Transcript 1-Dilin 1/3 arka kısmının genel duyusunu hangi

SİNDİRİM SİSTEMİ SYSTEMA DİGESTORİUM
SİNDİRİM SİSTEMİ-SYSTEMA DİGESTORİUM
İnsanın büyümesi ve hayatını devam ettirebilmesi için enerjiye
gereksinimi vardır. Bu enerjinin gıda maddelerinden alınabilmesini
sağlıyan sisteme sindirim sistemi denir. Bu sistem iki kısma
ayrılabilir.
A) Sindirim borusu (canalis digestorius veya alimentarius)
B) Sindirimle ilgili bezler (glandulae salivatoria,hepar,pancreas)
Sindirim borusu: Sindirim borusu kas ve zardan yapılı 9-11 m.
uzunluğunda düzensiz bir boru şeklindedir. Bu boru 7 kısma
bölünerek incelenir:
1- Sindirim sisteminin ağız’dan başlıyarak anüs’e kadar olan
parçalarının isimlerini yazınız.
1- Cavum oris (ağız boşluğu)
2- Pharynx (yutak)
3- Esophagus (yemek borusu)
4- Gaster,Ventriculus (mide)
5- İntestinum tenue (ince
bağırsak)
6- İntestinum crassum (kalın
bağırsak)
7- Anus
Ağız boşluğu kaça ayrılır, yerleri ve isimlerini yazınız ?
CAVUM ORIS - AĞIZ
BOŞLUĞU
Ağız boşluğu sindirim
sisteminin ilk parçası olup farklı
bir yapıdadır. Gerektiğinde
solunum işinde de yardımcı
olabilir. Cavum oris dışta at
nalına benzeyen dar bir aralık
1-(vestibulum oris)
ve içerde asıl ağız boşluğu
2-(cavum oris proprium) denen
geniş boşluk olmak üzere iki
kısma ayrılır.
BİLGİ:Dudaklar arasındaki yarık (rima oris) ise
bu boşluğun dışarı açılmasını sağlar.
Ağız kapalı olduğu zaman ağız vestibülü ile cavum oris proprium
arasındaki bağlantıyı her iki tarafta 3. azı dişi arkasında bulunan aralık
(trigonum retromolare) sağlar. Bu aralığın ağzını açamayan hastaların
sonda ile sıvı gıdalarla beslenmesi açısından önemi vardır.
Dilin yapısı ve üstünde bulunan tad papillaları hakkında bilgi
veriniz ?
LINGUA - (Dil)
Dil tad, konuşma ve yutma ile ilgili
çizgili kaslardan yapılmış bir organdır.
Önde mandibula arkada os hyoideum’a
tutturulmuştur. Dil ağız kapalıyken
bütün cavum oris proprium’u doldurur.
Üstyüz (dorsum linguae)- Dil sırtı da
denilen bu yüz dil kökü üst yüzünden
açıklığı öne bakan V harfi şeklinde
(sulcus terminalis linguae) adını alan
bir olukla ayrılmıştır.Dorsum
linguae’yi örten mukoza oldukça kalın
olup üzerinde küçük kabartılar vardır.
Papilla linguales denilen bu kabartılar
4 farklı şekil gösterirler.
1-) Papillae filiformas ; iplik
şeklindeki bu papillalar dilin dorsumunu
kaplamış olup dokunma ve ısı duyusu
ile ilgilidir.
2-) Papillae fungiformes ; Dilin
yanlarında ve ucunda bulunan bu
papillalar pembe veya kırmızı noktalar
halinde görülürler. Mantarsı papilla
olarak adlandırabileceğimiz bu
kabartılar tad duyusu ile ilgilidir.
3-) Papilla foliatae ; Dilin arka yan
kısımlarında katlanmış yaprak şeklindeki
bu papillalar tad duyusu ile ilgilidir.
4-) Papillae circumvallatae ; Geniş
yuvarlak çanak şeklinde görünen 8-12
tane olan bu papillalar sulcus
terminalis’in önünde sıralanmıştır. Tad
duyusu ile ilgilidir.
