Dr.Kelishadi1
Download
Report
Transcript Dr.Kelishadi1
1
2
خدمات رده سنی 6تا 25سال
معاونت بهداشتی وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكی
دفتر سالمت جمعيت ،خانواده و مدارس -اداره سالمت نوجوانان ،جوانان و مدارس
با همکاری و مشارکت :
مرکز مدیریت شبکه و ارتقای سالمت ،مرکز مدیریت بيماریها ی واگير و غير واگير ،دفاتر سالمت
3روانی اجتماعی واعتياد ،بهبود تغذیه جامعه ،سالمت دهان و دندان ،آموزش و ارتقای سالمت و
تقـدیم به:
،
اساتيد ،همكارانی كه ما را در این راه رهنمون بودند و کليه پزشکان عزیز و
ارجمندی که
در قالب تيم های سالمت در شهر و روستا دغدغه سالمتی نونهاالن ،نوجوانان ،
4
جوانان و آحاد جامعه انسانی دارند.
مراقبت های
رده سنی 6تا
5
10سال
پایش رشد
6
پایش
رشدگيری های جسمانی دانش آموزان و مقايسه آنها با شاخص های شناخته شده ،در ارزيابی رشد و
اندازه
سالمت آنان اهميت دارد و اگر مرتب و بطور دوره ای انجام پذيرد می تواند شاخص خوبی برای پايش رشد
آنها باشد .مهمترین ابزار پایش رشد نمودارهای استاندارد قد به سن دختران ،نمايه توده بدني ()BMI
دختران و نمودارهای استاندارد قد به سن پسران و نمايه توده بدني ( )BMIپسران است .که از طریق
تعیين وزن و قد افراد برحسب سن مشخص می گردد .نتیجه پایش رشد در دانش آموزان هر دو جنس
همانند هم مطابق شناسنامه سالمت و نمودارهای مندرج در آن ثبت و تکمیل می گردد که توضیح آن در
ادامه آمده است.
7
محاسبه سن و تعیين دقیق آن:
ابتد دددا تد دداریش مراجعد دده داند ددش آمد ددوز را نوشد ددته و س د د س در زید ددر آن تد دداریش تو د ددد وی را از روی
شناسددنامه مددی نو سددیم و رمددل تاریددق انجددام مددی دهددیم .حاصددل ایددن تاریددق ،سددن دانددش آمدوز
به صورت سال و ماه و روز می باشد.
مثال :
90/4/28
تاریش مراجعه
83/6/12
تاریش تو د
6/9/16
(شش سال و 9ماه و 16روز )
د
د
اگر سن دانش آمدوز مدثال دقیقدا 8سدال بدود در قسدمت مداه و روز (دو صدار) گذاشدته مدی شدود و بده صدورت 8/00نشدان
داده شددود.پددس از محاسددبه دقیددق سددن ،سددن دانددش آمددوز در جدددول ثبددت نتدداین پددایش رشددد در شناسددنامه سددالمت دانددش
آموز ثبت می گردد.
8
اندازه گيری وزن:
قبل از اندازه گيری وزن دانش آموز به نکات زیر توجه شود:
ت د درازو قب د ددل از وزن نم د ددودن ی د ددا وقش د ددی جابج د ددا م د ددی ش د ددود ب د ددا وزن د دده ش د دداهد کنت د ددرل
گردد(کنترل ترازو با وزنه شاهد الاقل روزی یک بار ضروری است)
د
دانش آموز باید کامال در وسط ترازو و بددون حرکدت بدر روی دو پدا ایسدتاده و بده
روبه رو نگاه کند و با حداقل باس ،بدون کاش و کاله توزین انجام شود.
توزین کننده با ایستادن در مقابل ترازو وزن دقیق را بخواند.
پ ددس از ان دددازه گي ددری دقی ددق وزن ،وزن دان ددش آم ددوز در ج دددول ثب ددت نت دداین پ ددایش
رشد در شناسنامه سالمت دانش آموز ثبت می گردد.
