Transcript UBYÖ - Ankara Üniversitesi

ULUSAL
BÖBREK YETMEZLİĞİ
ÖNLEME PROGRAMI
Prof. Dr. Kenan ATEŞ
Türk Nefroloji Derneği
Yönetim Kurulu Üyesi
[email protected]
NEDEN ULUSAL
BÖBREK YETMEZLİĞİ
ÖNLEME PROGRAMI?
Türkiye’de Son 10 Yılda Kronik Diyaliz
Hasta Sayısındaki Dramatik Artış
40000
Hasta sayısı
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Yıllar
PD
HD
Toplam
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
2003
2004
2005
Son Dönem Böbrek Yetmezliği:
Günümüzün Epidemisi
40000
35000
25000
35983
Hasta sayısı
30000
20000
15000
10000
5000
Milyon nüfus başına hasta sayısı
2005 SONU
600
500
400
300
200
100
0
1996
0
HD
PD
TX
Toplam
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
1998
2001
İnsidans
2003
Prevalans
2005
Türkiye’de Renal Replasman Tedavi
Olanakları
MERKEZ SAYISI
HD
667
PD
101
TX
35
HD CİHAZ SAYISI
9048
100
90
80
70
60
(%) 50
40
30
20
10
0
78,3
HD
10,5
11,2
PD
TX
2006 Yılı Hemodiyaliz Tedavi
Maliyeti
100
88,1
HD’İN YILLIK MALİYETİ
İlaçlar
Vasküler giriş
Yönetmelik dışı tetkikler
Hastanede yatma
KDV
(%)
80
60
40
HARİÇ
20
0
10,2
Üç
İki
1,7
Bir
Haftalık HD seans sayısı
2005 yılı HD hasta sayısı 28.507
2006 yılı HD hasta sayısı 32.000
662.000.000 YTL
473.000.000 $
2006 Yılı Renal Replasman Tedavi
Maliyeti
2006 yılı
HD hasta sayısı 32.000
PD hasta sayısı 4.000
TX hasta sayısı 5.000
25000
5000
10028
23393
25714
22350
10000
SAPD
15000
22759
20000
HD
RENAL REPLASMAN
TEDAVİLERİNİN
YAKLAŞIK MALİYETİ
Tx-2.yıl
Tx-1.yıl
0
APD
Yıllık maliyet (dolar)
30000
Bu maliyetlerin % 20 daha azı
alındığında
900.000.000 $
700.000.000 $
Türkiye ve ABD’nde Renal Replasman
Tedavi Maliyetlerinin Karşılaştırılması
Yıllık maliyet (dolar)
70000
60000
50000
40000
Türkiye
ABD
30000
20000
10000
0
HD
SAPD
APD
TX-1.yıl
TX-2.yıl
Önümüzdeki 10 Yıla Projeksiyon
120000
80000
102982
Hasta sayısı
100000
60000
40000
Yıllar
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
0
2002
20000
10 Yıl Sonra Renal Replasman
Tedavilerinin Yıllık Maliyeti
> 2 MİLYAR $
Diyabetes Mellitus ve Hipertansiyona
Bağlı Son Dönem Böbrek Yetmezlikli
Hastaların Oranı
30
27,3
25
24,2
(%)
20
15
10
5
0
1997
1998
1999
2000
2001
Yıllar
DM
HT
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
2003
2004
2005
2005 Yılı Verilerine Göre Diyaliz Hasta
Popülasyonunun Etyolojik Dağılımı
24%
53%
23%
DM
HT
Diğer
Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri
Türk Toplumunda
Diyabetes Mellitus Prevalansı
Diyabet prevalansı (%)
10
8,2
8
7,2
6
4
2
0
TURDEP
Satman I, et al. Diabetes Care 2002;25:1551-1556
20 yaşından büyük 24.788 birey; 1997-1998
CREDIT, ara rapor
