Transcript Sprawność działania

SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA
Rzeszów, grudzień 2007
Teresa Gwizdak
Prakseologia
• Teoria sprawnego działania o szerokim
•
•
•
•
i ogólnym charakterze
Zajmuje się działaniem jedno i wielopodmiotowym oraz
teorią czynu
Wypracowała zbiór naukowo ugruntowanych twierdzeń
o wysokim stopniu ogólności, uogólnień naukowych,
dyrektyw praktycznych
Zadaniem jest naukowe badanie warunków sprawności
działań
Tezy i zalecenia zapewniające sprawność i chroniące
przed niesprawnością mają szczególne znaczenie dla
systemu opieki zdrowotnej (utrzymywanie i podnoszenie
stanu zdrowia społeczeństwa)
Działanie
• Dowolne zachowanie się zmierzające do
osiągnięcia celu
• Może polegać na wykonaniu lub
wstrzymaniu się od wykonania czynności
• Przysługuje osobnikom obdarzonym
świadomością lub podświadomością
• Podmiot działający ma poczucie swobody
wyboru zachowania się
Rodzaje działań
• Zabawa – działanie wykonywane dla satysfakcji,
•
•
•
przyjemności, radości wynikających z samego
wykonywania
Walka – rodzaj działania zmierzający do
utrudnienia lub uniemożliwienia przeciwnikowi
osiągnięcia jego celów
Zdobywanie wiedzy – zwiększanie zasobu
wiadomości, odzwierciedla w umyśle człowieka
obiektywne cechy rzeczy, zdarzenia, relacje
zachodzące między nimi
Praca – splot czynów mający charakter
pokonywania trudności dla uczynienie zadość
istotnym potrzebom
Zamierzenie
• Określony przedmiotowo przyszły,
pożądany stan lub rezultat działania
organizacji
• Możliwy do osiągnięcia w bliżej
niesprecyzowanej perspektywie czasu n p.
zrównoważenie dochodów i przychodów
państwa, ujednolicenie standardów
kształcenia, unifikacja działań
• Uprzedmiotowienie, skonkretyzowanie do
czego się zmierza
Cel
• Określony, pożądany, przyszły stan rzeczy
• Wyznaczenie kierunku i struktury działania
w ściśle określonym czasie
• Konkretyzacja zamierzeń
• Określa: co, kto, kiedy ma osiągnąć?
Rodzaje celów
• Główny - stan rzeczy, który jest istotnym
•
•
•
powodem działania, ważny dla podmiotu
działającego, dla niego samego jest gotowy
podjąć działanie
Uboczny – mniej ważny, realizowany przy okazji
osiągania celu głównego
Pośrednie (cele praktyczne i operacyjne
w drodze do długofalowego celu strategicznego)
– stany rzeczy osiągane pozytywnie, warunek
osiągnięcia celu końcowego
Równorzędne – jednakowo ważne dla podmiotu
działającego n p. dotyczące promocji zdrowia,
profilaktyki, przywracania zdrowia
Zadanie
• Część celu do wykonania
• Sprecyzowany przedmiot działania,
wykonawca, termin, sposób wykonania
• Może być traktowane jako środek do
osiągnięcia celu
• Np. w formie pisemnej przedstawić do
dnia …
Cechy sprawnego działania
• Skuteczność
• Korzystność
• Ekonomiczność
Działanie skuteczne
• W pełni skuteczne
• Częściowo skuteczne
• Bezskuteczne
• Przeciwskuteczne (negacja czynu)
Miarą skuteczności jest stopień osiągnięcia celu
„Edukacja cukrzycowa”
Działanie korzystne
• Cecha sprawnego działania odnosząca się do
różnicy pomiędzy cennością wyniku
użytecznego (W) i cennością kosztów (K)
Miarą korzystności lub niekorzystności działania
jest całkowita wielkość korzyści lub strat