9
اندازه گيری قد:
ان دددا زه گي ددری ق ددد دان ددش آم ددوز یک ددی از ش دداخص ه ددا و پارامتره ددای مه ددم
تعیين سالمشی ،جهت رشد و کنترل آن بشمار می رود .قد دانش آموز
ب دده وس ددیجه ق ددد س ددنن ه ددای مختجد د
انج ددام م ددی گي ددرد ( ق ددد س ددنن ه ددای
ترازودار ،گونیا ی و ) ...و از طریق نمودارهای رشد مورد نتیجه گيری
قرار می گيرد.
10
اصول اندازه گيری صحیح قد:
برای سنجش صحیح قد دانش آموز باید موارد زیر را مد نظر قرار دهیم :
قددد دانددش آمددوز در وضددعیت ایسددتاده بدده طددور صددا و مسددتقیم بدددون کاددش و کدداله در حا یک ده
د
پشددت سددر ،پشددت ،باسددن و پاشددنه پاهددا کددامال بددا دیددوار مدددرج ممدداس بددوده و دانددش آمددوز بدده روبده رو
نگاه کند اندازه گيری می شود.
(به کمک گونیا یا خط کش که روی سر دانش آموز گذاشته مدی شدود بده طوریکده بدا دیدوار مددرج
زاویدده 90درجدده بسددازد) .سد س قددد دانددش آمددوز از روی دیددوار مدددرج (یددا صدداحه مدددرج یددا متددر ن ددب
شده روی دیوار) خوانده می شود.
11
مراقبت از
وضعيت قد
12
شاخص های وضعیت قد :
ارزیابی و تعیين شاخص های قد دانش آموزان از نظر وضعیت جسمانی بر اساس مقایسه با اسدتاندارد اسدت کده بدر مبندا
این شاخص ،دانش آموزان
را به چهار گروه:
خيلي قد بجندطبقدده بندددی مددی شددوند .پددس از اندددازه گيددری دقیددق ،قددد دان دش
آمددوز در جدددول ثبددت قددد بدده سددن در شناسددنامه سددالمت دانددش
آموز ثبت می گردد.
13
ارزیابی
کنید ؟
نشانه ها
نمودار قد زیر z-- 3score
طبقه بندی
كوتاه قدي
شدید
اقدام و مداخالت موردنیاز
در یك كودك كوتاه قد یا شدیداً كوتاه قد ،احتمال ابتالء به افزایش وزن وجود دارد .براي ارزیابي بیشتر به پزشك متخصصكودكان ارجاع غیر فوري داده شود.
معاینه فیزیكي كامل و بررسي از نظر وجود عالئم سیستمیك (تعیین سن شروع كوتاه قدي ،وزن و قد تولد ،سابقه ي بستري هاي قبلي كودك دربیمارستان ،سابقه فوت نامعلوم در خواهر یا برادر كودك در سنین پایین ،محاسبه متوسط قد والدین ،توجه به قد خواهران و برادران ،مسائل و
مشكالت عاطفي و خانوادگي كودك ،ضروري است.
فرد را اندازه گیری
کنید .
قد را در منحنی
مربوطه رسم كنید و
با استانداردها
مقایسه كنید
-1در صورت غیر طبیعي بودن معاینه فیزیكي یا نكته غیر طبیعي در هر یك از موارد فوق ،كودك به پزشك متخصص كودكان ارجاع غیر فوري
داده شود.
نمودار قد بین-2 z-scoreوz-
-3score
كوتاه قدي
-2در صورت نبودن عالئم سیستمیك و طبیعي بودن معاینه فیزیكي و موارد فوق:
ارائه توصیه هاي تغذیه ای مطابق با سن كودك و اصالح تغذیه و توصیه هاي عاطفي رواني سپس ،یك دوره فرصت داده شود (حداقل یك دوره ي 6ماهه) و رشد كودك پي گیري شود.
اگر پس از یك دوره پي گیري ،سیر صعودي در منحني مشاهده نشد (عدم افزایش قد) جهت بررسي كامل به پزشك متخصص كودكان
ارجاع غیر فوري داده شود.
