les1 - Caroline Heijmans MSc

Transcript les1 - Caroline Heijmans MSc

Eerste bijeenkomst Hs 8 Docent: Caroline Heijmans

Introductie Moodboards Beantwoorden ‘kennisvragen’ Hoe zitten we zelf in elkaar (resultaten van de tests) De definitie van persoonlijkheid Verduidelijking aan de hand van de theorie Evaluatie van de les © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Na het bestuderen van de theorie en het afronden van deze les: 1.

kun je de definitie van persoonlijkheid uitleggen; 2.

kun je uitleggen hoe patronen in persoonlijkheid ontstaan; 3.

kun je de invloed van biologische processen op de vorming van persoonlijkheid beschrijven; 4.

kun je de invloed van omgeving op de vorming van persoonlijkheid beschrijven 5.

kun je persoonlijkheidstrekken beschrijven in adjectieven.

Freud Onbewuste is bron van alle impulsen, drijfveren en conflicten in de persoonlijkheidsontwikkeling van de mens Proces van verbanning van onacceptabele gedachten en gevoelens uit het onbewuste De behoefte zich aan te passen, te leren, te groeien en uit te blinken Zelfactualisatie Eigen voorbeeld © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Aristoteles

Ethica Nicomachea

Claudius Galen hipocrates © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Carl Jung 4 gedragsstijlen (1921) Intuïtie Voelen Denken beseffen Na jaren 60 – gedragsmetingen en voorspelbaarheid Marston © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Trait-descriptive adjectives 6



Each person is, in certain respects, like all others, like some other persons, and like no other person.

    Enneagram Mini Big 5 Jung Persoonlijkheidstest MBTI © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Personality is the set of traits and mechanisms within the individual that are organized and relatively enduring and that influence his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment.

Personality is the set of traits

and mechanisms within the individual that are organized and relatively enduring and that influence his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment.

Personality is the set of traits and

mechanisms

within the individual that are organized and relatively enduring and that influence his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment

Personality is the set of traits and mechanisms

within the individual

that are organized and relatively enduring and that influence his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment

Personality is the set of traits and mechanisms within the individual

that are organized and relatively enduring

and that influence his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment

Personality is the set of traits and mechanisms within the individual that are organized and relatively enduring

and that influence

his or her interactions with, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment.

Personality is the set of traits and mechanisms within the individual that are organized and relatively enduring and that influence

his or her interactions with

, and adaptations to, the intrapsychic, physical and social environment.

Personality is the set of traits and mechanisms within the individual that are organized and relatively enduring and that influence his or her interactions with, and

adaptations to

, the intrapsychic, physical and social environment.

environment

    opvoeding binnen gezin druk van leeftijdsgenoten in puberteit volgorde van geboorte etc.

Bronfenbrenner © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Persoonlijkheid versus situatie Onderzoek naar voorspellende waarde persoonlijkheidsvragenlijsten (Guion, 1965) situatie waarin mensen zich bevinden bepalend voor gedrag =

situationisme (!)

cognitie omgeving gedrag 

voortdurende interactie tussen gedrag,

cognitie en omgeving (=reciproque

determinisme)

 Wat wil je ontdekken?

 Snel beeld van huidige persoonlijkheidskenmerken?

temperamenten, trekken of typen

 Manier om iemand te begrijpen als ontwikkelend en veranderend wezen? psychodynamische, humanistische of sociaal-cognitieve

persoonlijkheidstheorieën

 Hoe individuen elkaar begrijpen?

impliciete persoonlijkheidstheorieën

 Overal op de wereld hetzelfde?

crosscultureel onderzoek

 standaardinstellingen van uniek patroon van  motieven  emoties  percepties  in combinatie met de aangeleerde schema’s  collectieve term voor eigenschappen die ons maken tot wie we zijn  ingebed in context van cultuur, sociale relaties en ontwikkelingsniveau © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Biologie  Bijv. voordeel van agressie  Effecten van

nurture/nature



Nurture

50% omgeving die ons vormt (volgens principes van

behavioristische conditionering

cognitief leren

) 

