Transcript Przygotowały

„JAK PRACOWAĆ
Z UCZNIEM Z LEKKIM
UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
W KLASIE INTEGRACYJNEJ”
Przygotowały:
Dorota Purzycka
Beata Szczepańska
Dorota Jarzembska

Upośledzenie umysłowe = niepełnosprawność intelektualna - to
zaburzenie rozwojowe charakteryzujące się niższym niż przeciętne
funkcjonowaniem intelektualnym, któremu towarzyszy ograniczenie
w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności:
porozumiewania się, samoobsługi, trybu życia domowego,
uspołecznienia, korzystania z dóbr społeczno - kulturalnych,
samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności
szkolnych, organizowania czasu wolnego i pracy.


Według światowej klasyfikacji chorób DSM IV osoby
niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim badane testem
na inteligencję Wechslera osiągają poniżej 70 punktów (69 –
55).
U osób tych wszystkie funkcje i procesy psychiczne odbiegają
od normy.
Zaburzenia o globalnym charakterze bezpośrednio
wpływają na trudności w uczeniu się. Wynikają one m.in. z
zaburzeń: spostrzegania, uwagi, pamięci, myślenia, mowy,
sprawności motorycznych, ale także procesów
emocjonalnych, motywacyjnych, adaptacji społecznej.
Jak się objawiają dane zaburzenia?
Spostrzeganie:

jest niedokładne, wybiórcze, węższe zakresowo,
występują zaburzenia analizy i syntezy spostrzeżeń.
Uwaga:






obniżoną zdolność koncentracji uwagi,
krótkotrwała,
mało podzielna,
łatwo ulega zakłóceniu,
bardzo trudno jest skoncentrować uwagę zwłaszcza podczas
rozwiązywania zadań sprawiających trudności.
Pamięć:
 dobra pamięć mechaniczna,
 pamięć logiczna w dużym stopniu zaburzona, co przejawia się w
następujących czynnościach:
 odtwarzanie zapamiętanych informacji odbywa się według
zapamiętanej kolejności;
 występują trudności z odpytywaniem wyrywkowym, często po
prostu dzieci nie rozumieją tego, czego wyuczyły się na
pamięć;
 występują trudności w posługiwaniu się wyuczoną tabliczką
mnożenia, bo wymaga to wybiórczego stosowania
zapamiętanych wiadomości;
 potrzeba większej liczby powtórzeń, aby utrwalić
zapamiętane informacje.
Mowa:
 rozwój mowy często opóźniony, jednakże z uwagi na stosunkowo
dobrą pamięć mechaniczną osoby u.um.w s.l. są w stanie opanować
znaczny zasób słownictwa, szczególnie przy dobrej stymulacji
środowiskowej,
 występują trudności w rozumieniu znaczenia wypowiedzi oraz w
samodzielnym tworzeniu dłuższych wypowiedzi (twórcze
stosowanie mowy);
 częściej w porównaniu z dziećmi w normie intelektualnej
występują wady wymowy;
 z uwagi na częste zaniedbanie środowiskowe można
zaobserwować używanie wulgaryzmów i wyrażeń slangowych.
Myślenie:
 zaburzone myślenie abstrakcyjne i słowno-pojęciowe;
 myślenie rozwojowe zatrzymuje się na poziomie myślenia
konkretno-obrazowego, co przejawia się w trudnościach z
abstrahowaniem, uogólnianiem, tworzeniem pojęć, wnioskowaniem
czy przewidywaniem (myśleniem przyczynowo-skutkowym);
Zaburzenie wyższych form myślenia w znacznym stopniu utrudnia
zdobywanie wiedzy i powoduje, że pewien jej zasób jest
dla osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim niedostępny.