اگر پس از یك دوره ،سیر صعودي (افزایش قد) در منحني مشاهده شد ،توصیه ها و دستورات ادامه یافته و كودك تا رفع كوتاه قدي پي
گیري (هر 3تا 6ماه) شود.
نمودار قد بین z- -2scoreو
+3 z-score
رشد قدی
مطلوب
نمودار قدباالی +3 z-score
خیلي بلند قد
ارائه توصیه های تغذیه ای بر اساس راهنما ادامه مراقبت ها قد بلند به ندرت مشكل تلقي مي گردد مگر در موارد بسيار شديد كه مشكالت غددي مانند تومور مترشحه ي هورمون رشد ،اختالالت متابوليك يابرخي از سندرم ها را مطرح مي كند.
براي ارزیابي ارجاع غیر فوري دهید.
14
در صورت شك به این موارد( ،به عنوان مثال اگر والدیني با قد طبیعي ،كودكي با قد بسیار بلند براي
نکات مهمی که در پایش قد و وزن باید مورد توجه قرار گيرد :
شرح حال تغذيه ای ،توجه به قد و تاخير بجوغ وا دين ،حال رمومي ،تكامل ،تناسب وزن برا قد ،معاينه
فيزيكي،
بررس ي
ها
آزمايشگاهي،
Ca,CBC,ESR,U/C,U/A,S/E
)×(3),Cr,BUN,TSH,T4<T3U,FBS,Na.K,Pو آ كا ن فسااتاز) و سن استخواني .توجه :در
تاسير تمام منحني ها اگر نقطه
د
مورد نظر دقيقا رو يك خط z-scoreباشد در گروه كم خطر قرار مي
د
گيرد .مثال اگر رو خط -3باشد به جا کوتاه قدی شديد در گروه كوتاه قدی قرار مي گيرد.
15
مراقبت از نظر
وضعيت نمایه
توده بدنی
16
()BMI
محاسبه شاخص توده بدنی :1 /
ارزی ددابی دان ددش آم ددوزان از نظ ددر وض ددعیت جس ددمانی ب ددر اس دداس مقایس دده ب ددا
اسددتاندارد اسددت کدده بددر مبنددا
ایددن شدداخص ،دانددش آمددوزان را بدده شددش
گروه:
الغری شدید،
الغر،
در محدوده طبیعی،
اضافه وزن،
چداق
17
طبقه بندی می شوند .
محاسبه شاخص توده بدنی : 2/
وض ددعیت ب دددنی و ش دداخص ت ددوده ب دددنی متناس ددب ب ددا س ددن
دان ددش آم ددوز تعی ددين م ددی گ ددردد و ب ددرای محاس ددبه آن ابت دددا
بای ددد وزن ،ق ددد و س ددن دقی ددق دان ددش آم ددوز ب دده ش ددر ی ك دده
توض د دديح داده ش د ددد تعی د ددين گ د ددرد .سد د د س ب د ددرای محاس د ددبه
ش دداخص ت ددوده ب دددن ( ،)BMIاز طري ددق فرم ددول ه ددا زي ددر
رمل مي شود:
18
محاسبه شاخص توده بدنی:3 /
(1وزن بر حسب کیجوگرم که اندازه گيری شده است صورت کسر و قد بر حسب سدانشی متدر را بده متدر تبددیل کدرده (مدثال :متدر
)146:100 = 46/1و مجددذور آن را بدده دسددت مددی آوریددم (قددد بددر حسددب متددر× قددد بددر حسددب متددر) و در مخددرج کسددر ق درار مددی
دهیم.
د
مثال قد پسر 10سا ه ای 146سانشی متر و وزن او 40کیجوگرم BMI ،او برابر است با:
19
ارزیابی
کنید ؟
نشانه ها
BMIزير-3 z-score
طبقه بندی
الغري شديد
اقدام و مداخالت موردنیاز
جهت تكميل اقدامات تشخيص ي و درماني ،پس از معاينه ي اوليه و تثبيت وضعيت عمومي ،كودك به بيمارستان ارجاع
داده شود.
-معاينه كامل و بررس ي از نظر وجود بيماري را انجام دهيد.
درماني ارجاع دهيد.
بيمار ،
صورت
-1در -1
مركز دهيد.
