Transcript Profile gmin - als.wpia.uw.edu.pl

Trening umiejętności menedżerskich
/profile gmin/
Jacek Pasieczny
Profile gmin
klienci gmin
Odbiorcami usług świadczonych przez gminy są m.in.:
- Mieszkańcy i potencjalni mieszkańcy,
- Przedsiębiorcy i potencjalni inwestorzy,
- Turyści,
- Klienci firm i instytucji lokalnych,
- I inni.
Każdy z klientów ma inne preferencje, różne są systemy
wartości i tym samym różne (niekiedy sprzeczne) są
ich oceny działania gmin
Profile gmin
klienci gmin
W określonych przypadkach dla tych samych
podmiotów te same działania jednostek
terytorialnych mogą mieć różną wartość.
Przykładowo dzięki wydzieleniu terenów pod
inwestycje przemysłowe gmina może być
postrzegana przez przedsiębiorcę jako
dogodne miejsce do zainwestowania ale jako
nieatrakcyjne miejsce zamieszkania.
Profile gmin
klienci gmin
Wobec sprzeczności i zróżnicowania klientów nie
jest możliwe zaspokojenie wszystkich ich
potrzeb na jednakowo wysokim poziomie.
Nie powinno się nawet podejmować takiej
próby, gdyż grozi to rozproszeniem środków i
nieuchronnymi konfliktami.
Profile gmin
klienci gmin
Właściwym rozwiązaniem jest natomiast
specjalizacja i kształtowanie wyraźnego profilu
jednostek terytorialnych.
Oznacza to, że jednostki terytorialne (gminy i
powiaty) powinny dokonać wyboru tych
podmiotów (klientów), których potrzeby będą
zaspokajane najpełniej a interesy
uwzględniane w pierwszej kolejności.
Profile gmin
Profil gmin wyraża się ponadprzeciętnym
nagromadzeniem czynników sprzyjających
prowadzeniu określonych rodzajów
działalności i zaspokajaniu określonych
potrzeb na terenie gminy.
O profilu można mówić wówczas, gdy
działalność, w której specjalizuje się gmina
zapewnia jej znaczne przypływy środków
spoza jej obszaru.
Profile gmin
Do najczęściej występujących profili należą:
- Profil przemysłowy,
- Profil rolniczy,
- Profil mieszkaniowy,
- Profil turystyczny,
- Profil usługowy.
Profile gmin
Profile gmin mogą być dzielone na subprofile,
np.:
Profil przemysłowy może być dzielony wg.
dominującego sektora przemysłu (przemysł
lekki ciężki itd.), poziomu nowoczesności
(przemysły tradycyjne, nowoczesne
technologie), wielkości firm itd.
Profile gmin
Można wyróżnić dwie dominujące drogi
powstawania profili:
- Plan i jego realizacja /Piaseczno, Lesznowola,
Niepołomice,Mszczonów, Kobierzyce/
- Procesy spontaniczne.
W niektórych gminach widoczna jest kombinacja
tych dwóch dróg /Bukowina Tatrzańska/
Profile gmin
Niezależnie od drogi powstawania i utrwalania profili, można wychwycić
cechy wspólne tych procesów:
- Tworzenie profili odbywa się poprzez specyficzne zasoby,
- W wielu przypadkach podstawowym zasobem jest kapitał społeczny,
- Powstawanie i utrwalanie profili to proces dynamiczny o zmiennym
tempie,
- Powstawanie i kształtowanie profili to proces systemowy,
- Kluczową rolę odgrywa przywództwo,
- Procesy kształtowania profili charakteryzują się bezwładnością,
- Tworzenie profili należy traktować jako inwestycję,
- Profile /z wyjątkiem rolniczego/ podlegają procesowi rozprzestrzeniania,
- W długim okresie profile mają tendencje do rozmywania się,
- Kształtowanie profili zachodzi w konkretnym otoczeniu.