5 yaşından büyük 3365 birey; 2006-2007
CREDIT
Dünyada Global Diyabet Yükü
1995  2025
TÜRKİYE
Diyabetik sayısı (milyon)
350
300
(milyon)
250
200
150
100
50
0
5
8
4,5
4
7
3,5
3
5
6
2,5
2
4
3
1,5
1
2
1
0,5
0
0
1995
1995
2000
2025
King H, et al. Diabetes Care 1998;21:1414-1431
Sayı
2000
2025
Prevalans
Diyabet prevalansı (%)
DÜNYA
Hipertansiyon prevalansı (%)
Türk Toplumunda
Hipertansiyon Prevalansı
40
35
30
31,8
31,2
PatenT
Credit
25
20
15
10
5
0
PatenT: Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması
Altun B, et al. J Hypertens 2005;23:1817-1823
18 yaşından büyük 4900 birey
Credit
5 yaşından büyük 3946 birey
Türk Toplumunda
Obezite Prevalansı
Obezite prevalansı (%)
30
25
20
25
24
PatenT
CREDIT
22
15
10
5
0
TURDEP
Vücut kitle indeksi >30 kg/m2
Türkiye’de Hemodiyalize Yeni Başlayan
Hastalarının Yaş Dağılımı
50
45
40
(%)
35
30
2002
2005
25
20
15
10
5
0
0-19
20-44
45-64
65-74
75+
Sonuç Olarak
Ülkemizde son dönem böbrek yetersizliği sıklığı giderek artmaktadır.
Kronik böbrek hastalığı gelişimi için önemli risk taşıyan hipertansiyon,
diyabet ve obezite sıklığı artmakta ve toplum giderek yaşlanmaktadır.
Kronik böbrek hastalıklı bireylerde morbidite ve mortalite oranları
oldukça yüksektir.
Bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, üretkenliklerini ve
ekonomiye katkılarını azaltır.
Tanı ve tedavi maliyeti oldukça yüksektir.
Erken evrede tanı konulması ile hem KBH’na özgün genel
önlemler, hem de altta yatan veya eşlik eden hastalıklara
yönelik tedavi yaklaşımları ile hastalığın ileri evrelere seyri
yavaşlatılabilir.
KBH için önemli risk grupları olan diyabetikler, hipertansifler,
obezler ve yaşlılara yönelik etkin tarama ve tedavi ile KBH
gelişimi önlenebilir.
Neden Ulusal Böbrek Yetmezliği
Önleme Programı?
Ülkemizdeki böbrek hastalıklarına yönelik geleneksel yaklaşım
son dönem böbrek yetmezliği aşamasında renal replasman
tedavilerine ilişkin düzenlemelerden ibarettir
Bütçeler ne kadar düşürülmeye çalışılırsa çalışılsın, yakın
gelecekte renal replasman tedavi maliyetini karşılamak çok
güç olacaktır
ÜLKEMİZDE
 Kronik böbrek hastalığının tedavisinden çok önlenmesine dayalı
ulusal bir hastalık yönetim modeli oluşturulmasına
 Kronik böbrek hastalığı, risk faktörleri ve bunların dağılımının
bilinmesine
 Böbrek hastalıklarının önlenmesi, tanısı ve tedavisine ilişkin
standart yaklaşımlar geliştirilmesine
gereksinim vardır.
Ulusal Böbrek Yetmezliği Önleme
Programı
PROGRAMIN KAPSAMI
Toplumda yaşam biçimi değişikliklerine yol açacak ve böbrek yetmezliği
tedavisinden çok önlenmesine dayalı, ulusal ölçekte uygulanacak bir
hastalık yönetimi modeli oluşturulması.
