Transcript I N D E K S I - ekonomski kutak

INDEKSI
POJAM, PRIMENA I
VRSTE INDEKSA

Indeksi su relativni brojevi koji
predstavljaju odnose rezličitih nivoa jedne
ili više istoimenih pojava u različitom
vremenu ili raznim mestima

Najčešće se izračunavaju za vremenske i
geografske serije

Svaki indeks se dobija ako se stavi u
odnos nivo pojave koji treba meriti i koji
predstavlja tekuću vrednost prema nivou
pojave koji služi kao baza za upoređivanje
I = tekući nivo pojave x100
bazni nivo pojave

Indeks koji je veći od 100 pokazuje
relativno povećanje pojave za onoliko
procenata koliko je veći od 100. Ako je
indeks manji od 100 reč je o relativnom
smanjuenju pojave za onoliko procenata
za koliko je manji od 100
Primena

Indeksi se primenjuju za ispitivanje dinamike pojava i njihovih
promena po vremenu:
-
proizvodnja,
promet,
usluge ,
troškovi ,
dobiti,
ispunjenje plana
kretanje prihoda i rashoda
kretanje društvenog proizvoda po godinama
nacionalnog dohotka
proizvodnje
-
Vrste indeksa
I
Prema odabranoj bazi upoređenja:
- Bazni
- Lančani
II Prema cilju upoređenja:
- Indeksi dinamike (kretanja)
- Geografsko-teritorijalni indeksi
- Indeksi planskih zadataka
- Indeksi ispunjenja plana
III Prema broju serija na osnovu kojih se
izračunavaju:
- Individualni
- Grupni
BAZNI I LANČANI
INDEKSI

Bazni indeksi:
Kada se uzme jedan podatak serije i prema njemu
upoređuju svi ostali podaci, onda je baza
indeksa stalna ili fiksna i dobijeni indeksi se
nazivaju bazni indeksi
Jako je bitno i najvažnije pravilno odrediti baznu
vrednost
Baza ne mora uvek da bude jedan od članova
serije, već to može biti i neki podatak van serije

Lančani indeks:
Ako se svaki sledeći podatak u seriji
upoređuje sa podatkom koji mu
prethodi,onda je baza indeksa lančana ili
verižna , pa se i izračunati indeksi nazivaju
lančani
Pri izračunavanju lančanih indeksa uvek se
polazi od drugog člana serije, jer mu prvi
prethodi

Bazni indeksi izražavaju promene
originalnih podataka vremenske serije u
procentima u odnosu na baznu vrednost

Lančani indeksi izražavaju procentualnu
promenu svakog podatka u seriji prema
prethodnom podatku
INDEKSI PREMA CILJU
UPOREĐIVANJA
Indeksi dinamike
Indeksi dinamike se izračunavaju iz
apsolutnih podataka vremenskih serija
Najčešće se koriste za praćenje dinamike
proizvodnje, prometa, cena, društvenog
proizvoda, nacionalnog dohotka,
produktivnosti rada, zaposlenosti, izvoza,
uvoza…

Geografsko teritorijalni indeksi
Indeksi pomoću kojih se upoređuje nivo
istoimenih pojava na raznim teritorijama
Primer: Prosečna zarada po zaposlenom u
oktobru 2006. god u Beogradu (41 006
din), Novom Sadu (39 403) i Kragujevcu
(28 429) koje ćemo uporediti
I1= prosečna zarada u Beogradu x 100
prosečna zarada u Novom Sadu
I1= 41 006 x 100 = 104
39 403

I2= prosečna zarada u Kragujevcu x 100
prosečna zarada u Novom Sadu
I 2 = 28 429 x 100 = 72
39 403
Indeksi planskih zadataka

Planski zadaci se za jedan tekući period
postavljaju na osnovu ostvarenih rezultata
prethodnog perioda i poznavanja faktora koji
uslovljavaju te rezultate
i=planirani nivo pojave tekućeg perioda x 100
ostvareni nivo pojave baznog perioda
Indeksi ispunjenja plana
Indeks ispunjenja plana je odnos
ostvarenog nivo prema planiranom nivou
date pojave
 Indeksi ispunjenja plana su od posebnog
značaja za praćenje izvršenja plana u
preduzećima

INDIVIDUALNI I GRUPNI INDEKSI
Indeksi koji izražavaju relativne promene
jedne pojave, odnosno serije, nazivaju se
individualni indeksi
 Indeksni brojevi izračunati na osnovu više
serija, koje se odnose na neku složenu
pojavu kao celinu, nazivaju se grupni
indeksi