Profile gmin
Specyficzne
zasoby
gminy
Czynniki
historyczne
Potencjał
społeczny
gminy
Przywództwo
i zarządzanie
gminą
Regulacje i
działania
zewnętrzne
Profil gminy
• aktywizacja gospodarki gminy,
• wzrost zamożności gminy,
• wzrost zamożności mieszkańców,
• tworzenie korzystnego wizerunku,
• podnoszenie kapitału społecznego,
• filozofia służebności gminy w stosunku do odbiorców,
• uporządkowanie celów,
• kontrola postępu i ciągłość działań
Czynniki
kształtujące
profil
gminy
Profile gmin
Specyficzne zasoby gminy:
- Złoża surowców naturalnych,
- Ziemia uprawna wysokiej jakości,
- Specyficzne warunki glebowe i klimatyczne,
- Bliskość dużych rynków zbytu,
- Bliskość zamożnych aglomeracji miejskich,
- Dostęp do efektywnych sieci transportowych,
- Urozmaicona rzeźba terenu i atrakcje przyrodnicze,
- Nieruchomości i inny majątek, będący w posiadaniu gminy,
- Inne.
Profile gmin
Oddziaływanie czynników historycznych wiąże się z
następującymi zjawiskami:
1.W wyniku prowadzenie określonej działalności
wykształca się wiedza i doświadczenie.
2.Historycznie ukształtowany profil tworzy specyficzną
infrastrukturę.
3.Ukształtowana marka ułatwia działalność ale i „wiąże”
profil.
4.Inercja mieszkańców i niektórych podmiotów
gospodarczych.
5.Efekty aglomeracji.
Profile gmin
Potencjał społeczny wykształca się m.in. w
wyniku:
- Czynników historycznych i kontekstu
społecznego,
- Systemu kształcenia
Cechy kulturowe społeczności podlegają
zmianom, ale jest to proces powolny i trudny
do sterowania
Profile gmin
Rola przywódców gmin wiąże się z takimi czynnikami jak:
- Konieczność posiadania klarownej i przekonywującej wizji
rozwoju gminy,
- Umiejętność dostrzeżenia i wyboru kluczowych zasobów,
- Umiejętność wyboru kluczowych odbiorców gminy,
- Umiejętność „zarażania wizją” i pozyskiwania sojuszników,
- Niezależność i autonomia polityczna przywódców,
- Wiara w soje racje, konsekwencja i odporność na krytykę,
- Sukcesy.
Profile gmin
Decyzje i działania zewnętrzne mogą mieć charakter
bezpośredni lub pośredni.
Przykładami działań bezpośrednich są decyzje o
lokalizacji dużych zakładów przemysłowych,
inwestycji infrastrukturalnych lub innych ważnych
obiektów (jednostek wojskowych, zakładów
karnych).
Decyzje i działania pośrednie nie są konkretnie
adresowane, ale maja dużą wagę (np. zaostrzenie
rygorów ochrony środowiska, zmiany zasad
kwalifikacji gruntów).
Profile gmin – profil rolniczy
Kapitał społeczny
Warunki naturalne
Profil rolniczy
Najważniejsze czynniki
kształtujące profil rolniczy
Profile gmin – profil rolniczy
Profil rolniczy jest wewnętrznie zróżnicowany i
silnie uwarunkowany kulturowo.
Przykładowo w 2007 roku średnie plony zbóż w :
-województwie opolskim wyniosły 45,2 q/ha
-województwie mazowieckim 25,4 q/ha
Profile gmin – profil rolniczy
„Tradycyjny” profil rolniczy – rozdrobniona struktura
własnościowa, mała powierzchnia gospodarstw
rolnych, niski poziom dochodów, często słabe
wykształcenie mieszkańców /niekiedy w regionach o
bardzo dobrych glebach/.
„Nowoczesny” profil rolniczy – specjalizacja, często
/choć nie zawsze/ duże gospodarstwa
wysokotowarowe, często po-PGR, rozwój produkcji i
usług towarzyszących.