Dilin fonksiyonlarını ve bununla ilgili sinirleri(kafa
çiftlerini)yazınız?
Dil-Lingua
Arka bölümü ile os
hyoideum'a bağlı olan dil
önde serbest bölümü ile ağız
boşluğu içinde hareketli olup
konuşma, yutma ve çiğneme
işlerinde önemli roller
oynadığı gibi tad alma
duyusunun da organıdır. Dil
ovoid üstten basık biçimde
olup arka bölümüne radix
linguae denir ki lenfoid
yapıdadır ve bu lenfoid
oluşuma tonsilla lingualis
denir. Ucu veya tepesi apex
linguae'dir.
Dil tad, konuşma ve yutma ile ilgili
çizgili kaslardan yapılmış bir
organdır.
Dilin sinirleri ;
- Dilin 2/3 ön kısmının sensitif
innervasyonu N.trigeminusun
mandibular dalının n.lingualis
dalından olur. (V. Kafa çifti)
- Dilin 2/3 ön kısmının tad duyusu
papilla vallatae’ler hariç facial sinir
yoluyla olur. (VII. Kafa çifti)
- Dilin 1/3 arka kısmının sensitif
innervasyon ve tad duyusu
N.glossopharyngeus yoluyla alır.
(IX. Kafa çifti)
- Dilin epiglottik kıkırdağın
önünde kalan küçük bir kısmının
mukozası N.Vagus tarafından
innerve edilir. (X. Kafa çifti)
Dil kaslarının motor siniri
N.Hypoglossus’tur. (V. Kafa
çifti)
Dil kaslarının isimleri ve fonksiyonlarını yazınız ?
a) Dilin içinde bulunan kaslar
(intrinsik dil kasları)
M.longitudinalis superior - Dilin
üst kısmında dil ucundan arkaya dil
köküne kadar uzanan tek bir kastır..
M.longitudinalis inferior - Dilin
alt kısmında ve iki yan tarafta yer
almış dil ucundan dil köküne
uzanan kastır.
M.transversus linguae - Septum
linguae’den dil kenarlarına
transverse olarak uzanan
kaslardır.
M.verticalis linguae - Dilin üst ve
alt yüzleri arasında dikey uzanan
kaslardır.
Origio’su ve insertio’su dilin içinde bulunan bu kaslar
dili inceltip, genişletmek gibi dilin şeklini
değiştirmekle ilgili kaslardır.
b) Dile dışardan gelen kaslar
( ekstrinsik dil kasları);
M.genioglossus - Bu kuvvetli dil kası
orta çizgide mandibula’nın iç yüzündeki
spina musculi genioglossi denilen dikene
yapışarak başlar.Kas lifleri dilin ucuna,
sırtına ve köküne yelpaze şeklinde
dağılır. Bazı lifler arkaya aşağıya
giderek hyoid kemiğe tutunur.
İşi: Dilin ucuna öne doğru çeker ve dil
ucu kasılan kasın ters tarafındaki dudak
bileşiğine doğru gider. Kas önden
mandibula’dan destek aldığından
mandibulanın kırıklarında bilhassa trafik
kazalarında klinik bir önem gösterir.
Mandibulanın önden kırılması halinde dil
arkaya yuvarlanıp solunum yolunu
tıkayacaktır.
M. hyoglossus - Dört köşeli
bir kas olup os hyoideum’un
büyük boynuzu ve bunun
cismine tutunarak başlar öne
ve içe doğru yukarı bir
gidişle dile girer ve septum
linguae’da sonlanır.
İşi : aşağı ve biraz arkaya
çeker.
M. styloglossus - Os temporalenin processus styloideus’unu ön
kenarından ve lig.stylomandibulare’den başlar öne ve aşağıya
giderek dilin yan kenarından girerek septum linguae’de sonlanır.
İşi : Dili arka ve yukarı doğru
M. palatoglossus - Yukarıda aponeurosis palatinae’den origin alan bu
kas aşağıya dile uzanır.