به ارجاع
درماني
وجود مركز
بيماري ،به
صورتدروجود
BMIبين -2 z-scoreو z-
-3score
الغر
-2در غير اين صورت:
توصيه هاي تغذيه اي مناسب ارائه دهيد.
يك ماه بعد پيگيري كنيد:
ص ارجاع دهيد.
در صورت ردم بهبود پس از يك دوره پي گير ،به متخ
-در صورت عدم بهبود پس از يك دوره پي گيري ،به متخصص ارجاع دهيد.
وزن و نمايه توده
بدنی ( )BMIرا
BMIبين 1 z-scoreو z-
احتمال خطر اضافه
اندازه گيری كنيد.
2 score
وزن1
نمايه توده بدنی
( )BMIرا در
BMIبين 2 z-scoreو z-
3score
شرح حال كامل به ويژه شرح حال تغذيه اي بگيريد. معاينه فيزيكي كامل و بررس ي از نظر وجود بيماري را انجام دهيد .در معاينه فيزيكي به موارد زير بيش تر توجه كنيد :فشار خون بيمار ،آكانتوز نيگريكان گردني ياچين هاي پوستي ،استرياهاي قرمز رنگ روي شكم ،سينه و ران ،وضعيت بلوغ ،اختالل تكاملي و يا كند ذهني ،مشكل بينايي ،كوتاهي قد و وجود آنومالي در
انگشتان دست و پا.
فوقري ،به
مواردغيرفو
بودن هر يك
بودنو يا
فيزيكي
معاينه
طبيعي در
مورد درغير
گونههر
بيمار هرو يا
وجود
صورت
داده
متخصصازارجاع
طبيعيفوق ،به
غيراز موارد
هر يك
غير طبيعي
فيزيكي و يا
معاينه ي
گونه طبيعي
مورد غير
بيماري و يا
وجود
درصورت
--11در
افزايش وزن
شود.
متخ ص ارجاع غير فور داده شود.
-2در صورت طبيعي بودن معاينه ي فيزيكي:
منحنی مربوطه
شرح حال تغذيه اي كامل گرفته شود و آزمايش هاي اوليه ارسال گردد :آلكالن فسفاتاز و بررس ي چربي هاي خون در حالت ناشتايي(
رسم كنيد و با
-در صورت غير طبيعي بودن آزمايش ها به پزشك متخصص ارجاع دهيد.
استانداردها
مقايسه كنيد.
-در صورت طبيعي بودن آزمايش ها ،توصيه ها و برنامه تغذيه اي مناسب ارائه داده و به خانواده آموزش دهيد .در صورت لزوم با كارشناس تغذيه مشاوره
BMIباال 3 z-score
چاق
نموده و يك ماه بعد پيگيري كنيد:
در صورت بهبود ،دستورات داده شده ادامه يافته و پيگيري تا زمان رفع مشكل اضافه وزن ادامه يابد.
در صورت ادامه ي روند رشد به سمت افزايش وزن پس از يك دوره پيگيري ،براي ارزيابي بيش تر به پزشك متخصص ارجاع دهيد
BMIبين -2 z-scoreو z-
20
)K-Na-FBS-T4-TSH-T3U-BUN-Cr-CBC-Ca-P
1score
وزن متناسب
-
.
تشويق به حفظ وضع موجود و آموزش تغذيه صحيح با تاكيد بر تداوم آن و ادامه مراقبت ها
1اگر نقطه ترسيم شده ،باال 1 z-scoreباشد احتمال خطر وجود دارد .روند رشد به سمت خط 2 z-scoreخطر قطعي را مطرح مي كند.
ارزیابی
کنید ؟
مراقبت از نظر وضعيت نمايه توده بدنی (BMI
نشانه ها
طبقه بندی
BMIزير-3 z-score
الغري شديد
BMIبين -2 z-scoreو z-
-3score
الغر
َ)
اقدام
جهت تكميل اقدامات تشخيص ي و درماني ،پس از معاينه ي اوليه و تثبيت وضعيت عمومي ،كودك به بيمارستان
ارجاع فوري داده شود.