Najczęściej występujące zaburzenia,
które mają wpływ na osiągnięcia szkolne
uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim:
zaburzenia orientacji przestrzennej,
niski poziom sprawności grafomotorycznej,
słaba koncentracja uwagi,
liczne i nasilone wady wymowy,
wolniejsze tempo pracy,
zaburzenia rozumienia znaczenia wypowiedzi,
zaburzenia analizy i syntezy ( wzrokowej, słuchowej, wzrokowo –
słuchowej),
trudności w rozpoznawaniu liter oraz w czytaniu,
trudności w rozumieniu przeczytanego tekstu,
istotnie zaburzony poziom rozumienia wszelkich reguł, zasad,
definicji,













utrudnione tworzenie pojęcia liczby,
ograniczenia procesów pamięciowych,
brak rozumienia treści zadań tekstowych i trudności w ich
rozwiązywaniu,
zaburzenia wyobraźni przestrzennej utrudniające rozumienie i
wykonywanie zadań geometrycznych,
trudności w orientowaniu się w stosunkach czasowych i posługiwaniu
się nimi (zegar, kalendarz),
kłopoty w powiązaniu nowych informacji z poprzednio zapamiętanymi,
słaby poziom stosowania umiejętności w praktyce,
mała samodzielność w wykonywaniu zadań,
często występująca nadpobudliwość psychoruchowa lub zahamowanie,
brak krytycyzmu,
podatność na negatywne wpływy otoczenia,
niski poziom motywacji,
impulsywność, częste przejawy agresji.
Należy pamiętać, że każdy uczeń jest inny
i jego poziom funkcjonowania w szkole,
zachowanie, możliwości i ograniczenia
są indywidualnie zróżnicowane.
Dlatego należy określić realne cele pracy z uczniem,
zaplanować rodzaj oddziaływań terapeutycznych,
w sposób indywidualny dostosować wymagania edukacyjne
do potrzeb i możliwości ucznia
(na podstawie informacji w orzeczeniu poradni pp).
Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
realizują tę samą podstawę programową
co ich sprawni rówieśnicy.
Nauczyciele mają obowiązek tak dostosować metody,
formy i środki dydaktyczne, aby były adekwatne
do indywidualnych możliwości
i potrzeb psychofizycznych uczniów.
Metody pracy z uczniami upośledzonymi umysłowo są następujące:
 metody oparte na działalności praktycznej (np.: sprawności manualne,
praktycznego działania),
 metody oglądowe - oparte na obserwacji, pomiarze i pokazie (np.:
tablice, filmy, plansze, zdjęcia),
 metody oparte na słowie (opowiadanie, opis, dyskusje, praca z książką
i inne),
 metody aktywizujące (burza mózgów, drama – wczuwanie się w role,
symulacje – naśladowanie rzeczywistości, mapa pojęciowa, linia czasu,
stacje zadaniowe).
Środki dydaktyczne: modele, filmy, plansze, zdjęcia itp.
Formy organizacyjne: zwłaszcza praca w grupach (żeby uczniowie mieli
poczucie sprawstwa i sukcesu!).
Zakres dostosowań
Język polski:
 odpowiednio dobierać tekst,
 w zakresie pisania ograniczyć liczbę terminów/pojęć koniecznych do
zapamiętania, na rzecz ich zastosowania,
 wybierać takie rodzajów wypowiedzi pisemnych, które dla ucznia
mają walor praktyczny (np. list, życzenia),
 tematykę wypowiedzi obierać tak, aby była związana z najbliższym
środowiskiem ucznia; może być wspierana planem wypowiedzi lub
symboliczną wizualizacją zdarzeń,
 kłaść nacisk na budowanie dłuższych wypowiedzi powiązanych w
logiczną całość,
 pracować nad spójnością wypowiedzi uczniów, nad ich słownikiem
oraz kształtowaniem umiejętności argumentowania i prowadzenia
rozmowy.
Historia
 systematycznie powtarzać i utrwalać wiedzę,
 wybierać treści, które w sposób wyrazisty i przejrzysty tworzą
pewną całość logiczną i chronologiczną, rezygnując z rozbudowanych
wątków pobocznych,
 terminologię okrajać do minimum,
 w pracy z tekstem źródłowym wybierać tylko fragmenty tekstu lub
ich uproszczoną wersję,
 stosować ćwiczenia typu: z lukami, łączenie obrazów lub fragmentów
z datami, tworzenie zeszytów, teczek przeznaczonych tylko dla
danej epoki historycznej.