PROGRAMIN AMAÇLARI
1. Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi ve
kontrol edilmesi
2. Kronik böbrek hastalıklı bireylerin erken tanısı
3. Kronik böbrek yetmezliğinin son dönem böbrek yetmezliğine
ilerlemesinin önlenmesi veya geciktirilmesi
4. Kronik böbrek hastalığının tanı ve tedavisinde standart yaklaşımların
belirlenmesi ve uygulanması
5. Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması
KRONİK BÖBREK HASTALIĞI GELİŞİMİNİ ÖNLEMEK
İLERLEMESİNİ ENGELLEMEK VEYA YAVAŞLATMAK
MORBİDİTE VE MORTALİTESİNİ AZALTMAK
Programın Bileşenleri
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
Sağlık kaynaklarının ve sisteminin gözden geçirilmesi
Epidemiyolojik çalışmalar
Sürekli tıp eğitimi ve birinci basamakta böbrek hastalığına
yaklaşımın yeniden yapılandırılması
Önleyici eylemlerin planlanması ve uygulanması
1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin
Gözden Geçirilmesi
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
SAĞLIK KAYNAKLARININ VE SİSTEMİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
Mevcut verilerin toplanması ve istatistiksel analizi
Odak grup çalışması
Saha taraması
Anket uygulamaları
Mevcut Verilerin Taranması ve
İstatistiksel Analizi
Ulusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesi
Sağlık





personelinin sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi
Pratisyen hekimler
Uzman hekimler
Nefroloji uzmanları
Transplantasyon cerrahları
Diğer sağlık personeli
Sağlık





kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi
Genel amaçlı hastaneler
Referans hastaneleri
Nefroloji klinikleri
Hemodiyaliz/periton diyalizi merkezleri
Transplantasyon merkezleri
Mevcut Verilerin Taranması ve
İstatistiksel Analizi
Bu çalışmanın amacı, ulusal sağlık sisteminin genel işleyişi, sağlık
personelinin ve sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin
belirlenmesidir.
Bu amaçla, kronik böbrek hastalığı ve diğer ilgili konularda halihazırda
mevcut mevzuat (diyaliz yönetmeliği, transplantasyon yönetmeliği vb),
resmi sağlık sigortası sistemi (sağlık harcamaları geri ödeme kuralları
dahil), özel sağlık sigortaları verileri, Sağlık Bakanlığı verileri, Türk
Nefroloji Derneği verileri ve daha önce yapılmış olan çalışmalara ait
veriler veya rapor/makaleler gözden geçirilecektir.
Bu aşamanın programın ilk 4 ayında tamamlanması planlanmaktadır.
Odak Grup Çalışması, Saha Taraması ve
Anket Uygulaması
Hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının belirlenmesi
 Kronik böbrek hastalığı
 Hemodiyaliz, periton diyalizi ve transplantasyon hastaları
 Kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıklar
 Hipertansiyon
 Diyabetes mellitus
 Üriner sistem taş hastalığı
 Kistik böbrek hastalıkları
 Üriner sistem infeksiyonları
 Üriner sistem hastalıkları
 İmmünolojik hastalıklar
 Hepatitler
 Diğer hastalıklar
Hastalıkların tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili klinik uygulamaların
anlaşılması
Hekim ve hasta gözüyle gereksinimlerin anlaşılması
Odak Grup Çalışması
Odak grup çalışmalarının amacı, kronik böbrek hastalığı ve ilişkili
hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş
hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili
klinik uygulamaların ve hekim ve hasta gözüyle ihtiyaçların ayrıntılı
bir şekilde anlaşılmasıdır.
Odak gruplar çeşitli uzmanlık derneklerinden temsilciler, pratisyen
hekimler, hastalar ve hasta yakınlarının katılımı ile farklı bölgelerde
oluşturulacaktır.
Her birinde 5-8 katılımcının yer alacağı 8-10 odak grup toplantısı
yapılacaktır. Odak grup çalışmalarının amacına uygun olarak formlar
hazırlanarak, toplantılar sırasında doldurulması istenecektir.
Odak grup çalışmaları için toplantı gündemi ve formların hazırlanması,
katılımcıların belirlenmesi, davet edilmesi ve çalışma mekanlarının
belirlenmesi programın 4-6. aylarında tamamlanacak, odak grup
çalışmaları 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların değerlendirilmesi ve
raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır.
