Transcript Chuong 2. Khai quat chung ve Phap luat

CHƯƠNG 2
Khái quát chung
VỀ PHÁP LUẬT (3 tiết)
Các nội dung chính trong chương 2:
2.1. Nguồn gốc, khái niệm pháp luật
2.2. Thuộc tính pháp luật
2.3. Vai trò của pháp luật
2.4. Hệ thống pháp luật Việt Nam
2.1. NGUỒN GỐC, KHÁI NIỆM PHÁP
LUẬT
2.1.1. Nguồn gốc pháp luật
 Thuyết thần học:
Thượng đế
Nhà nước
Pháp luật
Thuyết tư sản:
Xã hội
Pháp luật
Quan điểm học thuyết Mác - Lênin
 Pháp luật và NN là 2 hiện tượng cùng xuất
hiện, tồn tại, phát triển và tiêu vong gắn liền
với nhau
 Pháp luật và NN là những hiện tượng XH
mang tính lịch sử , đều là SP của XH có giai
cấp và đấu tranh giai cấp
 Nguyên nhân hình thành NN cũng là nguyên
nhân hình thành pháp luật: sự tư hữu, giai
cấp và đấu tranh giai cấp
Thời kỳ cộng sản nguyên
thuỷ
 Chưa có NN
chưa có PL
 Trât tự xã hội được duy trì bằng: phong tục,
tập quán, đạo đức, các tín điều tôn giáo
Khi XH hình thành giai cấp:
 Giai cấp sở hữu tài sản
thống trị
 Giai cấp thống trị
giai cấp
Nhà nước
Pháp luật
(chọn lọc những phong tục, tập quán, tín điều
tôn giáo có lợi cho mình và đề ra những
quy định mới)
2.1.2. Khái niệm PL
 Là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt
buộc chung
 Do NN đặt ra hoặc thừa nhận
 Thể hiện ý chí của NN
 Được NN bảo đảm thực hiện
 Nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội
Bản chất PL
- Bản chất giai cấp (Tính giai cấp)
- Bản chất xã hội (Tính xã hội)
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập bài
giảng để nâng cao, bổ túc kiến thức hoặc
đến khối chuyên nghiệp để tiếp thu
2.2. Ba thuộc tính của PL
2.2.1. Tính quy phạm và phổ biến
- PL lµ quy t¾c xö sù. Mäi quy t¾c xö sù ®Òu
lµ khu«n mÉu.
- TÝnh QP cña PL nãi lªn giíi h¹n cÇn thiÕt mµ
NN quy ®Þnh ®Ó chủ thể cã thÓ xö sù tù do
trong giíi h¹n cho phÐp. Qu¸ giíi h¹n ®ã lµ tr¸i
luËt.
- NÕu kh«ng cã QPPL ®Æt ra th× kh«ng thÓ
quy kÕt mét hµnh vi nµo lµ vi ph¹m, lµ tr¸i
ph¸p luËt.
2.2.2. Tính cưỡng chế (tÝnh quyÒn lùc,
tÝnh NN, thuéc tÝnh b¶o ®¶m thùc hiÖn bëi
NN)
- Kh«ng ph©n biÖt, bÊt k× ai, TC nµo, ®Þa vÞ,
nghÒ nghiÖp... ra sao ®Òu ph¶i tu©n thñ PL.
- NN b¶o ®¶m tÝnh cìng chÕ thùc hiÖn PL
b»ng 2 c¸ch:
+ T¹o §K, gióp ®ì nh GD, HD, khuyÕn khÝch,
TC, cung cÊp CSVC… ®Ó c¸c chñ thÓ cã liªn
quan thùc hiÖn PL.
+ NÕu PL kh«ng thùc hiÖn tù nguyÖn th× NN
2.2.3. Tính xác định chặt chẽ về mặt
hình thức
- PL ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc lµ c¸c VB
QPPL.
- Néi dung cña VB cã môc, ch¬ng, ®iÒu vµ s¾p
xÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Tõ ng÷ ®îc
dïng râ rµng, chÝnh x¸c, ®¬n nghÜa, th«ng
dông, mét nghÜa.
2.3. Chức năng, vai trò của PL
2.3.1. Chức năng

Điều chỉnh các QHXH

Bảo vệ các QHXH

Giáo dục
2.3.2. Vai trò
 Là phương tiện chủ yếu để NN quản lý mọi
mặt của đời sống XH
 Là phương tiện để bảo vệ các quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân
 Là cơ sở hoàn thiện bộ máy NN và tăng
cường quyền lực NN
 Góp phần tạo dựng những quan hệ mới. Là
cơ sở tạo lập mối quan hệ đối ngoại
Mối quan hệ giữa PL với những
hiện tượng XH khác
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập
bài giảng để nâng cao, bổ túc kiến thức
hoặc đến khối chuyên nghiệp để tiếp thu
Giữa PL với NN
Mối quan hệ giữa PL và chính trị
Mối quan hệ giữa PL với kinh tÕ
Mối quan hệ giữa PL với đạo đức
Kiểu và hình thức pháp luật
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập
bài giảng để nâng cao, bổ túc kiến thức
hoặc đến khối chuyên nghiệp để tiếp thu
- Kiểu PL chủ nô
- Kiểu PL phong kiến
- Kiểu PL tư sản
- Kiểu pháp luật XHCN
3 hình thức:
- Tập quán pháp
- Tiền lệ pháp (án lệ)
- Văn bản quy phạm pháp luật
2.4. Hệ thống PL Việt Nam
2.4.1. Khái niệm

