Kendi davranış ve kişilik özellikleriyle grubu etkileyebilir. Bu karşılıklı etkileşime grup dinamiği denir. Grup dinamiği genellikle bir grup içinde oluşan sebep-sonuç ilişkileri, grupların oluşması ve işleyişi akla gelmektedir. 41

 Grup içindeki karşılıklı etkileşimler grup dinamiğini oluşturur. Grup içinde denge bozulursa, dengenin kurulmasına yönelik faaliyetler sergilenmeye başlanır. Bu durum grup içinde bir dinamiklik yaratır. 42

     Grubun başarısı birçok faktör tarafından etkilenir. Grup başarısı, grup üyelerinden birkaçının çabaları sonucu oluşan bir şey değildir. Genelde grup başarısı veya performansı dört faktör tarafından etkilenir. Bunlar; Grubun kompozisyonu Grubun büyüklüğü Grubun normları Grubun bağlılık düzeyi 43

  Grubun Kompozisyonu Grubun kompozisyonu başarıda önemli bir rol oynar. Grup kompozisyonu, grup üyelerinin homojen ya da heterojen oluşu ile ilgili olarak tanımlanır. Grubun homojen oluşu, grup üyelerinin benzer özelliklere sahip olduğunu gösterir. Heterojen gruplar ise, üyeler birbirinden farklı özelliklere sahiptir 44

   Grubun Büyüklüğü Grubun büyüklüğü grubun başarısında önemli bir faktördür. Eğer gruptaki üye sayısı çoksa, yani büyükse her üyenin kaynağının çok olması grubun daha büyük sayıda ve birbirinden bağımsız olan görevleri tamamlayabilmesini kolaylaştırır.

Küçük gruplarda etkileşim daha sık ve düzenlidir. Büyük gruplarda ise üye sayısının fazlalığı alt grupların oluşmasına neden olur. 45

     Grubun Normu Grubun devamlığını ve hayatta kalmasını kolaylaştırır. Davranışları basitleştirir.

Grup üyelerinin kendilerini utandıracak durumlardan kaçmalarına yardımcı olur.

Normlar, ayrıca grubun temel değerlerini ifade etmelerine yardımcı olur.

46

  Grup Bağlılığı Grup bağlılığı, grup üyelerinin grup içerisinde kalmasında etkili olan her türlü kuvvetin bir sonucudur. Grup bağlılığını oluşturan bütün bu güçler grubu etkileyerek, ayrılmayı zorlaştırır ve grubu güdüleyerek grup üyeliğini sürekli kılar.

47

Bağlılığı Arttıran Faktörler -Homojen bir kompozisyon -Olgun bir gelişme -Nispeten küçük -Sık etkileşim -Amaçların açıklığı -Başarı Bağlılığı Azaltan Faktörler -Heterojen bir kompozisyon -Henüz kurulmuş olma -Büyük bir grup -Fiziksel ayrılık -Amaç birliğinin yokluğu -Başarısızlık Yüksek Grup Bağlılığının Sonuçları -Görevleri başarı ile tamamlama -Bireysel tatmin -Etkileşimin nicel ve nitel açıdan yüksekliği -Grup olarak düşünme bilinci Düşük Grup Bağlılığının Sonuçları -Görevleri tamamlayamama -Üyeler arasındaki ayrılık -Daha az bir etkileşim -Bireysel ayrılık 48

  Kaynakça Hasan Tutar- Cumhur Erdönmez, İşletme Becerileri ve Grup Çalışması, Detay Yayıncılık,Ankara, 2008.

49