Saha Taraması
Gereken durumlarda saha taramaları yapılacaktır. Kronik böbrek hastalığı
ile ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş
hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) sıklık ve coğrafi dağılımlarının
saptanması ve KBH ile ilişkilerinin ayrıntılarının anlaşılması amacıyla Türk
Nefroloji Derneği’nin koordinatörlüğünde planlanan CREDIT çalışması
başlamıştır.
Bu çalışma dışında da kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıkların sıklık
ve coğrafi dağılımlarının saptanması için saha taramasına ihtiyaç olup
olmadığına programın ilk 3 ayında karar verilecek, yapılma kararı alınırsa
protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin
oluşturulması programın 4-6. aylarında tamamlanacak, saha çalışması
7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi ve raporlanması 12. ayda
tamamlanacaktır.
Saha çalışmaları Türkiye’yi temsil eden örneklem üzerinde yapılacaktır.
Anket Uygulamaları
Anket uygulamalarının amacı sağlık personeli ve halkın böbrek hastalığı
ile ilgili bilgi düzeyi, algılamaları, beklentileri ve ihtiyaçlarının saptanmasıdır.
Anket uygulamalarına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında karar
verilecek, yapılması kararı alınırsa protokol ve formların hazırlanması,
örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarında
tamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi
ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır.
Anket uygulamasının Türkiye hekim dağılımını temsil eden 300-500 hekim
ve Türkiye’yi temsil eden 1000-3000 kişi ile yapılması öngörülmektedir.
2. Epidemiyolojik Çalışmalar
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR
CREDIT - Prevalans
CREDIT - İnsidans
Kronik böbrek hastalığı, kronik böbrek yetmezliği ve risk faktörlerinin
sıklığı ve dağılımının saptanması
Epidemiyolojik Çalışmalar
CREDIT Çalışması Birinci Bölüm (Prevalans Belirleme)
Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalansı, demografik
değişkenlerle ilişkisi ve coğrafi dağılımı saptanarak, ülkenin KBH/KBY haritası
çıkarılacaktır.
Çalışmanın bu bölümü başlamış olup, 2007 yılı ortasında tamamlanacaktır.
Çalışma Türkiye’yi temsil eden 10500 erişkin ve 5000 çocukta yapılacaktır.
CREDIT Çalışması İkinci Bölüm (İnsidans Belirleme)
Esas olarak, çalışmanın ilk bölümünde takibe alınan kohortun izlenmesinden
oluşan ikinci bölümde odaklanacak iki konu vardır:
1) Birinci bölümde kronik böbrek hastalığı saptanan hastaların 2-5 yıllık izlemi
ile kronik böbrek hastalığının seyri gözlenecektir.
2) Birinci bölümde sağlıklı olduğu saptanan kişilerin 2-5 yıllık izlemi ile KBH
insidansı belirlenecek ve özellikle hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlere
ilişkin veriler toplanacaktır.
Çalışmanın ikinci bölümü için protokol ve formların hazırlanması, örneklem
çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 2. yılında tamamlanacak,
saha çalışması 2-5. yıllarda yapılacak, ara sonuçların analizi ve raporlanması
2. yılda, nihai sonuçların analizi ve raporlanması ise 5. yılda tamamlanacaktır.
3. Sürekli Tıp Eğitimi ve Birinci Basamakta
Böbrek Hastalığına Yaklaşımın Yeniden
Yapılandırılması
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ VE BİRİNCİ BASAMAKTA BÖBREK
HASTALIĞINA YAKLAŞIMIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Nefroloji uzmanlarına yönelik eğitim
Pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzmanlara yönelik
eğitim
Nefroloji uzmanlık eğitimi sırasında koruyucu nefroloji
eğitimi
Ulusal kılavuz geliştirilmesi
Yerel konsültasyon sisteminin kurulması
Nefroloji Uzmanlarına Yönelik Eğitim
Nefroloji uzmanları için koruyucu nefroloji, kronik böbrek yetersizlikli hastaların
yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik programlar ve epidemiyoloji konularında
seminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir.
Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ile eğitim
toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim
toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır.
Her birinde 20 katılımcının yer alacağı 15 adet ikişer günlük eğitim toplantıları
ile toplam sayısı 300 olan nefroloji uzmanlarının tümüne ulaşılacaktır.
Eğitim aktivitelerine katılması hedeflenen 300 uzmandan 50’si sertifikalı eğitici
olacaktır. Her sertifikalı eğitici bir yıl içinde kendi yaşadığı bölgede her birine 40
hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemekle sorumlu olacaktır. Böylece
her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış olacak, toplamda
50 x 80 = 4.000 birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır.
Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık,
poster, broşür, maket, CD, idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin
edilecektir.
Pratisyen, Aile Hekimi ve Nefroloji Dışı
Uzman Hekimlere Yönelik Eğitim
Pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman hekimler için koruyucu nefroloji
ve epidemiyoloji konularında seminer, panel, sempozyum ve kurslar
düzenlenecektir.
Eğitim etkinlikleri için eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi
ve eğitimi ve eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında
tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır.
Her birinde 40 katılımcının yer alacağı 15 eğitim toplantısı yapılacak, toplam
sayısı 600 olan katılımcılardan 100’ü sertifikalı eğitici olacaktır.
Her ilden en az bir sertifikalı eğitimci seçilmesi sağlanacaktır. Her sertifikalı
eğitici yaşadığı bölgede bulunan sertifikalı nefrolog eğiticinin düzenleyeceği
eğitim toplantılarına eğitici olarak katılabileceği gibi, ayrıca kendisi de bölge
hekimlerine yönelik eğitim programları düzenleyebilecektir.
Her sertifikalı eğiticinin bir yıl içinde kendi bölgesinde her birine 40 hekimin
katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemesi beklenecektir. Böylece her eğitici
40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış ve toplamda 100 x 80 = 8.000
birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır.
Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık,
poster, broşür, maket, CD idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin
edilecektir.
Nefroloji Uzmanlık Eğitimi Sırasında
Koruyucu Nefroloji Eğitimi
Nefroloji uzmanlık eğitimi programına koruyucu nefroloji konularının
eklenmesi için uzmanlık eğitimi veren kurumlardaki nefroloji uzmanları
(n=150) eğitilecektir.
Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve
toplantıların organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak,
eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır.
Her birinde 15 katılımcının yer alacağı 10 eğitim toplantısı yapılacaktır.
Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi ve Yerel
Konsültasyon Sisteminin Kurulması
Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi
Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetmezliğinin tanı, tedavi ve
izlemine yönelik ulusal kılavuz geliştirilecektir.
Kılavuz geliştirilmesi için literatürün taranması programın 1-4. aylarında
tamamlanacak, literatürün değerlendirilmesi programın 5-8. aylarında
yapılacak ve programın 9-12. aylarında kılavuzlar yazılacaktır.
Yerel Konsültasyon Sisteminin Kurulması
Koruyucu nefroloji konusunda eğitilmiş olan birinci basamak hekimleri ile
bölgesel kurumlarda çalışan nefroloji uzmanlarının birlikte oluşturacakları
yakın konsültasyon mekanizması kurulacak ve işler hale getirilecektir.
4. Önleyici Önlemlerin Planlanması ve
Uygulanması
ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI
ÖNLEYİCİ ÖNLEMLERİN PLANLANMASI VE UYGULANMASI
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması
Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetmezlikli hastaların
kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi
Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek
yetmezlikli hastalara yönelik multidisipliner çalışmalar
Sağlıklı ve Düşük Riskli Kişiler İçin
Önleyici Önlemler
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
Sağlık kurumları, endüstri, medya, sosyal kurumlar gibi aracılar kullanılarak
sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda toplumsal eğitim
programları planlanacaktır.