Profile gmin – profil rolniczy
Wybrane czynniki utrwalające
„nowoczesny” profil rolniczy:
- wysoki kapitał społeczny
mieszkańców,
- rozwój przemysłu przetwórczego i
usług towarzyszących,
- szkolnictwo zawodowe,
doradztwo rolnicze,
- nagromadzona wiedza i tradycje
sprzyjające specjalizacji,
- Bliskość dużych ośrodków
sprzyjająca bardziej opłacalnej
produkcji.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- atrakcyjne zasoby – presja do
zmiany profilu,
- wysoka siła nabywcza i popyt
sprzyjający inwestycjom i
odchodzeniu od produkcji rolnej,
- głęboki kryzys tych rodzajów
działalności, w których
specjalizuje się gmina.
Profile gmin – profil rolniczy
Wybrane czynniki utrwalające
„tradycyjny” profil rolniczy:
- mechanizmy wysysania kadr i
środków,
- wysokie bezrobocie sprzyjające
konserwowaniu struktury
własnościowej lub nawet
podziałowi gospodarstw rolnych,
- niski poziom wykształcenia i
tradycyjny światopogląd
niechętny zmianom,
- niskie dochody mieszkańców i
gmin.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- atrakcyjne zasoby, podstawa do
zmiany profilu,
- sprzyjająca transformacji polityka
zewnętrzna,
- niekiedy – wizja i duża aktywność
władz gminy,
- Wysoki wzrost w sąsiednich
obszarach, uruchamiający procesy
przesączania.
Profile gmin – profil rolniczy
Gminy o profilu rolniczym charakteryzują się:
1. Stosunkowo niską podatnością na kryzysy /spadek areału
ziem uprawnych, rosnący popyt na żywność, biopaliwa,
dopłaty UE/.
2. Stosunkowo niskim tempem absorpcji nowych trendów i
zachowań /wyższym w gminach „nowoczesnych”/.
3. Niskim stopniem destrukcji zasobów.
4. Niskimi możliwościami uruchamiania endogenicznego
wzrostu.
5. Zróżnicowanymi możliwościami /i potrzebami/ zmiany
profilu.
Profile gmin – profil przemysłowy
Warunki naturalne i położenie
- surowce,
- bliskość rynków,
- bliskość nabywców,
- zasoby siły roboczej,
- inne.
Uwarunkowania historyczne
Uwarunkowania
infrastrukturalne
i transportowe
Kapitał społeczny i
uwarunkowania kulturowe
Zarządzanie gminą
Profil przemysłowy
Czynniki i uwarunkowania
zewnętrzne
Najważniejsze czynniki kształtujące profil przemysłowy
Profile gmin – profil przemysłowy
Wybrane czynniki utrwalające profil
przemysłowy:
- infrastruktura,
- wykwalifikowana kadra,
- kultura techniczna,
- efekty aglomeracji,
- niższe koszty transakcyjne,
- dostęp do zasobów naturalnych,
- efekt demonstracji.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- wyczerpywanie się zasobów,
- spadek dostępności terenów,
- brak możliwości rozwoju
infrastruktury,
- skażenie środowiska,
- protesty społeczne,
- kryzys subprofili,
- brak siły roboczej,
- wzrost kosztów funkcjonowania
na danym terenie.
Profile gmin – profil przemysłowy
Gminy o profilu przemysłowym charakteryzują się:
1. Dość silną podatnością na kryzysy.
2. Zróżnicowanym tempem absorpcji nowych trendów i
zachowań /otwartość na zmiany techniczne, swoisty
konserwatyzm kulturowy/.
3. Dość znacznym stopniem destrukcji niektórych
zasobów.
4. Sporymi możliwościami uruchamiania
endogenicznego wzrostu.
5. Ograniczonymi możliwościami zmiany profilu.
Profile gmin – profil mieszkaniowy
Najważniejsze czynniki kształtujące profil mieszkaniowy
Warunki naturalne i położenie:
- bliskość aglomeracji
i atrakcyjne położenie,
- dostępność ziemi pod zabudowę,
- inne.
Zarządzanie gminą
Profil mieszkaniowy
Profile gmin – profil mieszkaniowy
Wybrane czynniki utrwalające profil
mieszkaniowy:
- dostęp do terenów,
- infrastruktura,
- wzrost dochodów gminy,
- powstawanie miejsc pracy,
- rozwój usług,
- sprawne instytucje.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- wyczerpywanie się terenów pod
zabudowę,
- wzrost cen nieruchomości,
- niewystarczająca infrastruktura
techniczna,
- problemy z ochroną środowiska,
- Niska przepustowość
zewnętrznych szlaków
komunikacyjnych,
- chaos urbanistyczny.
