Dydaktyczne i pozadydaktyczne uwarunkowania edukacji inkluzyjnej Prof. dr hab. Iwona Chrzanowska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• • • • •

Edukacja inkluzyjna – rzeczywista zmiana

Od roku 1990/1991 do 2006/2007 o 50%

zmniejszyła się liczba uczniów w szkołach specjalnych

W szkołach podstawowych specjalnych liczba uczniów spadła o 63% W okresie 15 lat liczba uczniów w klasach integracyjnych wzrosła ośmiokrotnie Liczba uczniów w integracyjnych gimnazjach wzrosła sześciokrotnie Liczba uczniów w gimnazjach ogólnodostępnych (edukacja inkluzyjna) jest wzrosła czterokrotnie

Edukacja inkluzyjna szansa czy zagrożenie?

• • Zmiana tendencji a osiągnięcia szkolne uczniów z niepełnosprawnością Postawy nauczycieli szkół ogólnodostępnych wobec wspólnego kształcenia uczniów sprawnych i z niepełnosprawnością

Osiągnięcia szkolne uczniów z NI a forma kształcenia • • Porównanie dotyczy wyników badania kompetencji w obszarze treści humanistycznych i matematyczno przyrodniczych uczniów z niepełnosprawnością intelektualną z klas III gimnazjów: I grupa – uczniowie z NI, którzy uczestniczyli w edukacji włączającej od początku kształcenia (65 uczniów) II grupa – wszyscy uczniowie z NI wyniki za CKE (lata 2002-2008) (ok. 9 tys. uczniów)

Wyniki badań kompetencji uczniów z NI – CKE/inkluzja 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 63,68% 26,50% 71,90% 21,10% wyniki w teście humanistycznym wyniki w teście matematyczno przyrodniczym wyniki za CKE wyniki NI EW

Wyniki w zakresie kompetencji humanistycznych – CKE/inkluzja 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 63,68% 29,90% 40,76% 13,60% wyniki CKE wyniki NI EW czytanie ze zrozumieniem tworzenie

Wyniki w zakresie kompetencji matematyczno przyrodniczych – CKE/inkluzja 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 69,20% 17,20% stosowanie wiedzy w praktyce 44,40% 22,50% stosowanie procedur i terminów 72,90% 22,70% czytanie ze zrozumieniem wyniki CKE wyniki NI EW

Badania własne

• • Uczniowie III klasy gimnazjum Niepełnosprawni intelektualnie – 65 osób • • Z trudnościami w uczeniu się – 100 osób Test kompetencji szkolnych dla osób sprawnych Teza: Im większe będą różnice w wynikach uczniów (na niekorzyść uczniów z niepełnosprawnością) tym mniejsze szanse na sukces edukacyjny osób z niepełnosprawnością

Badania własne

• Obszar nauk humanistycznych: Czytanie ze zrozumieniem Znajomość pojęć Logiczne myślenie Wykorzystanie wiedzy (w praktyce) Tworzenie • Obszar nauk matematycznych Czytanie ze zrozumieniem Znajomość pojęć Logiczne myślenie Wykorzystanie wiedzy (w praktyce) Obliczanie

Poziom osiągnięć szkolnych NI/trudności w uczenu się

45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 26,50% 37,50% obszar treści humanistycznych 21,10% 39,20% obszar treści matematycznych niepełnosprawność intelektualna trudności w uczeniu się

Poziom osiągnięć szkolnych – obszar treści humanistycznych NI/trudności w uczeniu się 60,00% 50,00% 40,00% 32,30% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 52,30% 36,80% 29,90% 35,60% 34,40% 31,30% 25,30% 28,20% 13,60% niepełnosprawność intelektualna trudności w uczeniu się

Poziom osiągnięć szkolnych – obszar treści matematyczno-przyrodniczych NI/trudności w uczeniu się 50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 43,50% 22,50% 43,20% 25,40% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% zna i rozumie pojęcia 43,20% 22,40% czyta ze 17,70% zrozumieniem 35,20% 30,80% 17,20% stosuje wiedzę w praktyce niepełnospraność intelektualna trudnosci w uczeniu się

• • •

Postawy nauczycieli wobec edukacji inkluzyjnej

Postawy nauczycieli są główną przyczyną niepowodzenia kształcenia inkluzyjnego (Mittler, 2000) 85% nauczycieli szkół ogólnodostępnych, gdyby mogła decydować, nie przyjęłaby do swojej klasy ucznia z NI (Błeszyńska, 1992) 66% nauczycieli nie chce pracować w żadnej formie kształcenia, w której są uczniowie niepełnosprawni (Al.-Khamisy, 2004)

Inkluzja w opiniach nauczycieli

• • • Brak wiary w skuteczność działań edukacyjnych w stosunku do ucznia szczególnie z niepełnosprawnością intelektualną 60% nauczycieli nie wierzy, a 30% uznaje za niewielkie szanse na to, by osoba niepełnosprawna po zakończeniu edukacji znalazła pracę i mogła się samodzielnie utrzymać 19,6% nauczycieli uznaje, że niepełnosprawni będą mogli, po zakończeniu edukacji, samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie (Dajnowska, Kosakowski, 2003)