Transcript uygarlık tarihi bahar 12.hafta

UYGARLIK TARİHİ
12. HAFTA
20.YÜZYILDA SANAT
Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Nurşen Gök
sANAT
• Teknoloji, sanatı her şeye kadir hale getirerek devricileştirdi.
Radyoyu evrenselleştiren transistor oldu.Ses kayıt aracı, gramofon zaten
eskiydi ama radyonun yanında hantaldı.
1950’lerde hızla geliştirilen Uzun çalar klasik müziği dinlenilir kıldı. Teyp
kasetelri 1970lerde bütün dünyayı kapladı. Kasetelr çoğaltılabiliyordu.
80lerde müzik heryerde dinlenebiliyordu.
Japonların geliştirdiği cepte taşınabilir kçük kulaklıklı aygıtlar müziği her
etkinliğin içine soktu.
Bu teknolojik devrim kültürel olduğu kadar siyasal sonuçlar da doğurdu.
1961’de Başkan De Gaulle kendi komutanlarının askeri darbesine karşı
askerlere seslenebildi çünkü radyoyu yanlarında taşıyorlardı.
1970de gelecekteki İran lideri Ayetullah Humeyni’nin ses bantları İrana
gönderildi kopyalandı yayıldı.
Teknoloji sanatı sadece ulaşılabilir hale getirmedi. Sanat ürününün algısını da
değiştirdi.
::Bu popüler sanatlarda geleneksel sanatlara göre daha bütünlüklü oldu.
Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000,s.674-676
• Avrupanın (1945-89 arası çoğu insan için Batı Avrupa
anlamına geliyordu) yüksek antların merkezi olmadığı
anlaşıldı. New York görsel sanatların merkezi olarak
Parisin yerini almakla gurur duyuyordu.. Yani bu yaşayan
sanatçıların en pahalı meta haline geldikleri yer
anlamına geliyordu. Nobel Ödülünün jürisi, siyasal anlayışı daima edebi
yargılardan daha ilginç olan bu grup, Avrupalı olmayan edebiyatı 1960dan itibaren
ciddiye almaya başladı.1970’lerde parlak latin Amerikalı yazarlar okuluyla bağlantı
kurmayan tek bir ciddi roman okuru yoktu.
• 1950’lerde Japon Akira Kurosawa ile başlayarak Bengalli
Satyadjit Ray’a (1921-92) hayran olmayan tek bir sinema
sever yoktu. 1986da sahra altı Afrika’sından Nijeryalı
Wole Soyinka Nobel Ödülü aldığında kimse şaşırmadı.
•
Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı Yayınları, İstanbul,
2000,s.676.
• Mimari de –en görsel sanatta- Avrupa’dan
uzaklaşma daha açıktı.ABD’de anıtsal yapılar
gerçekleştirildi.ABD’den ihraç edilen otel
mimarisi geç 20 yy burjuvazisi için, 19. yy
burjuvazisi için standart opera binası gibiydi.
• Le carbusier Hindistan’da bütün bir başkent inşa
etti (Kandahar) .. Brezilyada bir benzeri yapıldı.
•
Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı Yayınları,
İstanbul, 2000,s.677
•
•
•
•
•
•
•
Anti-faşist kurtuluş hareketi İtalya’da “yeni gerçekçi” sinema ile ün kazanan
kültür Rönesanssını esinlendirdi.
Londra 1950lee dünyanın başlıca tiyatro müzik merkezi oldu. Avangart
mimari üretti.Ancak güçlü olduğu edebiyatta etkileyiic değildi.
Almanya’da iki savaş sonrası güçlü yazarlar Doğudan gelen göçenlerdi.
Grass….Celan,
Sovyetlerde şiir dışında sanat nadasa bırakılmıştı. Sosyalist gerçeklik
adına…Pasternak, Mayokovski, Ahmatova, Blok, Tsvetayeva….
Soljenistin…
1950lede dikilen neo-Viktoria kuleleri belki bir gün hayranlar bulabilir. Ancak
sanatçılara ne yapılmasını söylemediği yerde komünist rejimler kültürel
faaliyetleri desteklemede cömertlikleri belirgin.Batı 1980lerde tipik avangart
opera yapımcısını Berlin’den ithal etmesi rastlantı değil.
Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000,s.678-9
•
Sinema,edebiyat ve tiyatronun tahtını devraldı..
oratdan kalkışını engelledi.
Ancak eski tarz “yüksek kültürle” birlikte anılan toplumsal statü, geleneksel türlerin daha hızlı
• Ancak klasik yüksek kültürü zayıflatan iki etken daha var. 1-kitlesel tüketim
•
toplumunun evrensel zaferi. 1960’lardan itibaren Batı dünyasında- ve giderek kentlileşen üçüncü dünyadayaşayan insanlara doğumlarından ölümlerine kadar eşlik eden imgeler artık reklam amacı taşıyor yada tüketimi
temsil ediyor yada ticari kitlesel eğlenceyi hedefliyordu.Ev içinde dışınad ticari pop müziğin sesi……ses ve
görüntünün teknolojiyi teknolojiyi temel alan zaferi, yüksek kültürün deneyiminin başlıca aracı olan, yani
yazının üstünde ağır bir baskı oluşturuyordu..1950lerde sonra zengin Batı dünyasındaki eğitim görmüş ana
babaların çocukları bir zamanlar ana babalarının yaptığı gibi kendiliğinden okumuyordu…
Hakim olan sözcükler artık kutsal kitaplarınki bile değil marka isimleri….ikon haline gelen …tüketim….ressam
okulları imaj yapımcılarının önünde geriledi…Pop art zananını ticari ürünleri yeniden üretmekle… kola şişeleri,
marlin monro..
• 2- geç 19. yy. beri faydacıl olmayan sanatsal yaratı uygulamasını
meşrulaştırmış ve sanatçının her türlü kısıtlamadan özgür olması
kesinlikle haklılık kazandırmış olan “MODERNİZM”in
ölümü…Modernite sanatın ilerici olduğunu ve bugünün üslubunun
dünden üstün olduğunu üstü kapalı kabul ediyordu…Avangart sanat
1880lerde ileride çoğunluk olacaklarını düşünen ama bunu
yapmayacak kadar mutlu olan azınlıkların eleştirel sözlüğüne
girdi….modernizmin temellerinin zayıflığı dikkati çekmedi…
•
Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000,690.
• Kübizm
• Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı
Yayınları, İstanbul, 2000,s.693 viktoria döneminin reddi kendi için
çalışan kendi adına çalışan sanatçının…ürettikleri sanatın bir
koleksiyonu.. Modernizm..
• Modernizm hala avangarda ve muhalefete aitti…694.
• Ancak 1960’larda post modernizme tepki dikkat çekti….1980lerde
moda haline geldi. İlk kez mimaride Philip Johnson
• (1906-2005) inşa edilen Chippendale alınlıklarıyla gökdelenlere
üstün geldi.
• Eric Hobsbawm, Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı,Ayrıntı
Yayınları, İstanbul, 2000,s.694-96
Nail Çakırhan
POP- ART
i44.tinypic.com/s6iuix.jpg
http://www.fazzino.com/graphics/current_editions_images/fazzino-marilyn-monroe
http://www.izinsizgosteri.net/asalsayi113/photo/Warhol.Marilyn.j
pg
Pop art
Newyork
Paris Opera Binası 19.yy sonları
Ankara Opera Binası Cumhuriyet
Dönemi
Ankara Devlet Tiyatroları
Ankara Palas
Ankara Palas -devlet konuk evi
İnşa edilmekte olan başkent Ankara
Philip Johnson (1906-) Post Modern
http://www.galinsky.com/buildings/att/ATT1.jpg
Philip Johnson (1906-2005) Glass House
Philip Johnson (1906-2005)
• Ne kadar akıl dışı olursa olsun estetik-moral
kurallar modern mimariye hakim olmuş ve
yoluna devam etmişti.
• Modern hareketin mimaride kazandığı başarı
etkileyici olmuştu. 3. Dünya ülkelerine
başkentler, Birinci dünyada müzeler,
üniversiteler, tiyatrolar. 1960’larda kentlerin
muazzam ve küresel biçimde yeniden inşa
edilmesini sağladı. Çok sayıda güzel binalar,
çirkin arı kovanları üretti….