Matematyka
 stosować zasadę poglądowości - drogę poznania od konkretu
(przedmioty naturalne) do pojęcia,
 posługiwać się wykresami i tabelami,
 stosować ułatwienia typu: wykonaj według wzoru, uzupełnij fragment,
odszukaj błąd, itp.,
 do zadań tekstowych prostych dołączyć rysunek,
 w zadaniach złożonych wyodrębnić kolejne „etapy” zdania/rozdzielić
polecenia,
 systematycznie sprawdzać stopień rozumienia treści zadania.
Przyroda/biologia/fizyka/chemia
 prowadzić wszelkiego rodzaju obserwacje, eksperymenty i
doświadczenia,
 stosować bogaty materiał graficzny – plansze, schematy, rysunki,
modele,
 wnioskowanie uczeń powinien przeprowadzać we wsparciu z
nauczycielem lub grupą.
Języki obce
 ograniczyć materiał teoretyczny (zasady pisowni, gramatykę) na
rzecz praktycznej konwersacji,
 dostosować tempo pracy do indywidualnych możliwości ucznia.
Muzyka / plastyka
 zastępować jedne predyspozycje innymi, np.: wymóg zaśpiewania
utworu można zastąpić wymogiem wyrecytowania słów,
 zastępować grę na instrumentach, na których uczeń nie jest w stanie
nauczyć się grać - instrumentami dla niego łatwiejszymi lub wiedzą
dotyczącą rozpoznawania instrumentów,
 pozwolić uczniowi, który nie osiąga efektów w zakresie rysunku
uzupełniać go lub wykonać inną dowolną techniką.
Zajęcia techniczne
 dostosowanie będzie polegało głównie na powielaniu gotowych
schematów.
Zajęcia komputerowe / informatyka
 należy zwrócić szczególną uwagę na nabywanie przez uczniów
praktycznych umiejętności i wykonywanie czynności zgodnie z
poleceniami nauczyciela.
Wychowanie fizyczne
 nauczyciel przede wszystkim musi zadbać o to, aby uczniowie
upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim rozumieli instrukcje
wykonania danych ćwiczeń oraz szczególną uwagę powinien poświęcić
promocji zdrowia.
Nauczyciel musi pamiętać, aby:
 kierować jasne polecenia, stosować zrozumiały język,
 zadania prezentować krótko i sekwencyjnie,
 nowy materiał powtarzać systematycznie,
 wiedzę i umiejętności stosować w naturalnych sytuacjach życiowych
dziecka,
 wykorzystywać materiał konkretny,
 pokaz i obserwację wzmacniać instrukcją słowną,
 wzmacniać zainteresowania ucznia,
 wprowadzać zadania od prostych do bardziej złożonych.
Zasady oceniania
Podstawową zasadą oceniania jest położenie akcentu
na ocenę wkładu pracy i zaangażowania,
a nie na poziom wiadomości czy umiejętności.
1. Ocenę bardzo dobrą lub celującą uczeń otrzymuje, gdy opanuje treści
wykraczające poza poziom podstawowy.
2. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował treści zawarte w
wymaganiach podstawowych.
3. Jeżeli poziom wiedzy ucznia jest niższy niż podstawowy, otrzymuje
on ocenę dostateczną lub dopuszczającą (w zależności od charakteru
i zakresu niedostatków w osiągnięciach ucznia).
4. Jeżeli uczeń wykazuje problemy w opanowaniu wymagań
podstawowych, ale posiada minimum wiedzy i umiejętności dla danego
poziomu edukacji i stara się uczestniczyć w procesie nauczania, to
zasługuje na ocenę dostateczną.
5. Uczniowi, który wykazuje fragmentaryczną wiedzę i niski
poziom umiejętności, wystawia się ocenę dopuszczającą.
6. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował
wiadomości i umiejętności określonych w programie nauczania.
Nie jest w stanie wykonać zadań o elementarnym stopniu
trudności, nawet z pomocą nauczyciela.
Podstawową zasadą w ocenianiu uczniów upośledzonych umysłowo
jest przeniesienie ciężaru oceny z poziomu wiadomości i umiejętności
na indywidualny wkład pracy dziecka.
Oceniamy jego pracę biorąc zawsze pod uwagę poziom możliwości.
Konieczne jest więc takie dostosowanie kryteriów oceniania,
aby dziecko miało szanse na osiągnięcie sukcesu, ponieważ tylko wtedy
będzie podejmowało trud wykonywania dalszych zadań.