Transcript Nowa ekonomia instytucjonalna

Postsocjalistyczna transformacja z
perspektywy nowej ekonomii
instytucjonalnej
Przygotowała:
Paulina Nowak
Plan prezentacji
1. Wstęp

związek ekonomii z polityką
2. Rozwinięcie

postsocjalistyczna transformacja w ujęciu
historycznym i ekonomicznym
3. Podsumowanie
Etapy transformacji w Polsce:

zła koniunktura gospodarki  fala strajków

zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki (1984r.)

obrady „Okrągłego Stołu” (1989r.)
„Porozumienia kwietniowe”:

nowe wybory do Sejmu i Senatu (czerwiec 1989r.)

premierem Tadeusz Mazowiecki (sierpień 1989r.)

pierwsze powszechne wybory  Lech Wałęsa
prezydentem Polski (grudzień 1989r.)
Główny cel przemian społecznych…
…przejście od biernego społeczeństwa
postkomunistycznego do
społeczeństwa obywatelskiego.
Nowy podział społeczeństwa polskiego:

klasa wyższa

klasa średnia

klasa niższa

under class
Przemiany gospodarcze
przejście od gospodarki scentralizowanej do gospodarki rynkowej
„Plan Balcerowicza” (walka z inflacją)
wzrost gospodarczy
 spadek bezrobocia
 stabilizacja cen

Ekonomia instytucjonalna:

T.B. Veblen:
Teza o nieracjonalności i uleganiu przez
człowieka nawykom myślowym, powstającym
w wyniku przekazywania tradycyjnych
wzorców rozumowania i naśladownictwa
Nowa ekonomia instytucjonalna:
Ronald Coase
„The Nature of the Firm”
 Oliver Williamson
 F. Hayek
 North
 Buchanan

Ronald Coase
„The Nature of the Firm”
koszty transakcyjne
instytucje
Koszty transakcyjne:

koszty związane ze zbieraniem informacji

koszty prowadzonych negocjacji handlowych

koszty związane z realizacją kontraktu
Rynki i przedsiębiorstwa jako
instytucje pozwalają minimalizować
koszty transakcyjne
Schemat Williamsona (1) :
Społeczne podłoże:
instytucje nieformalne, zwyczaje, zasady
moralne, tradycja, religia
Ustrój polityczno-prawny:
formalne reguły gry – zwłaszcza prawo
własności (ustrój polityczny, wymiar
sprawiedliwości, biurokracja)
Schemat Williamsona (2) :
Struktury zarządzania (mechanizm
kształtowania proporcji transakcji rynkowych
i zarządzania hierarchicznego)
Alokacja zasobów
(ceni i ilości)
F. Hayek…
… zwolennik wolnego rynku, który jeszcze
przed nowymi instytucjonalistami
koncentrował swoją uwagę na problemach
koordynacji.
Nowa ekonomia instytucjonalna
nawiązanie do
tradycji starego
instytucjonalizmu
konkluzje polityczne
bliskie ekonomii
ortodoksyjnej
Transformacja: podejście techniczne i
społeczne
Maksymalizacja dobrobytu
najważniejszą częścią podłoża
społecznego gospodarki rynkowej.
Reguły warunkujące proces
transformacji:

własność prywatna

twarde ograniczenie budżetowe

wolne ceny

wolność działalności gospodarczej
Efektowność adaptacyjna…
… czyli zdolność systemu instytucjonalnego do
ustawicznego dostosowywania się do zmian
technologicznych i demograficznych oraz
szoków pojawiających się w systemie
społecznym.
Nieuniknione koszty transakcyjne:



koszty uświadamiania ludziom konieczności i
wymagań instytucjonalnej rekonstrukcji
koszty tworzenia nowego prawa i wymiaru
sprawiedliwości
koszty przekonywania, że system rządów
powinien być oparty na zasadzie rządów
prawa
Koszty transakcyjne, których można
uniknąć:

koszty spowodowane przez częste zmiany
prawa

brak zabezpieczeń i przejrzystości praw
własności

niski poziom legitymizacji nowego prawa i
rządzących koalicji
Zasada rządów prawa – Rule of law:

życie społeczne oparte na przestrzeganiu
przyjętych reguł prawnych

przymus państwowy ograniczony do
podlegania tym prawom

rząd nie narzuca swojej woli
Buchanan podkreśla, że…
… w społeczeństwie wolnych i
odpowiedzialnych jednostek słowo
konstytucja musi stać przed słowem
demokracja.
Barro uważa, że…
… rozwój rule of law jest podstawowym
czynnikiem wzrostu gospodarczego, podczas
gdy demokrację ocenia jako czynnik
ambiwalentny.
S. Pejovich – „teza o interakcji”:
Wzajemne oddziaływanie formalnych i
nieformalnych instytucji jest zasadniczym
czynnikiem oddziałującym na stabilność
ekonomiczną i stopę wzrostu
gospodarczego.
Korupcja jako istotny problem
krajów transformacji
Podsumowanie:
Nowa ekonomia instytucjonalna akcentuje
trudności i złożoność transformacji ale nie
kwestionuje liberalizacji gospodarczej jako
podstawowej strategii przejścia od
gospodarki planowanej do rynkowej.
Bibliografia:





Janina Godłów-Legiędź, Transformacja ustrojowa z
perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej,
„Ekonomista” nr 2 ( 2005 r.)
Stanisław Rudolf (red.), Nowak ekonomia
instytucjonalna. Aspekty teoretyczne i praktyczne,
Kielce 2005
Tadeusz Teofil Kaczmarek, Ład ekonomiczny w
demokratycznym państwie, Warszawa 2007
Antoni Czubiński, Historia Polski XX wieku, Poznań
2000
Encyklopedia popularna PWN, Warszawa 1994
Dziękuję za uwagę.