Nature

: 50% genen ▪ ▪ ▪ karakter en psychische processen

mentale filters

(kernelementen van de persoonlijkheid) Bijv. dimensie introvert-extravert © drs. Caroline Heijmans - [email protected]



Beschrijvende peroonlijkheidstheorieën

 nadruk op de betrekkelijk stabiele persoonlijkheidskenmerken of karaktertrekken 

Procestheorieën

 Psychodynamische, Humanistische, Sociaal-cognitieve  verklaren de persoonlijkheid in termen van interne persoonlijkheidsprocessen: ▪ ▪ motivatie perceptie ▪ leren en ontwikkeling ▪ op basis van bewuste en onbewuste processen  Beide nodig voor een volledige verklaring van persoonlijkheid © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Temperament wordt bepaald door de verhouding tussen de vier

humores

(lichaamssappen):  Hart: sanguïnisch – opgewekt (sterk, warm bloed)  Lever: cholerisch – woede (overvloed aan gele gal)  Milt: melancholisch – gedeprimeerd (overvloed aan zwarte gal  Hersenen: flegmatisch – koel, afstandelijk, traag, weinig emotioneel (overvloed aan slijm) © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Biologische disposities beïnvloeden onze basale persoonlijkheid  verhouding van chemische stoffen in de hersenen (neurotransmitters)  waarschijnlijk in genen vastgelegd  temperament lijkt stabiel (bijv. als baby responsief en prikkelbaar -> later verlegen/introvert) 

Maar

: erfelijkheid en omgeving beïnvloeden elkaar; doordat in eerste instantie aangeboren eigenschappen in de loop der jaren worden versterkt of verzwakt.

 stabiele persoonlijkheidskenmerken  bevinden zich in het individu  vormen in verschillende omstandigheden de

leidraad

en handelingen voor gedachten  product van verborgen processen  manier waarop onze motieven, emoties en cognities gewoonlijk in

gedrag

tot uiting komen 

Meerdimensionale structuur

  Basis: temperament Invloed: psychologische processen in de persoon © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Allport - lexicografische hypothese  Welke termen gebruiken mensen om hun persoonlijkheid te beschrijven?

 20.000 termen (te veel: wetenschap is spaarzaam en zoekt meestal naar simpele verklaringen) 

Factoranalyse

: Cattel (1930) - 16 basispersoonlijkheidseigenschappen Eysenk (1947) - 2 en later 3 tegenwoordig - 5 © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Openess to experience Conscientiousness Extraversion Agreeableness Neuroticism  Ook in andere culturen toepasbaar    

Erfelijkheid

(Loehlin, 1992) Extraversie: .36

 Agreeableness: .28

 Conscientiousness: .28

Neuroticism: .31

Openess to experience: .46

Stel dat je iemand voor het eerst tegenkomt. Wat wil je van hem/haar weten? Aardig? Betrouwbaar? Stabiel? 2.

Evolutionair gezien: adaptatie en overleving biologische verankering Partnerkeuze: dominantie vriendelijkheid stabiliteit Personeelsselectie goede verkoper = hoog op extraversie, vriendelijkheid en openess goede manager = hoog op contiousness en extraversie, maar laag op neuroticism Veiligheid!

Psychodynamische

aandacht op motieven vanuit het onderbewuste, en op blijvende invloed van ervaringen uit de vroegste jeugd op onze geestelijke gezondheid

Humanistische

accent op het bewuste en de huidige subjectieve realiteit op onze overtuigingen en de manier waarop we onszelf zien in relatie tot anderen

Sociaal-cognitieve

Onze persoonlijkheid is beïnvloed door leren, perceptie en sociale interactie © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Grondlegger van de psychoanalyse  “Onbewuste is bron van alle impulsen, drijfveren en conflicten in de persoonlijkheidsontwikkeling van een mens”  Angsten, fobieën en depressies verklaard uit het onderbewuste  Onbewuste motiveert ook gezonde mensen tot handelen  Drijfveren: Eros en Thanatos © drs. Caroline Heijmans - [email protected]