İşi : dili arkaya yukarı çeker.
M.glossopharyngeus - Pharynx’in m.constrictor pharyngis superior
kasının bir kısım iplikleri olup dilin yan tarafından girerek sonlanır.İşi:
dili arkaya ve aşağıya doğru çeker.
Süt dişlerinin sayısını ve kaç yaşında tamamlandıklarını
yazınız.?
Dentes decidui (süt
dişleri): Yeni doğan
coçuklarda normal olarak
diş yoktur. Genellikle ilk
diş 6 aylıkken alt ön keser
diş olmak üzere dişler
sürmeye başlar.İlk senenin
sonunda keser dişler
tamamlanır ve ilk süt azısı
sürer. Böylece iki yaşında
sürmesi biten süt dişlerinin
sayısı 20 ye ulaşmış olur.
Süt dişi formülü olarak şöyle gösterebiliriz.
mol can
l.in
m.in
m.in
l.in
can
mol
üst çene =
2
1
1
1
1
1
1
2
alt çene =
2
1
1
1
1
1
1
2
Toplam = 20 diş
Daimi dişler ne zaman sürmeye başlar ve kaç tane olduklarını
gruplandırarak yazınız ?
Dentes permanentes (sürekli dişler):
Sürekli dişler 6 yaşından itibaren yerlerini
almaya başlarlar. 6 yaşında süren ilk
sürekli diş 1.büyük azı dişidir. Süt
azılarının arkasında yer alır. Erişkin bir
insanda her yarım çenede 8 er tane olmak
üzere toplam 32 diş bulunur ki bunu önden
arkaya doğru takip ederek aşağıdaki
gibi sıralayabiliriz.
Her yarım çenede:
Keser diş
(2 adet) orta keser 1 +
yan keser 1
Köpek dişi
(1 adet)
Küçük azı dişi (2 adet)
Büyük azı dişi (3 adet)
Toplam
= 8 adet
Dişler (dentes)
Süt dişleri (dentes
decidui, 20)
(2 keser + 1 köpek
+ 2 büyük azı) x 4
Kalıcı dişler (dentes
permanantes, 32)
(2 keser + 1 köpek
+ 2 küçük azı + 3
büyük azı) x 4
Yumuşak damak nerede bulunur ne işe yarar ?
Yumuşak damak-Palatum
molle
Ağız boşluğunun arka duvarının üst
bölümünü yapan ve sert damağın
arkaya ve aşağıya doğru bir devamı
olan yumuşak damak, kas ve zardan
yapılmış olup serbest olan alt
kenarının orta yerinde aşağı doğru
küçük bir uzantı, küçük dil (uvula)
vardır. Gıdaların yemek yerken
burun boşluğuna kaçmasına mani
olur.
Bildiğiniz Tükürük bezlerini ve nereye açıldıklarını yazınız ?
TÜKÜRÜK BEZLERİ-Glandulae Salivatoriae
Ağız çevresinde yerleşmiş büyük tükürük bezleri ile
ağız mukozası altında bulunan küçük tükürük
bezleri(gl.buccales, gl.labiales vs.) ağıza alınan
gıdayı yumuşatarak yutulacak kıvama getirir. Büyük
tükürük bezleri şunlardır.
1-Kulakaltı bezi (Glandulae Parotis)-Vestibulum
oris’e
2-Çenealtı bezi (Glandula submandibularis) Caruncula sblingualis’e
3-Dilaltı bezi(Glandula sublingualis)-Dil altındaki
plica sublingualis’in üzerine açılırlar.
Damak bademciği nedir nerede bulunur ?
Mikroplarla savaşan lemphoid bir oluşum
olan damak bademciği;
Uvula'nın her iki yanında yanlara doğru
uzanan ve açıklığı aşağı bakan iki kemer
arasında sağlı sollu tepesi yukarıda tabanı
aşağıda bir üçgen şeklinde çukurcuk
meydana gelir ki fossa tonsillaris adını alır,
içinde damak bademciği (tonsilla palatina)
bulunur.