Bu kapsamda
 Sigara kullanımının azaltılması
 Obezite kontrolü
 Egzersiz yapma alışkanlığının yaygınlaştırılması
gibi konular ele alınacaktır.
Bu başlıkta kullanılacak araçlar asıl olarak ulusal/yerel yayın yapan basılı/
görsel medya araçlarıdır.
Sağlıklı-Yüksek Riskli Kişilere Yönelik
Primer Önleme Yaklaşımları
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusundaki eğitime ilave
olarak, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak ya da ani hızlanmaların
erken saptanmasını sağlayacak yaklaşımların kişi bazında uygulanmasını
içerecektir.
Bu kapsamda özellikle diyabetik, hipertansif, obez ve ileri yaştaki kişilerin
yakın izlemi yapılacaktır.
Yüksek-riskli kişilerde sık aralarla serum kreatinin düzeyi, mikroalbüminüri
ve proteinüri ve gerekenlerde HbA1c, kan glukoz düzeyi ve lipid profili
taramaları yapılacaktır.
Erken Evre Kronik Böbrek Hastalığı İçin
Sekonder Önleme Yaklaşımları
Kronik böbrek hastalığı/Kronik böbrek yetersizliği hastalarının
kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi
Sekonder önleme yaklaşımı, erken evre kronik böbrek hastalığı için planlanacak
uygulamaları içerecektir.
Sekonder önleme yaklaşımı, asıl olarak primer önleme yaklaşımlarının tek tek
hastalara göre özelleşmiş ve daha agresif olarak uygulanmasından ibarettir. Bu
grup hastaların kronik böbrek hastalığından kronik böbrek yetersizliği aşamasına
geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavisi ihtiyacının geciktirilmesi çok
önemli bir hedeftir.
Sekonder önleme yaklaşımlarının belirlenmesinde özellikle epidemiyolojik çalışma
kohortunun uzun süreli izlemi sırasında derlenecek veriler yol gösterici olacaktır.
Bu kapsamda öncelikle ele alınacak başlıklar
 Kan basıncı kontrolü
 Beslenme sorunlarının izlenmesi ve giderilmesi
 Sigara ile mücadele
 Hiperlipidemi, anemi, kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi KBH
komplikasyonları ile mücadeledir.
Türk Nefroloji Derneği’nin 15 yıla yakın süredir düzenli olarak yürüttüğü Renal
Kayıt Sistemi, etkinliği ve yaygınlığı arttırılarak devam edecektir.
Renal Replasman Tedavisi Altında Olan
Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastalar
İçin Tersiyer Önleme Yaklaşımları
Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması
Tersiyer önleme yaklaşımları renal replasman tedavisi altında olan son dönem
böbrek yetmezlikli hastalarda morbidite ve mortalitenin azaltılmasına yönelik
olan ve esas olarak birinci basamakta değil, referans kurumlarda uygulanacak
yaklaşımları içerecektir.
 SDBY hastalarının yaşam kalitesinin arttırılması
 Fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılması
 Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması
hedeflenmiştir.
Bu amaçla oluşturulacak multidisipliner gruplarda nefrolog, transplantasyon
cerrahı, psikolog/psikiyatrist, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı gibi kişilerin
koordine çalışmaları sağlanacaktır.
Bu başlık altında tedavide transplantasyon ve periton diyalizinin özendirilmesi
ile ilgili çalışmalar yapılacaktır.
Önleyici Önlemlerin Planlanması ve
Uygulanması
Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
 Tüm toplumda kronik böbrek hastalığı ile ilgili risklerin azaltılması
Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması
 Risk altındaki sağlıklı kişilere yönelik primer önleme yaklaşımları,
sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim
verilmesi
 Hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak veya ani hızlanmaların
erken saptanmasını sağlayacak bireysel yaklaşımların kişi bazında
oluşturulması
KBH/KBY hastalarının kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi
ve izlemi
 Kronik böbrek hastalıklı bireylerin böbrek yetmezliği aşamasına
geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavi gereksiniminin
geciktirilmesi
Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek yetmezlikli
hastalara yönelik multidisipliner çalışmalar
 SDBY’li hastaların yaşam kalitesinin arttırılması
 SDBY’ne bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin
azaltılması
 Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumluluklarının arttırılması
PROGRAMIN
ORGANİZASYONU
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türk Nefroloji Derneği
Program Koordinatörü
Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar
Yorum Ltd. Şti.
