Transcript toprak kirliliği

TOPRAK KİRLİLİĞİ
TOPRAK
Yeryüzünün yüzeyini kaplayan,
kayaların ve organik maddelerin çeşitli
ayrışma ürünlerinin karışımından
meydana gelen,içerisinde canlıları
barındıran,bitkilere büyüme ortamı ve
besin sağlayan,belli oranlarda su ve
hava içeren dinamik sisteme toprak
denir.
KİRLİLİK
Kirlenme,çevrenin bilinçli veya kaza
yolu ile insan atıkları ile bulaştırılması
şeklinde tanımlanabilir.
TOPRAK KİRLİLİĞİ
Çevrenin bir bileşeni olan toprağın
insanlar tarafından özümleme
kapasitesinin üzerindeki
miktarlarda,çeşitli bileşikler ve toksik
maddeler ile yüklenmesi sonucunda
anormal fonksiyonlar göstermesidir.
TOPRAK KİRLİLİĞİNE NEDEN OLAN
VE İLGİLİ OLAYLAR
• Toprak erozyonu
• Hava kirliliğinin toprağa etkisi
• Su kirliliği ve arıtma çamurlarının
toprağa etkisi
• Ağır metaller ve iz elementler
• Tarımsal mücadele ilaçları
• Gübreleme
• Diğer toprak kirletici kaynaklar
TOPRAK EROZYONU
Toprakların, meraların aşırı otlatılması,
ormanların tahrip edilmesi, yanlış arazi kullanımı
ve yanlış toprak işleme gibi faaliyetler sonucunda
su veya rüzgarın etkisiyle aşındırılması başka
yerlere taşınması ve biriktirilmesi olayına erozyon
denir.
Erozyon direk veya dolaylı olarak toprakta
kirliliğe neden olur. Örneğin; bu olay ile sulama
kanalları ve baraj göletleri dolması gereken
zamandan önce dolar, tarım arazilerinin üstleri
taşınan materyallerle örtülür.
HAVA KİRLİLİĞİNİN TOPRAĞA ETKİSİ
Özellikle endüstriyel faaliyetler sırasında
bacalardan kontrolsüz olarak yapılan deşarjlar
sonucu açığa çıkan gaz ve partiküller çok uzak
mesafelere dahi taşınarak bitkiler ve topraklar
üzerine yığılmaktadır. Havaya verilen gazlar başta
karbonmonoksit, kükürtdioksit, hidrojenflorür ve
hidrokarbonlar gibi kirletici emisyonları içermekte
ve bunların fazlalığı asit yağmurlarına neden
olmaktadır. Asit yağmurlarının etkisiyle topraklar
asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır.
HAVADAN KAYNAKLANAN TOPRAK
KİRLETİCİLER
•
•
•
•
Kükürtdioksit
Flor ve Florlu Birleşikler
Kireç Tozları
Azot Gazları
A) Kükürtdioksidin Toprağa Etkisi: SO2 gazı, yağış
sularında ve toprak çözeltisinde çözünürek
sülfürik aside dönüşebilir. Zamanla toprakların
asitleşmesine neden olabilir.
B) Flor ve Florlu Bileşiklerin Toprağa Etkisi:
Kirlenmiş havadan flor, gaz halinde fosforik
asit, florürler, organik bileşikler şeklinde
toprağa ulaşır. Doğal topraktaki flor 2-100
ppm iken, kirlenme sonucu bu değer 1200 ppm’
e ulaşabilir.
C) Kireç Tozlarının Toprağa Etkisi: Özellikle
çimento fabrikalarında etrafa yayılırlar.
Çevrede bulunan topraklarda yılda 1000-3000
kg/h kadar birikebilirler. Bitkilerin toprak üstü
aksamlarının gelişimini engellerler.
D) Azot Gazlarının Toprağa Etkisi: Toprak
üzerinde doğrudan doğruya bir zarar
oluşturmazlar ve zamanla bu gazlara maruz
kalan topraklarda bir N zenginleşmesi söz
konusu olabilir.
SU KİRLİLİĞİ ve ARITMA ÇAMURLARI
Çeşitli su ortamlarının (Akarsu, göl ve
denizler) ve ayrıca içme sularının çeşitli
etkenlerle canlıların yaşamlarını olumsuz yönde
etkileyecek şekilde bozulmasıdır. Bu kirlenmiş
suların tarımsal amaçlarla kullanılması sonucu
toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik
özellikleri olumsuz etkilenir. Bunun sonucunda
toprak kirliliği oluşur.
METALLER ve İZ ELEMENTLERİNİN TOPRAĞA
ETKİSİ
İz elementler diğer elementlere göre
topraklarda daha düşük konsantrasyonlarda
bulunan elementlerdir. Bunların en
önemlileri kadmiyum, bakır, nikel, kurşun,
çinko, civa, kobalt, arsenik, krom,
molibden, selenyum, vanadyum, bor, flor,
ve iyottur. Bu elementlerin
konsantrasyonları belli bir miktarın
üzerinde ise insan, hayvan ve bitki sağlığı
olumsuz yönde etkilenir.
TARIMSAL MÜCADELE İLAÇLARI
Bitkilerin gelişmesini sınırlandıran, tarımsal
üretimi azaltan zararlı böcek, yabancı ot,
mantar ve diğer organizmalarla mücadelede çok
değişik cins ve bileşimlerde kimyasal maddeler
kullanılmaktadır. Pestisidler kültür bitkilerine
zarar veren organizmalarla mücadelede
kullanılan sentetik ve organik bileşiklerdir.