-معاينه كامل و بررس ي از نظر وجود بيماري را انجام دهيد.
دهيد.ارجاع غير فور دهيد.
درماني
مركز
درماني ،به
مركزبيمار
وجود
وجودصورت
صورت در
-1در -1
فوري
ارجاع غير
بيماري ،به
-2در غير اين صورت:
توصيه هاي تغذيه اي مناسب ارائه دهيد.
يك ماه بعد پيگيري كنيد:
وزن و نمايه توده
بدنی ( )BMIرا
اندازه گيری كنيد.
نمايه توده بدنی
( )BMIرا در
-در صورت عدم بهبود پس از يك دوره پي گيري ،به متخصص ارجاع غير فوري دهيد.
BMIبين -2 z-scoreو z-
1score
BMIبين 1 z-scoreو z-
2 score
BMIبين 2 z-scoreو z-
3score
وزن متناسب
احتمال خطر اضافه
-تشويق به حفظ وضع موجود و آموزش تغذيه صحيح با تاكيد بر تداوم آن و ادامه مراقبت ها
وزن1
-شرح حال كامل به ويژه شرح حال تغذيه اي بگيريد.
معاينه فيزيكي كامل و بررس ي از نظر وجود بيماري را انجام دهيد .در معاينه فيزيكي به موارد زير بيش تر توجه كنيد :فشار خونبيمار ،آكانتوز نيگريكان گردني يا چين هاي پوستي ،استرياهاي قرمز رنگ روي شكم ،سينه و ران ،وضعيت بلوغ ،اختالل تكاملي
افزايش وزن
و يا كند ذهني ،مشكل بينايي ،كوتاهي قد و وجود آنومالي در انگشتان دست و پا.
-1در صورت وجود بيماري و يا هر گونه مورد غير طبيعي در معاينه ي فيزيكي و يا غير طبيعي بودن هر يك از موارد فوق ،به
شود.يا هر گونه مورد غير طبيعي در معاينه فيزيكي و يا غير طبيعي بودن هر يك
بيمار و
صورتغيروجود
-1در
فوري داده
متخصص ارجاع
منحنی مربوطه
ارجاع غير فور داده شود.
بودنمتخ
فوق ،به
ص فيزيكي:
معاينه ي
مواردطبيعي
-2درازصورت
رسم كنيد و با
شرح حال تغذيه اي كامل گرفته شود و آزمايش هاي اوليه ارسال گرددK-Na-FBS-T4-TSH-T3U-BUN- :) Cr-CBC-Ca-Pآلكالن فسفاتاز و بررس ي چربي هاي خون در حالت ناشتايي(
استانداردها
مقايسه كنيد.
-در صورت غير طبيعي بودن آزمايش ها به پزشك متخصص ارجاع غير فوري دهيد.
BMIباال 3 z-score
غيربهفور
دهيد.
ارجاع
برنامهپزشك
آزمايشها وها به
بودنطبيعي
طبيعيغير
صورتصورت
در درآموزش دهيد .در صورت
خانواده
داده و
ص ارائه
متخمناسب
تغذيه اي
بودنتوصيه
آزمايش ها،
چاق
لزوم با كارشناس تغذيه مشاوره نموده و يك ماه بعد پيگيري كنيد:
در صورت بهبود ،دستورات داده شده ادامه يافته و پيگيري تا زمان رفع مشكل اضافه وزن ادامه يابد.
در صورت ادامه ي روند رشد به سمت افزايش وزن پس از يك دوره پيگيري ،براي ارزيابي بيش تر به پزشك متخصص
ارجاع غير فوري دهيد.
در صورت ادامه روند رشد به سمت افزايش وزن پس از يك دوره پيگير ،برا
ارزيابي بيش تر به پزشك متخ ص ارجاع غير فوري دهید.
21
1اگر نقطه ترسيم شده ،باال 1 z-scoreباشد احتمال خطر وجود دارد .روند رشد به سمت خط 2 z-scoreخطر قطعي را مطرح مي كند.
دختران
نمودارهای نمایه
توده بدنی در
گروههای سنی 5 -19
سال
پسران
22