Program Yürütücüsü
Kurumlar
Hizmet Alınacak
Kurumlar
Omega Ltd. Şti.
Akdeniz ÜTF
Ankara ÜTF
Çukurova ÜTF
Dicle ÜTF
Dokuz Eylül ÜTF
Ege ÜTF
Erciyes ÜTF
Hacettepe ÜTF
İstanbul ÜTF Cerrahpaşa
İstanbul ÜTF İstanbul
Marmara ÜTF
Ondokuz Mayıs ÜTF
SB Ankara Numune Hast.
1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin
Gözden Geçirilmesi ve Analizi
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Mevcut Verilerin Taranması ve
İstatistiksel Analizi
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Odak Grup Çalışması
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Saha Taraması
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Anket Uygulaması
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
2. Epidemiyolojik Çalışmalar
CREDIT
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
3. Sürekli Tıp Eğitimi ve Birinci Basamakta
Böbrek Hastalığına Yaklaşımın Yeniden
Yapılandırılması
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Nefroloji Uzmanlarının Eğitimi
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Pratisyen, Aile Hekimi ve Nefroloji Dışı
Uzmanların Eğitimi
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Nefroloji Uzmanlık Eğitimi Sırasında
Koruyucu Nefroloji Eğitimi
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Yerel Konsültasyon Sisteminin
Kurulması
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
4. Önleyici Eylemlerin Planlanması ve
Uygulanması
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Sağlıklı Yaşam ve Yaşam Biçimi
Değişiklikleri Konusunda Eğitim
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
Risk Altındaki Kişilerin Belirlenmesi ve
Taranması
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
EGE MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Kronik Böbrek Hastalıklı/Kronik Böbrek
Yetmezlikli Hastaların Kaydının Tutulması,
Risk Değerlendirmesi, Tedavi ve İzlemi
EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
Renal Replasman Tedavisi Altında Olan
SDBY Hastalarına Yönelik Multidisipliner
Çalışmalar
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ
SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ
YORUM LİMİTED ŞİRKETİ
OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ
Programın Aşamaları
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1
2
3
4
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5
Programın Sağlayacağı Kazanımlar
 Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalans
ve coğrafi dağılımının belirlenmesi
 Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi
ve kontrol edilmesi
 Toplumda kronik böbrek hastalığını önlemeye yönelik yaşam biçimi
değişiklikleri oluşması
 Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetersizlikli hastalarının erken
tanısının mümkün olması
 Kronik böbrek yetersizliğinin son dönem böbrek yetmezliğine
ilerlemesinin önlenmesi ya da geciktirilmesi
 Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliği ile ilgili tanı,
tedavi ve izlemin ülke çapında standartlaşmasının sağlanması
 Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması
Programın Sağlayacağı Kazanımlar
 Ulusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesi
 Kronik böbrek hastalığı ile ilgili hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının
belirlenmesi
 Kronik böbrek hastalığının insidansının ve seyrinin belirlenmesi
 Hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlerin belirlenmesi
 Nefroloji uzmanlarının, pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman
hekimlerin koruyucu nefroloji ve epidemiyoloji konularında bilgi
düzeylerinin arttırılması
 Hastaların birinci basamak sağlık hizmeti sırasında aldıkları hizmetin
kalitesinin arttırılması
 Son dönem böbrek yetmezliğine bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların
ve morbiditenin azaltılması
 Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması
 Kronik böbrek hastalığının ekonomiye oluşturduğu yükün azaltılması