ESOPHAGUS nedir kaç parçası vardır,darlıklarını yazınız ?
ESOPHAGUS-YEMEK BORUSU
6.boyun omurundan 11.göğüs omuruna kadar uzanan 25-30 cm uzunluğunda kas ve
zardan yapılmış bu borunun iki parçası vardır.
1)Boyun parçası(pars cervicalis),sternum'a kadar uzanan bölümüdür.
2)Göğüs parçası (pars thoracica), sternum'la diaphragma arasında bulunur
Darlıklar üç tane olup 1. darlık (angustia cricoidea) oesophagus'un başlangıcında
cricoid kıkırdak hizasındadır. 2.darlık (angustia aortica) aort darlığı adını alıp 4.-5.
göğüs omurları hizasındadır. 3.darlık (angustia diaphragmatica) diyafragmayı geçtiği
yerdedir.
Midenin parçalarını yazınız .
GASTER, VENTRİCULUS - MİDE
Sindirim borusunun genişlemiş olan bu
kısmı karın boşluğunun sol üst kısmında
bulunur. J harfi şeklindedir. Şu kısımlar
ayırt edilir:
1)Pars cardiaca -Diaphragma'nın altında
oesophagus'un açıldığı huni şeklindeki
kısım
2)Fundus ventriculi -İçi hava ve gazla
dolu sol üst çıkmazdır ki diaphragma ile
komşuluk yapar.
3)Corpus ventriculi-Fundus'tan pylor'a
kadar uzanan ve aşağıya doğru daralan
kısımdır.
4)Pars pylorica-Midenin daralmış
duodenum'la birleşecek son kısmıdır. l2.
göğüs ve 1.bel omurları hizasındadır.
Burada sirküler kas iplikleri bir
kabarıklık ve sertlik gösterirler ki halka
şeklinde bir darlık yaparlar (sphincter
pylori).
Incisura
cardiaca
Curvatura
minor
Curvatura major
Corpus
Pylor
Periton nedir, kaç parçası vardır ?
Peritoneum – Periton
Karın ve pelvis
duvarlarını ve
bunların çevirdiği
boşluklarda bulunan
organları örten periton
seröz bir zardır. İki
parçası bulunur. Karın
ve pelvis duvarlarını
örten parçasına
parietal periton, iç
organları saran
parçasına visceral
periton denir.
Retroperitoneal iki organın ismini söyleyiniz?
Böbrek , böbreküstü bezleri,dalak
Bursa Omentalis nedir ve nerede bulunur.?
Midenin arkasında bulunan
aralığa(küçük boşluk) Bursa
Omentalis denir, onunda
arkasında pancreas ve sol
böbrek bulunur. Üst duvarını
diyafragma yapar.
Kalın bağırsak ile ince bağırsak arasındaki farklar nelerdir?
Kalın barsak-intestinum
crassum
Sağ fossa iliacadan başlayıp
os coccygis hizasında anus'le
sonlanır. Ortalama 1,5 m
uzunluğundadır. Kalın
barsaklar ince barsaklardan
daha kalındırlar . Uzunluğuna
şeritler (taeniae coli) ve yağ
kitleleri (appendices
epiploicea) colonların üzerinde
yer almışlardır. Colonlardan
kısa olan bu şeritler kalın
barsağa tipik keselenmiş kabartılı-şeklini (haustra coli)
verirler. Kalın barsak şu
parçalardan oluşur:
İnce bağırsakların parçalarını yazınız ?
İntestinum tenue - İnce
barsak
6-8 m. uzunluğundaki
sindirim borusunun bu
parçası karın boşluğunun
büyük kısmını doldurur.
Duodenum, jejunum ve
ileum olmak üzere 3
kısma ayrılır.
Duedonumun parçaları nelerdir ?
Oniki parmak bağırsağı (duodenum)
•İnce bağırsağın en kısa ve en geniş
bölümüdür.