Profile gmin – profil mieszkaniowy
Gminy o profilu mieszkaniowym charakteryzują się:
1. Niską podatnością na kryzysy.
2. Wysokim tempem absorpcji nowych trendów i
zachowań.
3. Wysokim stopniem destrukcji zasobów.
4. Stosunkowo ograniczonymi możliwościami
uruchamiania endogenicznego wzrostu.
5. Umiarkowanymi możliwościami zmiany profilu.
Profile gmin – profil turystyczny
Położenie,
warunki naturalne
i atrakcje
Uwarunkowania
historyczne
Zarządzanie gminą
Profil turystyczny
Najważniejsze czynniki kształtujące profil turystyczny
Profile gmin – profil turystyczny
Wybrane czynniki utrwalające profil
turystyczny:
- przywiązanie turystów do ulubionych
miejsc,
- rozwój ruchu turystycznego,
- kumulacja wiedzy, doświadczeń,
ukształtowanie odpowiedniej kultury
w gminie,
- kumulacja inwestycji i udogodnień
dla turystów,
- reinwestowanie zysków w gminie,
- wysoka rentowność działalności
turystycznej, wysokie koszty wyjścia,
duża możliwość powstawania
subprofili.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- kryzysy gospodarcze,
- wyczerpywanie się terenów pod
zabudowę,
- spadek atrakcyjności spowodowany
utratą zasobów,
- słaba infrastruktura transportowa,
- niesprzyjające uwarunkowania
kulturowe,
- silna sezonowość,
- uzależnienie koniunktury od
czynników losowych np. warunków
atmosferycznych.
Profile gmin – profil turystyczny
Gminy o profilu turystycznym charakteryzują się:
1.Umiarkowaną i zróżnicowaną /np. w zależności od
subprofilu/ podatnością na kryzysy.
2.Szybkim tempem absorpcji nowych trendów i
zachowań.
3.Bardzo zróżnicowanym stopniem destrukcji zasobów.
4.Dużymi możliwościami uruchamiania endogenicznego
wzrostu.
5.Stosunkowo ograniczonymi możliwościami zmiany
profilu – „egoizm” profilu.
Profile gmin – profil usługowy
Położenie i
warunki naturalne
Kapitał społeczny
Uwarunkowania
historyczne
Profil usługowy
Czynniki kształtujące profil usługowy
Profile gmin – profil usługowy
Wybrane czynniki utrwalające profil
usługowy:
- wysoki popyt płynący z metropolii,
- zagospodarowanie terenu
uniemożliwiające lub utrudniające
prowadzenie innej działalności,
- „wypychanie” przez metropolie
niektórych funkcji lub branż,
- tradycje,
- wysoki poziom przedsiębiorczości i
procesy sukcesji,
- wysokie dochody gminy czerpane z
profilu,
- dogodne położenie i/lub efektywna
infrastruktura transportowa.
Wybrane czynniki przeciwdziałające
utrwalaniu profilu:
- brak terenów pod inwestycje i/lub
wysokie koszty ich pozyskania,
- wchłanianie gmin przez metropolie,
co skutkuje wzrostem kosztów i
restrykcjami wobec niektórych branż,
- problemy logistyczne i transportowe
wewnątrz gminy i słabość połączeń z
metropolią,
- przenoszenie się mieszkańców poza
gminę i podejmowanie pracy poza
gminą.
Profile gmin – profil usługowy
Gminy o profilu usługowym charakteryzują się:
1.Niską podatnością na kryzysy.
2.Stosunkowo wysokim tempem absorpcji nowych
trendów i zachowań.
3.Zróżnicowanym poziomem destrukcji zasobów
/położenie, kapitał społeczny, tereny/.
4.Dużymi możliwościami uruchamiania endogenicznego
wzrostu.
5.Stosunkowo ograniczonymi możliwościami zmiany
profilu.