Là tổng thể các QPPL có mối quan hệ nội
tại, thống nhất với nhau

Được phân định thành các ngành luật, chế
định luật

Được thể hiện trong các văn bản do cơ
quan NN có thẩm quyền ban hành theo trình
tự thủ tục nhất định
2.4.2. Cấu trúc của hệ thống PL
2.4.2.1. Hình thức bên ngoài (hệ thống nguồn)
 Được thể hiện ở hệ thống các văn bản QPPL có giá
trị pháp lý cao thấp khác nhau, do các cơ quan NN
có thẩm quyền ban hành
H.ph¸p cã hiÖu lùc ®Æc biÖt tèi
cao.
2.4.2.2. Cấu trúc bên trong
 Quy phạm PL: mang tÝnh kh¸i qu¸t (Quy t¾c xö
sù chung, ¸p dông réng r·i, thêi gian dµi), cô
thÓ (dù liÖu trong ph¹m vi hÑp nhÊt)
 Chế định PL: gåm mét nhãm QPPL cã ®Æc
®iÓm gièng nhau t¬ng øng víi mét nhãm
QHXH.
 Ngành luật: gåm tæng thÓ c¸c QPPL ®· ®îc
s¾p xÕp, XD thµnh c¸c chÕ ®Þnh PL cô thÓ
Tiêu chuẩn đánh giá sự hoàn thiện của HTPL
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập bài
giảng để nâng cao, bổ túc kiến thức hoặc đến khối
chuyên nghiệp để tiếp thu
 Tính toàn diện
 Tính phù hợp
 Tính đồng bộ
 Trình độ kỹ thuật pháp lý
2.4.3. Hệ thống VBQPPL Việt Nam
 Về phần Quy phạm pháp luật
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập bài giảng
để nâng cao, bổ túc kiến thức hoặc đến khố
chuyên nghiệp để tiếp thu.
- Khái niệm, các loại QPPL, đặc điểm của QPPL
- Cấu trúc (cơ cấu) của QPPL: giả định, quy định
chế tài.
- Những cách thức thể hiện QPPL trong các điều
luật
- Phân loại QPPL
Các loại văn bản QPPL ở Việt Nam
2.4.3.1. Khái niệm Văn bản PL
 Là văn bản do cơ quan NN có thẩm quyền ban
hành theo trình tự, thủ tục luật định
 Trong đó có các quy tắc xử sự chung
 Được NN bảo đảm thực hiện nhằm điều chỉnh
các QHXH theo định hướng nhất định
 Gồm VB luật và VB dưới luật.
2.4.3.2. Văn bản luật
 Là những văn bản do Quốc hội ban hành, có giá
trị pháp lý cao nhất
 Có 2 loại:
- Hiến pháp
- Các đạo luật, bộ luật
Do QH ban hµnh, cã hiÖu lùc ph¸p lÝ thÊp h¬n
HP, cô thÓ hãa HP.
BL & luËt ë níc ta ®îc ban hµnh díi d¹ng khung,
cha cô thÓ, chi tiÕt, nªn muèn thùc hiÖn ph¶i
cã VB díi luËt híng dÉn.
Ngoài ra, NghÞ quyÕt lµ h×nh thøc VB ®îc QH
thêng xuyªn SD víi t c¸ch lµ VB ¸p dông PL
®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm
quyÒn.
2.4.3.3. Văn bản dưới luật
 Là những văn bản PL do các cơ quan NN
(ngoại trừ Quốc hội) ban hành
 Có giá trị pháp lý thấp hơn văn bản luật
 Được ban hành trên cơ sở văn bản luật và phù
hợp với văn bản luật
Các loại văn bản dưới luật:
 Pháp lệnh, Nghị quyết của UBTVQH
 Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước
 Nghị quyết, nghị định của Chính phủ
 Quyết định, chỉ thị của Thủ tướng
 Quyết định, chỉ thị, thông tư của Bộ trưởng,
Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng
cơ quan thuộc Chính phủ
 Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC
 Quyết định, chỉ thị, thông tư của Viện trưởng
VKSND tối cao
 Nghị quyết, thông tư liên tịch giữa các cơ quan
NN có thẩm quyền với tổ chức chính trị xã hội
 Nghị quyết của Hội đồng nhân dân
 Quyết định, chỉ thị của UBND
Mục: Hiệu lực của văn bản QPPL
Sinh viên tự đọc thêm trong giáo trình, tập
bài giảng để nâng cao, bổ túc kiến thức hoặc
đến khối chuyên nghiệp để tiếp thu.
- Hiệu lực về thời gian
- Hiệu lực về không gian
- Hiệu lực về đối tượng tác động