•Dört bölümü vardır:
1) Üst bölüm (pars superior)
2) İnen bölüm (pars descendens)
3) Alt bölüm (pars inferior)
4) Çıkan bölüm (pars ascendens)
Not: İnen bölüme ductus choledochus ve
ductus pancreaticus açılır.
1
2
4
3
Jejunum ve ileum
•Uzun (5-6 m) ve çok hareketlidirler
•Mezenter adlı periton uzantısıyla karın
arka duvarına tutunmuşlardır
•Proksimalden distale doğru kanlanması,
duvar kalınlığı azalır; lenf dokusu
yoğunluğu, lümen genişliği artar
Mesenterium nedir, neleri sarar ?
K
İnce bağırsakları karın
arka duvarına bağlıyan
periton parçasıdır.
Kalın bağırsağın bölümlerinin isimlerini yazınız?
Kalın barsak-intestinum
crassum
Sağ fossa iliacadan başlayıp os
coccygis hizasında anus'le
sonlanır.
Ortalama 1,5 m uzunluğundadır
1.Caecum (körbarsak)
2.Colon ascendens(çıkan
kolon)
3.Colon transversum (enine
kolon)
4.Colon descendens(inen
kolon)
5.Colon sigmoideum(sigmoid
kolon)-.
6.Rectum(düz barsak)-
Karaciğer(Hepar) nerede bulunur,kaç parçası vardır ve ne
işe yarar ?
Karaciğer – Hepar
Karın boşluğunun sağ üst
bölümünde diaphragmanın
altında bulunan bu bez iç
organların en büyüğüdür.
(ortalama 1500 gr.).Önden
bakıldığında iki loblu (Lobus
sinister ve lobus dexter)
Alttan bakıldığında 4 lobludur
(Lobus sinister,lobus dexter,
lobus quadratus, ve lobus
caudatus)
Sindirim işinde önemli rolü
olan safrayı salgıladığı gibi
genel metabolizmada da
önemli bir rol oynar.
Safra nerede üretilir, ne işe yarar, nereye dökülür ?
Karaciğerde hazırlanan
safra safra kesesinde
toplanır ve suyunu
kaybederek konsantre
bir hale gelir. Safranın
yağların sindiriminde
rolü vardır.
Duodenumun ikinci
parçasının arka içyan
duvarına dökülür.
ductus choledochus’ nasıl oluşur nerelerden geçerek nereye
dökülür.
Ductus hepaticus communis safra kesesi
kanalı(ductus cysticus) ile birleşerek
ductus choledochus’u yapar
Safra kanalı boyunca komşuluk
bakımından 4 parçaya ayrılır.
1-Supraduodenal parça; Omentum
minus’un lig.hepatoduodenale parcası
içinde olup solunda a.hepatica propria ve
arkasında v. Portae ile komşudur.
2 Retroduodenal parça, duodenum’un
birinci parçası arkasında bulunan kısmıdır.
3- Retropancreatik parça; Pankreas
başının arkasında bulunan kısmıdır.
4- İntramural parça; Duodenum’un
duvarı içinde bulunan parçadır.
Ductus
cysticus
Vena
lienalis
Ductus
Choledochus
Vena
Mesenteric
superior
Vena
mesenterica
inferior
24-64
Vena Porta nedir nasıl oluşur ?
Vena lienalis’in vena
mesenterica superior’la
birleşmesiyle oluşur.
Karaciğerde yeniden dağılır.
Pancreas nerede bulunur ve ne işe yarar ?
Pankreas- Pancreas
Tükürük bezlerine benzer
bir yapısı olan pankreas
karın arka duvarında 2. Bel
omuru hizasında horizontal
doğrultuda duodenum’dan
dalağa uzanır. Sindirimde
rol oynıyan salgısı yanında
insülin hormonuda salgılar.
Pankreas
•Ekzokrin (lipaz, amilaz, tripsinojen) ve endokrin
(insülin, glukagon) salgısı vardır.
4
2
1
3
1 – Caput
2 – Collum
3 – Corpus
4 – Cauda