•
•
•
•
•
Pestisidler veya zararlı öldürücüler
kullanıldıkları hedeflere göre;
İnsektisidler (böcek öldürücüler)
Herbisidler (yabancı ot öldürücüler)
Fungusidler (mantar öldürücüler)
Rodentisidler (kemirici öldürücüler)
Nematosidler (nematod öldürücüler)
GÜBRELEMENİN TOPRAĞA ETKİSİ
Ticari gübrelemenin üretimi sırasında
çok farklı prosesler ve ham maddeler
kullanılmaktadır. Ağır metal içeriği en
fazla olan gübreler fosforlu gübrelerdir.
•
•
•
•
•
•
Azotlu Gübrelerin Neden Olduğu Kirlenme
Fosforlu Gübrelerin Neden Olduğu Kirlenme
Potasyumlu Gübrelerin Neden Olduğu Kirlenme
Kalsiyumlu ve Magnezyumlu Gübrelerin Neden
Olduğu Kirlenme
Kükürtlü Gübrelerin Neden Olduğu Kirlenme
Sodyumlu Gübrelerin Neden Olduğu Kirlenme
A) AZOTLU GÜBRELERİN NEDEN OLDUĞU KİRLENME
N toprakta oldukça hareketli bir element
olduğundan çoğunlukla topraklarda N birikimi söz
konusu değildir.
B) FOSFORLU GÜBRELERİN NEDEN OLDUĞU KİRLENME
Fosfurun beyaz ve kırmızı olmak üzere iki
şekli bulunmaktadır. Beyaz fosfor, oda sıcaklığında
uçucu olup 0,1-0,5 gr’lık miktarları öldürü etkiye
sahiptir. Kırmızı fosfor ise beyaz fosforun
ısıtılmasıyla elde edilir ve zehir etkisi göstermez.
C) POTASYUMLU GÜBRELERİN NEDEN OLDUĞU KİRLENME
Besin elementi olarak toprakta fazla
miktarda potasyum bulunuşu, diğer bitki besin
elementlerinin bitkilerce alınımını engeller.
D) KALSİYUMLU ve MAGNEZYUMLU GÜBRELERİN NEDEN
OLDUĞU KİRLENME
Topraklarda fazlaca bulunuşu besin elementleri
arasında denge bozulmasına yol açar ve besin
elementlerinin bitkilerce alınımını etkiler.
E) KÜKÜRTLÜ GÜBRELERİN NEDEN OLDUĞU KİRLENME
Topraklarda yüksek düzeyde bulunan S elementinin
bitki gelişimini olumsuz yönde etkilediği tespit
edilmiştir.
F) SODYUMLU GÜBRELERİN NEDEN OLDUĞU KİRLENME
Toprak gözeneklerinin tıkanmasına, toprağın hava
ve su geçirgenliğinin azalmasına, toprak çözeltisi pH
değerinin yüksek seviyelere çıkmasına neden
olmaktadır.
DİĞER TOPRAK KİRLETİCİLER
YAĞ DÖKÜNTÜLERİ, YAĞLI ATIK ve ÇAMURLAR
Petrol yağlarının ticareti ve kullanılması
nedeniyle toprak ve yüzey sularının yağlarla
kirlenme potansiyeli büyüktür. Özellikle içme suyu
temin edilen alanların yağ bulaşmasına karşı çok
özenle korunmaları gerekmektedir. Ekstrem
derecede düşük konsantrasyondaki yağ bileşikleri
suyun koku ve tadı üzerine çok şiddetli olumsuz
etki edebilmektedir.Yağlı atıklar yakılarak
giderilebilir. Fakat yağ döküntü ve sızıntıları sonucu
büyük miktarlarda yağ ile kirlenerek çamurlaşmış
ve kirlenmiş toprakların yakıp kirletmek çok
pahalıdır.
GAZ SIZINTILARI
Yaklaşık % 80-90 metandan oluşan doğal gaz
kaçakları civarındaki topraklara ve bitkilere bazı
sorunlar yaratabilmektedir. Şehir şebekelerinde şehir
veya maden gazında doğalgaz kullanımına dönüşte,
yüzey altı dağıtım sisteminin bulunduğu yerlerde yetişen
ağaçlarda çeşitli zararlanmalar sık sık görülmektedir
TOPRAKTAKİ RADYOAKTİF ELEMENTLERİN
ETKİLERİ
Çağımızda nükleer enerji ve bunun yan
ürünleri yaygınlaşmaktadır. Bu amaçla yapılan
radyoaktif element zenginleştirmeleri ile
nükleer santral ve araştırma kurumlarından
radyoaktif özellikle atıklar oluşmaktadır.
Bunların depolanmaları gün geçtikce büyüyen
sorunlar oluşturmaktadır. Çağımızda toprak
kirlenmesinin diğer bir kaynağını
oluşturmaktadır.
Sonuçlar
• Topraklarda Makro besin elementlerinin kirliliğinden çok
mikro besin elementleri daha çok tehlike
oluşturmaktadır. Ancak Makro besinlerde belirli
değerlerin üzerine çıkarsa toprakta ve özellikle yer altı
sularında kirlilik oluşturmaktadır.
• Toprak kirlenmesine neden olabilecek suların sulamada
kullanılırken kirliliğine yol açmamasına dikkat edilmelidir.
• Toprak kirliliğine yol açan Atrazin gibi pestisitlerin
kullanılmaması gerekir.
• Bitkiler için gerekli olan fakat az kullanılması gereken
ağır metallerin topraktaki oranlarına dikkat edilmelidir.
• Kirlenmiş toprakların kirliliğini gidermek için toprağa
organik madde ilave edilmeli ve böylece mikroorganizma
sayısı ve aktivitesi arttırılmalıdır.
• Şiddetli yağışlar sonucu oluşan toprak erozyonunu önemli
tedbirleri alınmalıdır.