W>K działanie korzystne
W=K działanie obojętne
W<K działanie niekorzystne
Działanie ekonomiczne
• Miarę ekonomiczności jest stosunek a nie wielkość
bezwzględna wyniku użytecznego do kosztu
(materialny i moralny)
W > 1 działanie ekonomiczne (stosunek większy od jedności)
K
W = 1 działanie obojętne
K
W < 1 działanie nieekonomiczne
K
Usprawnienie działania
(ekonomizacja)
W
K
max
const
wariant wydajnościowy
W
K
const
min
wariant oszczędnościowy
W
K
max
min
wariant optymalny
Podstawowym warunkiem
rozwoju ekonomicznego jest
dbałość o koszty, czyli osiąganie
jak najwyższego skutku
użytecznego przy jak
najmniejszym nakładzie sił
i zasobów
Cechy sprawnego działania
w opiece zdrowotnej
• Prostota
• Energiczność
• Czystość
• Udatność
• Dokładność
Prostota
• Sposób uporządkowany
• Odpowiednia kolejność
• Tylko konieczne operacje, unikanie
wszystkiego co zbędne
• Przeciwieństwo zawiłości i skomplikowania
• Minimum łatwych czynności i łatwo ze sobą
powiązanych
• Zabiegi lecznicze, pielęgniarskie zgodnie ze
standardem, w spokojnej atmosferze
Energiczność
• Cechuje działania, w których wydatkujemy
wszystko co trzeba, co jest potrzebne, ma
związek z progiem intensywności działania
Czystość
• Odnosi się do sposobu i efektu
• Unikanie cech ujemnych
• Jak najmniej wad
• Np.wykonanie iniekcji (właściwe miejsce,
aseptyka,zachowanie prawa do intymności)
Udatność
• Uwzględnienie w działaniu celów głównych
•
•
i ubocznych
Podwyższenie efektu końcowego przez efekty
dodatkowe
W terapii zajęciowej – zapobieganie
zniekształceniom stawów dłoni: haftowanie,
malowanie obrazów (wartości użyteczne)
Dokładność
• Zdolność efektu ze wzorem
• Jest tym dokładniej wykonane im mniej różni się od
•
wzorca np. opatrunek jak na rysunku
Racjonalność, solidność, niezawodność
Sprawność działania
Sprawność w znaczeniu
uniwersalnym
• Nazwa ogólna większości walorów
działanie
• Przynajmniej w minimalnym stopniu
skuteczne
• Bez nawet częściowej skuteczności inne
cechy sprawności nie odgrywają roli
Sprawność w znaczeniu
syntetycznym
• Obejmuje łącznie wszystkie postacie
sprawności (prostota, energiczność,
czystość, udatność, dokładność)
• Działanie jest tym sprawniejsze,
im więcej i w wyższym stopniu można
mu przypisać walorów
Sprawność w sensie
manipulacyjnym
• Zręczność w posługiwaniu się zasobami
materialnymi np. narzędziami i narządami
własnego ciała
Sprawność w sensie intelektualnym
• Zdolność do wysiłku umysłowego
Sprawność metodologiczna
• Przedmiot działania uczynił wszystko,
co w danych warunkach mógł uczynić,
aby zapewnić działaniu maksymalną
sprawność rzeczywistą (w zakresie
dostępnej wiedzy, umiejętności,
staranności)
• Ma szczególne znaczenie dla
pracowników ochrony zdrowia
Sprawność rzeczywista
• Prawdziwa, odzwierciedla fakty
• Może być mniejsza od metodologicznej
na skutek nieprzewidzianych
okoliczności „operacja się udała, ale...”
Pracownicy ochrony zdrowia
ponoszą odpowiedzialność za skutki
działań i podjętych decyzji
rozpatrywanych z punktu widzenia
poprawności metodologicznej,
są prawnie i moralnie zobligowani do
stałego podnoszenia swoich
kwalifikacji
Dziękuję za uwagę