Psychoseksuele ontwikkelingsstadia



Fixatie



Theorie van de persoonlijkheid = ideeën over drijfveren + ontwikkelingsstadia

 Volgens theorie voortdurende strijd tussen id en superego, met ego als bemiddelende rol  Ego heeft arsenaal aan afweermechanismen, waarmee het de conflicten tussen de impulsen van het id en de eisen van het superego kan oplossen:  Verdringing  Projectie  Ontkenning  Rationalisatie  Regressie  Sublimatie  etc.

 niet op duidelijke, operationele wijze geformuleerd -> groot deel van theorieën kan niet wetenschappelijk worden getoetst.

 Verklaring voor verleden (retrospectief), geen voorspelling voor toekomst  Wel aandacht voor vrouwen maar weergave van vrouwbeeld in zijn tijd  Onbewuste geest minder slim dan Freud meende onbewuste reageert reflexmatig, soms op basis van geconditioneerde responsen (ondersteund door neurowetenschappelijk onderzoek naar emoties) © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Jung  collectieve onderbewuste (archetypen)  Persoonlijkheid bestaat uit bepaalde voorkeuren bij tegenstellingen (introvert <-> extravert)  Erikson en Adler  Meer nadruk op sociale variabelen  Persoonlijkheid kan zich gedurende het gehele leven ontwikkelen © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 nadruk op menselijk potentieel en geestelijke gezondheid  persoonlijkheid gedreven door behoefte zich aan te passen, te leren, te groeien en uit te blinken  centraal onderdeel: positieve motivatie  liefde  achting  Zelfactualisatie  Psychische stoornis  veroorzaakt door ongezonde situatie; niet door ongezonde individuen © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 zelfactualiserende persoonlijkheden  behoeften in hiërarchie (piramide)  onvervulde behoefte (deficiëntie), bijv. aan liefde leidt tot onevenwichtigheid © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Volledig functionerende persoon  Zelfbeeld is positief + in overeenstemming met de realiteit  Belang van percepties en gevoelens 

Fenomenale veld

 Maakt deel uit van onze persoonlijkheid als een soort filter van onze ervaringen  Bevat interpretaties van zowel de externe als de interne wereld  Bevat het ‘zelf’, de humanistische versie van het freudiaanse ego © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 voorwaardelijke versus onvoorwaardelijke relaties  kritiek:  te vaag : Wat wordt precies bedoeld met zelfactualisatie (aangeboren neiging of cultuurbepaald?)  te weinig aandacht voor omgevingsfactoren  niet wetenschappelijk toetsbaar © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Dezelfde doelen als Humanistische collega’s, maar meer aandacht voor wetenschappelijke grondslag van theorieën.

 Nadruk op sociaal leren (rolmodellen)  Verwachtingen over de wijze waarop onze handelingen ons beloningen of straffen zouden kunnen opleveren  Verwachtingen niet afkomstig van directe ervaring maar door waar te nemen wat er met anderen gebeurt 

indirect leren (d.w.z. via anderen)

 Volgens Bandura is persoonlijkheid een verzameling van aangeleerde gedragspatronen  Maar persoonlijkheid is meer -> Inzicht in de gehele mens betekent inzicht in de voortdurende interactie tussen gedrag, cognitie en omgeving (=reciproque

determinisme)

 Family Systems Theory (Systeemtheorie, Familieopstellingen)  analyse van het gehele gezin  persoonlijkheid wordt gevormd door de manieren waarop mensen met elkaar omgaan (eerst in gezin, later met leeftijdgenoten)  gericht op interactie, manier waarop gezinsleden/leeftijdgenootjes elkaar beïnvloeden © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

Invloed van cultuur

Crosscultureel onderzoek (bijv. individualisme vs collectivisme)

Invloed van sekse

Mannen en vrouwen beoordelen zelfde situatie anders en geven blijk van verschillende voorkeuren © drs. Caroline Heijmans - [email protected]

 Gedrag vertalen naar karaktertrekken zonder rekening te houden met de situatie © drs. Caroline Heijmans - [email protected]